Życie i praca w Irlandii Północnej

ludzie:umiejętności:praca Życie i praca w Irlandii Północnej Pośrednictwo ludzie: umiejętności: praca w Europie Poland

Europos žemėlapis Islandia Finlandia Portugalia Irelandia Polnocna Irlandia Hiszpania Wielka Brytania Holandia Belgia Norwegia Dania Luksemburg Niemcy Szwecja Republika Czeska Polska Estonia Łotwa Litwa Słowacja Francja Austria Vengrija Szwajcaria Liechtenstein Słowenia Włochy Rumunia Grecja Bułgaria Spis treści Kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) 4 Podstawowe informacje o Irlandii Północnej 6 Życie w Irlandii Północnej 8 Praca w Irlandii Północnej 14 Numer ubezpieczenia społecznego 22 Program rejestracji pracowników 23 Nadzór działalności pośredników pracy - GLA 26 Rumunia i Bułgaria 27 Malta Cypr Urzędy pracy i zasiłków oraz biura pośrednictwa pracy 28 Inne przydatne strony internetowe i dane kontaktowe 30 EOG obejmuje 27 państw członkowskich oraz Liechtenstein, Norwegię i Islandię. Szwajcaria nie należy do EOG, ale między krajami obszaru a Szwajcarią obowiązuje umowa dwustronna.

4 Życie i praca w Irlandii Północnej 5 Życie i praca w Irlandii Północnej Życie i praca w Irlandii Północnej Niniejszy przewodnik z podstawowymi informacjami na temat Irlandii Północnej przygotowano z myślą o czytelnikach zamieszkałych za granicą, którzy planują przeprowadzkę do naszego kraju. Nawet najbardziej kompetentnie przygotowane przewodniki nie zawierają wszystkich potrzebnych informacji, dlatego zachęcamy osoby planujące przyjazd do poszerzania wiedzy we własnym zakresie. W niniejszym przewodniku podajemy adresy stron internetowych, które mogą ułatwić przyjezdnym zamieszkanie i znalezienie pracy w Irlandii Północnej. Zorganizowanie przeprowadzki za granicę wymaga wielu czasochłonnych przygotowań. Przed wyjazdem należy koniecznie zasięgnąć informacji na temat możliwości zatrudnienia w nowym miejscu zamieszkania. W celu uzyskania dodatkowych informacji na ten temat warto również skontaktować się z doradcą Europejskich Służb Zatrudnienia (European Employment Services, EURES) w miejscowym urzędzie pracy w Polsce. Irlandia Północna jest krajem niezwykle gościnnym i pięknym. Zapraszamy do poznania jej licznych atrakcji i życzymy miłego pobytu. Kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) Austria Litwa Belgia Bułgaria Cypr Malta Norwegia Dania Hiszpania Estonia Portugalia Finlandia Francja Niemcy Grecja Słowenia Węgry Słowacja Irlandia Islandia Włochy Łotwa Luksemburg Republika Czeska Informacje zamieszczone w niniejszym przewodniku były aktualne w styczniu 2010 roku. Prosimy o poinformowanie nas o wszelkich rozbieżnościach, jeśli z racji upływu czasu ulegną one dezaktualizacji. Pozwoli nam to, w miarę możliwości, udostępnić prawidłowe dane. Poprawki można zgłosić telefonicznie pod numerem centrali EURES: 0044 2890252270. Można je również przekazać za pośrednictwem poczty elektronicznej, pisząc na adres eures. section@delni.gov.uk. Polska Rumunia Szwecja Wielka Brytania Holandia Liechtenstein Praca w budownictwie

6 Życie i praca w Irlandii Północnej 7 Życie i praca w Irlandii Północnej Podstawowe informacje o Irlandii Północnej Irlandia Północna stanowi część Wielkiej Brytanii i obejmuje obszar sześciu północnych hrabstw irlandzkich. Wielka Brytania jest członkiem Unii Europejskiej (UE) i należy do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Na terenie EOG położonych jest 27 państw członkowskich oraz Liechtenstein, Norwegia i Islandia. Szwajcaria nie należy do EOG, ale między krajami obszaru a Szwajcarią obowiązuje umowa dwustronna. Irlandia Północna słynie z piękna przyrody oraz nieskażonego środowiska naturalnego. Malownicze krajobrazy górskie, parki leśne, jeziora i dzikie wrzosowiska kontrastują z tętniącymi życiem nowoczesnymi miastami. Nowoczesność spotyka się tu z tradycją i historią. Stolicą kraju, a zarazem jego największym miastem, jest Belfast. W ostatnich dziesięciu latach Irlandia Północna stała się najbardziej dynamicznie rozwijającym się obszarem Wielkiej Brytanii oraz jednym z najprężniejszych regionów Europy, przyciągającym dużych inwestorów zagranicznych. Kultura Styl życia, zwyczaje oraz metody i standardy nauczania w innych krajach różnią się często od tych, do których przywykliśmy. Trudności może również przysporzyć brak znajomości języka kraju, w którym się osiedlamy. Odmienne bywają także przepisy i normy regulujące relacje osobiste i zawodowe, przemieszczanie się na terenie kraju, prowadzenie pojazdów, dokonywanie sprzedaży i zakupów oraz wszelkie inne aspekty codziennego życia. Zachęcamy do starannego wyszukiwania informacji na temat obecnej sytuacji w Irlandii Północnej/ Wielkiej Brytanii oraz do kontaktowania się z organizacjami wyszczególnionymi w niniejszej broszurze, na przykład z przedstawicielem EURES przy lokalnym urzędzie pracy. Ułatwi to adaptację do nowych warunków. Przydatne informacje można również znaleźć na stronie internetowej EURES www.eures.europa.eu. Porad na temat przesiedlania się do Irlandii Północnej/ Wielkiej Brytanii udzielają również lokalne ośrodki Eurodoradztwa (Euroguidance). Dane kontaktowe podano na stronie internetowej www.euroguidance.net. Język Oficjalnym językiem w Irlandii Północnej jest angielski. Znajomość języka angielskiego w mowie i piśmie jest jednym z ważniejszych warunków, jakie stawia się przyszłym pracownikom. O lekcje angielskiego dowiadywać się można w placówkach doskonalenia zawodowego (Further Education Colleges) oraz w lokalnych biurach pośrednictwa pracy (Job Centres). Kursy organizowane są również przez społeczności lokalne. Dodatkowym źródłem informacji na temat nauki angielskiego w rejonie zamieszkania jest również portal kursów internetowych Learn Direct. Niektóre kursy są odpłatne. Infolinia Learn Direct (0800 101 901) jest czynna w godzinach 8:00 23:00 we wszystkie dni tygodnia. Można także odwiedzić stronę internetową www. learndirect.co.uk. Osobom zainteresowanym możliwością zmiany lub nauki nowego zawodu porad udziela ośrodek poradnictwa zawodowego (Careers Advice Service) pod numerem 0800 100 900. Warto również zajrzeć na stronę internetową ośrodka www.careersadvice. direct.gov.uk. Waluta Piniginis vienetas yra svaras sterlingų (Didžiosios Britanijos svaras). Czas W Wielkiej Brytanii zegarki nastawia się według czasu uniwersalnego Greenwich (GMT) oraz brytyjskiego czasu letniego (BST) z godzinnym opóźnieniem w stosunku do innych państw EOG. Międzynarodowe numery kierunkowe Połączenia z Wielkiej Brytanii Należy wybrać 00, a następnie numer kierunkowy kraju, rejonu/miasta i numer abonenta. Połączenia z innych krajów Należy wybrać numer kierunkowy Wielkiej Brytanii (00 44), a następnie numer kierunkowy rejonu (bez początkowego 0 ) i numer abonenta. Święta narodowe i dni wolne od pracy w Irlandii Północnej Nowy Rok Dzień św. Patryka Wielkanoc Dni wolne od pracy, tzw. bank holidays Pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia / Dzień św. Stefana 1 stycznia 17 marca 2 dni w marcu lub w kwietniu pierwszy i ostatni poniedziałek maja ostatni poniedziałek sierpnia 27 grudnia 25 grudnia 26 grudnia Minimalny wymiar przysługującego w Wielkiej Brytanii urlopu wynosi 20 dni. Kalendarze podają wyżej wymienione dni wolne od pracy, ale przepisy nie zobowiązują pracodawców do ich honorowania. Numery alarmowe Połączenie ze strażą pożarną, pogotowiem lub policją w nagłych wypadkach można uzyskać wykręcając numer 999.

