Rozwój rynku kapitałowego w Polsce 22.02.2011 Rzeszów
Rynek kapitałowy - wyjaśnienie pojęcia Rynek kapitałowy to miejsce, gdzie kapitał w różnych wielkościach i postaciach jest wzajemnie sobie przekazywany na określonych warunkach, przez uczestników tego rynku, najczęściej na okres powyżej roku. Uczestnicy( inwestorzy) którzy posiadają nadmiar pieniędzy(kapitał) czerpią określone zyski przekazując nadwyżki tym, którzy odczuwają ich brak. Przepływ kapitału często następuje przy udziale i czynnej pomocy pośredników.
Historia rynku kapitałowego w Polsce *12 maja 1817 roku w Warszawie otwarta została pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce. Początkowo przedmiotem handlu na giełdzie warszawskiej były: weksle, obligacje a w drugiej połowie XIX wieku akcje * W okresie między I a II wojną światową giełdy w Polsce działały giełdy papierów wartościowych w Katowicach, Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie i Wilnie. Najważniejsza giełda warszawska skupiała 90% obrotów W 1938 r. na warszawskiej giełdzie notowanych było 130 papierów: obligacje (państwowe, bankowe, municypalne), listy zastawne oraz akcje. Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została zamknięta!
Rynek Kapitałowy w Polsce - przełomu XX/ XXI wieku - W dniu 22 marca 1991 r. Sejm uchwalił ustawę; Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. Powstają główne instytucje rynku kapitałowego: -Komisja Papierów Wartościowych obecnie Komisja Nadzoru Finansowego -Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie -Domy Maklerskie -fundusze powiernicze obecnie Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych -Otwarte Fundusze Emerytalne
Rynek Kapitałowy w Polsce - przełomu XX/ XXI wieku *16 kwietnia 1991 r. pierwsza sesja giełdowa, na której notowano akcje 5 spółek; Tonsilu, Próchnika, Krosna, Kabli, i Exbudu. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy wyniósł 1.990 zł (2 tys. US$). Sesje odbywały się raz w tygodniu.
Schemat Rynku Finansowego Rynek Finansowy Rynek Pieniężny Rynek Kapitałowy Rynek Towarowy Rynek Niezorganizowany Rynek Zorganizowany Rynek Regulowany Rynek Nieregulowany Giełdowy Pozagiełdowy
Segmenty rynku kapitałowego (1) Rynek pierwotny, w regulacjach prawnych stosowana jest nazwa obrót pierwotny - jest to ten segment rynku kapitałowego, na którym wyemitowane instrumenty finansowe są sprzedawane pierwszemu posiadaczowi. Na rynku papierów wartościowych może również mieć miejsce tzw. pierwsza oferta publiczna. Jest to oferta danych papierów wartościowych, dokonywana przez ich emitenta lub właściciela, która po raz pierwszy ma charakter oferty publicznej. Rynek wtórny, (w regulacjach prawnych stosowana jest nazwa obrót wtórny ) - jest uzupełnieniem rynku pierwotnego. Jest to ten segment rynku kapitałowego, na którym dokonuje się obrotu wyemitowanymi i sprzedanymi pierwszemu posiadaczowi instrumentami finansowymi. Obrót odbywa się pomiędzy Inwestorami, nie dokonuje się zasilenie emitenta w kapitał. To właśnie na rynku wtórnym kształtuje się wartość (cena) instrumentów. W przypadku instrumentów pochodnych obrót dokonuje się od razu na rynku wtórnym, ponieważ rolę emitenta niejako przejmują bezpośrednio inwestorzy, dokonując od razu transakcji między sobą.
