1. Uwarunkowania prawne gospodarowania odpadami w Unii Europejskiej - strategiczne cele Unii Europejskiej: eliminowanie zanieczyszczeń u źródła, promowanie recyklingu i odzysku odpadów, ograniczenie zanieczyszczeń spowodowanych spalaniem odpadów. - niektóre akty prawne Unii Europejskiej (dyrektywy i rozporządzenia): 75/442 dyrektywa ramowa, odpady i odpady niebezpieczne, 91/689/EWG/94/31, oleje odpadowe, 75/439/EWG, usuwanie PCB/PCT, 96/59, osady ściekowe, 86/278/EWG, 1
odpady z opakowań, 94/62/WE, baterie i akumulatory, 91/157/EWG. transgraniczne przemieszczanie odpadów rozporządzenie Rady 259/93 decyzji Rady 94/575 Konwencja Bazylejska Decyzja Rady 97/640. składowanie odpadów, 199/31/WE, pojazdy wycofane z eksploatacji 2000/53/WE, spalanie odpadów 2000/76/WE, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny 2002/96/WE, w sprawie odpadów 2006/12/WE.
2. Podstawowe akty prawne w Polsce (ustawy): Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001r. (tekst jednolity, Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami), o odpadach z 27 kwietnia 2001r., (tekst jednolity, Dz. U. z 2007r. Nr 39, poz. 251 ze zmianami), o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z 11 maja 2001r. (Dz. U. z 2001r. Nr 63, poz. 638 ze zmianami), o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z 11 maja 2001r. (tekst jednolity Dz. U. z 2007r., Nr 90, poz. 605 ze zmianami), o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 13 września 1996r. (tekst jednolity, Dz. U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 ze zmianami),
o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji z 20 stycznia 2005r. (Dz. U. z 2005r., Nr 25, poz. 2002 ze zmianami), o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z 29 lipca 2005r. (Dz. U. Nr 180, poz. 1495 ze zmianami), o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów z 29 czerwca 2007r. (Dz. U. Nr 124, poz. 859 ze zmianami), o substancjach i preparatach chemicznych z 11 stycznia 2001r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84 ze zmianami), o bateriach i akumulatorach z 24 kwietnia 2008r. (Dz. U. Nr 79, poz. 79).
3. Zasady postępowania z odpadami: zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, segregacja odpadów, odzysk odpadów tylko w miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym i w urządzeniach spełniających określone wymagania, unieszkodliwianie odpadów (podobnie jak odzysk), odpady komunalne, osady ściekowe, odpady medyczne i weterynaryjne odzyskiwanie lub unieszkodliwianie na obszarze województwa, w którym zostały wytworzone w urządzeniach spełniających najlepsze dostępne techniki lub technologie (zasada bliskości).
4. Podstawowe definicje i zasady gospodarowania odpadami Zasady gospodarowania odpadami: zapobieganie powstawaniu odpadów lub ograniczanie ich ilości i negatywnego oddziaływania na środowisko, odzysk odpadów, wykorzystanie odpadów w całości lub w części, lub działania prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii, unieszkodliwianie odpadów przekształcanie biologiczne, fizyczne lub chemiczne w celu doprowadzenia do stanu nie zagrażającego środowisku
zasada bliskości w przypadku odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w instalacjach lub urządzeniach spełniających określone wymagania (wyjątki dla spalania poza instalacjami) Magazynowanie odpadów czasowe przetrzymywanie odpadów przed ich transportem, odzyskiem, unieszkodliwianiem w miejscu, do którego posiadacz ma tytuł prawny, określone decyzją administracyjną, Posiadacz odpadów każdy, kto faktycznie włada odpadami (oprócz prowadzącego transport odpadów)
Wytwórca odpadów każdy, którego działalność, bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdy, kto przeprowadza przetwarzanie, mieszanie, inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu odpadów, Instalacja urządzenie techniczne, zespół stacjonarnych urządzeń, budowle nie będące urządzeniami których eksploatacja może powodować emisję,
5. Obowiązki wytwórcy posiadacza odpadów Uzyskanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza powyżej 0,1 Mg/rok odpadów, Przedłożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza do 0,1 Mg/rok odpadów niebezpiecznych albo powyżej 5 Mg/rok odpadów innych niż niebezpieczne, Uzyskanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów w związku z eksploatacją instalacji, jeśli wytwarza się powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych oraz 5 tys. Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie,
6. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów Wniosek o wydanie pozwolenia, który powinien spełniać wymagania określone w art. 184 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz w art. 18 ust.1 ustawy o odpadach, Pozwolenie zintegrowane 2 egzemplarze wniosku spełniającego wymogi art. 184 i 221 ustawy Prawo ochrony środowiska.
7. Decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami Wniosek o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami złożony na 2 miesiące przed rozpoczęciem działalności, Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi spełniający wymagania określone w art. 20 ust.1 ustawy o odpadach. 8. Informacja o wytwarzanych odpadach złożona w 4 egzemplarzach na 30 dni przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów spełniająca wymogi art. 24 ust. 4 ustawy o odpadach.
9. Zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami dla prowadzących działalność W zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów składa się wniosek zawierający informacje określone w art. 27 ust. 1 ustawy o odpadach oraz kopię pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego lub zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, W zakresie zbierania lub transportu odpadów składa się wniosek zawierający informacje określone w art. 28 ust. 4 ustawy o odpadach oraz kopię pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego lub zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania obiektu (dla zbierania odpadów)
10. Zatwierdzenie instrukcji eksploatacji składowiska odpadów Wniosek zawierający dane określone w art. 53 ust. 2 ustawy o odpadach. 11. Zgoda na zamknięcie składowiska lub jego wydzielonej części Wniosek zawierający dane określone w art. 54 ust. 3 ustawy o odpadach.
12. Uzyskanie zezwolenia na wydobycie odpadów ze składowiska Wniosek o uzyskanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów zgodnie z art. 184 ustawy Prawo ochrony środowiska i art. 18 ust. 1 ustawy o odpadach. 13. Łączna decyzja zezwalająca na wytwarzanie i gospodarowanie odpadami Wniosek o wydanie decyzji uwzględniającej wymagania zawarte w art. 31 i 32 ustawy o odpadach.
14. Zgłoszenie wpis do rejestru Zgłoszenie prowadzonej działalności zbierania lub transportu tych rodzajów odpadów, dla których nie wymagane jest zezwolenie (Dz.U. z 2002 r. Nr 220 poz. 1858). 15. Ewidencja odpadów Prowadzenie ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów zgodnie z katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych: karta ewidencji odpadów, karta przekazania odpadów, karta ewidencji komunalnych osadów ściekowych, karta ewidencji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, lub do 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne.