8 Życie i praca w Irlandii Północnej Spotkanie z kulturą w Derry City 9 Życie i praca w Irlandii Północnej Chwila relaksu Rzeka Lagan, Belfast Jak znaleźć mieszkanie Koszt wynajmu lokali mieszkalnych w niektórych rejonach Irlandii Północnej jest wysoki. Niełatwo też znaleźć odpowiedni lokal. Zaleca się znalezienie mieszkania jeszcze przed przyjazdem, albo przynajmniej wyszukanie adresów i numerów telefonu oficjalnych schronisk i biur wynajmu mieszkań. Przy wynajmie wymagana jest często wpłata kaucji w wysokości czynszu za miesiąc lub dwa miesiące wynajmu, lub podobnej kwoty. Adresy i numery telefonów przydatne przy szukaniu mieszkania, na przykład schronisk i biur wynajmu lokali mieszkalnych, znaleźć można w książce telefonicznej Yellow Pages lub na stronie internetowej www.yell.com. Informacje na temat zakwaterowania krótkoterminowego można uzyskać na stronie internetowej Rady Turystyki Irlandii Północnej (Northern Ireland Tourist Board) www.discovernorthernireland.com lub na stronach www.hostelnorthernireland.com i www.nihe.gov.uk. Na końcu niniejszego przewodnika podajemy również adresy innych stron internetowych, które warto odwiedzić przy poszukiwaniu Wstępne wydatki Planując przeprowadzkę do Irlandii Północnej od strony finansowej obok wydatków na podróż należy uwzględnić koszt wyżywienia, mieszkania oraz przejazdów w okresie poprzedzającym pierwszą wypłatę wynagrodzenia, która następuje zwykle co najmniej miesiąc od daty rozpoczęcia pracy. Niezbędne telefony i adresy Zaleca się zabranie ze sobą danych kontaktowych, które mogą okazać się niezbędne po przyjeździe do Irlandii Północnej i w nagłych wypadkach rozmaitych biur, a także krewnych i znajomych. Założenie rachunku bankowego Przy zakładaniu rachunku bankowego wymaga się okazania co najmniej jednego dowodu tożsamości oraz aktualnego dokumentu potwierdzającego adres zamieszkania w Wielkiej Brytanii. Jako dowód tożsamości banki przyjmują zwykle paszport. W przypadku przyjezdnych z krajów należących do UE lub EOG dowodem tożsamości może również być: dowód osobisty zezwolenie na pobyt stały wydawane obywatelom UE przez brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Home Office) prawo jazdy Potwierdzenie adresu zamieszkania w Wielkiej Brytanii bywa trudniejsze. Banki przyjmują zwykle następujące dokumenty: umowa najmu list od pracodawcy w Wielkiej Brytanii, w którym potwierdza się adres zamieszkania pracownika. W miarę możliwości do listu warto dołączyć paski wynagrodzeń. Bank może również zażądać okazania dokumentu potwierdzającego adres zamieszkania przyszłego klienta w kraju pochodzenia (może to być prawo jazdy lub dowód osobisty). Ubiegający się o rachunek bankowy może zostać również poproszony o udzielenie pisemnego upoważnienia, na podstawie którego bank brytyjski może zwrócić się do banku rodzimego klienta o opinię na jego temat. Infrastruktura W Irlandii Północnej funkcjonuje kompleksowa sieć komunikacji. Obok kolei i dróg w kraju znajduje się także pięć portów handlowych oraz trzy lotniska. Do większości miejsc na terenie kraju można się dostać koleją lub korzystając z transportu drogowego. Zintegrowaną sieć komunikacji autobusowej i kolejowej obsługuje przedsiębiorstwo Translink (nr tel. 028 9066 6630, strona internetowa www. translink.co.uk). Posiadacze ważnego prawa jazdy wydanego w krajach Unii Europejskiej są uprawnieni do prowadzenia pojazdów na terenie całej Unii. W niektórych krajach podczas podróży samochodem należy mieć przy sobie nie tylko prawo jazdy, ale również dowód rejestracyjny samochodu. Informacje na temat przepisów dotyczących pojazdów mechanicznych i prawa jazdy znajdują się na stronie internetowej www. dvlni.gov.uk. Bezpieczna jazda samochodem We wszystkich krajach Unii Europejskiej obowiązuje stosowanie pasów bezpieczeństwa podczas jazdy, zarówno z przodu, jak i na tylnym siedzeniu. Dzieci muszą podróżować w specjalnie do tego celu przeznaczonych fotelikach. Należy pamiętać, że w Wielkiej Brytanii i Irlandii obowiązuje lewostronny ruch drogowy, a pierwszeństwo przejazdu mają zwykle samochody nadjeżdżające z prawej strony. Ważne jest również zwracanie uwagi na znaki drogowe, szczególnie te informujące o ograniczeniu prędkości lub o innych szczególnych zaleceniach.

