Awifauna lęgowa miasta Grodkowa

Podobne dokumenty
Awifauna lęgowa wiosek gm. Korfantów na Śląsku Opolskim

Ptaki lęgowe Białej Prudnickiej

Inwentaryzacja ornitologiczna parku miejskiego w Tczewie

Ptaki lęgowe w wioskach Ziemi Prudnickiej w latach

Badania ilościowe nad ptakami lęgowymi okolic Niemodlina

RAPORT Z LICZENIA PTAKÓW W OKRESIE ZIMOWYM NA TERENIE MIASTA BRODNICY ZIMA 2009/2010

Tabela 23. Status występowania i status ochronny stwierdzonych gatunków ptaków na terenie badań wraz ze strefą buforową do 2 km.

RAPORT KOŃCOWY Z PRZEDREALIZACYJNEGO MONITORINGU ORNITOLOGICZNEGO DLA ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH DĘBOWA ŁĄKA PROWADZONEGO W OKRESIE

Opracowanie: Michał Wołowik Grodzisk Maz.,

Przyroda w Sadowiu - Golgocie, k. Ostrowa Wlkp.

Nieliczny, lokalnie średnio liczny lęgowy. Nieliczny, lokalnie średnio liczny lęgowy. Zwykle bardzo nieliczny, lęgowy. Bardzo nieliczny, lęgowy

Raport z monitoringu ornitologicznego terenu planowanej inwestycji elektrowni wiatrowej Nowe Świerczyny, gmina Bartniczka, województwo

ZESPÓL PTAKÓW LĘGOWYCH DZIELNICY WILLOWEJ SĘPOLNO WE WROCŁAWIU

Badania ilościowe ptaków lęgowych w lasach doliny Bystrzycy

Awifauna lęgowa Nysy

Park Krajobrazowy Dolina Słupi

Autorzy: mgr Maciej Mularski mgr Tomasz Samolik mgr Łukasz Kurkowski mgr Paweł Grabowski mgr Marta Kruszewska mgr Stefan Kowalkowski

PTAKI LĘGOWE REZERWATÓW BUCZYNA SZPROTAWSKA I ANNABRZESKIE WĄWOZY (WOJ. LUBUSKIE)

Zmiany składu awifauny Parku im. Chrobrego w Gliwicach w latach

Raport z monitoringu ornitologicznego planowanych turbin wiatrowych w miejscowości Galewice, gmina Galewice, województwo łódzkie

ARCADIS Profil Sp. z o.o Warszawa, Al. Jerozolimskie 144 tel.: (0-22) , , , fax:

Sprawozdanie z monitoringu awifauny przeprowadzonego w okresie lipiec listopad 2011 roku na obszarze planowanej farmy wiatrowej Budowo

Monitoring ornitologiczny projektowanych Elektrowni Wiatrowych Zaskocz

PIOTR SAFADER PTAKI PUŁAW. Urząd Miasta Puławy. Wszystkim miłośnikom przyrody oraz tym, którzy nimi zostaną dedykuję Piotr Safader

Jacek J. Nowakowski. Olsztyn,

ATLAS PTAKÓW LĘGOWYCH GLIWIC

Smarchowice Wielkie, Smarchowice Śląskie gmina Namysłów. ProSilence Krzysztof Kręciproch ul. Spychalskiego 13/ Opole. Suchy Bór, luty 2014

PTAKI POLSKI TOM II Andrzej G. Kruszewicz. Rok wydania 2006 Liczba stron 264 ISBN

TABELA 18. Ptaki WARIANT (I) NIEBIESKI kilometraż odległość gatunek kod

Autorzy: mgr Maciej Mularski mgr Tomasz Samolik mgr Łukasz Kurkowski mgr Paweł Grabowski mgr Marta Kruszewska mgr Strefan Kowalkowski

2. Na terenie planowanej inwestycji stwierdzono następujące gatunki chronione ptaków;

Raport z monitoringu ornitologicznego terenu planowanej inwestycji elektrowni wiatrowej Świerczyny, gmina Bartniczka, województwo kujawsko-pomorskie

Zmiany liczebności pospolitych ptaków lęgowych na Śląsku w latach Changes in abundance of common breeding birds in Silesia in

Hanse Energia Hudemann Niedźwiedzica 1C, Stegna. tel./fax NIP REGON

INWENTARYZACJA ORNITOLOGICZNA

Tabela 26. Status występowania i status ochronny stwierdzonych gatunków ptaków na terenie badań wraz ze strefą buforową do 2 km.

Fot. 2. Ogrody działkowe Złoty Róg. W tle osiedle Salwator Tower. Fot. K. Walasz.

