Załącznik do Uchwały Rady Powiatu Włoszczowskiego Nr XIX/99/2012 z dnia 26 marca 2012r. POWIATOWY PROGRAM ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ W POWIECIE WŁOSZCZOWSKIM NA LATA 2012-2014 WŁOSZCZOWA 2012r.
SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP. 3 2. PODSTAWY PRAWNE PROGRAMU...5 3. ŚRODOWISKA LOKALNE ZAGROŻONE UMIESZCZENIEM DZIECI W PIECZY ZASTĘPCZEJ..6 4. ANALIZA RODZINNEJ I INSTYTUCJONALNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ W POWIECIE WŁOSZCZOWSKIM 11 4.1 CHARAKTERYSTYKA RODZIN ZASTĘPCZYCH..11 4.2 CHARAKTERYSTYKA INSTYTUCJONALNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ..16 4.3 OSOBY USAMODZIELNIANE..21 5. OCENA SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ..22 6. POTRZEBY POWIATU W ZAKRESIE PIECZY ZASTĘPCZEJ.22 7. ZADANIA POWIATOWEGO PROGRAMU ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ. 23 8. CEL POWIATOWEGO PROGRAMU ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ 31 8.1 CEL GŁÓWNY 31 8.2 CELE SZCZEGÓŁOWE..31 8.3 KIERUNKI I SPOSOBY REALIZACJI. 32 9. MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU.....37 10. PLANOWANY LIMIT RODZIN ZASTĘPCZYCH ZAWODOWYCH.. 37 11. BUDŻET PROGRAMU. 38 12. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU...39 13. ZAKŁADANE REZULTATY REALIZACJI PROJEKTU. 39 2
1. WSTĘP Dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności, Dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, W przekonaniu, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się i wychowywaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami w dniu 9 czerwca 2011r. Sejm uchwalił ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W Konwencji Praw Dziecka z dnia 20 listopada 1989 roku możemy znaleźć stwierdzenie, że rodzina jako podstawowa komórka społeczeństwa oraz naturalne środowisko rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci(...) powinna być otoczona niezbędną ochroną oraz wsparciem, aby mogła w pełnym zakresie wypełniać swe obowiązki w społeczeństwie, zaś dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju swojej osobowości powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia miłości i zrozumienia. Pozytywne wpływy wychowania w rodzinie są związane przede wszystkim z realizowanymi w rodzinie wartościami, wzajemną więzią uczuciową, pełnionymi w rodzinie rolami oraz wzorcami wzajemnego komunikowania się. Dobrej rodziny w procesie wychowania i wzrastania dzieci i młodzieży nie jest w stanie zastąpić nikt, dlatego polityka państwa oraz wszelkie działania instytucji samorządowych i organizacji pozarządowych powinny być nakierowane na pomoc udzielaną rodzinie i w rodzinie. Każde dziecko, tak jak i osoba dorosła, ma te same prawa osobiste. Bez względu na wiek, każdy obywatel polski i cudzoziemiec przebywający w Polsce ma prawo do poszanowania jego prawa do życia i prywatności, do rozwoju własnych zdolności i przekonań, do samodzielności, niezależności i wolności od dyskryminacji. Osobom małoletnim trudno jest egzekwować przestrzeganie ich praw. Zazwyczaj korzystają z pomocy swoich rodziców, którzy powinni chronić dziecko i reagować na każde naruszenie jego podstawowych praw i wolności. W sytuacjach kryzysowych, gdy rodzina nie jest w stanie poradzić sobie z problemami: nie może, nie potrafi bądź nie chce zajmować się dzieckiem zachodzi konieczność udzielenia pomocy, wsparcia zewnętrznego lub interwencji. W myśl konstytucyjnej zasady pomocniczości, dziecko ma prawo do opieki i pomocy w tym do pieczy zastępczej: Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych, tak stanowi Konstytucja RP (art. 72 ust 2). Konwencja o prawach dziecka zobowiązuje Państwa-Strony do zapewnienia specjalnej ochrony i pomocy dzieciom czasowo lub stale pozbawionym środowiska rodzinnego lub nie mogącym, ze względu na swe dobro, w nim przebywać (art. 20). W/w przepisy podkreślają rangę i znaczenie praw dziecka, w tym prawa do pieczy zastępczej. Obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacja pieczy zastępczej, spoczywa na jednostkach 3
samorządu terytorialnego w szczególności we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, Policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. w sposób kompleksowy reguluje problematykę wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej w tym: działania profilaktyczne skierowane do rodzin zagrożonych dysfunkcją lub przeżywających trudności, zbudowanie mechanizmów pracy z rodziną dziecka, organizację systemu pieczy zastępczej oraz problematykę usamodzielnień pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej. Proponowane regulacje są zgodne z trendami europejskimi i dostosowane do zaleceń UE. Jak wynika z obowiązującego obecnie stanu prawnego, systemem pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Jednostkami organizacyjnymi wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej są jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego wykonujące zadania w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, placówki wsparcia dziennego, organizatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo- terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne, ośrodki adopcyjne oraz podmioty, którym zlecono realizację zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wyraźnie podzieliła kompetencje między samorząd gminny i powiatowy w zakresie pracy z rodziną biologiczną - co należy do zadań własnych gmin, a organizacją przez powiat pieczy zastępczej. W powiecie włoszczowskim organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej zgodnie z Zarządzeniem Starosty Włoszczowskiego Nr 64/11 z dnia 18 października 2011r. wyznaczono Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie we Włoszczowie. Rolą organizatora jest przede wszystkim troska o rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej, a więc inicjowanie ich tworzenia, kwalifikowanie kandydatów do tej roli oraz wspieranie już funkcjonujących rodzin. Podstawą opracowania powiatowego programu rozwoju pieczy zastępczej jest art. 180, pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Program ma na celu określenie lokalnych uwarunkowań i kierunków działań w perspektywie 3-letniej. Aby lokalny system wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przynosił pożądane efekty należy położyć szczególny nacisk na profilaktykę oraz działania wspomagające i wspierające rodzinę biologiczną dziecka. Umieszczenie dziecka w systemie pieczy zastępczej ma być ostatecznością, po wykorzystaniu przez gminę wszystkich możliwych form wsparcia rodziny naturalnej. W Programie wskazano również na konieczność podjęcia działań rozwijających i wspierających rodzinną pieczę zastępczą oraz usamodzielniających się wychowanków. 4
