INFORMATOR POMOC SPOŁECZNA

Transkrypt

1 INFORMATOR POMOC SPOŁECZNA MISJA OŚRODKÓW POMOCY SPOŁECZNEJ Umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Naszym celem jest służenie profesjonalną, szanującą ludzką godność i skuteczną pomocą wszystkim mieszkańcom naszych miast i gmin. Życzliwość, spolegliwość oraz empatia to cechy, które przewodzą naszej pracy. Jeśli znalazłeś się w trudnej sytuacji życiowej, której sam nie jesteś w stanie rozwiązać zgłoś się do Ośrodka Pomocy Społecznej. Zatrudnieni tu pracownicy i specjaliści pomogą Ci! Może sam nie potrzebujesz pomocy, lecz obok Ciebie mieszka ktoś, kto jej potrzebuje? Rozejrzyj się! Możesz nam przekazać również informację o innych, którzy wymagają pomocy. Adresy i telefony do placówek pomocy społecznej znajdują się na końcu biuletynu. Należy pamiętać, że: - Osoba lub rodzina, ubiegająca się o pomoc społeczną, może zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (ośrodki znajdują się w każdej gminie). - Decyzje o przyznaniu lub odmowie przyznania pomocy wymagają uprzednio przeprowadzenia przez pracownika socjalnego rodzinnego wywiadu środowiskowego. - Decyzje w sprawach świadczeń pomocy społecznej wydawane są w formie pisemnej. - Od każdej decyzji, z którą nie zgadzamy się służy prawo odwołania. Informator został przygotowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ostródzie w ramach projektu Spróbuj coś zrobić. Warto - Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym - Ostróda 2010, realizowanego dzięki finansowaniu Unii Europejskiej i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Czerwiec 2010 rok Stan prawny 31 maj 2010 r. PEŁNA WERSJA INFORMATORA ZNAJDUJE SIĘ NA STRONIE INTERNETOWEJ MOPS OSTRÓDA 1

2 SPIS TREŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O POMOCY SPOŁECZNEJ... 3 Jakie instytucje odpowiadają za realizację zadań pomocy społecznej... 3 Jakie są główne cele pomocy społecznej... 4 Jakie są powody przyznawania pomocy... 4 Jakie jest kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania pomocy... 4 Jaki jest tryb udzielania pomocy społecznej... 5 Jakie są obowiązki osób i rodzin ubiegających się o pomoc społeczną... 7 FORMY POMOCY ŚWIADCZONE PRZEZ OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ... 7 Jakie są zasady przyznawania zasiłku stałego... 7 Jakie są zasady przyznawania zasiłku okresowego... 8 Jakie są formy i zakres przyznawania zasiłku celowego... 8 Na czym polega praca socjalna... 9 Na czym polega pomoc w formie opłacania składek na ubezpieczenia... 9 Kiedy gmina ma obowiązek dokonać pochówku zmarłego...10 Jakie są formy udzielanej pomocy rzeczowej...10 Usługi opiekuńcze...10 Domy Pomocy Społecznej...11 FORMY POMOCY ŚWIADCZONE PRZEZ POWIATOWE CENTRA POMOCY RODZINIE12 Pomoc dla rodzin zastępczych...13 Pomoc dla osób usamodzielnianych...14 Pomoc dla cudzoziemców...16 Na czym polega poradnictwo specjalistyczne...16 Na czym polega interwencja kryzysowa...17 DODATKI MIESZKANIOWE...17 ŚWIADCZENIA RODZINNE...20 Zasiłek rodzinny i przysługujące do zasiłku rodzinnego dodatki...22 Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka...26 Zasiłek pielęgnacyjny...27 Świadczenie pielęgnacyjne...27 ŚWIADCZENIA Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO...29 UPRAWNIENIA I ULGI...33 Karta parkingowa...33 Zwolnienia z opłat abonamentowych za radio i telewizję...34 Ulgowa opłata paszportowa...37 Ulga komunikacyjna...37 SPIS TELEFONÓW W MOPS OSTRÓDA...41 PODZIAŁ NA REJONY W MOPS OSTRÓDA...43 DANE TELEADRESOWE URZĘDÓW, INSTYTUCJI I ORGANIZACJI...44 PRZYDATNE ADRESY WITRYN INTERNETOWYCH...49 AKTUALNE KWOTY NIEKTÓRYCH ŚWIADCZEŃ

3 PODSTAWOWE INFORMACJE O POMOCY SPOŁECZNEJ Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa. Służy rozwiązywaniu problemów społecznych, zaspokajaniu określonych potrzeb jednostek, rodzin, grup społecznych, udzielaniu określonych świadczeń. Każda osoba, stojąca wobec problemu, którego nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać, ma prawo zwrócić się z prośbą o pomoc do placówek pomocy społecznej. System pomocy społecznej służy wszystkim tym, których egzystencja jest w jakikolwiek sposób zagrożona. Czy dana osoba mieści się w kategorii osób potrzebujących i czy potrzeba, z którą zgłosiła się do instytucji pomocowej, zasługuje na wsparcie, określa w szczególności ustawa o pomocy społecznej. Zgodnie z jej postanowieniami rodzaj, forma i rozmiar wsparcia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających jego udzielenie, a potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej są uwzględniane, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Świadczenia z pomocy społecznej przysługują tylko wtedy, gdy ich przyznanie uzasadniają z jednej strony warunki materialne wnioskującego, a z drugiej jego bezradność lub nieskuteczność podjętych przez niego działań. Podstawa prawna (ważniejsze akty normatywne, na podstawie których realizowane są zadania pomocy społecznej w gminach): - ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z póżn. zm.); - ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania (Dz. U. Nr 267, poz. 2259); - ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz. 1598, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. Nr 217, poz. 1837); - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. Nr 127, poz. 1055); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia 2005 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. Nr 77, poz. 672, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 1 marca 2005 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego (Dz. U. Nr 42, poz. 409); - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie realizacji programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania (Dz. U. Nr 25, poz. 186, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. z 2005 r Nr 6, poz. 45, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. Nr 233, poz. 2344, z późn. zm.). Jakie instytucje odpowiadają za realizację zadań pomocy społecznej Na poszczególnych szczeblach administracji samorządowej zadania pomocy społecznej realizują następujące jednostki organizacyjne: - na obszarze gminy - ośrodki pomocy społecznej katalog realizowanych prze ośrodki zadań został najbardziej rozbudowany z uwagi na to, iż znajdują się najbliżej osób potrzebujących; 3