Akcja Carpatica 2011

ComProjekt Biuro Architektoniczne

Zgrupowania ptaków lęgowych na terenach rolnych i leśnych w powiecie opatowskim

AKCJA BAŁTYCKA 2001 RAPORT

SPRAWOZDANIE Z OBRĄCZKOWANIA PTAKÓW W ROKU 2011

Awifauna lęgowa leśnego rezerwatu przyrody Przeciszów

Zmiany w awifaunie lęgowej Parku Miejskiego im. Tarnowskich w Końskich

AWIFAUNA LĘGOWA GMINY ŁAMBINOWICE NA ŚLĄSKU OPOLSKIM

Liczebność niektórych ptaków lęgowych w przydrożach krajobrazu rolniczego Ziemi Grodkowskiej w latach

Awifauna lęgowa zabudowy wielorodzinnej i usługowej w śródmieściu Kielc

Spis treści. Autor opracowania: dr Marcin Podlaszczuk. Dane kontaktowe: Marcin Podlaszczuk

Awifauna lęgowa krajobrazu rolniczego okolic Nowogardu (Pomorze Zachodnie)

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA BUDOWIE ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH. wraz z infrastrukturą towarzyszącą

Regulamin Powiatowego Konkursu Ornitologicznego

Piotr Pagórski DYNAMIKA LICZEBNOŚCI AWIFAUNY W OTWARTYM KRAJOBRAZIE ROLNICZYM WZNIESIEŃ MŁAWSKICH W OKRESIE JESIENNO-ZIMOWYM

Pokląskwa. Dzięcioł białogrzbiety. Bocian czarny

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROC AWIU 2010 BIOLOGIA I HODOWLA ZWIERZ T LX NR 577. Grzegorz Kopij

Raport ORNITOLOGICZNEGO ORAZ OPIS BOTANICZNY Z ROCZNEGO MONITORINGU CHIROPTEROLOGICZNEGO,

Ptaki Śląska (2015) 22: Adam Bronowicki, Grzegorz Kopij. Abstrakt. Abstract

Polska Czerwona Księga Zwierząt. Ochrona gatunkowa. Perkozy Podicipedidae. Kormorany Phalacrocoracidae. Czaplowate Ardeidae. Bociany Ciconiidae

Mgr inż. Paweł Sieracki Mgr inż. Przemysław Wylegała. Na zlecenie: GESTAMP EOLICA POLSKA Sp. z o. o Warszawa, ul.

AWIFAUNA LĘGOWA KOMPLEKSU SIEDLISK KSEROTERMICZNYCH NA KRAWĘDZI DOLINY ODRY W OWCZARACH (WOJ. LUBUSKIE)

XIII zimowe liczenie ptaków miast w Regionie Świętokrzyskim

Zadania aktywizujące dzieci i młodzież: 2. Natura 2000

Instrukcja prowadzenia obserwacji terenowych

Ptaki lęgowe miasta Goleniowa

Zmiany liczebności pospolitych ptaków lęgowych Pomorza w latach

XIV zimowe liczenie ptaków miast w Regionie Świętokrzyskim

PRACOWNIA PROJEKTOWO-USŁUGOWA GAMA

Wstępna inwentaryzacja ornitologiczna (screening) terenu planowanej farmy elektrowni wiatrowych w rejonie m. Wyryki, gm. Włodawa

Czarnowron - Corvus corone , Żelazowa Wola, gm. Sochaczew (Olszewski A.)

Podsumowanie liczeń migrujących ptaków w powiecie łosickim w 2012 i 2013 roku

Bocian. Wrześniowe obserwacje z punktów

Metody badań terenowych i zebrane dane

Liczebność (dotyczy gatunków lęgowych) Lp. Nazwa gatunku Nazwa łacińska Status. Trend Środowisko Uwagi Ochrona 1)

Sławomir Chmielewski PRZELOTY I ZIMOWANIE PTAKÓW W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM WYSOCZYZNY RAWSKIEJ

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Zmianyw awifaunie lęgowej Cmentarza Rakowickiego w Krakowie w okresie ostatnich 40 lat

Notatki - Notes. Ptaki lęgowe rezerwatu Las Minikowski w latach 2012 i Andrzej Dylik

The Baltic Sea Project - Wiosenne liczenie ptaków Protokół liczenia

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA BUDOWIE PARKU ELEKTROWNI WIATROWYCH

Zespoły ptaków lęgowych łąk i pastwisk w Górach Kamiennych (Sudety Środkowe)

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Raport z monitoringu ornitologicznego przeprowadzonego na terenie planowanej Elektrowni wiatrowej zlokalizowanej w miejscowości Zimnodół gmina Olkusz

Ptaki Śląska Birds of Silesia

AKCJA BAŁTYCKA 2011 RAPORT

Załącznik 5 Tabelaryczne zestawienie informacji o zasobach chronionych gatunków roślin, grzybów i zwierząt w otoczeniu Zadania

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Stan badań ornitologicznych w Polsce i na świecie u progu 21. wieku: analiza bibliometryczna

Awifauna lęgowa Parku Zdrojowego w Busku-Zdroju

Ambiens Sp. z o.o Gliwice. ul. Podlesie 27. Nazwa: Screening

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

KARTA OBSERWACJI. Data Lokalizacja Pary lęgowe Liczebność dd.mm.rrrr pora roku współrzędne