2. PODSTAWY PRAWNE PROGRAMU Działania w zakresie rozwoju pieczy zastępczej, w tym zadania zapisane w niniejszym Programie, podejmowane są i realizowane w oparciu o następujące przepisy i dokumenty: 1) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( Dz. U. Nr 149, poz. 887 z późń. zm.); 2) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym ( t. j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1592 z późn. zm.); 3) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 z późń. zm.); 4) Konwencja o Prawach Dziecka; 5) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm. ); 6) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej ( Dz. U. z 2011r. Nr 292, poz. 1720) 5
3. ŚRODOWISKA RODZINNE ZAGROŻONE UMIESZCZENIEM DZIECI W PIECZY ZASTĘPCZEJ Diagnozując środowiska rodzinne zagrożone dysfunkcją w różnych sferach życia, nie można zapominać o osobach korzystających z pomocy oferowanej przez ośrodki pomocy społecznej. Trzeba mieć jednak świadomość, iż dane statystyczne nie są w stanie przedstawić rzeczywistych problemów osób, które często żyją na krawędzi ubóstwa lub też nie korzystają ze wsparcia ośrodków pomocy społecznej z uwagi na dochód nieznacznie przekraczający kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania pomocy. Analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej przeprowadzona przez Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej działające w powiatowym środowisku, oraz przez Ośrodek Pomocy Społecznej we Włoszczowie wskazały problemy społeczne występujące na terenie powiatu włoszczowskiego. Powody, dla których przyznano świadczenia w poszczególnych gminach powiatu włoszczowskiego w latach 2008-2011, przedstawiają poniższe tabele: NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY SPOŁECZNE W GMINACH Tabela nr 1. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną na przestrzeni lat 2008-2011 Gmina Włoszczowa POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. UBÓSTWO 31 22 83 75 SIEROCTWO 0 0 2 1 BEZDOMNOŚĆ 5 6 5 4 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 46 42 50 43 WIELODZIETNOŚĆ 41 40 45 39 BEZROBOCIE 367 318 327 277 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 241 244 235 231 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘśKA CHOROBA 261 234 215 209 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 146 138 128 105 RODZINY NIEPEŁNE 59 57 50 45 RODZINY WIELODZIETNE 92 77 69 49 PRZEMOC W RODZINIE 7 7 9 4 ALKOHOLIZM 34 36 40 30 6
Tabela nr 2. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną na przestrzeni lat 2008-2011 Gmina Krasocin POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. UBÓSTWO 56 57 64 43 SIEROCTWO 2 3 2 0 BEZDOMNOŚĆ 2 1 1 2 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 28 27 28 26 WIELODZIETNOŚĆ 28 27 27 25 BEZROBOCIE 193 197 220 177 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 84 88 100 87 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘśKA CHOROBA 109 112 118 82 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 81 66 88 46 RODZINY NIEPEŁNE 37 31 58 27 RODZINY WIELODZIETNE 45 36 30 19 PRZEMOC W RODZINIE AKOHOLIZM 1 1 1 1 15 16 14 12 Tabela nr 3. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną na przestrzeni lat 2008-2011 Gmina Kluczewsko POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. UBÓSTWO 57 77 77 76 SIEROCTWO 0 0 0 0 BEZDOMNOŚĆ 1 1 1 2 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 54 63 61 59 WIELODZIETNOŚĆ 52 62 59 51 BEZROBOCIE 76 92 86 78 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 59 59 57 52 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘśKA CHOROBA 90 114 115 98 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 9 13 11 11 RODZINY NIEPEŁNE 9 12 8 8 RODZINY WIELODZIETNE 0 1 2 2 PRZEMOC W RODZINIE ALKOHOLIZM 0 0 0 0 8 7 6 5 7
Tabela nr 4. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną na przestrzeni lat 2008-2011 Gmina Moskorzew POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. UBÓSTWO 5 3 0 0 SIEROCTWO 0 0 0 0 BEZDOMNOŚĆ 1 0 0 0 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 29 25 22 19 WIELODZIETNOŚĆ 27 23 21 18 BEZROBOCIE 71 62 65 56 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 43 42 40 35 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘśKA CHOROBA 11 9 12 12 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 13 21 18 16 RODZINY NIEPEŁNE 13 7 5 7 RODZINY WIELODZIETNE 1 0 0 0 PRZEMOC W RODZINIE ALKOHOLIZM 0 0 0 0 0 0 0 0 Tabela nr 5. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną na przestrzeni lat 2008-2011 Gmina Radków POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. UBÓSTWO 38 13 6 15 SIEROCTWO 0 0 0 1 BEZDOMNOŚĆ 2 2 2 5 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 387 29 27 26 WIELODZIETNOŚĆ 36 29 27 26 BEZROBOCIE 42 30 35 32 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 34 31 38 40 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘśKA CHOROBA 31 18 23 24 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 9 8 5 4 RODZINY NIEPEŁNE 3 6 5 4 RODZINY WIELODZIETNE 6 1 0 0 PRZEMOC W RODZINIE ALKOHOLIZM 2 2 0 0 12 9 11 9 8