4 - na obszarze powiatu - powiatowe centra pomocy rodzinie zadania tej instytucji koncentrują się wokół pomocy rodzinie, np. rodzinie zastępczej, dzieciom i młodzieży pozbawionej opieki rodziców. Są to zadania wykraczające poza zakres działania i możliwości gminy; - na obszarze województwa - regionalne ośrodki polityki społecznej ich zadania dotyczą przede wszystkim działalności promocyjnej, programowej, inspiratorskiej, a także utrzymywania regionalnych jednostek pomocy społecznej, szkolenia i dokształcania kadr służb społecznych. W niniejszym informatorze nie opisano zadań regionalnego ośrodka polityki społecznej, głównie ze względu na charakter podejmowanych działań i fakt, że nie są one adresowane do indywidualnych klientów pomocy społecznej. Jakie są główne cele pomocy społecznej - wsparcie osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka oznacza to, że jeżeli warunki bytowe ulegają znacznemu pogorszeniu, to państwo powinno udzielić jednostce lub rodzinie wsparcia, co czyni właśnie poprzez system pomocy społecznej; - zapobieganie trudnym sytuacjom, doprowadzenie do życiowego usamodzielnienia świadczeniobiorców oraz zintegrowanie ich ze środowiskiem pomoc społeczna spełniać powinna rolę profilaktyczną, która pozwala nie dopuszczać do problemów oraz obniżyć koszty udzielania pomocy; - aktywizacja świadczeniobiorców istotne jest przeciwdziałanie uzależnieniu od pomocy społecznej. W tym celu podejmowane są działania, zmierzające do wzmocnienia odpowiedzialności świadczeniobiorców i uświadomienia im prawa do samostanowienia o sobie. Przy realizacji tego celu mocno akcentowany jest obowiązek współdziałania osoby i rodziny korzystającej z pomocy społecznej w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji. Jakie są powody przyznawania pomocy Pomocy społecznej udziela się w szczególności z powodu: - ubóstwa; - sieroctwa; - bezdomności; - bezrobocia; - niepełnosprawności; - długotrwałej lub ciężkiej choroby; - przemocy w rodzinie; - potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; - potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi; - bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; - braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; - trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą; - trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; - alkoholizmu lub narkomanii; - zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; - klęski żywiołowej lub ekologicznej. Samo ubóstwo, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, nie jest podstawą do przyznania świadczeń. Powinna dodatkowo zaistnieć przynajmniej jedna z pozostałych wymienionych powyżej okoliczności. Jakie jest kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania pomocy 4

5 Aby nabyć prawo do uzyskania pomocy (w szczególności finansowej), oprócz występowania jednej z powyższych okoliczności, musi również zostać spełnione kryterium dochodowe, tzn. należy posiadać odpowiednio niski dochód. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje: - osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza 477 zł; - rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 351 zł. Obliczając kryterium dochodowe bierze się pod uwagę dochody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochód z lutego. Muszą to być dochody netto, czyli bez podatku oraz składek na ubezpieczenia. Do dochodów nie wlicza się również: - alimentów świadczonych na rzecz innych osób; - jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego; - zasiłku celowego; - pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty; - wartości świadczenia w naturze; - świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych. W przypadku utraty dochodu, przy ustalaniu uprawnień do pomocy społecznej, pod uwagę jest brany dochód z miesiąca, w którym został złożony wniosek. W przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty kryterium dochodowego odpowiednio osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony. Przy uzyskaniu jednorazowo dochodu należnego za dany okres, kwotę tego dochodu uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny przez okres, za który uzyskano ten dochód. Świadczenia z pomocy społecznej nie przyznaje się w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe. Chodzi tu o stwierdzenie posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych, np. samochodu. Jaki jest tryb udzielania pomocy społecznej Tryb przyznania świadczeń z pomocy społecznej składa się z następujących etapów: 1. Zgłoszenie wniosku o udzielenie pomocy. O pomoc mogą ubiegać się osoby, które mają miejsce zamieszkania i przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Postępowanie w sprawie świadczeń pomocy społecznej wszczynane jest na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Pomoc społeczna może być udzielana również z urzędu, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej pełnomocnika. Z wnioskiem można zgłosić się osobiście, telefonicznie lub pisemnie do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania lub pobytu. Nie ma ściśle określonego przepisami druku podania o pomoc, jednakże powinno ono zawierać pewne elementy, takie jak: - datę i miejsce sporządzenia wniosku; - imię i nazwisko oraz adres wnioskodawcy; - nazwę i adres ośrodka pomocy społecznej, do którego skierowany jest wniosek; 5

