ARTYKUŁY Szata roślinna projektowanego użytku ekologicznego Warciańskie Ługi Vegeta on of the Warciańskie Ługi peat bog area (Central Poland), which is worthy of protec on BEATA WOZIWODA 1, KATARZYNA AMBROŻKIEWICZ 2 Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (6): 504 510, 2011 1 Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Uniwersytet Łódzki 90 237 Łódź, ul. Banacha12/16 e-mail: woziwoda@biol.uni.lodz.pl 2 93 378 Łódź, ul. Gładka 12/20 e-mail: k_ambrozkiewicz@wp.pl Słowa kluczowe: torfowisko, bór bagienny, użytek ekologiczny, Ługi, Warta. Praca prezentuje walory przyrodnicze projektowanego użytku ekologicznego Warciańskie Ługi, zlokalizowanego w holoceńskiej pradolinie rzeki Warty na wysokości zbiornika retencyjnego Jeziorsko. Badania szaty roślinnej prowadzono w latach 2007 2008. Na pięciohektarowym obszarze wyróżniono 13 zbiorowisk roślinnych: zbiorowiska rzęs Lemnetum trisulcae, okrężnicy bagiennej Hottonietum palustris i żabiścieku pływającego Hydrocharitetum morsus-ranae, szuwary trzcinowe Phragmitetum australis i zachylnikowo-trzcinowe Thelypteridi-Phragmitetum, zbiorowisko torfowiskowe Eriophorum vaginatum-sphagnum fallax, łozowiska Salicetum pentandro- -cinereae, cztery zbiorowiska leśne naturalne (bór sosnowy bagienny Vaccinio uliginosi-pinetum i bór wilgotny Molinio-Pinetum, zbiorowiska: Betula-Phragmites i Betula-Salix) oraz dwa zbiorowiska antropogeniczne Pinus-Phragmites i Alnus glutinosa-carex acutiformis. Odnotowano występowanie 19 gatunków roślin zagrożonych i chronionych. Wstęp Torfowiska należą do najbardziej zagrożonych ekosystemów mokradłowych w Polsce. Nawet niewielkie ich fragmenty, ocalałe w silnie przekształconym antropogenicznym krajobrazie pól uprawnych i leśnych monokultur środkowej Polski, są ostojami cennych gatunków i biocenoz, zasługującymi na ochronę. Takie refugium przyrody znajduje się w miejscowości Glinno, 3 km na wschód od rzeki Warty (na wysokości zbiornika Jeziorsko ). Obejmuje ono najlepiej zachowany około pięciohektarowy fragment rozległego niegdyś torfowiska Ługi. Obszar ten stanowi własność Skarbu Państwa i jako część kompleksu leśnego Glinno jest zarządzany i użytkowany gospodarczo przez Leśnictwo Rożdżały przynależące do Nadleśnictwa Poddębice RDLP w Łodzi. Na pozostałych 100 hektarach, w wyniku przeprowadzonych w przeszłości melioracji odwadniających i intensywnego pozyskiwania torfu przez właścicieli gruntów prywatnych, powstał system grobli, rowów i potorfii, a szata roślinna uległa silnym przeobrażeniom. W niniejszym opracowaniu przedstawiono florę i roślinność najcenniejszego fragmentu Ługów. 504
B. Woziwoda i K. Ambrożkiewicz Szata roślinna Warciańskich Ługów Metody Terenowe badania zróżnicowania flory i zbiorowisk roślinnych Ługów prowadzono w latach 2007 2008 w ramach projektu badawczego MNiSW nr N305 3125. Prezentowane wyniki odnoszą się do południowej części dawnego torfowiska (51 43 47 51 43 53 N oraz 18 42 40 18 42 47 E). Obszar ten położony jest we wschodniej części mezoregionu Kotlina Sieradzka (Kondracki 2002). Nazewnictwo roślin naczyniowych podano za Mirkiem i innymi (2002), mchów za Ochyrą i innymi (2003), a wątrobowców za Szweykowskim (2006). Mszaki zostały oznaczone przez dr Monikę Staniaszek-Kik. Klasyfikację fitocenoz oraz przynależność syntaksonomiczną gatunków przyjęto według Matuszkiewicza (2002). W analizie zbiorowisk leśnych uwzględniono również opracowanie Matuszkiewicza z 2008 roku. W dołach potorfowych z otwartą taflą wody o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu metrów kwadratowych i głębokości 30 150 cm wykształcają się zbiorowiska rzęs Lemnetum trisulcae (Kelhofer 1915) Knapp et Stoffers 1962, z rzęsą drobną Lemna minor i rzadko notowaną na tym