Nadmorski Park Krajobrazowy

AWIFAUNA LĘGOWA PROJEKTOWANEGO REZERWATU ZGIERZYNIECKIE UROCZYSKO STAN OBECNY I ZMIANY LICZEBNOŚCI

Ocena wpływu na awifaunę budowy i użytkowania farmy wiatrowej w pobliżu miejscowości Podjezioro

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

AKCJA BAŁTYCKA 2002 RAPORT

Spacer ornitologiczny po Parku Wschodnim

Opinia ornitologiczna wraz z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby ocieplania budynku przy ul. Wyspiańskiego w Sosnowcu

AKCJA BAŁTYCKA 2007 RAPORT

10. Wpływ planowanej inwestycji na obszary Natura 2000 i inne obszary chronione... 94

Skutki przyrodnicze modernizacji parku Kępa Potocka w Warszawie

Transkrypt:

Awifauna lęgowa miasta Grodkowa Grzegorz KOPIJ Przyr. Śląska opol., 17: 22-30, 2011 Zakład Ekologii Kręgowców, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Kożuchowska 5b, 51-631 Wrocław; e-mail: grzegorz.kopij@up.wroc.pl Breeding awifauna in the town of Grodków. Observations were conducted during the years 2002-2008, quantitive studies in 2008. In total 58 breeding bird species were recorded. The group of dominants was represented by Columba livia, Streptopelia decaocto, Passer domesticus, Apus apus and Delichon urbica. The following other species have been classified as common in the town: Corvus frugilegus, Corvus monedula, Sturnus vulgaris, Turdus merula, Parus caeruleus, Passer montanus, Sylvia atricapilla, Phoenicurus ochrurus, Serinus serinus, Carduelis chloris, Carduelis carduelis, Luscinia megarhynchos and Acrocephalus palustris. Relativelly uncommon were Parus major, Fringilla coelebs, Columba palumbus and Motacilla alba. In the town centre 35 breeding bird species were recorded. Delichon urbica, Streptopelia decaocto and Corvus frugilegus were dominant species. WSTĘP Badania ilościowe nad ptakami miast Śląska Opolskiego przeprowadzano w Prudniku (Kopij 1995), Opolu (Kopij 2002), Nysie (Kopij 2006b, 2007; Kopij, Wolanin 2010 ) i Otmuchowie (Kopij, Zaczyk 2009), zwracając przy tym szczególną uwagę na centra tych miast. W Grodkowie badań takich dotychczas jeszcze nie przeprowadzano. Informacje o występowaniu w tym mieście tylko kilku rzadkich w skali Śląska gatunków znaleźć można w pracach Dyrcza et al. (1991) i Kopija (2001, 2002, 2006). Celem niniejszej pracy jest przedstawienie składu gatunkowego lęgowej awifauny tego miasta oraz próba oszacowania ich liczebności. TEREN BADAŃ Grodków to miasto w powiecie brzeskim, w woj. opolskim (50 41 N, 17 22 E). W granicach administracyjnych liczy ono 9.88 km 2. W skład miasta wchodzą dzielnice: Śródmieście, Półwiosek, Tarnawa oraz osiedla: Kościuszki w południowo-zachodniej części miasta, Krakowskie i Opolskie w południowo-wschodniej części miasta (z zabudową jednorodzinną) i Wrocławskie na północ od centrum. Przez miasto przepływa mała rzeka zwana Strugą Grodkowską i jej dopływ Potok Lubecki. W 2008 r. miasto liczyło 10 117 mieszkańców. Granice terenu badań przebiegały następująco: na zachodzie - osiedle Półwiosek (ulice Cicha-Miodowa-Żeromskiego), na południu ulice Żeromskiego-Sienkiewicza-Kwiatowa, na wschodzie Krakowska-staw Cegielnia-Struga Grodkowska-staw na strudze do ul. Wiejskiej; na północy krańce zabudowy miejskiej przy ul. Miarki i Wiejskiej. Granice te były włączone do terenu badań.