6 - wyjaśnienie, jakiej formy i w jakim zakresie osoba oczekuje pomocy, bądź też jeżeli osoba nie jest zorientowana w możliwych formach udzielanego wsparcia podanie informacji o występującym problemie, niezaspokojonych, istotnych życiowo potrzebach; - podpis osoby składającej wniosek. Wskazane jest również dołączenie do podania załączników, czyli kserokopii dokumentów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, np. zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia za pracę, emerytury, orzeczenie o niepełnosprawności. 2. Sporządzenie wywiadu środowiskowego i planu pomocy. Podstawą udzielenia pomocy jest wywiad środowiskowy sporządzony w miejscu zamieszkania osoby ubiegającej się o pomoc, a w sprawach niecierpiących zwłoki w miejscu pobytu osoby ubiegającej się. Brak zgody na przeprowadzenie wywiadu jest równoznaczny z rezygnacją z pomocy społecznej. Celem wywiadu środowiskowego jest rozeznanie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin ubiegających się o pomoc. W świetle ustawy o pomocy społecznej rodzina to osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Dlatego też pracownik socjalny w trakcie przeprowadzania wywiadu pyta nie tylko o informacje dot. osoby, która wystąpiła z wnioskiem o pomoc, ale też osób wspólnie z nią zamieszkujących i gospodarujących. Przy ustalaniu kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń pieniężnych pomocy społecznej brane są pod uwagę dochody osoby zainteresowanej oraz pozostałych członków rodziny. Pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w ciągu 14 dni od daty wszczęcia postępowania, a w sprawach wymagających bezzwłocznego udzielenia pomocy w terminie 2 dni. W trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego, w porozumieniu z klientem ustalany jest plan pomocy. Ustalenia mogą zostać zawarte w kontrakcie socjalnym. Kontrakt socjalny jest to pisemna umowa zawarta z osobą lub rodziną ubiegającą się o pomoc, określająca uprawnienia i zobowiązania stron umowy. Zawarcie kontraktu socjalnego ma na celu określenie sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej, z uwzględnieniem możliwości wykorzystania zasobów środowiska lokalnego. Kontrakt zawiera opis sytuacji życiowej osoby lub rodziny oraz opis działań koniecznych do podjęcia przez nią, a także formę, zakres i cza udzielanej przez Ośrodek pomocy. 3. Sporządzanie decyzji i wydanie jej osobie ubiegającej się o pomoc społeczną. Świadczenia z pomocy społecznej, poza wyjątkami wskazanymi w ustawie, przyznawane są w formie decyzji, która musi zostać sporządzona w formie pisemnej. Ośrodek pomocy społecznej ma obowiązek załatwić sprawę bez zbędnej zwłoki, czyli najszybciej, jak jest to możliwe. Sprawa, która wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego powinna być rozpatrzona przez upływem jednego miesiąca, a sprawa szczególnie skomplikowana przed upływem dwóch miesięcy. Forma, zakres i rozmiar przyznawanej pomocy jest uzależniony od okoliczności sprawy, sytuacji, w jakiej znajduje się wnioskodawca i jego rodzina. Osoba, która nie zgadza się z rozstrzygnięciem ośrodka, może złożyć odwołanie od decyzji w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania do samorządowego kolegium odwoławczego, wskazanego w pouczeniu decyzji. Odwołanie zaadresowane do kolegium należy złożyć na piśmie w sekretariacie ośrodka pomocy społecznej. 4. Realizacja przyznanych świadczeń. Realizacja świadczeń pieniężnych odbywa się zazwyczaj w formie wypłat w kasie ośrodka pomocy społecznej, w terminach określonych w decyzji. Część świadczeń pieniężnych realizowana jest w formie przekazów pocztowych bądź przelewów na konto osobiste. Niektóre ze świadczeń realizowane są w formie rzeczowej. Pomoc w formie usług opiekuńczych realizują specjalnie zatrudnione w tym celu opiekunki. 6

7 Jakie są obowiązki osób i rodzin ubiegających się o pomoc społeczną - współpraca z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej. Nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy przez osobę bezrobotną, marnotrawstwo przyznanych świadczeń, ich celowe niszczenie, bądź też marnotrawstwo własnych zasobów materialnych, a także ich nieracjonalne wykorzystywanie mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczeń z pomocy społecznej; - informowanie o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej i majątkowej, która może mieć wpływ na podstawę lub wymiar przyznanej pomocy. Świadome wprowadzenie w błąd pracownika socjalnego może spowodować zmianę decyzji na niekorzyść strony oraz naliczenie i zwrot nienależnie pobranych świadczeń; - wypłacane przez ośrodek pomocy społecznej środki finansowe, jak również własne, wykorzystywać zgodnie z przeznaczeniem. FORMY POMOCY ŚWIADCZONE PRZEZ OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ I. Świadczenia pieniężne: - zasiłek stały; - zasiłek okresowy; - zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy; - zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie; - wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd. II. Świadczenia niepieniężne: - praca socjalna; - bilet kredytowany; - składki na ubezpieczenie zdrowotne; - składki na ubezpieczenie społeczne; - pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie; - sprawienie pogrzebu; - interwencja kryzysowa; - schronienie; - posiłek; - niezbędne ubranie; - usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy; - specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia; - mieszkanie chronione; - pobyt i usługi w domu pomocy społecznej. Jakie są zasady przyznawania zasiłku stałego Zasiłek stały przysługuje osobie pełnoletniej: - samotnej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej; - pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy jeżeli dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Całkowita niezdolność do pracy oznacza: - całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy lub o całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji, 7

8 - zaliczenie do I lub II grupy inwalidów, - posiadanie znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to kobieta, która ukończyła 60 lat lub mężczyzna, który ukończył 65 lat. Wysokość zasiłku stałego jest uzależniona od wysokości dochodu osoby oraz dochodu rodziny i ustala się ją w następujący sposób: - w przypadku osoby gospodarującej samotnie, zasiłek stanowi różnicę między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby; - w przypadku osoby w rodzinie, zasiłek stanowi różnicę między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie. Wysokość przyznanego zasiłku stałego nie może przekraczać 444 zł miesięcznie i nie może być niższa niż 30 zł. UWAGA! Nie otrzymasz zasiłku stałego, jeżeli jesteś uprawniony do renty socjalnej lub świadczenia pielęgnacyjnego. Jakie są zasady przyznawania zasiłku okresowego Zasiłek okresowy może być przyznany osobom i rodzinom, których posiadane zasoby pieniężne nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych (dochody nie przekraczają kryterium dochodowego), w szczególności ze względu na: - długotrwałą chorobę, - niepełnosprawność, - bezrobocie, - możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego (np. w okresie oczekiwania na wypłatę świadczenia rentowego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych). Starając się o przyznanie zasiłku okresowego z tytułu długotrwałej choroby lub niepełnosprawności należy przedstawić przede wszystkim orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o niezdolności do pracy lub stosowne zaświadczenie lekarskie potwierdzające fakt leczenia się oraz rachunki dokumentujące koszty leczenia. Przyznanie zasiłku okresowego z powodu bezrobocia zobowiązuje do aktywnego poszukiwania pracy, które nie może ograniczyć się jedynie do zarejestrowania w urzędzie pracy. Wysokość zasiłku okresowego ustalana jest w podobny sposób jak zasiłku stałego, tzn. od wysokości odpowiedniego kryterium dochodowego odejmuje się dochód osoby lub rodziny. Zasiłek okresowy nie może być niższy niż 50% obliczonej w powyższy sposób kwoty. Maksymalna wysokość zasiłku nie może przekroczyć 418 zł (dotyczy tylko osoby samotnie gospodarującej), a minimalna - 20 zł. Okres, na jaki przyznawany jest zasiłek okresowy uzależniony jest od indywidualnej sytuacji osoby czy rodziny. Określa go ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy. Jakie są formy i zakres przyznawania zasiłku celowego Zasiłek celowy może otrzymać, na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, osoba lub rodzina, posiadająca dochody niższe niż kryterium dochodowe. Zasiłek może zostać przyznany w szczególności na: - zakup żywności, leków, leczenia; - kupno opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego; - drobne remonty i naprawy w mieszkaniu; - koszty pogrzebu; - bilet kredytowy. Ponadto może on zostać przyznany: 8