obszarze rzęsą trójrowkową L. trisulca. Niewielkie skupienia tworzy okręż- Charakterystyka szaty roślinnej Na obszarze Ługów wykształciły się zbiorowiska wodne, szuwarowe, zaroślowe i leśne (ryc. 1). Płytkie na 1 1,5 m potorfia zajęte są przez szuwar trzcinowy Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 1939. W miejscach długotrwale zabagnionych trzcinie towarzyszy zachylnik błotny Thelypteris palustris, tworząc szuwar zachylnikowo-trzcinowy Thelypteridi-Phragmitetum Kuiper 1957. Bujne łany tej paproci porastają również niskie groble i płytkie bagniste zagłębienia w torfie. Wśród trzcin spotkać można m.in.: kosaćca żółtego Iris pseudacorus, jaskra wielkiego Ranunculus lingua i jaskra płomiennika R. flammula, wiązówkę błotną Filipendula ulmaria, trzcinnika prostego Calamagrostis stricta, czyśćca błotnego Stachys palustris, komonicę błotną Lotus uliginosus, firletkę poszarpaną Lychnis flos-cuculi i siedmiopalecznika błotnego Comarum palustre. Rosną tu też kępy nerecznicy grzebieniastej Dryopteris cristata i wietlicy samiczej Athyrium filix-femina. Ryc. 1. Aktualna roślinność rzeczywista projektowanego użytku ekologicznego Warciańskie Ługi : 1 szuwary trzcinowe Phragmitetum australis i zachylnikowo-trzcinowe Thelypteridi-Phragmitetum; zbiorowiska: 2 Pinus-Phragmites, 3 Betula-Phragmites, 4 Betula-Salix, 5 bór sosnowy bagienny Vaccinio uliginosi-pinetum, 6 bór sosnowy wilgotny Molinio- Pinetum, 7 zbiorowisko Alnus glu nosa-carex acu- formis, 8 łozowisko Salicetum pentandro-cinereae, 9 zbiorowiska rzęs Lemnetum trisulcae i żabiścieku pływającego Hydrocharitetum morsus-ranae, 10 zbiorowisko okrężnicy bagiennej Ho onietum palustris, 11 zbiorowisko torfowiskowe Eriophorum vaginatum-sphagnum fallax Fig. 1. Vegeta on of the area Warciańskie Ługi : 1 Phragmitetum australis and Thelypteridi- Phragmitetum; 2 Pinus-Phragmites, 3 Betula- Phragmites, 4 Betula-Salix, 5 Vaccinio uliginosi- Pinetum, 6 Molinio-Pinetum, 7 Alnus glu nosa- Carex acu formis, 8 Salicetum pentandro-cinereae, 9 Lemnetum trisulcae and Hydrocharitetum morsusranae, 10 Ho onietum palustris, 11 Eriophorum vaginatum-sphagnum fallax 505
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 6, 2011 nica bagienna Hottonia palustris i żabiściek pływający Hydrocharis morsus-ranae. Sporadycznie występuje tu szalej jadowity Cicuta virosa. Przy utrzymującym się wysokim poziomie stagnującej wody, rzęsy i żabiściek rozwijają się obficie również w szuwarach trzcinowych. W kompleksie przestrzennym z szuwarami występuje zbiorowisko Pinus-Phragmites. Obejmuje ono obszar sąsiadujący od południowego zachodu z lasem gospodarczym, około 60 lat temu zmeliorowany i zalesiony sosną zwyczajną Pinus sylvestris. Obecnie w drzewostanie w domieszce notowane są brzozy: omszona Betula pubescens i zwyczajna Betula pendula oraz świerk zwyczajny Picea abies. Luźną warstwę krzewów tworzą: kruszyna pospolita Frangula alnus, jarzębina Sorbus aucuparia i podrost brzóz. Runo zielne jest zdominowane przez trzcinę pospolitą Phragmites australis. Często notowano gatunki torfowiskowe z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae: turzycę pospolitą Carex nigra, gwiazdkowatą C. echinata, siwą C. canescens i siedmiopalecznika błotnego oraz gatunki łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea: mietlicę rozłogową Agrostis stolonifera, sit rozpierzchły Juncus effusus i tojeść pospolitą Lysimachia vulgaris. Obecne są też gatunki borowe: siódmaczek leśny Trientalis europaea, borówka czarna Vaccinium myrtillus i konwalijka dwulistna Maianthemum bifolium. Zwartą w 80% warstwę mszystą budują głównie torfowce: kończysty Sphagnum fallax i błotny S. palustre oraz darnie płonnika pospolitego Polytrichum commune. Nasady pni drzew, pniaki