Badania ilościowe wykonano w Śródmieściu (19 ha), Osiedlu Opolskim (15 ha) oraz w Parku Miejskim (1.5 ha) i Parku Młyńskim (c.2 ha) przy dawnej cegielni przekształconej obecnie w staw hodowlany (powierzchnia c.1 ha). Granice centrum przebiegały następującymi ulicami: Szpitalna-Kasztanowa-Słowackiego. Granice osiedla mieszkaniowego (willowego): Krakowska-Opolska-Sienkiewicza-Kwiatowa. Baczniejszą uwagę zwrócono także na kilka innych obszarów w obrębie miasta: cegielnia (wraz z przylegającym stawem), cmentarz i ogródki działkowe między ul. Wrocławską a torami kolejowymi. METODA BADAŃ Obserwacje nad ptakami miasta Grodkowa przeprowadzano w latach 2002-2008. Zasadnicze badania ilościowe wykonano wiosną 2008 r. W tymże roku w całym mieście wykonano serię 4 liczeń: 28 marca (11h30-13h00); 2 maja (6h30-10h40); 30 maja (7h50-12h00); 26 czerwca (7h15-10h15). W czasie badań przechodzono przez wszystkie ulice miasta, nanosząc na mapę stwierdzenia zauważonych wzrokowo lub usłyszanych ptaków, przy czym notowane były tylko osobniki zachowujące się lęgowo lub terytorialnie. Stwierdzenie tego samego gatunku w tym samym miejscu w dwóch terminach było interpretowane jako pewna para lęgowa, a pojedyncze, odizolowane stwierdzenia w środowisku odpowiednim do gniazdowania jako prawdopodobnie lęgowa para. W zestawieniach tabelarycznych (tab. 1-3) pary lęgowe i prawdopodobnie lęgowe potraktowano razem (z wyjątkiem sierpówki). Rzecz jasna i zrozumiała, że ze względu na tak pobieżne kontrole otrzymane wyniki są jedynie orientacyjne. Odnosi się to zwłaszcza do następujących gatunków: gołąb miejski, jerzyk, wróbel, mazurek i szpak. Stosunkowo precyzyjne są natomiast te dane w odniesieniu do takich gatunków jak: zięba, kos, sierpówka, grzywacz, słowik rdzawy, pleszka, cierniówka, kapturka, sroka, gawron, trznadel, potrzeszcz, kląskawka i inne terytorialne i aktywne głosowo gatunki. W badaniach ilościowych zastosowano uproszczoną metodę kartograficzną (Bibby et al. 1992), wykonując na każdej powierzchni serię 3 liczeń, w następujących terminach: 2.5.2008, 30.5.2008 i 25.6.2008. Dla gatunków wyraźnie terytorialnych (e.g. sierpówka, zięba, kapturka, słowik rdzawy, kowalik, kos) te 3 liczenia wystarczały, by oszacować liczbę par na podstawie podwójnych lub potrójnych stwierdzeń. Dla gatunków wykazujących słaby terytorializm brano pod uwage wszystkie stwierdzenia (zarówno podwójne, jak i odizolowane pojedyncze). WYNIKI W 2008 r. stwierdzono 56 gatunków lęgowych (łącznie z prawdopodobnie lęgowymi), a w latach 2002-2004 dodatkowo jeszcze dwa inne gatunki (łyska, czernica). Do gatunków prawdopodobnie lęgowych w 2008 r. należał krętogłów, uszatka, śpiewak, raniuszek, remiz i potrzos. Nie stwierdzono często występujących w innych miastach takich gatunków jak: wrona Corvus cornix, sójka Garrulus glandarius, skowronek Alauda arvensis, czy pełzacze Certhia spp. Do gatunków dominujących (bardzo licznych) w całym mieście należały: gołąb miejski, sierpówka, wróbel, jerzyk i oknówka. Do gatunków licznych zaliczono gawrona, kawkę, szpaka, kosa, modraszkę, mazurka, kapturkę, kopciuszka, kulczyka, dzwońca, szczygła, słowika rdzawego i łozówkę. Stosunkowo rzadkie były: bogatka, zięba, grzywacz i pliszka siwa. W Grodkowie sierpówka jest najliczniejszym gatunkiem gniazdującym na drzewach i krzewach. W największym zagęszczeniu gniazduje ona w historycznym centrum miasta. Mniejsze skupisko zanotowano w osiedlu mieszkaniowych na południu miasta. Po kilkanaście 2