Tabela nr 6. Liczba rodzin objętych pomocą społeczną na przestrzeni lat 2008-2011 Gmina Secemin POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. UBÓSTWO 132 137 125 120 SIEROCTWO 1 0 0 1 BEZDOMNOŚĆ 1 2 2 1 POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA 2 1 4 17 WIELODZIETNOŚĆ 2 1 3 17 BEZROBOCIE 90 99 87 90 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 90 91 94 90 DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘśKA CHOROBA 50 54 53 44 BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEK.- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 57 66 57 40 RODZINY NIEPEŁNE 30 35 25 23 RODZINY WIELODZIETNE 27 25 23 7 PRZEMOC W RODZINIE ALKOHOLIZM 4 3 4 5 11 10 14 18 Jak przedstawiają powyższe dane w gminach w Powiecie Włoszczowskim występują podobne problemy społeczne. W gminie Moskorzew największy problem wśród mieszkańców stanowi wielodzietność i bezrobocie. Duży problem stanowi również bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, oraz niepełnosprawność. Z analizy gminy Krasocin wynika, że głównym problemem jest wielodzietność, oraz bezrobocie, w dalszej kolejności niepełnosprawność i bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Gmina Kluczewsko boryka się w przeważającej mierze z ubóstwem swoich mieszkańców, które wynika z dużej liczby osób bezrobotnych w tym rejonie. W mniejszym stopniu występuje bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. W gminie Radków duży problem stanowi niepełnosprawność, bezrobocie, wielodzietność i ubóstwo, oraz bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Gmina Secemin boryka się w pierwszej kolejności z ubóstwem, a następnie z bezrobociem, niepełnosprawnością i bezradnością W gminie Włoszczowa występują takie same problemy społeczne jak w w/w gminach tj. bezrobocie, niepełnosprawność, bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, oraz ubóstwo. Jak wynika z analizy danych z poszczególnych gmin w powiecie Włoszczowskim wszystkie gminy borykają się z takimi samymi problemami społecznymi, jednakże o różnym ich nasileniu. 9
Tab. Liczba dzieci z poszczególnych gmin powiatu włoszczowskiego zagrożonych umieszczeniem w pieczy zastępczej - dane z ośrodków pomocy społecznej powiatu. GMINA LICZBA DZIECI Włoszczowa 117 Kluczewsko 11 Secemin 0 Moskorzew 14 Radków 7 Krasocin 26 Razem liczba dzieci 175 10
4. ANALIZA RODZINNEJ I INSTYTUCJONALNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ W POWIECIE WŁOSZCZOWSKIM 4.1 Charakterystyka rodzin zastępczych Rodzina zastępcza to całkowita, okresowa forma opieki dla dzieci, które z powodu kryzysu w rodzinie biologicznej muszą przebywać poza domem, do czasu uregulowania sytuacji rodzinnej. Podstawową funkcją rodziny zastępczej jest zapewnienie dziecku faktycznej pieczy w sytuacji, gdy opieka nad nim przejściowo lub stale nie może być sprawowana przez jego rodziców. Opiekę tę rodzina zastępcza sprawuje do momentu, w którym dziecko wróci do rodziny biologicznej, zostanie adoptowane bądź się usamodzielni. Rodzinna opieka zastępcza jest przede wszystkim formą pomocy dzieciom wymagającym opieki poza domem. Daje dzieciom i rodzicom szansę, aby uporać się z kryzysem i wzmocnić całą rodzinę. Najważniejszym jej celem jest wzmocnienie rodzin naturalnych tak, aby dzieci mogły ponownie wrócić do swoich rodziców. W sytuacjach zaś, kiedy powrót dziecka do rodziny jest niemożliwy, rodzinna opieka zastępcza jest przeznaczona dla dzieci i młodzieży, którym trzeba zapewnić stałe i pozytywne więzi i stabilizację. Funkcję rodziny zastępczej mogą pełnić zarówno małżonkowie, jak i osoby samotne a także osoby niepozostające w związku małżeńskim. Najistotniejszą przesłanką, jaką winni spełniać kandydaci na rodziny zastępcze, jest dawanie rękojmi należytego wypełniania powierzonych zadań. Rodzina zastępcza winna bowiem doprowadzić do poprawy sytuacji życiowej dziecka, między innymi poprzez zapewnienie należytych warunków rozwoju i wychowania, zaspokojenie indywidualnych potrzeb w zależności od stanu zdrowia i poziomu rozwoju. Dziecko może pozostać w rodzinie zastępczej do osiągnięcia pełnoletności, a w przypadku podjęcia dalszego kształcenia nie dłużej niż do 25 r. ż, ale również, w wyniku zmiany sytuacji prawnej (przywrócenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej), może ustać potrzeba sprawowania dalszej pieczy zastępczej. Kandydaci na rodziny zastępcze, podejmując decyzję o utworzeniu rodziny zastępczej, muszą posiadać świadomość czasowości opieki nad dzieckiem, brać pod uwagę i akceptować możliwość powrotu dziecka do rodziny biologicznej lub umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej. Jeśli rodzice biologiczni nie mogą wypełniać wobec swego dziecka funkcji opiekuńczowychowawczych, oznacza to, że zostali trwale lub czasowo pozbawieni władzy rodzicielskiej albo władza ta została im ograniczona lub zawieszona. Najczęściej do rodziny zastępczej trafiają dzieci rodziców o ograniczonej i zawieszonej władzy rodzicielskiej. Rodzaje rodzin zastępczych Do dnia 31.12.2011r. organizowanie opieki w rodzinach zastępczych wynikało z przepisów ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr175, poz. 1362 z późn. zm.): W powyżej wymienionym stanie prawnym funkcjonowały rodziny zastępcze: spokrewnione z dzieckiem opiekę nad dzieckiem sprawowali członkowie rodziny np. dziadkowie, rodzeństwo, wujostwo, itp.; niespokrewnione z dzieckiem opiekę sprawowały osoby prawnie obce dla dziecka. W takiej rodzinie można było umieszczonych w tym samym czasie troje dzieci; zawodowe niespokrewnione z dzieckiem: 11
wielodzietne w rodzinie wielodzietnej umieszczało się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa liczba dzieci w takiej rodzinie zastępczej mogła ulec zwiększeniu, specjalistyczne w rodzinie specjalistycznej umieszczało się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji. W rodzinie tej, w tym samym czasie mogło przebywać nie więcej niż troje dzieci. o charakterze pogotowia rodzinnego w rodzinie o charakterze pogotowia rodzinnego umieszczało się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na okres 12 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka mógł być przedłużony, jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące. Od 1 stycznia 2012 roku, zgodnie z art. 39 ust.1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej formami rodzinnej pieczy zastępczej są: rodzina zastępcza: spokrewniona (małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka); niezawodowa (małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka); zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna. rodzinny dom dziecka rodziny pomocowe (sprawują opiekę nad dzieckiem w przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą). Tab.: Liczba rodzin zastępczych w powiecie włoszczowskim ogółem w latach 2008-2011 RODZINY ZASTĘPCZE 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. spokrewnione 41 41 38 30 niespokrewnione 4 4 3 4 zawodowe 1 2 3 3 Razem rodzin zastępczych: 46 47 44 37 12
