Progress Program Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej na lata 2007 2013 Udział Wspólnoty w realizacji zobowiązania państw członkowskich do tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy i zapewnienia wszystkim równych szans Komisja Europejska
Treść niniejszej publikacji niekoniecznie przedstawia opinie lub stanowisko Komisji Europejskiej, Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem elektronicznego biuletynu Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans ESmail, prosimy o wysłanie e-maila na adres: empl-esmail@ec.europa.eu. Biuletyn jest wydawany regularnie w języku angielskim, francuskim i niemieckim. W celu uzyskania bezpłatnych publikacji związanych z programem Progress prosimy o wypełnienie formularza znajdującego się na stronie: http://ec.europa.eu/employment_social/sagaplink/dspsubscribe.do?lang=en Zdjęcie na okładce: Gettyimages Niniejsza publikacja jest dostępna we wszystkich oficjalnych językach UE. Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej. Oto numer bezpłatny (*): 00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami 00 800 lub pobierają za nie opłaty. Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w Internecie. Dostęp można uzyskać przez serwer Europa (http://europa.eu). Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji. Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2007 ISBN 978-92-79-06326-8 Wspólnoty Europejskie, 2007 Powielanie materiałów jest dozwolone, pod warunkiem że zostanie podane ich źródło. Printed in Belgium DRUK NA PAPIERZE BIAŁYM BEZCHLOROWYM
Progress Program Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej na lata 2007 2013 Udział Wspólnoty w realizacji zobowiązania państw członkowskich do tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy i zapewnienia wszystkim równych szans 1
BUDOWANIE Europy socjalnej Europa chce, aby wszyscy jej obywatele odgrywali aktywną rolę w społeczeństwie. Różnorodność narodów, regionów i państw stanowi o jej bogactwie. Od początku istnienia Unia Europejska, dążąc do sprawiedliwego dostępu dla wszystkich do zatrudnienia i równego traktowania, wiązała wartości społeczne z wartościami gospodarczymi. Wartości te wyznawane są przez wszystkie państwa członkowskie, czego przejawem jest aktywna rola państwa w tworzeniu nowych miejsc pracy, walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, zapewnianiu ochrony socjalnej i promowaniu równości szans. Jeżeli Europa chce zagwarantować funkcjonowanie dotychczasowego modelu społecznego, musi stawić czoła poważnym wyzwaniom. Społeczeństwo europejskie starzeje się, a jednocześnie zmniejsza się odsetek osób aktywnych zawodowo, wywierając presję na systemy zabezpieczenia społecznego. Globalizacja, przemiany technologiczne i rozpowszechnianie się bardziej elastycznych modeli zatrudnienia to kolejne wyzwania wpływające na bezpieczeństwo zatrudnienia i warunki pracy, a także kształtujące rynek pracy. Corbis 2
Ponadto na rynek pracy wkracza rekordowa liczba kobiet odsetek ich zatrudnienia sięga obecnie 57%. Mimo tego postępu kobiety nadal zarabiają średnio o 15% mniej niż mężczyźni i często wpadają w pułapkę zatrudnienia niskopłatnego lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Od wielu lat UE podejmuje wysiłki przeciw dyskryminacji w zakresie płacy i zatrudnienia, popierając rynek pracy zapewniający równość udziału mężczyzn i kobiety w sferze prywatnej i publicznej. Doprowadzenie do równości płci jest stałym wyzwaniem dla rządów i jednostek. Kraje UE muszą dostosować i zreformować swoje modele społeczno-gospodarcze. Każdy z nich sam wybierze sposób, w jaki chce to osiągnąć, w zależności od poziomu zamożności, tradycji i dokonywanych wyborów politycznych. UE spełnia ważne zadanie polegające na pomocy rządom, które są głównym motorem przemian, w reformowaniu polityki zatrudnienia i polityki społecznej przez udzielanie wsparcia, współuczestnictwo w działaniach i koordynowanie ich. 3