par gniazduje także w Półwiosku, Osiedlu im. Kościuszki i Osiedlu Wrocławskim. Jednakże w centrum jeszcze liczniejszy niż siepówka jest gołąb miejski. Inny jeszcze gatunek gołębia gniazdującego w Grodkowie grzywacz, należał do znacznie rzadszych; w całym mieście zanotowano tylko kilkanaście par lęgowych. Bocian biały zaczął gniazdować w Grodkowie od 1965 r. Gniazdo zostało ulokowane na dachu budynku przy ul. Sawickiej 20. W niektóre lata wyprowadzane były tam młode, np. w 1974 r. 2, w inne lata para nie wyprowadzała młodych, np. w r. 1982 i 1984 (Kopij et al. 2001). Na początku XXI w. zaczął gniazdować w Półwiosku, przy ul. Otmuchowskiej 6. Gniazdo zostało umieszczone na słupie betonowym. W 2008 r. gniazdo było wprawdzie zajęte przez parę, ale jaja nie zostały złożone. Do 1982 r. nie wykazywano w Grodkowie lęgowych gawronów (Kopij 2003, 2006a), ale w latach 1983-87 funkcjonowała tu już kolonia licząca ponad 100 gniazd. W latach 90-tych XX wieku było ich tu jeszcze więcej, bo 250-500 (Kopij 2003). W latach 2002-04 kolonia zmalała do 13 gniazd (Kopij 2006a). W 2008 r. w małym parku przy kościele było 35 gniazd (js: 1, 2, 2, 5, 10; db: 1, 2; rb 1; lp 2; db czerw. 2, 3, 3) a na terenie dawnego cmentarza ewangelckiego przy ul. Wrocławskiej dalsze 3 gniazda. Spośród innych krukowatych gniazdują w Grodkowie kawki i sroki, brak natomiast zupełnie wron i sójek. Dyrcz et al. (1991) nie podają ani pustułki, ani płomykówki jako lęgowej w Grodkowie. Tego ostatniego gatunku nie wykazał również Kopij (1991). Oba gatunki stwierdzono jako lęgowe w tym mieście od co najmniej 2002 r. Gniazdowania innych gatunków ptaków drapieżnych dotychczas w Grodkowie nie wykazano. W centrum Grodkowa gniazduje 35 gatunków ptaków. Do gatunków eudominujących należały: wróbel, gołąb miejski i jerzyk, a do gatunków dominujących: oknówka, siepówka i gawron (tab. 2). W osiedlach willowych natomiast wśród eudominantów były: wróbel i sierpówka, stanowiące razem c. 60% całego ugrupowania. Wśród dominantów były również tylko 2 gatunki (kopciuszek i dzwoniec) stanowiące razem 12% ugrupownia. Ze względu na małe rozmiary parki Grodkowa (Miejski i Młyński) nie są bogatsze w gatunki niż centrum tego miasta. W obu parakach wykazano 26 gatunków, w tym 17 gatunków było wspólnych dla obu parków (tab. 4). Indeks podobieństw obu tych zespołów wynosił S=2xZ/a+b=(2x17)/(20+23)=0.79 (a-liczba gatunków w Parku Miejskim; b liczba gatunków w Parku Młyńskim; Z liczba gatunków wspólnych dla obu parków). LITERATURA Bibby C. L., Burgess N. D., Hill D. A. 1992. Bird Census Techniques. London, Ac. Press. Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. Wrocław, Uniw. Wroc. Kopij G. 1991. Rozmieszczenie i liczebność płomykówki (Tyto alba) na południowej Opolszczyźnie. Not. Orn., 31: 43-52. Kopij G. 1995. Ptaki miasta Prudnika. Przyr. Śląska opol., 1: 12-17. Kopij G. 2001. Wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego Ciconia ciconia w województwie opolskim w drugiej połowie XX wieku. Przyr. Śląska opol., 7: 1-36. Kopij G. 2002. Ptaki lęgowe śródmieścia Opola. Przyr. Śląska opol., 8: 21-22. Kopij G. 2003. Zmiany liczebności gawrona Corvus frugilegus w regionie Nysy na przestrzeni XX wieku. Przyr. Śląska opol., 9: 15-16. Kopij G. 2006a. Awifauna lęgowa Ziemi Grodkowskiej. Prz. przyr., 17: 87-106. Kopij G. 2006b. Zespół ptaków lęgowych centrum Nysy. Prz. przyr. 17: 79-86. Kopij G., Zaczyk K. 2009. Awifauna lęgowa miasta Otmuchowa. Przyr. Śląska opol., 9. Kopij G., Wolanin J. 2010. Awifauna lęgowa Nysy. Przyr. Śląska opl., 16: 1-21. 3

Tabela 1. Ptaki lęgowe Grodkowa w latach 2002-2008. BR: rzadki 1-3 pary, R: rzadki 4-10 par, SL: średnio liczny 11-20 par, L: liczny 21-50 par; BL: bardzo liczny >50 par. Gatunek Status Liczba par wykazanych Liczba par szacowanych Bocian biały Ciconia ciconia BR 1 1 Krzyżówka Anas platyrhynchos R 3 3-7 Czernica Aythya fuligula R? 3 0-3 Pustułka Falco tinnunculus BR 1 1-2 Bażant Phasianus colchicus R 6 5-10 Kokoszka wodna Galinulla chloropus BR 2 2-4 Łyska Fulica atra BR 1 0-3 Gołąb miejski Columba livia BL c.300 200-400 Grzywacz Columba palumbus SL 13 10-20 Sierpówka Streptopelia decaocto BL 270 200-300 Kukułka Cuculus canorus BR 2-3 2-3 Płomykówka Tyto alba BR 1 1 Uszatka Asio otus BR? 1 1 Krętogłów Jynx torquilla BR? 1 1 Dzięcioł duży Dendrocopos major BR 1 1-2 Jerzyk Apus apus BL c.100 50-100 Dymówka Hirundo rustica L 13 15-30 Oknówka Delichon urbica BL c.100 70-120 Pliszka żółta Motacilla flava BR 1 1-3 Pliszka siwa Motacilla alba R 4 4-7 Słowik rdzawy Luscinia megarhynchos R 20 15-25 Kopciuszek Phoenicurus ochruros L 35 40-60 Pleszka Phoenicurus phoenicurus R 4 3-6 Kląskawka Saxicola torquata BR 1.5 1-3 Kos Turdus merula L 30 30-40 Kwiczoł Turdus pilaris SL 14 10-20 Śpiewak Turdus philomelos BR? 1 1-3 Świerszczak Locustella naevia BR 1 1-3 Łozówka Acrocephalus palustris R 22 20-40 Trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus BR 2 2-5 Trzciniak Acrocephalus arundinaceus BR 5 3-6 Zaganiacz Hippolais icterina SL 17 15-20 Piegża Sylvia curruca R 7 7-10 Cierniówka Sylvia communis SL 16 15-20 Kapturka Sylvia atricapilla L 22 20-25 Pierwiosnek Phylloscopus collybita SL 4 5-10 Piecuszek Phylloscopus trochilus SL 7 5-10 Muchołówka szara Muscicapa striata R 8 10-15 Raniuszek Aegithalos caudatus BR? 1 1-5 Modraszka Parus caeruleus L c.20 15-30 Bogatka Parus major L c.10 10-30 Kowalik Sitta europaea R 2 2-3 Remiz Remiz pendulinus BR? 1 1-2 4