10 Życie i praca w Irlandii Północnej 11 Życie i praca w Irlandii Północnej Widok z pola golfowego Royal County Down Używanie telefonu komórkowego podczas prowadzenia samochodu grozi wypadkiem i jest zabronione we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Zezwala się na rozmowy za pomocą zestawu głośnomówiącego lub słuchawkowego. Prowadzenie pojazdów po spożyciu alkoholu lub środków odurzających jest niezgodne z prawem i surowo karane. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej www.roadsafetyni.gov.uk. Na drogach Irlandii Północnej umieszczono liczne znaki drogowe przypominające kierowcom o konieczności dostosowania się do rodzaju drogi oraz panujących warunków. Ze znakami drogowymi stosowanymi w Irlandii Północnej można się zapoznać na stronach internetowych www.highwaycode. net (Kodeks drogowy) lub www.direct.gov.uk i www.nidirect.gov.uk. System opieki zdrowotnej Opiekę zdrowotną w Irlandii Północnej zapewnia Państwowa Służba Zdrowia (NHS). Z wyjątkiem leków oraz leczenia stomatologicznego świadczenia NHS są bezpłatne. Za okazaniem odpowiednich formularzy E obywatele krajów EOG mogą korzystać z opieki zdrowotnej w placówkach NHS w takim samym zakresie jak obywatele brytyjscy. W nagłych wypadkach bezpłatne leczenie zapewnia obywatelom krajów EOG umowa dwustronna między krajami obszaru. Warunkiem jest posiadanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (European Health Insurance Card, EHIC) została wprowadzona w roku 2006 w miejsce formularza E111. Zapewnia posiadaczom dostęp do opieki zdrowotnej na terenie Unii Europejskiej oraz przyspiesza zwrot kosztów leczenia. Wnioski o przyznanie karty EHIC można otrzymać w urzędach pocztowych w Irlandii Północnej. Wniosek można również złożyć na stronie www.ehic.org.uk lub telefonicznie pod numerem 0845 606 2030. Po przyjeździe do Irlandii Północnej należy się zarejestrować w miejscowej przychodni, gdzie każdemu pacjentowi przydziela się lekarza pierwszego kontaktu. Kwalifikacje pozwalają lekarzom pierwszego kontaktu leczyć większość dolegliwości. W przypadkach poważniejszych chorób lub potrzeby przeprowadzenia badań pacjent zostaje skierowany do szpitala. Opieka zdrowotna w szpitalach NHS jest bezpłatna. W nagłych wypadkach można wezwać karetkę pogotowia (numer telefonu 999), która zabierze pacjenta na oddział pomocy doraźnej (Accident and Emergency, A&E) w najbliższym szpitalu. W innych przypadkach potrzebne jest skierowanie na leczenie szpitalne, które wystawia lekarz pierwszego kontaktu. Dostępna jest również prywatna opieka zdrowotna. Koszty leczenia pokrywa wówczas zwykle prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Adres najbliższego ośrodka zdrowia lub szpitala można znaleźć na stronie internetowej www.healthandcareni.co.uk. W nagłych wypadkach Zależnie od potrzeb centrala pod numerem telefonu 999 łączy z policją, pogotowiem i strażą pożarną. Pomoc można także wezwać dzwoniąc z telefonu stacjonarnego lub komórkowego na Europejski Numer Alarmowy 112. W nagłych wypadkach można się również skontaktować z najbliższym posterunkiem policji (Police Service of Northern Ireland, PSNI) większość posterunków korzysta z tłumaczeń telefonicznych ( Language Line ) i/lub może wezwać tłumacza. Ofiarom przemocy w rodzinie pomocy udziela całodobowe pogotowie organizacji Women s Aid pod numerem telefonu 028 90 249041 lub 0800 9171 414. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej www.niwaf.org. Podobne pogotowie działa w ramach organizacji wsparcia ofiar przestępstw Victim Support. Pod numerem 028 9024 4039 lub 0845 3030 900 pomoc mogą uzyskać ofiary gwałtu i przemocy na tle seksualnym. W razie potrzeby można skorzystać z pomocy tłumacza. Organizacje udzielające pomocy i porad Informacji na temat zatrudnienia udzielają Europejskie Służby Zatrudnienia (EURES) pod numerem telefonu 028 9025 2270 Informacje na temat spraw imigracji można uzyskać dzwoniąc na infolinię biura Law Centre NI - 028 9024 4401. Z biurem można się również skontaktować za pośrednictwem poczty elektronicznej, pisząc na adres admin.belfast@ lawcentreni.org. Pomocy i porad w przypadkach prześladowania na tle rasowym udziela Rada ds. Mniejszości Etnicznych w Irlandii Północnej (Northern Ireland Council for Ethnic Minorities, NICEM) pod numerem telefonu 028 9023 8645. Bezpłatnych informacji na temat praw osób podróżujących po Europie, innych przepisów, a także instytucji udzielających pomocy w różnych potrzebach udziela serwis Europe Direct pod numerem telefonu 008 006 7891 011, na który można dzwonić z całej Europy. Z Europe Direct można się również skontaktować za pośrednictwem poczty elektronicznej, pisząc na adres www.europedirect. europa.eu. Oświata Standard oświaty w Irlandii Północnej jest szczególnie wysoki sześćdziesiąt procent absolwentów szkół średnich kontynuuje naukę na uczelniach wyższych i w college ach. Nauka w szkole jest obowiązkowa w przedziale wiekowym od 4 do 16 lat, a system oświaty umożliwia naukę uczniom, którzy pragną ją kontynuować do ukończenia 18. roku życia. Dalsze kształcenie zawodowe i akademickie odbywa się w murach dwóch światowej

12 Życie i praca w Irlandii Północnej 13 Życie i praca w Irlandii Północnej Grobla Olbrzyma (Giant s Causeway) klasy uniwersytetów - University of Ulster oraz Queens University Belfast a także w licznych placówkach doskonalenia zawodowego (Further Education Colleges). Na poniższych stronach internetowych można znaleźć więcej informacji na temat kursów, szkół i uczelni: www.deni.gov.uk www.delni.gov.uk www.education-support.org.uk www.qub.ac.uk www.schoolswebdirectory.co.uk www.ulst.ac.uk Opieka nad dziećmi w Irlandii Północnej W Irlandii Północnej działają cztery organizacje partnerskie zrzeszające państwowe i prywatne instytucje opieki nad dziećmi (Childcare Partnerships). Udzielają one informacji na temat opieki nad dziećmi i wsparcia dla rodzin w rejonach podlegających czterem Radom Zdrowia i Opieki Społecznej (Health and Social Services Boards, HSSB) na terenie kraju. Informacji na temat wszelkich usług świadczonych na rzecz małych dzieci i ich rodziców należy szukać pod hasłem Early Years. Opiekę nad dziećmi sprawują żłobki (crèches), przedszkola ze żłobkiem (day nurseries), grupy przedszkolne (playgroups), świetlice (after school club) oraz szkoły podstawowe z klasą przedszkolną (nursery schools). Można także zatrudnić opiekunkę do dziecka (childminder). Informacji na temat opieki nad dziećmi można zasięgnąć w różnych źródłach, między innymi w lokalnych Funduszach Zdrowia i Opieki Społecznej (Health and Social Services Trusts) oraz w kuratoriach oświaty (Education and Library Boards). Informacje na temat lokalnych instytucji i osób sprawujących opiekę nad dziećmi w poszczególnych rejonach znajdują się na poniższych stronach internetowych: www.easternchildcarepartnership.org.uk www.childcare-west.org www.northernchildcare.com www.southernchildcarepartnership.ni.org Uznawalność kwalifikacji Na stronie internetowej Europe Open for Professions:www.europeopen.org. uk zamieszczono przydatne informacje na temat systemu i procedur uznawania posiadanych przez osoby przyjezdne kwalifikacji. NARIC sieć krajowych ośrodków informacji o uznawalności wykształcenia (National Academic Recognition Information Centres) działająca w krajach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, na Cyprze oraz w zrzeszonych w ramach organizacji krajów Europy Wschodniej i Środkowej.

14 Życie i praca w Irlandii Północnej 15 Życie i praca w Irlandii Północnej Dane kontaktowe - kierownictwo NARIC Head of UK NARIC ECCTIS Ltd. Oriel House Oriel Road Cheltenham Gloucestershire GL50 1XP Wielka Brytania Tel. 0044(0) 8713 307033 Połączenia kosztują 10 pensów za minutę z telefonu stacjonarnego BT. Koszt rozmowy z sieci telefonii komórkowej jest zróżnicowany. E-mail: info@naric.org.uk Godziny otwarcia: Poniedziałek piątek w godz. 9.00 17.00 Numer dla interesantów dzwoniących z zagranicy: 0044 1242258621 www.naric.org.uk Praca w Irlandii Północnej W Wielkiej Brytanii, w tym również w Irlandii Północnej, nie ograniczono w żaden sposób dostępu obywateli krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego do rynku pracy. Przyjezdni z krajów EOG mają prawo zamieszkać w innych krajach EOG oraz podjąć w nich zatrudnienie na takich samych warunkach finansowych i pracy jak obywatele tych krajów. Są również uprawnieni do takiego samego dostępu do pomocy mieszkaniowej, możliwości doskonalenia zawodowego, ubezpieczenia społecznego oraz członkostwa w związkach zawodowych. Pracownikom z innych krajów EOG może towarzyszyć rodzina i osoby na ich utrzymaniu. Im również przysługują wymienione powyżej prawa. W Wielkiej Brytanii/Irlandii Północnej przyjezdni z dziesięciu nowych krajów członkowskich mogą być uprawnieni wyłącznie do zasiłków z tytułu niskich dochodów. Obywatele Bułgarii i Rumunii powinni sprawdzić w miejscowym urzędzie pracy i zasiłków (Jobs and Benefits Office), jakiego rodzaju pomoc socjalna im przysługuje. Informacje na ten temat można również znaleźć na stronie internetowej www.hmrc. gov.uk. Zezwolenie na pracę Warunkiem podjęcia pracy w Irlandii Północnej przez osoby z krajów nienależących do EOG jest uzyskanie zezwolenia na pracę (work permit). O zezwolenie ubiega się w ich imieniu przyszły pracodawca. Obywatele 28 krajów członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), a także Szwajcarii, są uprawnieni do podjęcia pracy na terenie Wielkiej Brytanii/ Irlandii Północnej bez ograniczeń i nie obowiązuje ich posiadanie zezwolenia na pracę. Do Unii Europejskiej (UE) należą Austria, Belgia, Dania, Niemcy, Finlandia, Francja, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania, Cypr, Republika Czeska, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Słowenia i Słowacja, a także Islandia, Liechtenstein i Norwegia. 1 stycznia 2007 roku do Unii Europejskiej przystąpiły Bułgaria i Rumunia. Na obecnym etapie w przypadku przyjezdnych z tych dwóch krajów obowiązują pewne ograniczenia więcej można na ten temat przeczytać na stronach internetowych www. workpermit.com i www.ukba.homeoffice. gov.uk. Razem z Bułgarią i Rumunią na obszarze EOG znajduje się 30 krajów. Obywatele ośmiu krajów członkowskich, które przystąpiły do UE w 2004 roku (tzw. kraje A8) Republiki Czeskiej, Estonii, Węgier, Litwy, Polski, Słowacji, Łotwy i Słowenii mają obowiązek zarejestrowania się w ciągu pierwszego miesiąca pracy w prowadzonym przez brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Home Office) programie rejestracji pracowników (Workers Registration Scheme, WRS). Wnioski rejestracyjne można pobrać na stronie internetowej www.bia.homeoffice. gov.uk. Można również w tej sprawie zadzwonić pod numer telefonu 087 0521 0224. Obywatele Cypru i Malty nie mają obowiązku rejestracji w programie WRS. Szukanie pracy w Irlandii Północnej Obywatele krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego mają możliwość poszukiwania pracy za pośrednictwem Europejskich Służb Zatrudnienia (EURES). Europejskie Służby Zatrudnienia (EURES) EURES to sieć biur doradztwa działających przy publicznych służbach zatrudnienia oraz organizacjach partnerskich w krajach EOG. Na terenie EOG oraz w Szwajcarii pracuje ponad 700 specjalnie wyszkolonych doradców EURES. Ich zadaniem jest propagowanie mobilności zatrudnienia na terenie Europy. Doradcy EURES specjalizują się w rozwiązywaniu praktycznych trudności napotykanych przez osoby poszukujące pracy w krajach EOG. Z biurami można nawiązać kontakt za pośrednictwem strony internetowej EURES www.eures.europa.eu. Dzięki systemowi komputerowemu EURES wszyscy doradcy mają dostęp do bieżących informacji na temat miejsc pracy oraz warunków życia i zatrudnienia w krajach EOG. Zachęcamy osoby planujące wyjazd do Irlandii Północnej do skontaktowania się z lokalnym doradcą EURES lub z biurem publicznych służb zatrudnienia w celu uzyskania informacji na temat potencjalnych miejsc pracy. Zalecamy poszukiwanie pracy jeszcze przed wyjazdem z kraju ojczystego.