Podjęcie WYZWANIA W 2000 r. liderzy UE potwierdzili, że wzrostowi gospodarczemu musi towarzyszyć większa liczba i wyższa jakość miejsc pracy oraz powszechna równość szans. Cele te legły u podstaw polityki UE przyjętej na lizbońskim posiedzeniu Rady Europejskiej, na którym ustanowiono strategiczny cel uczynienia z UE najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na świecie, opartej na wiedzy. Główna odpowiedzialność za zatrudnienie i politykę społeczną spoczywa na państwach członkowskich. Natomiast Unia Europejska ma być inicjatorem przemian i reform. Odzwierciedleniem tego podziału ról jest wielkość budżetu UE w omawianej dziedzinie w porównaniu z krajowymi wydatkami na opiekę społeczną. Na przykład w 2003 r. wydatki Niemiec tylko na świadczenia socjalne wyniosły 498 miliardów euro. Francja wydała na te cele 402 miliardy euro, Włochy 281 miliardów euro, a Zjednoczone Królestwo 161 miliardów euro. Tymczasem wkład finansowy UE wynosi około 10 miliardów euro rocznie. 4
Biorąc na siebie rolę inicjatora, UE przyjęła w 2005 r. Agendę społeczną, która wyznacza kierunek działań UE w dziedzinie zatrudnienia i polityki społecznej. Agenda potwierdza konieczność harmonizacji polityki gospodarczej z polityką społeczną i wyznacza ambitny plan działań. W kwestiach zatrudnienia agenda wzywa rządy, aby w porozumieniu z pracodawcami, związkami zawodowymi i organizacjami społecznymi tworzyły realne możliwości zatrudnienia dla wszystkich, podnosiły jakość i produktywność pracy oraz lepiej przewidywały i przeprowadzały przemiany. Agenda postuluje, aby w celu zapewnienia równości szans podmioty te reformowały ochronę socjalną, zwalczały ubóstwo i promowały integrację społeczną, różnorodność i niedyskryminację. 5
Znaczenie UE Unia Europejska jest głównym podmiotem w budowaniu Europy socjalnej. W tym celu może ona: przyjmować akty prawne wyznaczające minimalne standardy w zakresie prawa pracy, warunków pracy, bezpieczeństwa i zdrowia, niedyskryminacji i równości płci w celu zapewnienia jednostkom w całej Europie jednakowego poziomu ochrony; uzgadniać z państwami członkowskimi wspólne cele Unii, nadzorować proces zbliżania polityki poszczególnych państw do wspólnie uzgodnionych wskaźników i standardów oraz promować i rozpowszechniać najlepsze rozwiązania; udostępniać dodatkowe wsparcie finansowe na rzecz polityki zatrudnienia i integracji społecznej poprzez Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i inne programy; ułatwiać współpracę i dialog z czołowymi podmiotami, w tym partnerami i organizacjami społecznymi. 6 Wspólnoty Europejskie
Co to jest Progress Progress to nowy program UE na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej funkcjonujący równolegle z EFS. Program Progress, który rozpoczyna działanie w 2007 r. i potrwa do 2013 r., zastąpi cztery poprzednie, wygasłe w 2006 r. programy, w celu zracjonalizowania i usprawnienia finansowania ze strony Unii. Program dzieli się na pięć sekcji politycznych: zatrudnienie, integracja i ochrona społeczna, warunki pracy, niedyskryminacja, równość płci. W ramach EFS realizowana jest polityka zatrudnienia i integracji społecznej w państwach członkowskich. Program Progress z kolei skupia się na działaniach o wyraźnym wymiarze europejskim, w celu zagwarantowania wartości dodanej UE. Działania te mają zapewnić, aby Unia mogła na przykład monitorować wdrażanie prawa wspólnotowego w państwach członkowskich i sprawować nadzór nad realizacją celów i polityki UE na szczeblu krajowym. W ciągu siedmiu lat realizacji programu pieniądze z jego budżetu w wysokości ponad 700 milionów euro będą przeznaczane na analizy, współpracę i wymianę informacji na rzecz usprawnienia polityki i praktyki oraz na kampanie uświadamiające w zakresie najważniejszych problemów społecznych i w dziedzinie zatrudnienia. 7
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY W AKCJI Najważniejszym narzędziem finansowym UE w realizacji polityki zatrudnienia i spraw społecznych jest Europejski Fundusz Społeczny dysponujący rocznym budżetem w wysokości 10 miliardów euro. W całej Europie około 8,5 miliona osób rocznie korzysta bezpośrednio ze szkoleń i programów tworzenia miejsc pracy współfinansowanych z EFS. Fundusz może poszczycić się wieloma osiągnięciami: odczuwalnym wzrostem odsetka osób korzystających z kształcenia ustawicznego, stymulowaniem innowacyjności i zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw, sukcesem w przywracaniu rynkowi pracy osób po długim okresie bezrobocia za pomocą programów poszukiwania pracy, ograniczeniem zjawiska przerywania nauki, poprawą opieki nad dziećmi, promowaniem partnerstwa pomiędzy głównymi interesariuszami i nawiązywaniem dialogu, zwiększeniem wydatków na prace badawczo- -rozwojowe. 8 Reportdigital.co.uk/Stefano Cagnoni