9 - na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne - o tę formę pomocy może ubiegać się osoba bezdomna i osoba niemająca dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń zdrowotnych; - osobie lub rodzinie, która poniosła straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej - w tym przypadku pomoc może być przyznana bez względu na dochód i może nie podlegać zwrotowi; - osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe, pod warunkiem zwrotu części lub całości świadczenia. Osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być udzielona pomoc w formie specjalnego zasiłku celowego. Świadczenie to może być przyznane tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w sytuacjach zupełnie wyjątkowych. Na to, czy specjalny zasiłek celowy zostanie udzielony decyduje nie tyle sytuacja dochodowa, co sytuacja życiowa osoby lub rodziny. Jego wysokość nie może przekroczyć odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Na czym polega praca socjalna Praca socjalna jest rozumiana jako działalność zawodowa, mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w środowisku społecznym poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Jest ona wykonywana na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku. Praca socjalna prowadzona jest: - z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej, - ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności. Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód. W działalności tej wykorzystuje się odpowiednie metody i techniki, np. kontrakt socjalny umowa zawarta przez pracownika socjalnego z osobą ubiegającą się o pomoc, określająca zobowiązania i uprawnienia stron, w ramach wspólnie podejmowanych działań zmierzających do przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych osoby lub rodziny. W kontrakcie dokonuje się krótkiej oceny sytuacji życiowej świadczeniobiorcy i na tej podstawie wytycza się określone cele i działania służące ich osiągnięciu. Na czym polega pomoc w formie opłacania składek na ubezpieczenia Ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość opłacania składek na ubezpieczenie: - społeczne, tj. emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem (również matkę, ojca współmałżonka) lub rodzeństwem. W tym przypadku dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie może przekroczyć 150% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Ponadto osoba opiekującą się nie może podlegać obowiązkowo tym ubezpieczeniom z innych tytułów, nie może też otrzymywać emerytury albo renty. O pomoc w formie opłacenia składki na ubezpieczenie społecznej może także zwrócić się osoba, która w związku z koniecznością sprawowania opieki pozostaje na urlopie bezpłatnym. Ta forma pomocy nie przysługuje osobie, która w dniu złożenia wniosku ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia wynoszącego minimum 10 lat, a także kobiecie posiadającej 20-letni okres ubezpieczenia i mężczyźnie posiadającemu 25-letni okres ubezpieczenia. Do wniosku należy załączyć zaświadczenie wydane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, potwierdzające potrzebę sprawowania opieki bezpośredniej i osobistej. - zdrowotne są opłacane za określone w ustawie o pomocy społecznej kategorie osób na zasadach określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym 9

10 Funduszu Zdrowia (aktualnie ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych), np. za osobę bezdomną realizującą indywidualny program wychodzenia z bezdomności, osobę objętą indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego. Pomimo, iż powyższe formy wsparcia wyrażane są w określonych kwotach pieniężnych, to zostały zaliczone do świadczeń niepieniężnych. Wiąże się to z tym, iż osoba zainteresowana nie otrzymuje bezpośrednio środków pieniężnych, a jedynie opłacana składka ma jej umożliwić korzystanie z określonych świadczeń, wynikających z objęcia ubezpieczeniem Kiedy gmina ma obowiązek dokonać pochówku zmarłego Zorganizowanie pogrzebu, także osobie bezdomnej, ciąży na gminie tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy nie może tego obowiązku wypełnić rodzina. Trudności finansowe rodziny nie są powodem do przerzucenia tej powinności na gminę, bowiem w takiej sytuacji ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość udzielenia zasiłku celowego z przeznaczeniem na pokrycie kosztów pogrzebu. Pogrzeb powinien odbyć się zgodnie z wyznaniem zmarłego. Gminie przysługuje zwrot kosztów pogrzebu z zasiłku pogrzebowego, a jeżeli zasiłek ten nie przysługuje z masy spadkowej. Jakie są formy udzielanej pomocy rzeczowej Pomoc rzeczowa obejmuje w szczególności: - zapewnienie schronienia - następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych; - przyznanie niezbędnego ubrania - następuje przez dostarczenie osobie potrzebującej bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do jej indywidualnych właściwości oraz pory roku; - przyznanie posiłku - pomoc doraźna lub okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić. Pomoc w tej formie realizowana jest również poprzez zakup posiłków dla dzieci i młodzieży w czasie nauki w szkole. Pomoc rzeczowa jest przyznawana osobie lub rodzinie, która jest tego pozbawiona. Usługi opiekuńcze Kto może ubiegać się o usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze Jeżeli jesteś osobą samotną lub jeżeli masz rodzinę, ale nie jest ona w stanie zapewnić Ci pomocy, a ze względu na wiek, stan zdrowia lub z innych powodów potrzebujesz opieki, możesz otrzymać z ośrodka pomocy społecznej wsparcie w formie usług opiekuńczych bądź specjalistycznych usług opiekuńczych. Do wniosku należy załączyć zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia uzasadniające korzystnie z usług. Jaki jest zakres świadczonych usług opiekuńczych Usługi opiekuńcze świadczone są przez opiekunki i obejmują swoim zakresem: - pomoc w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych (np. przygotowywanie lub dostarczanie posiłków, pranie, bieżące sprzątanie, dokonywanie zakupów), - opiekę higieniczną (np. toaleta lub kąpiel chorego, toaleta p/odleżynowa), - zapewnienie kontaktów z otoczeniem (poprzez m.in. spacery, czytanie, podtrzymywanie indywidualnych zainteresowań), - pomoc przy załatwianiu spraw urzędowych i pilnych spraw bieżących (tj. regulowanie opłat, wzywanie lekarza lub pielęgniarki, dostarczanie leków, zgłaszanie napraw urządzeń domowych). Zakres usług jest bardzo zróżnicowany, bowiem wiąże się z koniecznością dostosowania do indywidualnych potrzeb świadczeniobiorcy. Usługi opiekuńcze świadczone są w miejscu zamieszkania podopiecznego w dni robocze. Osobom samotnym lub samotnie 10