16 Życie i praca w Irlandii Północnej 17 Życie i praca w Irlandii Północnej EURES - europejska sieć doradztwa w sprawach zatrudnienia posiada swoją stronę internetową: www.eures.europa.eu Poszukując pracy w Irlandii Północnej na stronie internetowej EURES należy wybrać Zjednoczone Królestwo (United Kingdom) z listy państw, a następnie Irlandię Północną (Northern Ireland) z listy regionów. Można również umieścić na tej stronie swój życiorys (CV). Wolnych miejsc pracy można również szukać na podanych północno-irlandzkich stronach internetowych. Zapraszamy również do odwiedzenia oficjalnej strony internetowej dla osób poszukujących pracy w Irlandii Północnej www.jobcentreonline.com. Przy miejscach pracy, o które mogą się ubiegać cudzoziemcy, umieszczony będzie symbol Unii Europejskiej. Istnieją także różne sposoby poszukiwania pracy po przyjeździe do Irlandii Północnej. Publiczne służby zatrudnienia Publiczne służby zatrudnienia (Public Employment Services) w Irlandii Północnej działają przy Ministerstwie Zatrudnienia i Oświaty (Department for Employment and Learning). W 35 biurach pośrednictwa pracy (JobCentres) oraz urzędach pracy i zasiłków (Jobs and Benefits Offices, JBO) pracodawcy ogłaszają najrozmaitsze wakaty. O oferty pracy można pytać osobiście lub sprawdzać je na stronie internetowej www.jobcentreonline.com. W biurach pośrednictwa pracy JobCentre oraz w urzędach pracy i zasiłków można również porozmawiać z przedstawicielem EURES (EURES Liaison Officer). Dane kontaktowe biur pośrednictwa pracy znajdują się również w książce telefonicznej Yellow Pages (oraz w jej wersji elektronicznej www.yell.com) pod hasłem Employment Agencies. Wiele biur pośrednictwa pracy należy do Konfederacji Rekrutacji i Zatrudnienia (Recruitment and Employment Confederation, REC) - organizacji zrzeszającej firmy zajmujące się werbunkiem siły roboczej. Dane kontaktowe członków REC można uzyskać pod numerem telefonu 0044 20 7323 4300. lub na stronie internetowej: www.rec.uk.com. Prasa w Irlandii Północnej Ogłoszenia o pracy można także znaleźć w prasie: Belfast Telegraph www.nijobfinder.co.uk Irish News - www.irishnews.com/jobs Newsletter - www.newsletter.co.uk www.jobstoday.co.uk Oferty pracy umieszczane są w gazetach w następujących dniach tygodnia: Belfast Telegraph - wtorki i piątki Irish News - czwartki Newsletter - czwartki Internet i targi pracy Kolejnym źródłem informacji na temat nieobsadzonych miejsc pracy jest internet poszukując zatrudnienia warto sprawdzić liczne strony internetowe zawierające informacje o wakatach w Irlandii Północnej. W ciągu roku organizowane są w Irlandii Północnej targi pracy. Warto o nie zapytać w miejscowym biurze JobCentre lub poszukać informacji na ich temat w prasie. Ubieganie się o pracę Procedura ubiegania się o pracę zależy od jej rodzaju oraz od pracodawcy. Od korzystających z pośrednictwa EURES wymaga się przedłożenia CV oraz listu motywacyjnego. Adresy portali z informacjami na temat sporządzania CV podano na stronie internetowej www. jobcentreonline.com. Można tam również pobrać formularz podania o pracę, jeśli wymaga tego przyszły pracodawca. Metody rekrutacji mogą się różnić w zależności od rodzaju pracy. Niektórzy pracodawcy zapraszają kandydatów na rozmowę kwalifikacyjną. Wybrzeże na wyspie Carrick-a-Rede Podanie o pracę Rozpowszechnionym wymogiem jest wypełnienie przez kandydata specjalnego formularza podania o pracę. Zwykle formularze takie zawierają standardowy zestaw pytań dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, historii zatrudnienia, zainteresowań i sposobu spędzania wolnego czasu. Informacje o życiu pozazawodowym kandydata są dla pracodawcy źródłem wiedzy na temat jego osobowości, jak również umiejętności i uzdolnień, które mogą się okazać przydatne w nowym środowisku pracy. Dłuższych wypowiedzi wymaga umotywowanie wyboru pracodawcy i wakatu oraz zaprezentowanie swojej wiedzy na temat sektora, w którym działa pracodawca. Nie wymaga się zwykle fotografii kandydata.