i kłody są siedliskiem dość zróżnicowanej gatunkowo brioflory. Występuje tu m.in.: przyziemka lazurowa Calypogeia azurea, widłoząb miotłowy Dicranum scoparium, borześlad zwisły Pohlia nutans, krótkosz pospolity Brachythecium rutabulum, krótkoszek aksamitny Brachytheciastrum velutinum, złotowłos strojny Polytrichastrum formosum, dwustronek jasny Plagiothecium laetum, widłoząbek włoskowy Dicranella heteromalla, bielistka siwa Leucobryum glaucum, głowiak dwukończysty Cephalozia bicuspidata i czteroząb przezroczysty Tetraphis pellucida. W sąsiednim płacie miejsce sosny w drzewostanie zajmują brzozy: brodawkowata i omszona oraz topola osika Populus tremula. Zbiorowisko opisano jako Betula-Phragmites. Skupiony w kępach podszyt składa się z kruszyny, wierzb: szarej Salix cinerea i uszatej S. aurita oraz z podrostów drzew. Runo zdominowane jest przez trzcinę lub przez turzycę błotną Carex acutiformis. Często notowane są: gorysz błotny Peucedanum palustre, przytulia błotna Galium palustre, zachylnik błotny i fiołek błotny Viola palustris. Obecność trzęślicy modrej Molinia caerulea, ostrożenia błotnego Cirsium palustre i kłosówki wełnistej Holcus lanatus wzbogaca listę notowanych na tym obszarze roślin łąkowych z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Zwarte runo mszyste składa się z darni czterech gatunków torfowców: kończystego, nastroszonego Sphagnum squarrosum, frędzlowanego S. fimbriatum oraz błotnego. Pozostałe 11 gatunków mszaków, w tym m.in. mokradłosz sercowaty Calliergon cordifolium i dwustronek ząbkowany Plagiothecium denticulatum, osiąga niewielkie pokrycie. Wokół szuwarów trzciny oraz na skarpach wysokich grobli wykształciły się łozowiska Salicetum pentandro-cinereae (Almq. 1929) Pass. 1961. Wierzby: szara, rzadziej uszata i sporadycznie pięciopręcikowa Salix pentandra tworzą zwarte zarośla, które stopniowo zarastają ulegające wypłycaniu doły potorfowe (ryc. 2). Miejsca mniej wilgotne zajmuje głównie kruszyna z niewielką domieszką wyżej wymienionych gatunków wierzb. Łozowiska towarzyszące potorfiom charakteryzuje słabo zwarte, ubogie gatunkowo runo zielne. Pomiędzy płożącymi się w częściach nasadowych gałęziami wierzb rosną kępy zachylnika błotnego, turzycy bladej Carex pallescens, turzycy zaostrzonej C. gracilis, turzycy błotnej i śmiałka darniowego Deschampsia caespitosa oraz pędy trzciny. Notowano też krwawnicę pospolitą Lythrum salicaria, kropidło wodne Oenanthe aquatica, gorysz błotny i tojeść bukietową Lysimachia thyrsiflora. Na brzegach dołów potorfowych rozwijają się niewielkie kępy torfowców: frędzlowanego, błotnego i nastroszonego. Mozaika darni 506
B. Woziwoda i K. Ambrożkiewicz Szata roślinna Warciańskich Ługów Ryc. 2. Mozaika zbiorowisk wodnych Lemnetum trisulcae, szuwarowych Thelypteridi-Phragmitetum i łozowisk Salicetum pentandro-cinereae (27.05.2008 r., fot. B. Woziwoda) Fig. 2. The spa al mosaic of aqua c communi es Lemnetum trisulcae, rush communi es with ferns Thelypteridi-Pragmitetum and thickets with willows Salicetum pentandro-cinereae (27 May 2008, photo by B. Woziwoda) krótkosza pospolitego, mokradłoszki zaostrzonej Calliergonella cuspidata, drabika drzewkowatego Climacium dendroides, płaskomerzyka pokrewnego Plagiomnium affine i rokieta cyprysowego Hypnum cupressiforme pokrywa groble, płożące się gałęzie wierzb i/lub wypłycone przestrzenie pomiędzy nimi. Zarośla kruszynowo-wierzbowe wykształciły się także w sąsiedztwie (na siedlisku) boru bagiennego. Słabo rozwinięte runo zielne jest tu zdominowane przez turzycę błotną. Dość licznie reprezentowane są także inne gatunki z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae obejmującej zbiorowiska torfowisk mszysto-turzycowych: fiołek błotny, siedmiopalecznik, turzyca