11 gospodarującym, które są obłożnie chore albo całkowicie niezdolne do samoobsługi usługi opiekuńcze mogą być świadczone również w dni wolne od pracy (soboty, niedziele, święta). Czy usługi opiekuńcze są odpłatne Tak. Pomoc w postaci usług opiekuńczych przyznawana jest na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej przez ośrodki pomocy społecznej, określającej jednocześnie ich zakres i zasady zwrotu kosztów. Wysokość odpłatności za usługi opiekuńcze uzależniona jest od: - wysokości stawki godzinowej usługi rada gminy ustala wysokość odpłatności za godzinę usług; - ilości godzin świadczonych usług; - dochodu osoby lub rodziny korzystającej z usług im wyższy posiadany dochód, tym wyższa ponoszona odpłatność. Za osoby posiadające dochód poniżej kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej odpłatność za świadczone usługi w całości jest ponoszona przez ośrodek pomocy społecznej. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osoba zainteresowana może być, na jej wniosek lub na wniosek pracownika socjalnego, częściowo lub całkowicie zwolniona z ponoszenia odpłatności na czas określony. Na czym polegają specjalistyczne usługi opiekuńcze Do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności dostosowane są specjalistyczne usługi opiekuńcze. Dotyczą one osób obłożnie chorych, po wylewach, udarach mózgu, ze stwardnieniem rozsianym czy chorobą nowotworową. Katalog usług dla osób wymagających pomocy w formie specjalistycznej opieki obejmuje: - uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, np. ułatwianie dostępu do edukacji i kultury, dbałość o higienę i wygląd, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia; - pielęgnację jako wspieranie procesu leczenia, np. pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych, pomoc w wykupywaniu i zamawianiu leków w aptece; - rehabilitację fizyczną i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie nieobjętym przepisami ustawy zdrowotnej, np. współpraca ze specjalistami w celu aktywizacji osoby; - pomoc mieszkaniową, np. uzyskanie mieszkania, remonty i naprawy. Specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczą osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym (np. pielęgniarka, rehabilitant, psycholog). Domy Pomocy Społecznej W jakiej sytuacji można skierować do domu pomocy społecznej Umieszczenie w domu pomocy społecznej może nastąpić tylko w ostateczności, w sytuacji, w której nie ma możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. Pomoc w tejże formie przysługuje osobie, która: - wymaga całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności; - nie może samodzielnie funkcjonować w środowisku. Osobę uprawnioną kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego, jeśli to możliwe, jak najbliżej jej miejsca zamieszkania. Umieszczenie w placówce jest możliwe po uzyskaniu zgody osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. W przypadku braku takiej zgody, gdy osoba bezwzględnie wymaga umieszczenia w domu pomocy społecznej, ośrodek jest zobowiązany zawiadomić właściwy sąd, lub w przypadku braku przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prokuraturę. Dopiero na podstawie decyzji właściwego organu możliwe jest umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej. Jakie są rodzaje domów pomocy społecznej 11

12 Placówki te, w zależności od kategorii osób, dla których są przeznaczone, dzielą się na domy dla: - osób w podeszłym wieku, - osób przewlekle somatycznie chorych, - osób przewlekle psychicznie chorych, - dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, - dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, - osób niepełnosprawnych fizycznie, Powyższe typy domów mogą być łączone pod warunkiem usytuowania każdego z nich w odrębnym budynku. Jednak dopuszczalne jest prowadzenie domu pomocy społecznej w jednym budynku łącznie dla osób: - w podeszłym wieku oraz osób przewlekle somatycznie chorych, - przewlekle somatycznie chorych oraz osób niepełnosprawnych fizycznie, - w podeszłym wieku oraz osób niepełnosprawnych fizycznie, - dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie. Domy pomocy społecznej zapewniają całodobową opiekę oraz zaspokajają niezbędne potrzeby bytowe, zdrowotne, edukacyjne, społeczne i religijne na poziomie obowiązującego standardu, przy szczególnym uwzględnieniu wolności, intymności, godności i poczucia bezpieczeństwa ich mieszkańców, a także stopnia ich fizycznej i psychicznej sprawności. Jakie są zasady odpłatności za pobyt w domach pomocy społecznej Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są: - mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka - w wysokości nie wyższej niż 70% dochodu. Gdy osoba przebywająca w domu pomocy społecznej lub jej przedstawiciel nie jest w stanie uiścić opłat, to w następnej kolejności obciążani są nimi: - małżonek, zstępni przed wstępnymi w drodze umowy zawartej z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej - jeżeli dochód jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego odpowiednio osoby samotnie gospodarującej lub na osobę w rodzinie, przy czym kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250% wymienionego kryterium. - gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby wyżej wymienione. Małżonek, zstępni i wstępni opłatę wnoszą do kasy lub na rachunek bankowy gminy, która skierowała osobę do domu pomocy społecznej. Gmina opłatę od tych osób wraz ze swoją częścią płatności przekazuje na rachunek bankowy właściwego domu pomocy społecznej. FORMY POMOCY ŚWIADCZONE PRZEZ POWIATOWE CENTRA POMOCY RODZINIE I. Świadczenia pieniężne: - pomoc dla rodzin zastępczych; - pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki; - świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. II. Świadczenia niepieniężne: - poradnictwo specjalistyczne; - interwencja kryzysowa; 12

13 - opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-wychowawczej; - pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych. Pomoc dla rodzin zastępczych Jakie mamy rodzaje rodzin zastępczych 1. Rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem - opiekę przejmują członkowie rodziny dziecka; 2. Rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem - opiekę sprawują osoby prawnie obce dla dziecka; 3. Zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze: - wielodzietne - w takiej rodzinie umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. W przypadku konieczności umieszczania w rodzinie licznego rodzeństwa liczba dzieci w wielodzietnej rodzinie zastępczej może się zwiększyć; - specjalistyczne - w takiej rodzinie umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi, wymagające szczególnej opieki i pielęgnacji. W rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci; - o charakterze pogotowia rodzinnego - w takiej rodzinie umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony, jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące. Jaki jest cel i podstawa pomocy dla rodzin zastępczych Rodzinie zastępczej udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka. Pomocy udziela starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej. Podstawą ustalenia wysokości pomocy pieniężnej jest aktualnie kwota zł. Comiesięczne świadczenie pieniężne z wyżej wymienionym przeznaczeniem jest udzielane w wys. 40%, pomniejszone o 50% dochodów dziecka. Pomoc nie może być jednak mniejsza niż 10% podstawy tj. 164,70 zł. Ile wynosi pomoc przyznawana rodzinie zastępczej Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej udziela tej rodzinie pomocy pieniężnej w wysokości nie niższej niż: 1. 60% podstawy: - w przypadku dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia; - w przypadku dziecka w wieku powyżej 7 roku życia do ukończenia 18 roku życia, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności; - w przypadku dziecka w wieku powyżej 7 roku życia do ukończenia 18 roku życia, umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich; 2. 80% podstawy: - w przypadku dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności; - w przypadku dziecka w wieku powyżej 7 roku życia do ukończenia 18 roku życia, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności i umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. 13