18 Życie i praca w Irlandii Północnej 19 Życie i praca w Irlandii Północnej Życiorys (CV) Każdy kandydat ma obowiązek przedłożyć przejrzyście zredagowany życiorys zawierający dane osobiste oraz informacje na temat wykształcenia, historii zatrudnienia, znajomości języków obcych oraz innych umiejętności, jak również zainteresowań pozazawodowych. Umowa o pracę Nowo zatrudniony pracownik zawiera z pracodawcą oficjalną umowę o pracę. Umowa określa stosunek pracy, zgodnie z którym pracownik podlega pracodawcy i zobowiązuje się do wykonywania powierzonych mu obowiązków, za których wykonanie otrzymuje wynagrodzenie. Życiorys powinien być czytelny i zwięzły. Musi zawierać wszystkie potrzebne informacje, zgodne ze stanem faktycznym, przedstawione w odpowiedniej formie i stylu. Należy pamiętać, że podanie nieprawdziwych lub niepełnych wiadomości grozi utratą pracy na późniejszym etapie. Rozmowa kwalifikacyjna Podczas rozmowy kwalifikacyjnej od kandydata oczekuje się umotywowania wyboru pracy, o którą się ubiega i wyjaśnienia, dlaczego interesuje go zatrudnienie w firmie przyszłego pracodawcy. Prosi się go również często o podanie niektórych pozytywnych oraz ujemnych cech swojego charakteru. W rozmowie uczestniczą zwykle dwaj lub trzej przedstawiciele pracodawcy. Na zakończenie kandydat ma możliwość zadania pytań na temat przyszłej pracy. Praca w sektorze hotelarskim i gastronomicznym

20 Życie i praca w Irlandii Północnej 21 Życie i praca w Irlandii Północnej Przed podjęciem starań o pracę Osoby ubiegające się o pracę w Irlandii Północnej powinny pamiętać o konieczności: posiadania ważnego paszportu lub dowodu osobistego wydanego przez państwo EOG, a w przypadku obywateli krajów nienależących do EOG zezwolenia na pracę; pozyskania formularza rejestracji w programie WRS (w przypadku obywateli krajów A8; szczegóły na temat programu w dalszej części broszury). Zaleca się również: posiadanie egzemplarza lub znajomość warunków zatrudnienia; znajomość formy i częstości wypłaty wynagrodzenia praktykowanych przez pracodawcę; zasięgnięcie informacji na temat dojazdu do pracy i związanych z nim warunków finansowych; znalezienie mieszkania w pobliżu miejsca pracy; posiadanie oszczędności, które pokryją koszt utrzymania do czasu pierwszej wypłaty wynagrodzenia lub koszt powrotu do kraju; złożenie wniosku o wydanie numeru ubezpieczenia społecznego (National Insurance Number), który upoważnia do pracy na terenie Wielkiej Brytanii/Irlandii Północnej. Potrzebne dokumenty Poniżej podano listę dokumentów wymaganych przez potencjalnych pracodawców oraz urzędy: paszport/dowód osobisty (wymagany) świadectwo urodzenia (wymagane) odpis aktu małżeństwa (jeśli dotyczy) napisany na komputerze życiorys (CV) w języku angielskim referencje (od byłych pracodawców oraz dotyczące charakteru kandydata) kopie świadectw kwalifikacji, ukończenia szkół i kursów Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (obywatele krajów UE/ EOG) Podatki i formularze elektroniczne Informacje na temat zasad opodatkowania oraz elektroniczne formularze podatkowe można uzyskać telefonując do Urzędu Skarbowego (Inland Revenue) pod numer 0845 302 1407 lub wchodząc na strony internetowe www.homeoffice.gov.uk lub www.ukba.homeoffice.gov.uk. Informacji na temat podatków można także zasięgnąć pod następującym adresem: Inland Revenue Enquiry Centre, Belfast Beaufort House, 31 Wellington Place Belfast BT1 6BH Tel. 0845 366 7896 0845 300 3900 Strona internetowa: www.hmrc.gov.uk Pomoc dla bezrobotnych w Irlandii Północnej W razie utraty pracy należy się skontaktować z miejscowym biurem Agencji Ubezpieczeń Społecznych (Social Security Agency, SSA) lub z lokalnym Urzędem Pracy i Zasiłków (Jobs and Benefits Office, JBO) w celu ustalenia terminu spotkania z pracownikiem działu obsługi klienta (Client Adviser). Obywatele krajów A8 Republiki Czeskiej, Estonii, Węgier, Łotwy, Litwy, Polski, Słowenii i Słowacji są uprawnieni do zasiłków, pod warunkiem że przepracowali na terenie Wielkiej Brytanii rok, zachowując ciągłość zatrudnienia (to znaczy z przerwą nie dłuższą niż 30 dni). Dodatkowych informacji na temat uprawnień do zasiłków można zasięgnąć w biurach SSA lub JBO. W niektórych przypadkach obywatele krajów EOG, z którymi Wielka Brytania/ Irlandia Północna podpisała w tej sprawie umowę dwustronną, mają możliwość eksportu zasiłków dla bezrobotnych na okres do trzech miesięcy. Uprawnienia do zasiłków z tytułu niskich zarobków Prawo do zasiłków z tytułu niskich dochodów przysługuje osobom, które mają zezwolenie na pobyt stały i zamieszkują na stałe w Wielkiej Brytanii, na Wyspach Normandzkich (Channel Islands), na Wyspie Man (Isle of Man) oraz w Republice Irlandii (istnieją wyjątki od tej zasady). Do tej kategorii pomocy socjalnej zalicza się zasiłek dla osób o niskich dochodach (Income Support), zasiłek dla bezrobotnych o wysokości ustalanej na podstawie dochodów w gospodarstwie domowym (Income-based Jobseekers Allowance), dodatek do emerytury wypłacanej przez państwo (State Pension Credit), zasiłek mieszkaniowy (Housing Benefit) oraz zasiłek na podatek lokalny (Council Tax Benefit). Do zasiłków z tytułu niskich dochodów są także uprawnieni niektórzy obywatele krajów A2 (Rumunii i Bułgarii). Więcej na ten temat można się dowiedzieć w lokalnych biurach Agencji Ubezpieczeń Społecznych (Social Security Agency, SSA) oraz w urzędach pracy i zasiłków (Jobs and Benefits Offices, JBO).