Wykres: Liczba rodzin zastępczych w powiecie włoszczowskim w latach 2008-2011 2008 2011 z podziałem na rodzaje 45 40 35 30 2008r. 25 2009r. 20 2010r. 15 2011r. 10 5 0 Spokrewniona Niespokrewniona Zawodowa Tab.: Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie powiatu włoszczowskiego w latach 2008-2011 2008 TYP RODZINY 2008R. 2009R. 2010R. 2011R.. ROK spokrewnione 53 56 50 40 niespokrewnione 5 5 4 5 zawodowe 8 10 19 20 Razem dzieci w rodzinach zastępczych: zastępczych 66 71 73 65 Wykres: dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych na terenie powiatu włoszczowskiego w latach 2008-2011r. 60 50 40 2008r. 2009r. 30 2010r. 2011r. 20 10 0 Spokrewnione Niespokrewnione Zawodowe 13
Tab.: Liczba dzieci z powiatu włoszczowskiego umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie innego powiatu w latach 2008-20112011 TYP RODZINY 2008R. 2009R. 2010R. 2011R.. ROK spokrewnione - inny powiat niespokrewnione - inny powiat 5 10 11 1 2 1 13 1 zawodowe inny powiat Razem dzieci w rodzinach zastępczych: 0 0 0 6 12 12 0 14 Wykres: Liczba dzieci z powiatu włoszczowskiego umieszczonych w rodzinach zastępczych na terenie innego powiatu w latach 2008-2011r. 14 12 10 8 6 4 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2 0 Spokrewnione Niespokrewnione Zawodowe Tab. Liczba rodzin zastępczych zawodowych na terenie powiatu włoszczowskiego w latach 2008-2011. Rodziny Zastępcze Zawodowe: 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. pogotowia rodzinne rodziny wielodzietne rodziny specjalistyczne Razem: 0 1 2 1 1 1 0 0 0 1 2 3 2 1 0 3 14
Tab. Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych zawodowych na terenie powiatu włoszczowskiego w latach 2008-2011 Rodziny Zastępcze Zawodowe: 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. pogotowia rodzinne 0 4 9 14 rodziny wielodzietne 8 6 12 6 rodziny specjalistyczne 0 0 0 0 Razem: 8 10 21 20 Tab. Ilość dzieci powracających z rodzin zastępczych do rodzin naturalnych w latach 2008-2011 RODZAJ RODZINY ZASTĘPCZEJ Ilość dzieci powracających do rodzin naturalnych 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. spokrewniona 0 0 0 1 niespokrewniona 0 1 0 0 zawodowa 2 1 8 4 Razem: 2 2 8 5 W przypadkach, gdy rodzice biologiczni nie interesowali się losem swoich dzieci, ich rozwojem, sytuacją zdrowotną, nie utrzymywali z nimi, ani z rodziną zastępczą żadnego kontaktu, a co za tym idzie w sposób rażący zaniedbywali obowiązki względem dziecka, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie we Włoszczowie wnioskowało do Sądu o wszczęcie z urzędu postępowania w sprawie uregulowania sytuacji prawnej dziecka. W wyniku dobrowolnego zrzeczenia się praw rodzicielskich przez rodziców biologicznych, bądź sądowego pozbawienia władzy rodzicielskiej w roku 2011 w stosunku do 8 dzieci została uregulowana sytuacja prawna, a następnie dzieci te zostały zgłoszone do Ośrodka Adopcyjno Opiekuńczego i przysposobione lub procedura adopcyjna jest w toku. W roku 2010 zgłoszone do Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego i przysposobione było jedno dziecko, taka sama sytuacja była w roku 2009r. Natomiast w roku 2008 do Ośrodka Adopcyjno- Opiekuńczego nie zostało zgłoszone żadne dziecko. Tab. Ilość dzieci zgłoszonych do adopcji: 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. Ilość dzieci zgłoszonych do adopcji 0 1 1 8 Jak wynika z zebranych powyżej danych, na terenie naszego powiatu zdecydowaną większość stanowiły rodziny zastępcze spokrewnione, tj. rodziny, w których opiekunami dzieci są dziadkowie, wujostwo bądź rodzeństwo, następnie rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem i rodziny zawodowe. Od dnia 01.01.2012 r. w związku z wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rodziną 15
zastępczą spokrewnioną zostaną jedynie wstępni lub rodzeństwo dziecka. Natomiast rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem stają się rodzinami zastępczymi niezawodowymi. Zmianie ulega zatem nazewnictwo rodzin zastępczych oraz ilościowy ich podział wg rodzaju. Działające do 31 grudnia 2011r. zawodowe niespokrewnione z dzieckiem wielodzietne rodziny zastępcze zgodnie z założeniami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przekształcają się w rodziny zastępcze zawodowe lub rodzinne domy dziecka. Na terenie powiatu włoszczowskiego do końca 2011r. funkcjonowała 1 zawodowa niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna rodzina zastępcza, która zadeklarowała przekształcenie w rodzinny dom dziecka. Tab. Wykaz rodzinnych form pieczy zastępczej w powiecie włoszczowskim wg podziału po 1 stycznia 2012r. RODZINNA PIECZA ZASTĘPCZA ILOŚĆ RODZIN rodziny zastępcze, w tym: rodziny zastępcze spokrewnione 12 rodziny zastępcze niezawodowe 17 rodziny zastępcze zawodowe 2 rodzinny dom dziecka 1 Razem: 32 Tab. Ilość dzieci umieszczonych w formach rodzinnej pieczy zastępczej po 1 stycznia 2012r. RODZINNA PIECZA ZASTĘPCZA ILOŚĆ DZIECI rodziny zastępcze, w tym: rodziny zastępcze spokrewnione 15 rodziny zastępcze niezawodowe 22 rodziny zastępcze zawodowe 6 rodzinny dom dziecka 6 Razem: 49 4.2 Charakterystyka instytucjonalnej pieczy zastępczej. Według ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 09 czerwca 2011r. zgodnie treścią art. 93 instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie: 1) placówki opiekuńczo-wychowawcze; 2) regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej; 3) interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego; Placówka opiekuńczo-wychowawcza jest prowadzona jako placówka opiekuńczowychowawcza typu: - socjalizacyjnego; 16