Wilga Oriolus oriolus BR 2 2-3 Sroka Pica pica R 8 8-15 Kawka Corvus monedula SL 25 20-40 Gawron Corvus frugilegus BL 38 38 Szpak Sturnus vulgaris BL c.50 40-80 Wróbel Passer domesticus BL c.200 150-250 Mazurek Passer montanus L c.30 20-40 Zięba Fringilla coelebs SL 17 15-20 Kulczyk Serinus serinus L 39 35-45 Dzwoniec Carduelis chloris L 31 30-50 Szczygieł Carduelis carduelis L 21 20-30 Makolągwa Carduelis cannabina L 16 15-25 Trznadel Emberiza citrinella R 5 5-10 Potrzos Emberiza schoeniclus BR? 1 1-3 Potrzeszcz Miliaria calandra BR 1 1-3 5

Tabela 2. Zespół ptaków lęgowych centrum Grodkowa (19 ha) w 2008 r. Gatunek Par Par/10 ha Dominacja Gołąb miejski Columba livia c. 170 89.5 27.7 Wróbel Passer domesticus c. 95 50.0 15.5 Jerzyk Apus apus c. 70 36.8 11.4 Oknówka Delichon urbica 56 29.5 9.1 Sierpówka Streptopelia decaocto 54 28.4 8.8 Gawron Corvus frugilegus 35 18.4 5.7 Kawka Corvus monedula 23 12.1 3.7 Szpak Sturnus vulgaris 13 6.8 2.1 Mazurek Passer montanus 11 5.8 1.8 Dzwoniec Carduelis chloris 11 5.8 1.8 Kopciuszek Phoenicurus ochruros 9 4.7 1.5 Kulczyk Serinus serinus 8 4.2 1.3 Kos Turdus merula 7 3.7 1.1 Modraszka Parus caeruleus 7 3.7 1.1 Zięba Fringilla coelebs 6 3.2 1.0 Szczygieł Carduelis carduelis 5 2.6 0.8 Zaganiacz Hippolais icterina 5 2.6 0.8 Dymówka Hirundo urbica 4 2.1 0.7 Bogatka Parus major 4 2.1 0.7 Kapturka Sylvia atricapilla 3.5 1.8 0.6 Grzywacz Columba palumbus 3 1.6 0.5 Makolągwa Carduelis cannabina 3 1.6 0.5 Kwiczoł Turdus pilaris 2.5 1.3 0.4 Pleszka Phoenicurus phoenicurus 2 1.1 0.3 Pustułka Falco tinnunculus 1 0.5 0.2 Płomykówka Tyto alba 1 0.5 0.2 Pliszka siwa Motacilla alba 1 0.5 0.2 Słowik rdzwy Luscinia megarhynchos 1 0.5 0.2 Muchołówka szara Muscicapa striata 1 0.5 0.2 Łozówka Acrocephalus palustris 1 0.5 0.2 Pierwiosnek Phylloscopus collybita 0.5 0.3 0.1 Piegża Sylvia curruca 0.5 0.3 0.1 Kukułka Cuculus canorus + Wilga Oriolus oriolus + Sroka Pica pica + Razem 614 323.2 100.0 6

Tabela 3. Zespół ptaków lęgowych Osiedla Opolskiego (15 ha) w Grodkowie w 2008 r. Gatunek Par Par/10 ha Dominacja Wróbel Passer domesticus 50 33.3 44.8 Sierpówka Streptopelia decaocto 17 11.3 15.2 Kopciuszek Phoenicurus ochruros 7 4.7 6.3 Dzwoniec Carduelis chloris 6 4.0 5.4 Makolągwa Carduelis cannabiba 5 3.3 4.5 Kulczyk Serinus serinus 5 3.3 4.5 Kos Turdus merula 3 2.0 2.7 Szpak Sturnus vulgaris 3 2.0 2.7 Oknówka Delichon urbica 3 2.0 2.7 Szczygieł Carduelis carduelis 2 1.3 1.8 Sroka Pica pica 2 1.3 1.8 Piegża Sylvia curruca 2 1.3 1.8 Modraszka Parus caeruleus 2 1.3 1.8 Sroka Pica pica 1.5 1.0 1.3 Dymówka Hirundo rustica 1 0.7 0.9 Bogatka Parus major 1 0.7 0.9 Cierniówka Sylvia communis 0.5 0.3 0.4 Zięba Fringilla coelebs 0.5 0.3 0.4 Razem 111.5 74.3 100.0 7