14 Kwota pomocy może ulec zmniejszeniu o kwotę odpowiadającą 50% dochodu dziecka, jeżeli dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej posiada dochód, z tym, że wysokość udzielanej rodzinie pomocy nie może być niższa niż 20% podstawy. Rodzinie, która sprawowała funkcję rodziny zastępczej, przysługuje pomoc pieniężna również po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności, do czasu ukończenia szkoły, w której rozpoczęło naukę przed osiągnięciem pełnoletności, jeżeli nadal przebywa w tej rodzinie. Niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza otrzymuje dodatkowo na każde umieszczone w niej dziecko kwotę odpowiadającą 10 % podstawy z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i jego wychowania. Starosta może również przyznać rodzinie zastępczej jednorazowe świadczenie pieniężne na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny dziecka w wysokości do 150% podstawy. Pomoc dla osób usamodzielnianych Komu przysługuje pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki Pomoc przysługuje osobom, które osiągnęły pełnoletność w rodzinie zastępczej lub opuszczającym: - placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego i socjalizacyjnego, - dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, - dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisko dla nieletnich, - zakład poprawczy, - specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, - specjalny ośrodek wychowawczy, - młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę i młodzieżowy ośrodek wychowawczy. Na czym polega pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki Pomoc ta polega na przyznaniu pomocy: - pieniężnej na usamodzielnienie; - pieniężnej na kontynuowanie nauki; - w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym; - w uzyskaniu zatrudnienia; - na zagospodarowanie - w formie rzeczowej. Jakie kryteria należy spełnić, aby otrzymać pomoc Pomoc na usamodzielnienie przysługuje wychowankowi, który spełnia następujące kryteria: - pełnoletność osiągnął przebywając w rodzinie zastępczej; - umieszczenie w rodzinie zastępczej lub skierowanie na pobyt całodobowy do placówki opiekuńczo-wychowawczej, domu pomocy społecznej, specjalnego ośrodka szkolnowychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego albo młodzieżowego ośrodka socjoterapii zapewniającego całodobową opiekę nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu; - przebywał w rodzinie zastępczej, całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej, domu pomocy społecznej, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, specjalnym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę albo młodzieżowym ośrodku wychowawczy co najmniej rok; - zobowiązał się do realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia, opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie; 14

15 - osoba usamodzielniana opuszczająca dom pomocy społecznej, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy albo specjalny ośrodek wychowawczy jest zdolna do samodzielnej egzystencji. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki przysługuje osobie usamodzielnianej, która oprócz spełniania wyżej wymienionych warunków, znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, tzn.: - której dochód nie przekracza 200% kwoty odpowiednio kryterium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą lub na osobę w rodzinie. Jakie działania są podejmowane przed udzieleniem pomocy w celu usamodzielnienia wychowanka - przekazanie informacji właściwemu powiatowemu centrum pomocy rodzinie o zamiarze usamodzielnienia się wychowanka - dokonuje tego dyrektor lub kierownik albo rodzina zastępcza co najmniej na trzy miesiące przed terminem opuszczenia przez wychowanka placówki lub rodziny zastępczej, a nie później niż na miesiąc przed tym terminem przekazuje dokumentację. - wskazanie opiekuna usamodzielnienia przez osobę usamodzielnianą na dwa miesiące przed uzyskaniem przez nią pełnoletności. Opiekunem usamodzielnienia może być, po wyrażeniu zgody, jedno z rodziców zastępczych, dyrektor placówki rodzinnej, pracownik socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie, wychowawca, psycholog lub pracownik socjalny całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej, domu pomocy społecznej, schroniska dla nieletnich, zakładu poprawczego, specjalnego ośrodka szkolnowychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii zapewniającego całodobową opiekę, młodzieżowego ośrodka wychowawczego, albo inna osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą. - złożenie wniosku - z wnioskiem o udzielenie pomocy należy zgłosić się do starosty za pośrednictwem kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie, właściwego ze względu na osiedlenie się osoby usamodzielnianej. Kto i w jakiej wysokości udziela pomocy na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki Pomocy udziela starosta właściwy ze względu na: - miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej lub skierowaniem do placówki - w przypadku udzielenia pomocy pieniężnej; - miejsce osiedlenia się osoby usamodzielnianej - w przypadku wsparcia w uzyskaniu warunków mieszkaniowych, zatrudnienia i pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej. Wysokość pomocy na kontynuowanie nauki i pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz wartość pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej ustala się od kwoty podstawy (aktualnie wynosi ona zł). Wysokość pomocy pieniężnej na usamodzielnienie uzależniona jest od okresu przebywania w rodzinie zastępczej lub placówce i jest przyznawana: 1. w kwocie od 100% do 400% podstawy dla osoby: - opuszczającej rodzinę zastępczą niespokrewnioną z dzieckiem i zawodową niespokrewnioną z dzieckiem rodzinę zastępczą, - placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu socjalizacyjnego lub rodzinnego, - dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, - dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży; 2. w kwocie od 100% do 300% podstawy dla osoby: - usamodzielnianej z rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, - opuszczającej młodzieżowy ośrodek wychowawczy, - młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobowa opiekę, - schronisko dla nieletnich, - specjalny ośrodek wychowawczy, 15