pospolita i bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata oraz gatunki łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea: trzęślica modra, skrzyp błotny Equisetum palustre, sit rozpierzchły i wiązówka błotna. Rzadziej notowano nerecznicę krótkoostną Dryopteris carthusiana i zachylnik błotny. Fitocenozę wyróżnia zwarte w 90% tor- fowcowe runo tworzone przez torfowca frędzlowanego i nastroszonego, rzadziej obłego Sphagnum teres i błotnego. Dodatkowo warstwę mszystą budują: krótkosz pospolity, krzywoszyj rozesłany Amblystegium serpens, płaskomerzyk falisty Plagiomnium undulatum oraz w niewielkim stopniu: borześlad zwisły, krągłolist macierzankowy Rhizomnium punctatum i merzyk groblowy Mnium hornum. Te same gatunki notowane są w sąsiednim płacie, który różni się od łozowiska wykształconym drzewostanem brzozowo-olchowym. Zbiorowisko to opisano jako Betula-Salix. Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Ługów porasta bór bagienny Vaccinio uliginosi-pinetum Kleist 1929 (ryc. 3). Luźny drzewostan tworzony jest tu przez sosnę zwyczajną, brzozę omszoną, brzozę brodawkowatą i świerka pospolitego. Podrosty brzóz i sosny tworzą słabo zwarty podszyt. Na powierzchniach silnie podtopionych drzewa obumierają i nie wykształca się warstwa drzewosta- 507
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 6, 2011 Ryc. 3. Fragment boru sosnowego bagiennego Vaccinio uliginosi-pinetum (13.06.2008 r., fot. B. Woziwoda) Fig. 3. Bog pine forest Vaccinio uliginosi-pinetum (13 June 2008, photo by B. Woziwoda) nu. Te niewielkie bezdrzewne płaty nawiązują florystycznie i fizjonomicznie do mszarnego zbiorowiska Eriophorum vaginatum-sphagnum fallax Hueck 1928 pro ass. z klasy Oxycocco-Sphagnetea. Dno boru pokrywa mszysty kobierzec złożony z grubych darni torfowca kończystego i torfowca błotnego, w mozaice z wyżej wzniesionymi kępami płonnika pospolitego. Wśród pozostałych 10 gatunków mszaków osiągających niewielkie pokrycie występuje m.in. próchniczek błotny Aulacomnium palustre gatunek wyróżniający dla zespołu Vaccinio uliginosi-pinetum. W runie dominują krzewinki bagna zwyczajnego Ledum palustre, borówki bagiennej (łochyni) Vaccinium uliginosum i borówki czarnej oraz kępy wełnianek: pochwowatej Eriophorum vaginatum i wąskolistnej E. angustifolium. Po mszystym dywanie gęsto płoży się żurawina błotna Oxycoccus palustris. Notowano też pojedyncze okazy siedmiopalecznika błotnego. Listę cennych gatunków dopełnia rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia i modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia. Fragmenty sąsiadujące od wschodu z monokulturami sosny wyróżnia 508 niższa frekwencja gatunków związanych z borem bagiennym i mniej lub bardziej obfite występowanie kęp trzęślicy modrej, co świadczy o słabszym uwilgotnieniu gleby. Płaty te zaliczono do podzespołu trzęślicowego. Poza wyższym udziałem gatunku wyróżniającego, charakteryzuje go stała obecność gatunków szuwarowych z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae: turzycy pospolitej, siwej i gwiazdkowatej oraz dominacja płonnika pospolitego w runie mszystym. W miejscach łagodnych wzniesień terenu bór bagienny przechodzi stopniowo w bór trzęślicowy Molinio-Pinetum W. Mat. et J. Mat. 1973. Drzewostan budują tu te same co w borze bagiennym gatunki, jest on jednak bardziej zwarty i zróżnicowany warstwowo. W płatach z silniej rozwiniętym podszytem dominują: kruszyna, brzoza omszona i/lub wierzby szara i uszata. Często notowane są podrosty sosny i świerka. Runo tworzy łan trzęślicy modrej, miejscami silnie zwarty, urozmaicony kępami borówki czarnej, wrzosu zwyczajnego Calluna vulgaris, situ rozpierzchłego i tomki wonnej Anthoxanthum odoratum. Sporadycznie notowano żurawinę