Tabela 4. Zespół ptaków lęgowych Parku Miejskiego (M; 1.5 ha) i Parku Młyńskiego (C; 2.0 ha) w 2008 r. Gatunek Par Par/1 ha Dominacja M C M C M C Wróbel Passer domesticus 14 0 9.3 0.0 25.7 0.0 Sierpówka Streptopelia decaocto 8 4 5.3 2.0 14.7 11.4 Dzwoniec Carduelis chloris 5 2 3.3 1.0 9.2 5.7 Mazurek Passer montanus 5 2 3.3 1.0 9.2 5.7 Kwiczoł Turdus pilaris 2 3 1.3 1.5 3.7 8.6 Zaganiacz Hippolais icterina 3 1.5 2.0 0.8 5.5 4.3 Kos Turdus merula 2 2 1.3 1.0 3.7 5.7 Szczygieł Carduelis carduelis 1 3 0.7 1.5 1.8 8.6 Zięba Fringilla coelebs 2 2 1.3 1.0 3.7 5.7 Modraszka Parus caeruleus 2 2 1.3 1.0 3.7 5.7 Kulczyk Serinus serinus 2 2 1.3 1.0 3.7 5.7 Kapturka Sylvia atricapilla 2 1.5 1.3 0.8 3.7 4.3 Szpak Sturnus vulgaris 1 2 0.7 1.0 1.8 5.7 Grzywacz Columba palumbus 1 1.5 0.7 0.8 1.8 4.3 Kowalik Sitta europaea 1 1 0.7 0.5 1.8 2.9 Słowik rdzawy Luscinia megarhynchos 1 0.5 0.7 0.3 1.8 1.4 Pleszka Phoenicurus phoenicurus 1 0.5 0.7 0.3 1.8 1.4 Muchołówka szara Muscicapa striata 0 1 0.0 0.5 0.0 2.9 Wilga Oriolus oriolus 0 1 0.0 0.5 0.0 2.9 Łozówka Acrocephalus palustris 0,5 0.5 0.3 0.3 0.9 1.4 Pierwiosnek Phylloscopus collybita 0 0.5 0.0 0.3 0.0 1.4 Sroka Pica pica 0 0.5 0.0 0.3 0.0 1.4 Krzyżówka Anas platyrhynchos 0 0.5 0.0 0.3 0.0 1.4 Kokoszka wodna Galinulla chloropus 0 0.5 0.0 0.3 0.0 1.4 Kopciuszek Phoenicurus ochruros 0.5 0 0.3 0.0 0.9 0.0 Piegża Sylvia curruca 0.5 0 0.3 0.0 0.9 0.0 Razem 54.5 35 36.3 17.5 100.0 100.0 8

Ryc. 1. Mapa Grodkowa. 9

Przyr. Śląska opol., 17: 31-32, 2011 Zespół ptaków lęgowych ogrodu dendrologicznego w Lipnie w latach 2002-2007 Grzegorz Kopij Zakład Ekologii Kręgowców, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Kożuchowska 5b, 51-631 Wrocław; e-mail: grzegorz.kopij@up.wroc.pl Breeding bird community in Lipno dendrological garden. It is located in Niemodlin county, Opole Silesia. At present, 95 tree species grow in the area (4.18 ha). Bird community of this garden was studied by means of simplified mapping method in the year 2002, 2004, 2005 and 2007. A total of 40 breeding bird species were recorded in all seasons. Fringilla coelebs, Erithacus rubecula, Turdus merula, Parus major and Sylvia atricapilla were identified as diominant species. Badania przeprowadzano na terenie ogrodu dendrologicznego w Lipnie (oddz. 154g; gm. Niemodlin, pow. opolski). Powierzcnia tego ogrodu wynosi 4.18 ha. W 1952 rosło w nim 135 gatunków drzew i krzewów, ale w 1977 już tylko 95 gatunków, głównie gatunki iglaste, w tym dominujące tuje, a w podszyciu rododendrony. W badaniach zastosowano uproszconą wersję metody kartograficznej (Bibby et al. 1992). W czasie liczeń notowano stanowiska śpiewających samców. Dla większości gatunków przyjęto taką zasadę, że maksymalna liczba śpiewających samców w którymkolwiek liczeniu w danym sezonie stanowiła aktualną liczbę par lęgowych na badanym terenie. W każdym sezonie wykonano 2-3 liczenia w następujących dniach i godzinach: 2002: 10 kwiecień: 15.30-16.00; 22 maj: 08.15-08.30; 6 lipiec 11.10-11.45 2004: 31 kwiecień: 10.20-10.50; 19 czerwiec: 2005: 18 kwiecień: 13.50-14.20; 29 kwiecień: 08.35-08.55; 18 maj: 13.10-13.30 2007: 22 maj: 12.30-13.00; 28 czerwiec: 08.15-08.35. W latach 2002-2007 wykazano gniazdowanie 40 gatunków ptaków, w tym 2 gatunki (kruk i bocian czarny) jedynie zalatywały na żer do ogrodu z terenów sąsiednich. We wszystkich sezonach lęgowych gniazdowało 11 gatunków. Gatunkami dominującymi były: zięba, rudzik, kos, bogatka i kapturka (tab. 1). Łącznie stanowiły one 40.1% ugrupowania ptaków lęgowych. Grupę subdominantów (2.0-4.9%) tworzyło aż 15 gatunków (łącznie 44.4%). Na szczególną uwagę zasługują gatunki takie jak: zniczek, gil, turkawka, dzięcioł średni i oba gatunki pełzaczy (tab. 1). Trzeba jednak zaznaczyć, że otrzymane liczby dla wilu gatunków nie są ścisłe, gdyż w danym sezonie zbyt mało dni poświęconych było na liczenia. Odnosi się to zwłaszcza do gatunków liczniejszych. 10