16 - specjalny ośrodek szkolno wychowawczy, - zakład poprawczy. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki przysługuje: - w wysokości 30% podstawy miesięcznie, jeżeli osoba usamodzielniana kontynuuje naukę w gimnazjum, szkole ponadpodstawowej, szkole ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej. Pomoc ta przysługuje na czas nauki, maksymalnie do ukończenia przez osobę 25 roku życia. Wartość pomocy na zagospodarowanie ustala się jako równowartość kwoty nie wyższej niż 300% podstawy. Jeżeli osoba usamodzielniana jest niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, to wysokość tej pomocy ustala się jako równowartość 300% podstawy. W skład pomocy na zagospodarowanie mogą wchodzić: - materiały niezbędne do przeprowadzenia remontu i wyposażenia mieszkania; - niezbędne urządzenia domowe; - pomoce naukowe; - sprzęt rehabilitacyjny; - sprzęt, który może służyć do podjęcia zatrudnienia. Pomoc dla cudzoziemców Na czym polega pomoc dla cudzoziemców Pomocy udziela się cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, w celu wspieranie procesu jego integracji. Pomoc jest przyznawana przez starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca. WAŻNE! Pomoc nie przysługuje cudzoziemcowi będącemu małżonkiem obywatela polskiego. Jaką pomoc może otrzymać cudzoziemiec Pomoc dla cudzoziemca przysługuje począwszy od miesiąca kalendarzowego, w którym złożył on wniosek. Udzielana jest na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy i obejmuje: 1. świadczenia pieniężne w wysokości od 446 zł do zł miesięcznie na osobę przeznaczone na: - utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe; - pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego; 2. świadczenia niepieniężne: - opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne; - pracę socjalną; - poradnictwo specjalistyczne, w tym poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne; - udzielanie informacji oraz wsparcia w kontaktach z innymi instytucjami, w szczególności z instytucjami rynku pracy, ze środowiskiem lokalnym oraz organizacjami pozarządowymi; - inne działania wspierające proces integracji cudzoziemca. Na czym polega poradnictwo specjalistyczne Poradnictwo specjalistyczne jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu ich problemów życiowych. Obejmuje w szczególności poradnictwo: - prawne - realizowane przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów; - psychologiczne - realizowane przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii; - rodzinne - obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną. 16

17 Poradnictwo specjalistyczne realizowane jest bez względu na posiadany dochód. Na czym polega interwencja kryzysowa Interwencja kryzysowa, stanowi zespół działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin znajdujących się w kryzysie, w tym dotkniętych przemocą. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. Interwencją kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na posiadany dochód. W jej ramach udziela się w szczególności poradnictwa specjalistycznego oraz schronienia dostępnego przez całą dobę. DODATKI MIESZKANIOWE Czym jest dodatek mieszkaniowy Dodatek mieszkaniowy jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez gminę dla osób, które nie są w stanie pokryć kosztów związanych z utrzymaniem lokalu mieszkalnego. Podstawa prawna: - ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.); - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych (Dz. U. Nr 156, poz. 1817, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 grudnia 2001 r. w sprawie sposobu przeprowadzania wywiadu środowiskowego, wzoru kwestionariusza wywiadu oraz oświadczenia o stanie majątkowym wnioskodawcy i innych członków gospodarstwa domowego, a także wzoru legitymacji pracownika upoważnionego do przeprowadzenia wywiadu (Dz. U. Nr 156, poz. 1828). Kto jest uprawniony do otrzymania dodatku mieszkaniowego Uprawnionymi do otrzymania dodatku mieszkaniowego są: - najemcy oraz podnajemcy lokali mieszkalnych (dotyczy to zarówno mieszkań komunalnych, mieszkań zakładowych, jak i mieszkań w domu prywatnym czynszowym, mieszkań wynajmowanych na wolnym rynku); - osoby mieszkające w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego (własnościowe lub lokatorskie); - osoby zajmujące lokale mieszkalne w budynkach stanowiących ich własność i właściciele samodzielnych lokali mieszkalnych; - inne osoby mające tytuł prawny do zajmowanego lokalu i ponoszące wydatki związane z jego zajmowaniem (np. na skutek umowy użyczenia); - osoby zajmujące lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekujące na przysługujący im lokal zamienny albo socjalny. Jakie są warunki otrzymania dodatku mieszkaniowego 1. Odpowiednio niski dochód Dodatek mieszkaniowy przysługuje ww. osobom, jeżeli średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego, nie przekracza: - 175% kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym; - 125% kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie wieloosobowym. Średni dochód na miesiąc oblicza się dzieląc dochód gospodarstwa domowego przez 3 (liczba miesięcy) i przez liczbę osób w gospodarstwie domowym. Pod uwagę bierze się dochód brutto, czyli bez odliczenia podatku i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Do dochodu zalicza się wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania 17

18 oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. 2. Odpowiednia powierzchnia użytkowa lokalu Przy ustalaniu powierzchni użytkowej lokalu bierze się pod uwagę wszystkie pomieszczenia takie, jak: pokoje, kuchnie, spiżarnie, przedpokoje, korytarze, łazienki i inne pomieszczenia służące potrzebom mieszkalnym i gospodarczym. Nie wlicza się jednak: balkonów, tarasów, loggii, antresoli, szaf i strychów, piwnic i komórek na opał. Ustalona w ten sposób powierzchnia użytkowa nie może być większa niż ustalona ustawowo powierzchnia normatywna. Normatywna powierzchnia zajmowanego lokalu w przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa domowego nie może przekraczać: - 35 m 2 - dla 1 osoby; - 40 m 2 - dla 2 osób; - 45 m 2 - dla 3 osób; - 55 m 2 - dla 4 osób; - 65 m 2 - dla 5 osób; - 70 m 2 - dla 6 osób. W razie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym większej liczby osób dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię tego lokalu o 5 m 2. Jeżeli w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna, poruszająca się na wózku lub osoba niepełnosprawna, która z uwagi na swoją niepełnosprawność musi zamieszkiwać w oddzielnym pokoju, zwiększa się normatywną powierzchnię o 15 m 2. Dodatek mieszkaniowy przysługuje także, gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego nie przekracza normatywnej powierzchni o więcej niż: - 30% albo - 50% pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu przekracza 60%. Jakie dokumenty są niezbędne przy ubieganiu się o dodatek mieszkaniowy - dokument potwierdzający tytuł prawny do zajmowanego mieszkania, - wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego formularz wniosku dostępny jest w ośrodku pomocy społecznej, - deklaracja o wysokości dochodów formularz deklaracji dostępny w ośrodku pomocy społecznej, - zaświadczenie potwierdzające wysokość dochodów za okres 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, a w szczególności: - zaświadczenia potwierdzające wysokość zarobków, zasiłków rodzinnych, alimentów - decyzje (lub odcinki) określające aktualne wysokości pobieranych świadczeń emerytalno-rentowych - zaświadczenia potwierdzające wysokość pobieranych zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków i świadczeń przedemerytalnych - zaświadczenie o wysokości uzyskanych dochodów z tytułu nauki zawodu, praktyki, pobieranych stypendiów i odbywania służby wojskowej, - w przypadku właścicieli domów jednorodzinnych zaświadczenie potwierdzające powierzchnię użytkową i stan wyposażenia technicznego domu, - w przypadku osób pełnoletnich w wieku produkcyjnym nie uczących się, nie pracujących, nie pobierających świadczeń emerytalno-rentowych, nie zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy jako poszukujące pracy wymagane jest osobiste stawiennictwo celem złożenia stosownego oświadczenia. Jak ustala się wysokość dodatku mieszkaniowego Wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę między wydatkami, o których mowa poniżej przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu 18