- interwencyjnego; - specjalistyczno terapeutycznego; - rodzinnego; Placówki opiekuńczo wychowawcze w powiecie włoszczowskim Na terenie powiatu włoszczowskiego funkcjonuje jedna placówka opiekuńczo-wychowawcza typu rodzinnego. W placówce tej przebywa 4 dzieci 2 z Powiatu Włoszczowskiego i 2 z miasta Kielce. Umieszczone dzieci przebywają w placówce od kilku lat. W 2012 roku placówka dysponuje 1 wolnym miejscem. Tab. Liczba dzieci w placówce opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego na terenie powiatu włoszczowskiego w latach 2008 2011 Liczba dzieci/rok Liczba dzieci w placówce opiekuńczo-wychowawczej 2008r. 2009r. 2010r. 6 6 6 2011r. 4 Wykres: Liczba dzieci w placówce opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego w powiecie włoszczowskim w latach 2008-2011 6 5 4 3 2 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 1 0 Liczba dzieci w PO-W Tab.: Liczba dzieci z powiatu włoszczowskiego umieszczonych w placówkach opiekuńczo wychowawczych na terenie innego powiatu w latach 2008-20112011 PO-W 2008R. 2009R. 2010R. 2011R.. ROK Placówka opiekuńczo wychowawcza 3 1 2 1 typu socjalizacyjnego - inny powiat 17
Wykres: liczba dzieci z terenu powiatu włoszczowskiego umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie innego powiatu w latach 2008-2011 W 2008r. zawarto 2 porozumienia w sprawie ponoszenia wydatków przez Powiat Włoszczowski za pobyt 2 dzieci pochodzących z terenu Powiatu Włoszczowskiego umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie innych powiatów. Na podstawie zawartych pomiędzy powiatami w latach poprzednich porozumień na terenie innych powiatów w placówce opiekuńczo-wychowawczej umieszczone było 1 dziecko. Łącznie w 2008r. w placówkach opiekuńczo-wychowawczych poza terenem powiatu włoszczowskiego umieszczonych było 3 dzieci z powiatu włoszczowskiego. W roku 2008 tylko jedno z dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie innego powiatu wróciło do swojej rodziny naturalnej. W roku 2009 na podstawie porozumienia z 2008r. zawartego między powiatami w placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie innego powiatu przebywało 1 dziecko z Powiatu Włoszczowskiego W 2009r. żadne dziecko pochodzące z terenu Powiatu Włoszczowskiego nie zostało umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie innego powiatu. W roku 2010 w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie innego powiatu przebywało 2 dzieci z Powiatu Włoszczowskiego. Jedno dziecko z terenu Powiatu Włoszczowskiego przebywało w placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie innego powiatu od 2008r. Drugie dziecko umieszczone było w placówce interwencyjnej, gdzie Powiat Włoszczowski w bieżącym roku zawarł porozumienie z innym powiatem dotyczące pokrycia kosztów związanych z umieszczeniem i utrzymaniem dziecka w placówce. Obydwoje dzieci w roku 2010 powróciło do swoich rodzin naturalnych. W roku 2011r. nie umieszczono żadnego dziecka z terenu Powiatu Włoszczowskiego w placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie innego powiatu, a jedno dziecko kontynuowało pobyt w placówce. W trakcie roku 2011 dziecko powróciło do rodziny naturalnej, co w rezultacie na koniec roku spowodowało, że żadne dziecko z terenu powiatu nie było umieszczone w placówce opiekuńczo wychowawczej typu socjalizacyjnego. 18
Tab. Łącznie liczba iczba dzieci w rodzinach zastępczych i placówce placów opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego w powiecie włoszczowskim w latach 2008-2011. 2008 DZIECI 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. dzieci w rodzinach zastępczych 66 71 73 65 dzieci w PO-W 6 6 6 4 Razem dzieci w pieczy zastępczej 72 77 79 69 ROK Wykres: Liczba dzieci w rodzinach zastępczych i placówce opiekuńczo-wychowawczej opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego w powiecie włoszczowskim w latach 2008-2011 2008 80 70 60 50 2008r 40 2009r. 30 2010r. 20 2011r. 10 0 rodziny zastępcze PO-W razem dzieci w pieczy zastępczej na terenie powiatu Tab.: Ogółem liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej na terenie powiatu włoszczowskiego i na ternie innych powiatów DZIECI 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. ROK Rodziny zastępcze 72 83 85 79 PO-W 9 7 8 5 Razem: 81 90 93 84 19
Wykres: Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej na terenie powiatu włoszczowskiego i na terenie innych powiatów Tytuł wykresu 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 rodziny zastępcze PO-W razem dzieci w pieczy zastępczej na terenie powiatu włoszczowskiego i innych powiatów 2008r 2009r. 2010r. 2011r. 4.3 Osoby usamodzielniane: Jednym z największych problemów osób usamodzielnianych, opuszczających pieczę zastępczą, jest trudność w pozyskaniu we własnym zakresie mieszkania i tym samym stworzenia sobie odpowiednich warunków mieszkaniowych. Ponadto osoby te cechują się często biernością, niechęcią do zmian w swoim życiu, niejednokrotnie zbyt niską motywacją do zdobywania wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych. Okoliczności te w istotny sposób utrudniają realizację programów usamodzielnienia. Dlatego celowe jest 13 podejmowanie działań wspierających proces usamodzielnienia, aby mógł on przebiegać w szerszym zakresie i w bardziej efektywny sposób, umożliwiający młodym osobom rozpoczęcie samodzielnego życia. Tab. Liczba osób usamodzielnianych w latach 2008-2011 USAMODZIELNIANI ROK 2008R. 2009R. 2010R. 2011R. z rodzin zastępczych 9 9 9 12 z placówek opiekuńczo - wychowawczych 2 1 2 2 Razem osoby usamodzielniane: 11 10 11 14 20