B. Woziwoda i K. Ambrożkiewicz Szata roślinna Warciańskich Ługów i wełniankę wąskolistną. Wśród mszaków dominuje rokietnik pospolity Pleurozium schreberi. Dostępność odpowiednich mikrosiedlisk (pniaki, kłody w różnym stopniu rozkładu, zagłębienia) warunkuje występowanie pozostałych 9 gatunków: próchniczka obupłciowego Aulacomnium androgynum, próchniczka błotnego, krótkosza pospolitego, krótkosza rowowego Brachythecium salebrosum, widłozęba miotłowego, płozika różnolistnego Lophocolea heterophylla, dwustronka zgiętolistnego Plagiothecium curvifolium, borześladu zwisłego i czterozęba przezroczystego. Wąski pas zarośli wierzbowych oddziela bór bagienny od olsu turzycowego Alnus glutinosa-carex acutiformis, zajmującego rozległe, silnie zabagnione obniżenie. Zbiorowisko ma charakter antropogeniczny wykształciło się w miejscu szuwaru turzycy błotnej (z klasy Phragmitetea) po posadzeniu olszy czarnej Alnus glutinosa. Podszytu brak lub jest on bardzo słabo rozwinięty na niewielkich kępach otaczających nasady pni olch. Sporadycznie notowano tu brzozę omszoną, kruszynę, jarzębinę, porzeczki: czarną Ribes nigrum i zwyczajną R. rubrum oraz jeżyny Rubus sp. Runo zielne tworzy zwarty łan turzycy błotnej z niewielkim udziałem przytulii błotnej, gorysza błotnego, tarczycy pospolitej Scutellaria galericulata i psianki słodkogórz Solanum dulcamara. W zabagnionych obniżeniach notowano gatunki olsowe z klasy Alnetea glutinosae: zachylnik błotny i karbieniec pospolity Lycopus europaeus oraz łąkowe z klasy Molinio- -Arrhenatheretea skrzyp błotny, rzeżuchę łąkową Cardamine pratensis, sitowie leśne Scirpus sylvaticus, niezapominajkę błotną Myosotis palustris i tojeść pospolitą. W warstwie mszystej stwierdzono występowanie 9 gatunków, z których jedynie krótkosz pospolity i merzyk groblowy zaznaczają swój większy udział. Propozycja ochrony Analizowany obszar wyróżnia znaczne zróżnicowanie i mozaikowość zbiorowisk roślinnych oraz duża różnorodność gatunkowa flory mszaków i roślin naczyniowych. Szczególnie cenne przyrodniczo są płaty boru bagiennego Vaccinio uliginosi-pinetum, gdzie występuje 13 z 17 gatunków prawnie chronionych notowanych w Glinnie. Jest to siedlisko priorytetowe (kod 91D0-2), uwzględnione w Dyrektywie Siedliskowej Wspólnoty Europejskiej (Herbichowa i in. 2004). Zgodnie z rozporządzeniem o prawnej ochronie roślin (Rozporządzenie 2004), całkowitej ochronie podlegają rosnące w Ługach: torfowiec błotny, torfowiec frędzlowany, torfowiec obły oraz bagno zwyczajne i rosiczka okrągłolistna. Częściowo chronione są: bielistka siwa, drabik drzewkowaty, mokradłoszka nastroszona, płonnik pospolity, próchniczek błotny, rokietnik pospolity, torfowiec kończysty, torfowiec nastroszony, widłoząb miotłowy oraz bobrek trójlistkowy, kruszyna pospolita i porzeczka czarna. Rosiczka okrągłolistna i nerecznica grzebieniasta należą do gatunków zagrożonych w skali Polski (Zarzycki, Szeląg 2006). Regionalnie zagrożone wyginięciem są także: bagno zwyczajne, żurawina błotna i modrzewnica zwyczajna (Jakubowska-Gabara, Kucharski 1999). Ekstensywnie użytkowane lasy, mokradła i łąki Glinna są także miejscem bytowania bogatej fauny. Spotykano tu m.in. rzekotkę drzewną Hyla arborea i żmiję zygzakowatą Vipera berus. Bliskie sąsiedztwo z rezerwatem ornitologicznym Jeziorsko sprawia, że Ługi są oazą dla licznych gatunków ptaków. Znajdują się tu żerowiska jeleniowatych i buchtowiska dzików. Dla ochrony kompleksu zbiorowisk wodnych, szuwarowych, zaroślowych i leśnych oraz dla zachowania stanowisk cennych elementów flory (i fauny) proponuje się utworzenie użytku ekologicznego o nazwie Warciańskie Ługi. Przetrwanie grupy gatunków torfowiskowych jest uwarunkowane zachowaniem panujących obecnie warunków hydrologicznych. Należy też stale ograniczać nadmierny rozwój zarośli wierzbowo-kruszynowych i szuwarów wnikających na otwarte powierzchnie boru bagiennego. 509