19 mieszkalnego, a kwotą stanowiącą wydatki poniesione przez osobę otrzymującą dodatek w wysokości: - 15% (20%*) dochodów gospodarstwa domowego - w gospodarstwie jednoosobowym; - 12% (15%*) dochodów gospodarstwa domowego - w gospodarstwie 2-4-osobowym; - 10% (12%*) dochodów gospodarstwa domowego - w gospodarstwie 5-osobowym i większym. * w przypadku, gdy średni miesięczny dochód w gospodarstwie jednoosobowym mieści się w przedziale % kwoty najniższej emerytury, a w gospodarstwie wieloosobowym % tej kwoty. Wydatkami, o których wyżej mowa, są: - czynsz; - opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne w spółdzielni mieszkaniowej; - zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną; - odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego; - opłaty za energię cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych i płynnych; - wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału; - inne wydatki określone w ustawie i odrębnych przepisach. Wydatki naliczone i ponoszone za okres dłuższy niż jeden miesiąc przelicza się na okresy miesięczne. Jeżeli wnioskodawca zajmuje część lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, przy ustalaniu wydatków na mieszkanie, uwzględnia się jedynie wydatki przypadające jedynie na tę część lokalu lub domu. Następujące wydatki nie są uwzględniane: - ubezpieczenia, podatek od nieruchomości, opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów; - opłaty za gaz przewodowy, energię elektryczną, dostarczane do lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego) na cele bytowe. Wysokość dodatku mieszkaniowego nie może przekraczać 70% wydatków przypadających na normatywną powierzchnię zajmowanego lokalu mieszkalnego lub 70% faktycznie poniesionych wydatków gdy powierzchnia lokalu jest mniejsza lub równa normatywnej powierzchni. Wskaźnik 70% może ulec obniżeniu lub podwyższeniu poprzez podjęcie przez radę gminy uchwały, jednak nie więcej niż o 20%. Komu i w jakich warunkach przysługuje ryczałt na zakup opału Ryczałt na zakup opału jest przyznawany osobie uprawnionej do dodatku mieszkaniowego, jeżeli jej lokal nie jest wyposażony w centralne ogrzewanie, instalację ciepłej wody lub gazu przewodowego z zewnętrznego źródła znajdującego się poza tym lokalem. Ryczałt stanowi część składową dodatku mieszkaniowego. Podstawę obliczenia ryczałtu na zakup opału stanowi: - w przypadku braku centralnego ogrzewania równowartość 5 kilowatogodzin energii elektrycznej według rachunku za ostatni okres rozliczeniowy na 1 m 2 normatywnej powierzchni użytkowej; - w przypadku braku instalacji ciepłej wody równowartość 20 kilowatogodzin energii elektrycznej według rachunku za ostatni okres rozliczeniowy na każdego członka gospodarstwa domowego; - w przypadku braku gazu przewodowego równowartość 10 kilowatogodzin energii elektrycznej w gospodarstwie jednoosobowym według rachunku za ostatni okres rozliczeniowy oraz równowartość 2 kilowatogodzin na każdą dodatkową osobę. Jaka jest procedura przyznawania i wypłacania dodatku mieszkaniowego Osoba ubiegająca się o dodatek mieszkaniowy powinna: - pobrać formularz wniosku z właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu gminy lub ośrodka pomocy społecznej; 19

20 - potwierdzić w administracji domu takie dane, jak: adres zamieszkania, tytuł prawny do zajmowanego lokalu, sposób ogrzewania mieszkania i wody, kwota wydatków za ostatni miesiąc; - wypełnić deklarację o dochodach za ostatnie 3 miesiące. Decyzja w sprawie przyznania dodatku mieszkaniowego powinna być wydana w ciągu miesiąca od daty złożenia wniosku. Dodatek przyznaje się na okres 6 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku. W określonych przypadkach może zostać przeprowadzony wywiad środowiskowy połączony z koniecznością złożenia przez wnioskodawcę oświadczenia w sprawie posiadanych: - ruchomości i nieruchomości; - zasobów pieniężnych. Dodatek mieszkaniowy wypłaca się, w terminie do dnia 10 każdego miesiąca z góry, zarządcy domu lub osobie uprawnionej. Świadczenie w całości jest wypłacane właścicielowi domu jednorodzinnego. Zmiany danych zawartych we wniosku lub deklaracji złożonej przez wnioskodawcę, które nastąpiły w okresie 6 miesięcy od dnia przyznania dodatku mieszkaniowego, nie mają wpływu na wysokość wypłacanego dodatku mieszkaniowego. W jakiej sytuacji wypłata dodatku mieszkaniowego może zostać wstrzymana - jeśli osoba, której przyznano dodatek mieszkaniowy, nie opłaca na bieżąco należności za zajmowany lokal. W sytuacji uregulowania zaległości w terminie, dodatek jest wypłacany za okres, w którym wypłata była wstrzymana. Jeżeli jednak w ciągu 3 miesięcy od dnia wydania decyzji o wstrzymaniu wypłaty dodatku nie nastąpi pokrycie zaległości, to wydana zostanie decyzja o wygaśnięciu świadczenia. W tym przypadku ponowne przyznanie dodatku możliwe jest dopiero po uregulowaniu zaległości. - jeżeli dodatek mieszkaniowy przyznano na podstawie nieprawdziwych danych zawartych w deklaracji lub wniosku. W tym przypadku osoba otrzymująca dodatek mieszkaniowy jest obowiązana do zwrotu nienależnie pobranych kwot w podwójnej wysokości. Należności te wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji. ŚWIADCZENIA RODZINNE Podstawa prawna - ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.); - rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. Nr 105, poz. 881, z późn. zm.); - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2009 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. Nr 129, poz. 1058). System świadczeń rodzinnych jest wsparciem dla rodzin gorzej usytuowanych w wychowaniu dziecka /dzieci/ oraz w sytuacji, kiedy w rodzinie znajduje się osoba niepełnosprawna wymagająca opieki i pomocy. Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Przyznawany jest na okres zasiłkowy - od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego. 20