5. OCENA SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ 1. W latach 2008 2011 liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo wychowawczych utrzymuje się na podobnym poziomie. 2. Z ogólnej liczby dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w roku 2011: a) 94,05% stanowiły dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych, b) 5,95% stanowiły dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. 3. Zdecydowaną większość rodzin zastępczych stanowią rodziny spokrewnione około 81% 4. Liczba rodzin zastępczych zawodowych w latach 2008 2011 wzrosła z 1 do 3 5. W latach 2008-2011 wzrosła liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych. 6. W latach 2008 2011 następował sukcesywny spadek liczby dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo wychowawczych. 7. W latach 2008-2011 znacząco wzrosła liczba dzieci zgłoszonych do adopcji. 6. POTRZEBY POWIATU W ZAKRESIE PIECZY ZASTĘPCZEJ 1. Promowanie idei rodzicielstwa zastępczego, celem pozyskiwania kandydatów realizujących zadania rodzinnej pieczy zastępczej. 2. Podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej w zakresie wynikającym z przyszłych zadań. 3. Zwiększenie liczby rodzin zastępczych, w tym rodzin zastępczych zawodowych w powiecie włoszczowskim. 4. Organizowanie rodzin pomocowych 5. Organizowanie szkoleń dla rodzin zastępczych w zakresie niezbędnym do realizacji zadań wynikających z pełnionych funkcji. 6. Organizowanie grup wsparcia dla rodzin zastępczych. 7. Tworzenie i realizacja programów usamodzielniania pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej. 8. Organizowanie lub udostępnianie rodzinom zastępczym specjalistycznej pomocy i wsparcia pedagogicznego, psychologicznego lub innych uzależnionych od indywidualnych potrzeb rodziny i dziecka. 9. Tworzenie wewnętrznego systemu wspierania rodziny, w oparciu o działania profilaktyczne podejmowane we współpracy ze środowiskiem lokalnym, a w szczególności z właściwym ze względu na miejsce zamieszkania rodziny i dziecka ośrodkiem pomocy społecznej, asystentem rodziny. 21
7. ZADANIA POWIATOWEGO PROGRAMU ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ Z analizy potrzeb wynika, że działania podejmowane przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej rozciągnięte są na niemalże wszystkie obszary funkcjonowania pieczy zastępczej i dotykają różnorodnej tematyki począwszy od pozyskania i przygotowania kandydatów, poprzez wspieranie istniejących już rodzin zastępczych do współpracy z instytucjami wspierającymi rozwój dziecka i rodziny, szczególnie działającymi w środowisku lokalnym. Wyszczególnione potrzeby realizowane są poprzez formy rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej. Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców. Pieczę zastępczą organizuje powiat. W związku z tym, do zadań własnych powiatu należy wykonywanie zadań z zakresu organizacji i finansowania rodzin zastępczych niezawodowych i zawodowych, rodzinnych domów dziecka oraz placówek opiekuńczo wychowawczych. Przyjęty do realizacji powiatowy program rozwoju pieczy zastępczej w powiecie włoszczowskim na lata 2012 2014 wyznacza kierunki działań, które pozwolą na rozwój pieczy zastępczej i efektywne zaplanowanie środków na realizację zadań w zakresie systemu pieczy zastępczej. Realizacja niniejszego programu będzie dokonywana w okresie trzech lat, dlatego program ten powinien być elastyczny i podkreślać jego otwarty charakter, dostosowując się do zmieniających warunków społecznych i gospodarczych. 22
Wykaz świadczeń, wynagrodzeń i innych zadań powiatu wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Lp. Świadczenie/wynagrodzenie Podstawa prawna Rodzaj świadczenia Wysokość świadczenia Rodzinna piecza zastępcza 1 Świadczenia dla rodzin zastępczych lub osób prowadzących rodzinny dom dziecka, z tego: 1.1. świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka 1.2. dodatek z tytułu umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej, na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich 1.3. dodatek z tytułu niepełnosprawności dziecka Art. 80 ustawy Art. 81 ust. 2 ustawy Art. 81 ust. 1 ustawy Obligatoryjne Obligatoryjne Obligatoryjne a) nie mniej niż 660 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej b) nie mniej niż 1000 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka Wysokość świadczenia pomniejsza się o kwotę nie wyższą niż 50% dochodu dziecka, nie więcej jednak niż o 80% ww. kwot (nie dotyczy to dziecka, które po osiągnięciu pełnoletności przebywa w dotychczasowej rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka). Nie niższy niż 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka Nie niższy niż 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka 1.4. świadczenie jednorazowe na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka Art. 83 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy Fakultatywne 23
1.5. świadczenie jednorazowe lub okresowe na pokrycie wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki Art. 83 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy Fakultatywne 1.6. dofinansowanie do wypoczynku dziecka poza miejscem zamieszkania Art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy Fakultatywne raz w roku 1.7. środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego (dla rodziny zawodowej i niezawodowej) Art. 83 ust. 2 ustawy o Fakultatywne Obligatoryjne w przypadku wskazanym w art. 83 ust. 3 - rodzinie zastępczej zawodowej, w której umieszczono powyżej 3 dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o której mowa w art. 37 ust. 2, oraz jeżeli zasadność przyznania tych środków zostanie potwierdzona w opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W wysokości odpowiadającej wydatkom ponoszonym przez rodzinę zastępczą zawodową za : czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych wydatków przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinie zastępczej wraz z osobami tworzącymi tę rodzinę zastępczą. 24
1.8. środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego (rodzinny dom dziecka) Art. 84 pkt 1 ustawy Obligatoryjne W wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinny dom dziecka za: czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych wydatków przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinnym domu dziecka wraz z prowadzącym rodzinny dom dziecka; 1.9. świadczenie na pokrycie kosztów przeprowadzenia niezbędnego remontu (rodzina zastępcza zawodowa) Art. 83 ust. 4 ustawy Fakultatywne Raz do roku 1.10. środki finansowe na pokrycie kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu (rodzinny dom dziecka) Art. 84 pkt 2 ustawy Obligatoryjne 1.11. Środki finansowe na pokrycie innych nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka oraz funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka Art. 84 pkt 3 ustawy Obligatoryjne 25