22 Życie i praca w Irlandii Północnej 23 Życie i praca w Irlandii Północnej Połów ryb w jeziorze Lough Beg Festiwal Muzyki Bluegrass w Tyrone Numer ubezpieczenia społecznego Warunkiem zatrudnienia w Irlandii Północnej jest również posiadanie przyznawanego indywidualnie numeru ubezpieczenia społecznego (National Insurance Number, NINO). Z numeru NINO wolno korzystać wyłącznie osobie, której go przydzielono. Aby uzyskać numer NINO, należy się skontaktować z oddziałem ubezpieczeń społecznych (National Insurance Section) przy następujących urzędach pracy i zasiłków (Jobs & Benefits Offices): Portadown - Armagh Tel. 028 3839 7200 Shaftsbury Square - Belfast Tel. 028 9054 5500 Lisnagelvin - Derry/Londonderry Tel. 028 7131 9300 Wybór filii zależy od miejsca zamieszkania interesanta. Po wstępnej rozmowie telefonicznej wyznaczony zostaje termin spotkania w miejscowym biurze pośrednictwa pracy JobCentre lub w urzędzie pracy i zasiłków (JBO). Należy przedłożyć dokumenty poświadczające, że wnioskodawca spełnia jeden z poniższych warunków: jest zatrudniony; poszukuje pracy (wymaga się dostarczenia kserokopii podań o pracę oraz odpowiedzi pracodawców); pobiera zasiłki (nie dotyczy to obywateli krajów A8, w przypadku których do uzyskania prawa do zasiłków obowiązuje wymóg ciągłości zatrudnienia przez okres jednego roku). Dodatkowe informacje na temat numeru ubezpieczenia społecznego znajdują się na stronie internetowej www.hmrc.gov.uk/nic/ynino.htm Krajowa płaca minimalna Poza kilkoma wyjątkami do minimalnej krajowej stawki wynagrodzenia za godzinę pracy uprawnione są wszystkie zatrudnione w Wielkiej Brytanii osoby, które ukończyły 16. rok życia. Stawka ta wzrasta co roku w październiku warto sprawdzić obowiązujące kwoty. Wysokość minimalnej płacy wyznacza się dla trzech przedziałów wiekowych. Najniższa stawka przysługuje pracownikom w wieku 16-17 lat, wyższa osobom w wieku 18-21 lat, a najwyższa zatrudnionym, którzy ukończyli 22. rok życia. Minimalna płaca pracowników sektora rolniczego różni się od minimalnego wynagrodzenia w innych sektorach. Informacje na ten temat można uzyskać pod numerem telefonu 028 9052 0813 (Irlandia Północna). Obowiązujące stawki mogą ulec zmianie wyłącznie w przypadkach, kiedy pracodawca zapewnia pracownikowi zakwaterowanie lub udział w zatwierdzonych programach szkoleniowych. Więcej na temat krajowej płacy minimalnej można się dowiedzieć dzwoniąc na infolinię 0800 917 2368 lub odwiedzając stronę internetową www.nmwadvice.co.uk. Na stronie www.nmwadvice.co.uk/ employers.aspx można przeczytać o zasadach dokonywania potrąceń z zarobków pracowniczych z tytułu zapewnienia mieszkania. Godziny pracy Maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy w Wielkiej Brytanii wynosi 48 godzin w 17-tygodniowym okresie rozliczeniowym. W przypadku zatrudnienia w gospodarstwie rolnym okres rozliczeniowy wynosi 26 tygodni. Przekroczenie maksymalnego wymiaru czasu pracy wymaga pisemnej zgody pracownika. Program rejestracji pracowników Obywateli krajów A8 obowiązuje rejestracja w ramach specjalnego programu rejestracji pracowników (Worker Registration Scheme, WRS) prowadzonego przez brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Home Office). Rejestracji należy dokonać w ciągu miesiąca od podjęcia pracy na terenie Wielkiej Brytanii. Po 12 miesiącach legalnej pracy przy zachowaniu ciągłości zatrudnienia pracownik uzyskuje prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terenie kraju bez obowiązku dalszej rejestracji. Wniosek o rejestrację w programie WRS składa pracownik. Formularze zgłoszeniowe można zamówić telefonicznie pod numerem 0117 344 1471 lub pobrać na stronie www. ukba.homeoffice.gov.uk/workingintheuk/ eea/wrs/workers. Za rejestrację pobierana jest opłata informacje na temat opłaty podane są na powyższej stronie internetowej. Po 12 miesiącach zatrudnienia obywatele krajów A8 zyskują również prawo ubiegania się o zezwolenie na pobyt stały (residence permit) - służy do tego formularz EEA1. Dodatkowe informacje można znaleźć na stronie internetowej Brytyjskiej Agencji Ochrony Granic (UK Border Agency): www. bia.homeoffice.gov.uk oraz pod numerem telefonu działu informacji (Immigration Enquiry Bureau): 0870 606 7766. Informacje dla pracodawców Pracowników z krajów A8 obowiązuje rejestracja w programie WRS. Przy rejestracji wymaga się od nich okazania umowy o pracę lub listu od pracodawcy na papierze firmowym, zawierającego informacje o miejscu pracy, zajmowanym stanowisku, wynagrodzeniu, czasie pracy oraz dacie podjęcia pracy. Pracodawcy są zobowiązani do przestrzegania procedury zatrudniania obywateli krajów A8. W przypadku każdego takiego pracownika pracodawca powinien posiadać: kopię formularza zgłoszeniowego wypełnionego przez pracownika, stanowiącą dowód, że podjął on kroki w celu dokonania rejestracji w ciągu miesiąca od rozpoczęcia pracy; kopię ważnego certyfikatu WRS przesłanego pracodawcy przez Zespół Rejestracji Pracowników (Home Office Workers Registration Team) po sfinalizowaniu rejestracji pracownika. Rejestracja w programie WRS nie obejmuje osób pracujących na własny rachunek. Mają one jednak obowiązek zgłoszenia swojej działalności gospodarczej w brytyjskim Urzędzie Skarbowym (Inland Revenue) pod numerem telefonu 0845 915 4515 natychmiast po rozpoczęciu pracy w Wielkiej Brytanii.

24 Życie i praca w Irlandii Północnej 25 Życie i praca w Irlandii Północnej Wyspa Sketrick Dokładniejsze wskazówki dla pracodawców znajdują się na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Home Office) www.ukba. homeoffice.gov.uk/workingintheuk/eea/ wrs/employers. Pracodawcy nieprzestrzegający powyższych przepisów dopuszczają się wykroczenia, za które grozi kara grzywny w wysokości do 5 tys. funtów. Do złamania przepisów dochodzi: kiedy zatrudniony przez pracodawcę pracownik nie składa wniosku o rejestrację w programie WRS w ciągu miesiąca od podjęcia pracy lub kiedy pracodawca nie posiada kopii wypełnionego przez pracownika formularza wniosku. Pracodawca otrzymuje kopię certyfikatu WRS pracownika lub list informujący o odmownej decyzji w sprawie wniosku zgłoszeniowego. W przypadku decyzji odmownej pracodawca nie jest upoważniony do dalszego zatrudniania pracownika. Ogólne wskazówki dotyczące zatrudniania pracowników zagranicznych można uzyskać dzwoniąc na infolinię dla pracodawców 0845 010 6677. Przyjezdni z Łotwy nieposiadający łotewskiego obywatelstwa Osoby pochodzące z Łotwy osoby, które nie posiadają obywatelstwa łotewskiego, nie są uprawnione do podjęcia pracy w Wielkiej Brytanii w ramach programu rejestracji pracowników. Wymagane jest w ich przypadku zezwolenie na wjazd do Wielkiej Brytanii (entry clearance). O zezwolenie na wjazd w formie wizy lub specjalnego certyfikatu (entry clearance certificate) należy się ubiegać przed wyjazdem z kraju zamieszkania w brytyjskiej placówce dyplomatycznej. Informacje na temat przepisów wizowych znajdują się na stronie internetowej poświęconej usługom wizowym w Wielkiej Brytanii www.ukvs. co.uk. Przydatne dane kontaktowe Informacje w sprawach imigracyjnych: Immigration Enquiry Bureau 0870 606 7766 UK Border Agency Lunar House, 40 Wellesley Road Croydon, Surrey CR9 2BY Zezwolenia na pracę: Work Permits Customer Contact Centre 0114 207 4074 Customer Contact Centre UK Border Agency PO Box 3468, Sheffield S3 8WA

26 Życie i praca w Irlandii Północnej 27 Życie i praca w Irlandii Północnej Nadzór działalności pośredników pracy - GLA Urząd nadzoru pośrednictwa pracy (Gangmasters Licensing Authority, GLA) został utworzony w celu nadzoru działalności firm rekrutujących siłę roboczą w sektorach regulowanych. Do sektorów takich należy rolnictwo, ogrodnictwo, leśnictwo, odławianie małży, przetwórstwo i pakowanie żywności i napojów. Zadaniem GLA jest ściganie firm, które dopuszczają się łamania praw pracowniczych. Pośrednicy werbujący pracowników do pracy w Wielkiej Brytanii zarówno w kraju, jak i za granicą muszą posiadać licencję przyznaną przez GLA. Przed wydaniem takiej licencji urząd przeprowadza kontrolę firmy, która musi ściśle przestrzegać zasad określonych przez GLA. Złamanie warunków licencji grozi odebraniem zezwolenia na działalność. Pracownicy regulowanych sektorów, którzy są niewłaściwie traktowani przez pośrednika lub są świadomi nadużyć wobec innych pracowników, powinni jak najszybciej zgłosić zaistniały problem pod numerem telefonu 0845 602 5020 lub 0044 845 602 5020 (połączenia z zagranicy). Na stronie internetowej www.gla.gov.uk można pobrać formularze służące do anonimowego informowania o nadużyciach. Urząd można również powiadomić za pośrednictwem poczty elektronicznej pisząc na adres intelligence@gla.gsi.gov. uk. W razie potrzeby GLA ma możliwość przeprowadzenia, w dowolnej chwili, kontroli działalności pośrednika. W przypadku otrzymania informacji o łamaniu praw pracowników przeprowadzone zostaje dochodzenie, a urząd podejmuje odpowiednie kroki zaradcze. GLA interweniuje w przypadkach: grożenia pracownikom lub ich zastraszania; zmuszania do pracy; zadłużenia wobec firmy, które uniemożliwia pracownikowi zmianę pracy; przymusowego zakwaterowania w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę; zakwaterowania pracowników w miejscu niespełniającym wymogów bezpieczeństwa; zatrzymania paszportu pracownika; wypłaty wynagrodzeń poniżej minimalnej płacy krajowej; potrąceń z płacy niewykazanych na pasku wynagrodzeń; wymuszania od przyszłych pracowników opłaty za pośrednictwo pracy; niewypłacania wynagrodzenia pracownikowi na zwolnieniu lekarskim oraz nieprzyznawania ustawowo przysługującego urlopu; braku przysługujących przerw w pracy; niebezpiecznych warunków w miejscu pracy; używania pojazdów mechanicznych, które nie spełniają wymogów BHP. Tożsamości osób zgłaszających nadużycia nie ujawnia się pośrednikowi pracy ani innym stronom. Dostęp obywateli Rumunii i Bułgarii do rynku pracy w Wielkiej Brytanii Rumunia i Bułgaria wstąpiły do UE 1 stycznia 2007 roku. Pierwszy etap ich członkostwa jest traktowany jako okres przejściowy reformowania przepisów imigracyjnych i analizy szeroko pojmowanych następstw rozszerzenia UE. Najważniejszym punktem w nowych przepisach jest ograniczenie dostępu nisko wykwalifikowanych pracowników do rynku pracy w sektorze rolniczym i przetwórstwa żywności. Liczba nisko wykwalifikowanych pracowników z tych krajów zatrudnianych w wyżej wymienionych sektorach nie może przekroczyć liczby pracowników określonej w ramach istniejących programów (quota schemes). Pracownicy wykwalifikowani mogą w dalszym ciągu podejmować pracę w Wielkiej Brytanii, pod warunkiem że posiadają zezwolenie na pracę lub zostali zatrudnieni w ramach programu dla pracowników migracyjnych posiadających wysokie kwalifikacje zawodowe (Highly Skilled Migrant Programme). Więcej na ten temat można przeczytać na stronie internetowej www.ukba.homeoffice. gov.uk. Można tam również pobrać broszury wyjaśniające zakres praw i obowiązków obywateli Rumunii i Bułgarii na terenie Wielkiej Brytanii. Zezwolenia na pracę: Work Permits Customer Contact Centre Tel.0114 207 4074