Prowadzenie uproszczonej ewidencji odpadów (karty przekazania odpadów): prowadzący działalność w zakresie transportu odpadów, małe lub średnie przedsiębiorstwa wytwarzające do 100 kg rocznie odpadów niebezpiecznych
16. Przekazywanie odpadów innym posiadaczom odpadów Posiadającym stosowne zezwolenie, Osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym do wykorzystania odpadów na własne potrzeby, Właścicielom lub dzierżawcom nieruchomości do stosowania komunalnych osadów ściekowych 17. Opakowania i odpady opakowaniowe 17.1. Podstawowe pojęcia. Obowiązujące akty prawne: ustawy z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U.Nr 63 poz. 638 z późn. zm.) oraz o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej (Dz.U.Nr 63 poz. 639 z poźn. zm.), rozporządzenia wykonawcze,
Opakowania to wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszystkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych, a także części opakowań i elementy połączone z opakowaniem (opakowanie jednostkowe, hurtowe i transportowe), Opakowania po substancjach niebezpiecznych (substancje i preparaty chemiczne bardzo toksyczne, rakotwórcze, mutagenne, niebezpieczne dla środowiska, środki ochrony roślin, - kaucja na opakowania, zwrot kaucji, - odebranie odpadów opakowaniowych, - zezwolenie na transport, zbieranie, ewentualnie odzysk i unieszkodliwianie,
17.2. Obowiązki dotyczące opakowań wytwarzających opakowania: odpowiednia jakość opakowania w aspekcie wpływu na środowisko i zdrowie ludzi powstałych z nich odpadów: wielokrotny użytek a potem recykling lub inne formy odzysku, ograniczenie masy i objętości, ograniczenie w składzie opakowań substancji i materiałów niebezpiecznych (do 100 mg/kg sumy Pb, Cd, Hg i Cr), oznakowanie (rozp. Min.Środowiska z 23.04.2004 r. w sprawie określenia wzorów oznakowania opakowań), ewidencja dot. masy wytworzonych (importowanych) opakowań, rodzaju materiału, ich charakteru, zawartości metali ciężkich,
producentów (importerów) produktów w opakowaniach - zapewnienie ekologicznej jakości, - właściwe oznakowanie, - osiągnięcie odpowiednich poziomów odzysku odpadów opakowaniowych, - prowadzenie ewidencji związanej z obowiązkiem odzysku, - odbiór opakowań wielokrotnego odzysku od jednostek handlu detalicznego.
prowadzących jednostki handlu detalicznego i hurtowego sprzedający napoje w opakowaniach jednorazowych muszą mieć w ofercie produkty w opakowaniach wielokrotnego użytku, odbiór opakowań wielokrotnego użytku od jednostek handlu detalicznego, przyjmowanie na wymianę opakowań wielokrotnego użytku po produktach znajdujących się w ofercie handlowej, jednostki o powierzchni handlowej pow. 2000 m.kw. prowadzą selektywna zbiórkę odpadów opakowaniowych po produktach z ich oferty.
17.3. Obowiązki przedsiębiorców wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach to: wprowadzający na terytorium kraju produkty w opakowaniach określonych w załączniku Nr 1 do ustawy, produkty wymienione w załącznikach Nr 2 i 3 do ustawy (także wprowadzone w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia), pakujący produkt wytworzony przez innego przedsiębiorcę i wprowadzający na rynek, prowadzący jednostki handlu detalicznego o pow. pow. 500 m.kw. sprzedający produkty tam pakowane,
Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach to: prowadzący więcej jednostek handlu detalicznego o łącznej powierzchni > 5000 m.kw. sprzedający produkty w tych jednostkach pakowane, wprowadzający w kraju produkty importowane lub wewnątrzwspólnotowego nabycia na potrzeby własne. Opakowania wprowadza się do obrotu tylko raz (w momencie wydania z magazynu w celu wprowadzenia do obrotu). Obowiązek odzysku lub recyklingu odpadów opakowaniowych, osiągnięcie określonego poziomu odzysku i recyklingu, Zawiadomienie marszałka województwa o rozpoczęciu i zakończeniu działalności związanej z wytwarzaniem (importem) wskazanych produktów w opakowaniach i składanie sprawozdań rocznych, Wniesienie opłaty produktowej.
17.4. Organizacje odzysku Dwa sposoby wypełniania obowiązku osiągania poziomów odzysku: przez zobowiązany podmiot, który we własnym zakresie poddaje odpady odzyskowi lub recyklingowi wg ustawy o odpadach, za pośrednictwem organizacji odzysku tj. podmiotu gospodarczego tworzonego dla prowadzenia działalności związanej z odzyskiem odpadów, organizacja odzysku ma przyjąć od przedsiębiorcy obowiązek osiągnięcia poziomu odzysku i recyklingu, wniesienia opłaty produktowej na podstawie umowy, w razie likwidacji organizacji odzysku obowiązki obciążają przedsiębiorcę,
przedsiębiorca lub organizacja odzysku: wykonanie poszczególnych czynności związanych z odzyskiem lub recyklingiem może zlecić posiadaczowi odpadów spełniającemu wymogi ustawy o odpadach, są zobowiązani do prowadzenia ewidencji o masie lub ilości opakowań wprowadzanych na rynek lub produktów wprowadzanych na rynek z podziałem na poszczególne ich rodzaje (ustalanych na podstawie dokumentów potwierdzających odrębnie odzysk i recykling.