Jak działa Progress Programem Progress zarządza bezpośrednio Komisja Europejska. Wspiera ją w tym komitet złożony z przedstawicieli państw członkowskich. Komitet zatwierdza między innymi roczne plany prac i czuwa nad realizacją programu. Komisja korzysta również z pomocy sieci partnerstwa, w której biorą udział władze krajowe, organizacje pracodawców i pracowników oraz organizacje pozarządowe. Z programu Progress może korzystać 27 państw członkowskich Unii, kraje kandydujące oraz kraje należące do EFTA/EOG. 9
Progress od wizji do działania WIZJA Pełne uczestnictwo Wspólnoty Europejskiej, której pozytywny wkład byłby uznawany i ceniony, w promowaniu powstawania i podnoszeniu jakości miejsc pracy i powszechnej równości szans. MISJA Skuteczne i wydajne wypełnianie wynikających z traktatu zadań i pełnomocnictw w zakresie zatrudnienia i solidarności społecznej dla dobra obywateli europejskich poprzez: Kształtowanie i skupianie działalności UE na najpilniejszych problemach w skali UE. Promowanie koordynacji i zbliżania polityki prowadzonej przez poszczególne kraje w kierunku celów unijnych. Dążenie do maksymalnej zgodności z prawem UE. Partnerską współpracę z kluczowymi interesariuszami oraz uzyskiwanie wsparcia i zaangażowania w zakresie polityki i celów Unii Europejskiej. GŁÓWNE CELE Poprawa stanu wiedzy i świadomości w zakresie sytuacji panującej w poszczególnych państwach członkowskich. Wspieranie rozwoju narzędzi, metod i wspólnie stosowanych wskaźników statystycznych. Wspieranie i monitorowanie wdrażania prawa wspólnotowego i unijnych celów politycznych w państwach członkowskich oraz dokonywanie oceny ich skuteczności i wywieranego przez nie wpływu. Promowanie współpracy i wymiany doświadczeń, wyszukiwania i rozpowszechniania przykładów dobrej praktyki i nowatorskiego podejścia na szczeblu unijnym. Zwiększenie świadomości interesariuszy i opinii publicznej w zakresie polityki Unii Europejskiej i jej celów. Zwiększenie zdolności kluczowych europejskich sieci współpracy w promowaniu, wspieraniu i rozwoju polityki Unii Europejskiej i jej celów. 10
WSPIERANA DZIAŁALNOŚĆ Analizy. Wymiana doświadczeń, działalność uświadamiająca i popularyzatorska. Wsparcie dla kluczowych podmiotów. PRZYKŁADY FINANSOWANIA Badania na skalę europejską, np. w zakresie BHP, zbieranie danych statystycznych na temat wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz europejskie przeglądy pracownicze European Labour Force Survey. Obserwatoria europejskie, takie jak Europejskie Obserwatorium Zatrudnienia (European Employment Observatory EEO), śledzące politykę zatrudnienia i tendencje na rynku pracy. Szkolenie praktyków w zakresie prawa i polityki. Sieci ekspertów krajowych, np. ekspertów prawnych, w celu wymiany i omówienia kwestii poruszanych w unijnym prawie zatrudnienia i w jego wdrażaniu. Europejskie sieci organizacji pozarządowych walczących z wykluczeniem społecznym i dyskryminacją na tle rasowym, orientacji seksualnej, wieku i niepełnosprawności lub promujących równość płci. Społeczne kampanie uświadamiające w zakresie unijnej polityki społecznej i zatrudnienia, w tym konferencje prezydencji UE lub Forum Agendy Społecznej. 11
DALSZE INFORMACJE Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans Komisji Europejskiej (DG EMPL) http://ec.europa.eu/dgs/employment_social/index_en.htm Wzrost i miejsca pracy http://ec.europa.eu/growthandjobs/index_en.htm Agenda społeczna http://ec.europa.eu/employment_social/social_policy_agenda/social_pol_ ag_en.html Progress http://ec.europa.eu/employment_social/progress/index_en.html i dziedziny jego działalności: zatrudnienie http://ec.europa.eu/employment_social/employment_strategy/index_en.htm integracja i ochrona społeczna http://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/index_en.htm warunki pracy http://ec.europa.eu/employment_social/work_conditions/index_en.htm niedyskryminacja i różnorodność http://ec.europa.eu/employment_social/fundamental_rights/index_en.htm równość płci http://ec.europa.eu/employment_social/gender_equality/index_en.html Europejski Fundusz Społeczny http://ec.europa.eu/esf Strona internetowa przetargów i grantów DG EMPL http://ec.europa.eu/employment_social/emplweb/tenders/index_en.cfm Granty, fundusze i programy UE http://ec.europa.eu/grants/index_en.htm 12
Komisja Europejska Progress Program Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej na lata 2007 2013 Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich 2007 12 str. 14,5 x 21 cm ISBN 978-92-79-06326-8
KE-76-06-386-PL-1