2. Wynagrodzenia dla rodziny zastępczej i rodzinnego domu dziecka, z tego: 2.1. za pełnienie funkcji zawodowej Art. 85 ust. 1, 2 i 4 rodziny zastępczej lub prowadzenie rodzinnego domu dziecka: ustawy Obligatoryjne 2.2 świadczenie za pełnienie funkcji rodziny pomocowej (dla rodziny zastępczej zawodowej oraz prowadzącego rodzinny dom dziecka) 2.3 świadczenie za pełnienie funkcji rodziny pomocowej (dla rodziny zastępczej niezawodowej oraz kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej) 2.4 dodatek dla rodziny zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego, w której przebywa przez okres dłuższy niż 10 dni w miesiącu kalendarzowym więcej niż troje dzieci lub co najmniej jedno dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności 26 Nie niższe niż 2000 zł miesięcznie; Rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż 2600 zł miesięcznie (dla rodziny zastępczej zawodowej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka pozostających w gotowości do sprawowania pieczy zastępczej wynagrodzenie wynosi 80% dotychczas otrzymywanego wynagrodzenia) Art. 85 ust. 6 ustawy Obligatoryjne Nie niższe niż 20% otrzymywanego wynagrodzenia miesięcznie Art. 85 ust. 7 ustawy Art. 85 ust. 5 ustawy Obligatoryjne Obligatoryjne Nie niższe niż 20% z kwoty, o której mowa w art. 85 ust. 1 (tj. z kwoty 2000 zł) W wysokości 20% otrzymywanego wynagrodzenia
3 Wynagrodzenia dla osób pracujących w rodzinie zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka, z tytułu: umowy o pracę umowy o świadczenie usług 3.1 zatrudnienie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki i przy pracach gospodarskich w rodzinie zastępczej w której przebywa więcej niż 3 dzieci Art.57 ust. 1 Obligatoryjne Wysokość wynagrodzenia określana jest w umowie 3.2 zatrudnienie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki i przy pracach gospodarskich w rodzinie zastępczej w szczególnie uzasadnionych przypadkach Art.57 ust. 2 Fakultatywnie Wysokość wynagrodzenia określana jest w umowie 3.3 zatrudnienie osoby zajmującej się opieką lub wychowaniem dzieci w rodzinnym domu dziecka 3.4 zatrudnienie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki i przy pracach gospodarskich w rodzinnym domu dziecka na wniosek prowadzącego rodzinny dom dziecka jeżeli przebywa więcej niż 4 dzieci Art. 64 ust. 1 Obligatoryjne Wysokość wynagrodzenia określana jest w umowie Art. 65 ust. 1 Wysokość wynagrodzenia określana jest w umowie Obligatoryjne 3.5 zatrudnienie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki i przy pracach gospodarskich w rodzinnym domu dziecka w szczególnie uzasadnionych przypadkach Art. 65 ust. 2 Fakultatywnie Wysokość wynagrodzenia określana jest w umowie 27
Pomoc dla osób usamodzielnianych 4 Pomoc dla osoby usamodzielnianej, z tego: Art. 140 ust. 1 ustawy Obligatoryjne - na wniosek osoby usamodzielnianej 4.1 na kontynuowanie nauki Art. 140 ust. 1 pkt 1 lit. a Warunki przyznania świadczenia art.141 i 143-148 ustawy 4.2 na usamodzielnienie Art. 140 ust. 1 pkt 1 lit. b Warunki przyznania świadczenia art. 141-145 i 149 ustawy Obligatoryjne- na wniosek osoby usamodzielnianej Obligatoryjne- na wniosek osoby usamodzielnianej Wysokość pomocy na kontynuowanie nauki wypłacana comiesięcznie wynosi nie mniej niż 500 zł miesięcznie Przyznaje się na czas nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25. roku życia Pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona jednorazowo lub w ratach, nie później jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia. Wysokość pomocy na usamodzielnienie wynosi: 1) w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną - nie mniej niż 3.300 zł, jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres co najmniej 3 lat; 2) w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-wychowawczą: a) nie mniej niż 6.600 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat, b) nie mniej niż 3.300 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres od 2 do 3 lat, c) nie mniej niż 1.650 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres poniżej 2 lat, nie krócej jednak niż przez okres roku. 28
4.3 na zagospodarowanie Art. 140 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 141-143 i 150 ustawy 4.4 w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych Art.140 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy 4.5 w uzyskaniu zatrudnienia Art.140 ust. 1 pkt 2 lit b ustawy Obligatoryjne- na wniosek osoby usamodzielnianej Obligatoryjne Obligatoryjne Pomoc na zagospodarowanie jest wypłacana jednorazowo, nie później niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia, w wysokości nie niższej niż 1.500 zł, a w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności w wysokości nie niższej niż 3.000 zł. Pomoc na zagospodarowanie może być przyznana w formie rzeczowej Inne zadania Zatrudnienie koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej przez okres 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka nieposiadających przed dniem wejścia w życie ustawy co mniej 3 letniego doświadczenia jako rodzina zastępcza dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka posiadających przed dniem wejścia w życie ustawy co mniej 3 letnie doświadczenie jako rodzina zastępcza po upływie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy dla wszystkich rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka obligatoryjnie fakultatywne obligatoryjne Przedstawione powyżej świadczenia, dodatki, wynagrodzenia oraz dofinansowania obligatoryjne i fakultatywne będą wypłacane w oparciu o przepisy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz zasady przyznawania tych świadczeń i ich wysokości, które zostaną określone przez Zarząd Powiatu Włoszczowskiego 29
8. CEL POWIATOWEGO PROGRAMU ROZWOJU PIECZY ZASTĘPCZEJ 8.1 CEL GŁÓWNY: Celem głównym Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2012 2014 w Powiecie Włoszczowskim jest: ROZWÓJ SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ ZE SZCZEGÓLNYM UKIERUNKOWANIEM NA 8.2 CELE SZCZEGÓŁOWE: RODZINNE FORMY OPIEKI 1. Wielokierunkowa praca z rodzinami biologicznymi niewydolnymi w sprawowania funkcji opiekuńczo wychowawczej 2. Promowanie idei rodzicielstwa zastępczego 3. Rozwój i wsparcie rodzinnych i instytucjonalnych form pieczy zastępczej 4. Dążenie do powrotu dziecka do rodziny biologicznej lub uregulowania sytuacji prawnej dziecka umożliwiającej adopcję 5. Wspieranie procesu usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej 30