28 Życie i praca w Irlandii Północnej 29 Życie i praca w Irlandii Północnej Urzędy pracy i zasiłków oraz biura pośrednictwa pracy Urzędy pracy i zasiłków (Jobs and Benefits Offices) Antrim 20 Castle Street Antrim BT41 4JE Tel. 028 9442 6500 antrim.delmail@nissa.gsi.gov. uk Armagh Alexander Road Armagh BT61 7JL Tel. 028 3752 9777 armagh.jc@delni.gov.uk Ballymoney 37-45 John Street Ballymoney BT53 6DT Tel. 028 2766 0100 ballymoney.jc@delni.gov.uk Banbridge 18 Castlewellan Road Banbridge BT32 4AZ Tel. 028 4062 0800 banbridge.jc@delni.gov.uk Carrickfergus Davy Street Carrickfergus BT38 8DJ Tel. 028 9335 1811 carrickfergus.jc@delni.gov.uk Coleraine Artillery Road Coleraine BT52 2AA Tel. 028 7034 1000 coleraine.jc@delni.gov.uk Dungannon Crown Buildings 5 Thomas Street Dungannon BT70 1HN Tel. 028 8775 4870 dungannon.jc@delni.gov.uk Enniskillen Crown Buildings Queen Elizabeth Road Enniskillen BT74 7JD Tel. 028 6634 3333 enniskillen.jc@delni.gov.uk Falls Road 19 Falls Road Belfast BT12 4PH Tel. 028 9025 1346 fallsroad.jc@delni.gov.uk Foyle Crown Buildings Asylum Road Londonderry BT48 7EA Tel. 028 7131 9500 foyle.jc@delni.gov.uk Holywood Road 106-108 Holywood Road Belfast BT4 1JU Tel. 028 9052 8900 eastbelfast.jc@delni.gov.uk Kilkeel Newry Street Kilkeel BT34 4DN Tel. 028 4176 1400 kilkeel.jc@delni.gov.uk Knockbreda Upper Knockbreda Road Belfast BT8 8SY Tel. 028 9054 5600 knockbreda.jc@delni.gov.uk Larne 59 Pound Street Larne BT40 1SB Tel. 028 2826 3200 larne.jc@delni.gov.uk Limavady 9 Connell Street Limavady BT49 0TZ Tel. 028 7776 0500 limavady.jc@delni.gov.uk Lisburn 71 Bow Street Lisburn BT28 1BB Tel. 028 9262 3300 lisburn.jc@delni.gov.uk Lisnagelvin 2 Crescent Road Londonderry BT47 2NJ Tel. 028 7131 9300 lisnagelvin.jc@delni.gov.uk Lurgan Alexandra Crescent Lurgan BT66 6BB Tel. 028 3831 5600 lurgan.jc@delni.gov.uk Magherafelt 31 Station Road Magherafelt BT45 5DJ Tel. 028 7930 2000 magherafelt.jc@delni.gov.uk Newry Phoenix House 40 Bridge Street Newry BT35 8AJ Tel. 028 3026 5522 newry.jc@delni.gov.uk Newtownabbey 39-41 Church Road Newtownabbey BT36 7LB Tel. 028 9025 0888 newtownabbey.jc@delni.gov. uk Omagh 7 Mountjoy Road Omagh BT79 7EB Tel. 028 8225 4222 omagh.jc@delni.gov.uk Portadown 140 Jervis Street Portadown BT62 3DA Tel. 028 3839 7200 portadown.jc@delni.gov.uk Shaftesbury Square Conor Building 107 Great Victoria Street Belfast BT2 7AG Tel. 028 9054 5500 southbelfast.jc@delni.gov.uk Shankill 15-25 Snugville Street Shankill Road Belfast BT13 1PP Tel. 028 9054 3426 shankillroad.jc@delniv.gov.uk Biura Pośrednictwa Pracy (Job Centres) Andersonstown Kennedy Centre 564-566 Falls Road Belfast BT11 9AE Tel. 028 9087 1880 andersonstown.jc@delni.gov. uk Ballymena 35-39 Bridge Street Ballymena BT43 5EL Tel. 028 2566 0777 ballymena.jc.@delni.gov.uk Ballynahinch 18 Crossgar Road Ballynahinch BT24 8XP Tel. 028 9756 0544 ballynahinch.jc@delni.gov.uk Bangor 65 High Street Bangor BT20 5BE Tel. 028 9127 9999 bangor.jc@delni.gov.uk North Belfast Gloucester House 57 Chichester Street Belfast BT1 4RA Tel. 028 9025 2222 northbelfast.jc@delni.gov.uk Cookstown 17 Oldtown Street Cookstown BT80 8EE Tel. 028 8676 6950 cookstown.jc@delni.gov.uk Downpatrick Rathkeltair House Market Street Downpatrick BT30 6LZ Tel. 028 4461 8023 downpatrick.jc@delni.gov.uk Newcastle 113 Main Street Newcastle BT33 0AE Tel. 028 4372 5001 newcastle.jc@delni.gov.uk Newtownards 9 Conway Square Newtownards BT23 4DA Tel. 028 9181 8653 newtownards.jc@delni.gov.uk Strabane 23 Upper Main Street Strabane BT82 8AS Tel. 028 7138 2332 strabane.jc@delni.gov.uk