18. Zadania organizatorskie administracji w gospodarowaniu odpadami wszystkie samorządy plany gospodarki odpadami, zadania gminy : zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych, zapewnienie funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych w celu: ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych, wydzielenia odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, osiągnięcia poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych.
zapewnienia budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zapewnienie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (2010r. do 75%, 2020r. do 35%, masy odpadów w stosunku do wytworzonych w 1995r.)
zadanie gminy cd.: zapewnienie utrzymania czystości i porządku w gminie, tworzą warunki do wykonania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku lub zapewniają wykonanie tych prac przez jednostki organizacyjne, instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych, w tym także bezdomnych zwierząt, zapobiegają zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych, udostępniają informację o zbierających zużyty sprzęt elektroniczny i akumulatory,
prowadzą ewidencję umów na odbieranie odpadów komunalnych, oczyszczalni przydomowych, zbiorników bezodpływowych, rada gminy uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie( akt prawa miejscowego) ustala, górne stawki opłat za wywóz odpadów, zorganizować odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów (za odpłatnością ustaloną decyzją wójta), rada gminy może uchwalić przyjęcie obowiązków odbierania odpadów od właścicieli (na podstawie akceptacji mieszkańców ustalonej w referendum) za odpłatnością.
Wójt/burmistrz wydaje zezwolenie na : odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, podając publicznie, jakie należy spełnić wymagania, w tym miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wynikające z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. kontrole w zakresie wydanych zezwoleń dla przedsiębiorców i wykonywania obowiązków należących do właścicieli nieruchomości, decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dot. gospodarowania odpadami, opiniowanie decyzji dotyczących gospodarki odpadami wydawanymi przez starostę i marszałka województwa, informacja o gospodarowaniu odpadami dane do marszałka, nakazanie posiadaczowi odpadów ich usunięcia z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania,
Marszałek prowadzenie bazy danych dot. gospodarowania odpadami, przyjmowanie opłat za składowanie odpadów i przekazywanie środków finansowych na odpowiednie fundusze budowa, utrzymanie i eksploatacja instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych Starosta, marszałek: o wydawanie decyzji reglamentacyjnych dot. gospodarowania odpadami. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska: o kontrola przestrzegania prawa dotyczącego gospodarowania odpadami.
19. Regulamin utrzymania czystości porządku w gminie określa: wymagania dotyczące prowadzenia selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych w tym: niebezpiecznych, wielkogabarytowych i remontowych powstających w gospodarstwach domowych, wymagania dot. uprzątania błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego, mycia i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami, rodzaj, minimalną pojemność urządzenia do zbierania odpadów komunalnych na nieruchomościach i drogach publicznych, ich rozmieszczenie, utrzymanie w odpowiednim stanie sanitarnym, technicznym i porządkowym,
20. Egzekucja uchwał rady gminy, decyzji wójta, burmistrza zgodnie z przepisami w/w ustaw (Prawo ochrony środowiska, o odpadach, o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). uprawnienia kontrolne wynikające z art. 379, 380,382 ustawy Prawo ochrony środowiska wójt, burmistrz sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością organów, nakazanie działalności naprawczej (art.363) dla osoby fizycznej, której działalność negatywnie oddziaływuje na środowisko utrzymanie działalności instalacji lub urządzania, jeśli osoba fizyczna nie ograniczyła negatywnego oddziaływania na środowisko (art.368).
21. Szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów: wrakami samochodowymi na podstawie ustawy z dnia 20 stycznia 2005r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, odpadach zawierających azbest na podstawie ustaw: o odpadach, o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest i rozporządzeń wykonawczych, O zużytych bateriach i akumulatorach na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2009r. O bateriach i akumulatorach.