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 6, 2011 PIŚMIENNICTWO Herbichowa M., Potocka J., Kwiatkowski W. 2004. Bory i lasy bagienne. W: Herbich J. (red.). Lasy i bory. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny. Tom II. Ministerstwo Środowiska, Warszawa: 171 202. Jakubowska-Gabara J., Kucharski L. 1999. Ginące i zagrożone gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski Środkowej. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 6: 55 74. Kondracki J. 2002. Geografia Polski mezoregiony fizycznogeograficzne. PWN, Warszawa. Matuszkiewicz J.M. 2008. Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa. Matuszkiewicz W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. W. Szafer Institute fo Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Ochyra R., Żarnowiec J., Bednarek-Ochyra H. 2003. Census catalogue of Polish mosses. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, poz. 1764. Szweykowski J. 2006. An Annotated Checklist of Polish Liverworts and Hornworts. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Czerwona lista roślin naczyniowych w Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.). Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Inst. Bot. im W. Szafera PAN, Kraków. SUMMARY Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67 (6): 504 510, 2011 Woziwoda B., Ambrożkiewicz K. Vegeta on of the Warciańskie Ługi peat bog area (Central Poland), which is worthy of protec on The work presents the results of the research on biodiversity of the vegetation cover in the peat bog area Ługi near the River Warta valley (Central Poland). The floristic and phytosociological data were collected in 2007 2008. The spatial mosaic of vegetation in this area is composed of 13 plant communities (Fig. 1): the unattached floating aquatic community with duckweeds Lemnetum trisulcae and with frogbit Hydrocharitetum morsus-ranae, the community of rooted aquatic plants with floating leaves Hottonietum palustris, the rush community with common reed Phragmitetum australis, also with ferns Thelypteridi-Phragmitetum, the peat bog community Eriophorum vaginatum-sphagnum fallax, brushwoods with willows Salicetum pentandrocinereae (Fig. 2), natural forest communities: bog pine forest Vaccinio uliginosi-pinetum (Fig. 3), wet pine forest Molinio-Pinetum, Betula-Phragmites and Betula-Salix communities and anthropogenic forests communities: Pinus-Phragmites, Alnus glutinosa-carex acutiformis. The rich flora includes, among others, 19 valuable plant species: strictly protected by law: S. palustre, S. fimbriatum, S. teres, Ledum palustre and Drosera rotundifolia, and partially protected: Leucobryum glaucum, Climacium dendroides, Calliergonella cuspidata, Polytrichum commune, Aulacomnium palustre, Pleurozium schreberi, Sphagnum fallax, S. squarossum, Dicranum scoparium, Menyanthes trifoliata, Frangula alnus and Ribes nigrum. Drosera rotundifolia, Dryopteris cristata are vulnerable vascular plants in Poland. Additionally, Ledum palustre, Andromeda polifolia and Oxycoccus palustris are species threatened in Central Poland. This valuable natural site is worthy of preservation and the establishment of the nature protected area Warciańskie Ługi is suggested. The stable hydrological regime is the most important for the maintenance of biodiversity of this place. Furthermore, we ought to control and to reduce the spread of Phragmites australis, Carex acutiformis and Salix sp. to limit the succession of rush and brushwood vegetation into the open area of the bog pine forest. 510