Tabela 1. Zespół ptaków lęgowych ogrodu dendrologicznego w Lipnie (4.18 ha) w latach 2002-2007. Gatunek Liczba par lęgowych Średnia wieloletnia 2002 2004 2005 2007 x p./10ha Dom. Zięba Fringilla coelebs 3 5 6 3 4.3 10.2 12.2 Rudzik Erithacus rubecula 4 4 6 1 3.8 9.0 10.8 Kos Turdus merula 2 2 3 2 2.3 5.4 6.5 Bogatka Parus major 2 2 2 2 2.0 4.8 5.7 Kapturka Sylvia atricapilla 2 1 2 2 1.8 4.2 5.0 Pierwiosnek Phylloscopus collybita 2 1.5 2 1 1.6 3.9 4.7 Modraszka Parus caeruleus 2 1 3 0 1.5 3.6 4.3 Śpiewak Turdus philomelos 2 1 1.5 1 1.4 3.3 3.9 Sosnówka Parus ater 1 1 2 1 1.3 3.0 3.6 Kowalik Sitta europaea 1 2 1 1 1.3 3.0 3.6 Strzyżyk Troglodytes troglodytes 1 1 1 1.5 1.1 2.7 3.2 Szpak Sturnus vulgaris 1 1 1 1 1.0 2.4 2.9 Sójka Garrulus glandarius 1 1.5 0 1 0.9 2.1 2.5 Dzwoniec Carduelis chloris 1 0 1.5 1 0.9 2.1 2.5 Mysikrólik Regulus regulus 0.5 1 2 0 0.9 2.1 2.5 Grubodziób C. coccothraustes 2 0 1 0 0.8 1.8 2.2 Dzięcioł duży Dendrocopos major 1 1 0 1 0.8 1.8 2.2 Turkawka Streptopelia turtur 2 0 0 1 0.8 1.8 2.2 Piecuszek Phylloscopus trochilus 0 1 1 1 0.8 1.8 2.2 Świstunka Phylloscopus sibilatrix 0 1 1 1 0.8 1.8 2.2 Kulczyk Serinus serinus 1 1 0 0 0.5 1.2 1.4 Muchołówka szara Muscicapa striata 1 1 0 0 0.5 1.2 1.4 Grzywacz Columba palumbus 1 0 1 0 0.5 1.2 1.4 Kukułka Cuculus canorus 0 1 1 0 0.5 1.2 1.4 Szarytka Parus palustris 0 1 1 0 0.5 1.2 1.4 Pełzacz leśny Certhia familiaris 0.5 0 0.5 0 0.3 0.6 0.7 Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla 0.5 0 0.5 0 0.3 0.6 0.7 Dzięcioł średni Dendrocopos medius 1 0 0 0 0.3 0.6 0.7 Paszkot Turdus viscivorus 1 0 0 0 0.3 0.6 0.7 Gil Pyrrhula pyrrhula 1 0 0 0 0.3 0.6 0.7 Muchołówka żałobna Ficedula hypoleuca 1 0 0 0 0.3 0.6 0.7 Zniczek Regulus ignicapillus 0 0 1 0 0.3 0.6 0.7 Myszołów Buteo buteo 1 0 0 0 0.3 0.6 0.7 Krzyżówka Anas platyrhynchos 0 0 0 1 0.3 0.6 0.7 Pokrzywnica Prunella modularis 0 0 0 1 0.3 0.6 0.7 Raniuszek Aegithalos caudatus 0 0 1 0 0.3 0.6 0.7 Czubatka Parus cristatus 0 0 0.5 0 0.1 0.3 0.4 Kruk Corvus corax 0 0 + 0 0.0 0.0 0.0 Bocian czarny Coconia nigra + 0 0 0 0.0 0.0 0.0 Razem 39.5 32 43.5 24.5 34.9 83.4 100.0 11