8.3 KIERUNKI I SPOSOBY REALIZACJI CELÓW: CEL 1 WIELOKIERUNKOWA PRACA Z RODZINAMI NIEWYDOLNYMI W SPRAWOWANIU FUNKCJI OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZEJ Kierunki działań Sposoby realizacji działań Realizatorzy Termin realizacji 1.1 Działania profilaktyczne 1.1.1 wsparcie dla rodzin zagrożonych poprzez działania socjalne, psychologiczne, prawne, poradnictwo rodzinne; 1.1.2 prowadzenie oddziaływań profilaktycznych w szkołach, w placówkach wsparcia dziennego, świetlicach środowiskowych; 1.1.3 wspieranie rodziców w wypełnianiu przez nich funkcji opiekuńczo wychowawczych; 1.1.4 współpraca z zespołami interdyscyplinarnymi. 1.2 Promowanie wartości rodzinnych 1.2.1 udział w kampaniach społecznościowych promujących wartości rodzinne; 1.2.2 ulotki; 1.2.3 plakaty; 1.2.4 artykuły w prasie lokalnej; 1.2.5 informacje na stronie internetowej. 31 OPS Asystenci rodzin Kuratorzy PCPR Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej Szkoły OPS Asystenci rodzin Kuratorzy PCPR Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej Szkoły Pedagodzy 2012-1014 2012-2014
1.3 Przywrócenie równowagi w rodzinie 1.3.1 pomoc prawna, psychologiczna, socjalna; 1.3.2 motywowanie rodzin biologicznych do współpracy. OPS Asystenci rodzin 2012-2014 CEL 2 PROMOWANIE IDEI RODZICIELSTWA ZASTĘPCZEGO 2.1 Pozyskiwanie kandydatów do tworzenia i realizacji zadań rodzinnej pieczy zastępczej 2.1.1 prowadzenie kampanii społecznych, akcji i inicjatyw promujących idee rodzicielstwa zastępczego; 2.1.2 ulotki, broszury, plakaty informacyjne; 2.1.3 indywidualne spotkania i rozmowy z osobami zainteresowanymi; 2.1.4 informacje na stronie internetowej. PCPR Organizator rodzinnej pieczy zastępczej Kuratorzy 2012-2014 2.2 Podnoszenie wiedzy i umiejętności kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej 2.2.1 organizowanie szkoleń; 2.2.2 udzielanie wsparcia i poradnictwa indywidualnie od potrzeb. PCPR Organizator rodzinnej pieczy zastępczej 2012-2014 CEL 3 ROZWÓJ I WSPARCIE RODZINNYCH I INSTYTUCJONALNYCH FORM PIECZY ZASTĘPCZEJ 3.1 Zwiększenie liczby rodzin zastępczych zawodowych oraz innych form rodzinnej pieczy zastępczej 3.1.1 kwalifikowanie spośród istniejących rodzin zastępczych rodzin mogących pełnić funkcję rodzin zastępczych zawodowych; 3.1.2 podnoszenie umiejętności i kwalifikacji rodzin zastępczych; OPS PCPR Kuratorzy 2012-2014 32
3.2 Pomoc dzieciom umieszczonym w pieczy zastępczej oraz osobom tworzącym rodzinną pieczę zastępczą 3.3 Pomoc materialna i instytucjonalna 3.1.3 organizowanie szkoleń dla kandydatów na rodziców zastępczych; 3.1.4 poszukiwanie rodziców zastępczych wśród członków dalszej rodziny dziecka; 3.1.5 utworzenie rodzinnego domu dziecka; 3.1.6 utworzenie wśród istniejących rodzin zastępczych rodzin pełniących funkcję rodzin pomocowych. 3.2.1 zapewnienie bezpłatnej pomocy psychologicznej, pedagogicznej, socjalnej i prawnej; 3.2.2 utworzenie grupy wsparcia dla osób tworzących rodzinną pieczę zastępczą; 3.2.3 rozwój pracy zespołowej na rzecz dziecka i rodziny (koordynator rodziny, asystent rodziny, rodziny pomocowe i in.); 3.2.4 podwyższanie kwalifikacji pracowników organizatora pieczy zastępczej w celu zapewnienia lepszej opieki nad dzieckiem i rodziną. 3.3.1 zapewnienie środków finansowych na realizację świadczeń; 3.3.2 pomoc przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich; 3.3.3 zatrudnienie koordynatora/koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej; 3.3.4 współpraca ze środowiskiem lokalnym, w tym z ośrodkami pomocy społecznej, sadami, kuratorami, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi PCPR Organizator rodzinnej pieczy zastępczej OPS Starostwo Powiatowe PCPR 2012-2014 2012-2014 33
CEL 4 DĄŻENIE DO POWROTU DZIECKA DO RODZINY BIOLOGICZNEJ LUB UREGULOWANIA SYTUACJI PRAWNEJ DZIECKA UMOŻLIWIAJĄCEJ ADOPCJĘ 4.1 Podejmowanie działań zmierzających do powrotu dziecka do rodziny biologicznej 4.2 Podejmowanie działań regulujących sytuację prawną dziecka 4.1.1 wsparcie dla rodzin biologicznych; 4.1.2 współpraca z ośrodkami pomocy społecznej w szczególności z asystentami rodzin; 4.1.3 współpraca z sądem rodzinnym; 4.1.4 współpraca z kuratorami. 4.2.1 gromadzenie dokumentacji dotyczącej dziecka; 4.2.2 prowadzenie procedur zmierzających do przysposobienia; 4.2.3 współpraca z sądem rodzinnym; 4.2.4 współpraca z ośrodkiem adopcyjnym. PCPR OPS Sąd PCPR Sąd Ośrodek adopcyjny 2012-2014 2012-2014 CEL 5 WSPIERANIE PROCESU USAMODZIELNIENIA PEŁNOLETNICH WYCHOWANKÓW PIECZY ZASTĘPCZEJ 5.1 Tworzenie i realizacja programów usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków opuszczających pieczę zastępczą 5.1.1 pomoc w opracowaniu programów usamodzielnienia; 5.1.2 monitoring wychowanków w środowisku lokalnym; 5.1.3 współpraca z opiekunami usamodzielnienia. PCPR 2012-2014 34
5.2 Organizowanie szkoleń dostosowanych do indywidualnych potrzeb wychowanków pieczy zastępczej podnoszących kwalifikacje 5.3 Objęcie wsparciem usamodzielnianych wychowanków pieczy zastępczej 5.2.1 rozpoznanie potrzeb, opracowanie programu i harmonogramu szkoleń; 5.2.2 wspieranie osób usamodzielnianych w aktywnym uczestniczeniu w życiu społecznym, kontynuowaniu nauki i uzyskiwaniu kwalifikacji zawodowych; 5.2.3 wdrażanie i realizacja projektów w ramach środków z Unii Europejskiej na rzecz osób usamodzielnianych zagrożonych wykluczeniem społecznym; 5.2.4 motywowanie do aktywnego poszukiwania pracy i pomoc w zakresie przygotowania do wejścia na rynek pracy. 5.3.1 wsparcie finansowe w zakresie edukacji osób usamodzielnianych; 5.3.2 pomoc pieniężna na usamodzielnienie; 5.3.3 pomoc rzeczowa na zagospodarowanie; 5.3.4 wsparcie psychologiczne; 5.3.5 doradztwo zawodowe; 5.3.6 pomoc w uzyskaniu mieszkań socjalnych. PCPR Powiatowy Urząd Pracy Starostwo powiatowe PCPR Powiatowy Urząd Pracy Urząd gminy 2012-2014 2012-2014 35