30 Życie i praca w Irlandii Północnej 31 Życie i praca w Irlandii Północnej Inne przydatne strony internetowe i dane kontaktowe: EURES Irlandia Północna Doradcy EURES Ministerstwo Zatrudnienia i Oświaty: EURES Advisers Department for Employment and Learning Gloucester House 57 Chichester Street, Belfast BT1 4RA Tel. 028 90252270 Fax: 028 90252288 E-mail: eures.section@delni.gov.uk Pytania i komentarze Jobcentre Online E-mail: jcol_feedback@delni.gov.uk Wszystkie miejsca pracy w Irlandii Północnej dostępne za pośrednictwem sieci EURES można znaleźć na stronach www.eures.europa.eu www.jobcentreonline.com Centrala EURES w Irlandii Północnej: Headquarters 39 Adelaide Street, Belfast BT2 8FD Tel. 028 9025 7777 Informacje, porady i wskazówki w zakresie praw pracowniczych, ubezpieczeń społecznych i zasiłków: EURES Trade Union Barrie McLatchie Trade Union EURES Adviser Belfast Unemployed Resource Centre 45-47 Donegall Street Belfast BT1 2FG Tel. 028 9096 1111 Faksas: 028 9096 1110 El. paštas: barrie.mclatchie@burc.org Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Irlandii Północnej: European Commission Office in Northern Ireland 76 76 Dublin Road Belfast BT2 7HP Tel. 028 9024 0708 Faksas: 028 9024 8241 www.ec.europa.eu/northernireland Biuro Porad Obywatelskich w Irlandii Północnej: Citizen Advice Bureau Northern Ireland Informacje na temat miejscowych biur porad obywatelskich można uzyskać pod numerem telefonu 02890 231 120 lub na stronie internetowej www.citizensadvice.co.uk Rada ds. Mniejszości Etnicznych w Irlandii Północnej: NICEM (Northern Ireland Council for Ethnic Minorities) 3rd Floor Ascot House 24-31 Shaftesbury Square, Belfast BT2 7DB Tel. 028 9023 8645 Faks: 028 9031 9485 Informacje o zasiłku rodzinnym na dziecko: Child Benefit (Northern Ireland) Tel. 0845 603 2000 Infolinia w sprawach rejestracji w systemie ubezpieczeń społecznych: National Insurance Registration Helpline Tel. 0845 915 7006 Infolinia w sprawach minimalnej płacy krajowej: National Minimum Wage (NI) - Helpline Tel. 0800 917 2368 Infolinia w sprawach podatków i ulg podatkowych: Tax Credits (NI)/Taxation Tel. 0845 603 2000 Tel. 0845 302 1407 Publiczne służby zatrudnienia w Irlandii Północnej: Public Employment Services NI www.jobcentreonline.com Prywatne biura pośrednictwa pracy: Z prywatnymi biurami pośrednictwa pracy można się skontaktować za pośrednictwem Konfederacji Rekrutacji i Zatrudnienia (Recruitment & Employment Confederation, REC). Wyszukiwarka na stronie internetowej REC (www.rec.uk.com) umożliwia wyszukiwanie biur według adresu lub branży. Portale dla poszukujących pracy w Wielkiej Brytanii: www.jobsite.co.uk www.jobcentreplus.co.uk Portal dla poszukujących pracy sezonowej: www.anyworkanywhere.com Oficjalna strona rządowa dla mieszkańców Irlandii Północnej: Official Government Website for NI www.nidirect.gov.uk Prasa Belfast Telegraph www.belfasttelegraph.co.uk www.nijobfinder.co.uk Irish News www.irishnews.com/jobs Newsletter www.newsletter.co.uk www.jobstoday.co.uk

32 Życie i praca w Irlandii Północnej 33 Życie i praca w Irlandii Północnej Prawa pracowników Na stronie internetowej www.delni.gov. uk pod hasłem Publications (publikacje) znajduje się seria przygotowanych przez Ministerstwo Zatrudnienia i Oświaty (Department for Employment and Learning) broszur poświęconych prawom pracowników i obowiązkom pracodawców. Informacje na temat spraw imigracyjnych, zezwoleń na pracę i wiz: Immigration & Nationality Directorate www.bia.homeoffice.gov.uk Informacje na temat wiz w Wielkiej Brytanii: www.ukvisas.gov.uk Ministerstwo Spraw Zagranicznych: Foreign and Commonwealth Office www.fco.gov.uk Ministerstwo Spraw Wewnętrznych - Agencja Ochrony Granic: Home Office - UK Border Agency Belfast Public Enquiry Office 1 Drumkeen Complex Upper Galwally Belfast BT8 6TB Tel. 0870 606 7766 Na wizytę należy się umówić. Pomoc w znalezieniu mieszkania Rada Turystyki Irlandii Północnej (oficjalna organizacja turystyczna w Irlandii Północnej): Northern Ireland Tourist Board 59 North Street Belfast BT1 1NB Tel. 0044 28 9023 1221 E-mail: info@nitb.com www.tourismireland.com Strona dla firm turystycznych i usługodawców www.nitb.com Strona dla klientów www.discovernorthernireland.com Urząd Mieszkaniowy w Irlandii Północnej (Siedziba główna) NI Housing Executive (NIHE) Head Office The Housing Centre, 2 Adelaide Street, Belfast Tel. 028 9024 0588 Zakwaterowanie w nagłych wypadkach Tel. 02890 317 000 Noclegi www.hostels.com www.discoverireland.com www.hostelworld.com Ośrodek Porad Prawnych: Law Centre (NI) 124 Donegall Street Belfast BT1 2GY Tel. 02890 244 401 Ośrodek Porad Prawnych - obszar zachodni: Law Centre (NI) Western Area Office 9 Clarendon Street Derry/Londonderry BT48 7EP Tel. 02871 262 433 www.lawcentreni.org Projekt Wsparcia Pracowników Migracyjnych: STEP Migrant Worker Support Project Unit T7, Dungannon Business Park 2 Coalisland Road Dungannon BT71 6JT www.stepni.org W razie potrzeby w spotkaniach uczestniczy tłumacz. Termin wizyty można ustalić telefonicznie pod numerem 028 8772 9002 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej: info@ stepni.org. Rozpatrywanie wniosków o wydanie numeru ubezpieczenia społecznego (NINO) Dział Numerów Ubezpieczenia Społecznego: National Insurance Number Section Jobs & Benefits Office Conor Buildings, 107 Great Victoria Street Belfast Tel. 02890 545 500 Dział Numerów Ubezpieczenia Społecznego: National Insurance Number Section Jobs & Benefits Office 140 Jervis Street, Portadown Tel. 02838 397200 Dział Numerów Ubezpieczenia Społecznego: National Insurance Number Section Jobs & Benefits Office 2 Crescent Road, Lisnagelvin, Derry/Londonderry Tel. 02871 319 300 Komisja ds. Równouprawnienia w Irlandii Północnej: Equality Commission for Northern Ireland Equality House, 7-9 Shaftesbury Square Belfast, BT2 7DP Tel. 02890 890 890 E-mail: information@equalityni.org www.equalityni.org

34 Życie i praca w Irlandii Północnej 35 Życie i praca w Irlandii Północnej Policja w Irlandii Północnej: Police Service of Northern Ireland Tel. 0845 600 8000 (sprawy nie wymagające natychmiastowej interwencji) Telefon alarmowy: 999 lub 112 www.psni.police.uk Inspektorat Zdrowia i Bezpieczeństwa Pracy: Health and Safety Executive (NI) 83 Ladas Drive Belfast BT6 9FR Tel. 02890 243249 Bezpłatna infolinia: 0800 032 0121 www.hseni.gov.uk Prawa pracownicze i przepisy dot. wynagrodzeń: Infolinia 0800 917 2368 Pomoc i porady w zakresie praw pracowniczych egzekwowanych przez państwo Zdjęcia udostępniła Rada Turystyki Irlandii Północnej (Northern Ireland Tourist Board). ludzie: umiejętności: praca Oficjalna strona rządowa dla obywateli Wielkiej Brytanii: Direct gov www.direct.gov.uk Życie i praca w Wielkiej Brytanii: www.myukinfo.com Dofinansowanie nauki/ kursy angielskiego: www.britishcouncil.org Zdjęcia udostępniła Rada Turystyki Irlandii Północnej (Northern Ireland Tourist Board). ludzie: umiejętności: praca

ODDZIAŁ EURES - (Europejskie Służby Zatrudnienia, ang. European Employment Services) to sieć współpracy w zakresie propagowania i wspomagania swobodnego przepływu pracowników w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), udzielająca porad i wskazówek osobom poszukującym pracy i pracodawcom. Dodatkowe informacje: EURES Gloucester House Chichester Street Belfast BT1 4RA E-mail: eures.section@delni.gov.uk Strona internetowa: www.eures.europa.eu MINISTERSTWO Zadaniem Ministerstwa Zatrudnienia i Oświaty jest propagowanie nauki, umiejętności i szkoleń pracowników oraz wspieranie gospodarki. Niniejsza broszura jest dostępna na życzenie w innych formatach.