Segmenty rynku kapitałowego (2) W zależności od sposobu zawierania transakcji na rynku, czyli sposobu oferowania instrumentów finansowych przez ich emitentów i dokonywania obrotu nimi przez inwestorów, rynek kapitałowy można podzielić na: Rynek niepubliczny - nie ma sformalizowanego charakteru; obejmuje transakcje, w przypadku których wzajemne relacje stron transakcji oparte są na indywidualnych kontaktach a informowanie o możliwości nabycia instrumentów finansowych nie jest prowadzone z wykorzystaniem środków masowego przekazu. Rynek publiczny - to część rynku kapitałowego i terminowego, na której podmiot składający ofertę sprzedaży albo nabycia instrumentów finansowych, zwraca się do szerokiego grona inwestorów (nieznanych mu bezpośrednio), zwłaszcza z wykorzystaniem środków masowego przekazu. Ma z reguły charakter rynku zinstytucjonalizowanego tzn. jest ujęty w określone formy organizacyjne. Na rynku tym funkcjonują instytucje, które według określonych reguł organizują obrót w wyznaczonym miejscu i czasie. Występuje on w formie giełd papierów wartościowych, a także w postaci innych pozagiełdowych instytucji.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (1)
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (2) Komisja Nadzoru Finansowego organ właściwy w sprawach nadzoru nad rynkiem finansowym do którego zadań między innymi należy: udzielanie licencji i zezwoleń na prowadzenie działalności na rynku publicznym domom maklerskim, podmiotom organizującym rynki, funduszom inwestycyjnym czy też maklerom i doradom inwestycyjnym, dopuszczanie instrumentów do publicznego obrotu - zatwierdzanie prospektów, podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (3) Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) - centralna instytucja odpowiedzialna za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytoworozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce, do której podstawowych zadań należy: nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych, zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych, znajdujących się w obrocie, rozliczanie transakcji zawieranych na rynku zorganizowanym w zakresie zdematerializowanych instrumentów finansowych, prowadzenie systemu zabezpieczania płynności rozliczeń oraz wykonywanie czynności w zakresie prowadzenia systemu rejestracji, rozliczeń i rozrachunku instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec uprawnionych z papierów wartościowych zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (4) Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) - najbardziej powszechny symbol rynku kapitałowego w Polsce. GPW organizuje obrót instrumentami finansowymi oraz odpowiada za jego bezpieczeństwo, rozwój i promocję. GPW zapewnia: koncentrację podaży i popytu na instrumenty finansowe, bezpieczny i sprawny przebieg transakcji, upowszechnianie informacji o kursach i obrotach instrumentami finansowymi. GPW prowadzi rynek regulowany oraz organizuje Alternatywny System Obrotu NewConnect
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (5) Biura/Domy Maklerskie instytucje za pośrednictwem których Inwestorzy mogą dokonywać obrotu na rynku zorganizowanym. Najważniejsze usługi świadczone przez domy maklerskie to: otwieranie i prowadzenie rachunków maklerskich przyjmowanie i realizacja na rynku zleceń kupna i sprzedaży instrumentów finansowych, organizowanie oferty publicznej sprzedaży instrumentów finansowych, zarządzanie portfelem instrumentów finansowych na zlecenie, czy usługi doradcze. Domy maklerskie są w transakcjach giełdowych pośrednikami inwestorów.
Instytucje/uczestnicy rynku kapitałowego w Polsce (6) Inwestorzy - (indywidualni, Instytucjonalni w tym fundusze inwestycyjne i emerytalne) podmioty dokonujące inwestycji na rynku kapitałowym. Aby stać się inwestorem trzeba otworzyć rachunek inwestycyjny Emitenci instrumentów finansowych - podmioty dokonujące emisji papierów wartościowych (akcji i obligacji) we własnym imieniu, których celem jest pozyskanie kapitału udziałowego lub pożyczkowego na rynku kapitałowym.
INSTRUMENTY FINANSOWE RYNKU KAPITAŁOWEGO -Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Dz. U. 2005 nr 183 poz. 1538, z późn. zm. Art. 2 ustawy podaje definicję instrumentu finansowego
Zgodnie z prawem polskim instrumentami finansowymi (wg ustawy o instrumentach finansowych) są: - papiery wartościowe; - niebędące papierami wartościowymi: tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania (certfikaty inwestycyjne, jednostki uczestnictwa), instrumenty rynku pieniężnego, finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe, opcje kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych, opcje na stopy procentowe, opcje walutowe, opcje na takie opcje, oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń (pochodne instrumenty towarowe), inne instrumenty, jeżeli zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym na terytorium państwa członkowskiego lub są przedmiotem ubiegania się o takie dopuszczenie.
PAPIERY WARTOŚCIOWE -AKCJA -OBLIGACJA -PRAWO POBORU -PRAWO DO AKCJI
Obrót instrumentami finansowymi NIE DOPUSZCZONYMI DO OBROTU GIEŁDOWEGO UMOWA SPRZEDAŻY DAROWIZNA SPADEK ZMIANA WŁASNOŚĆ NASTĘPUJE W MOMENCIE DOKONANIA STOSOWNYCH ZMIAN W ODPOWIEDNIM REJESTRZE
OBRÓT GIEŁDOWY -SESJA GIEŁDOWA -NOTOWANIA CIĄGŁE -NOTOWANIA JEDNOLITE ROLICZANIE OBROTU GIEŁDOWEGO Wszystkie transakcje giełdowe rozliczane są przez specjalnie do tego celu powołaną instytucję, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA. System rozliczeń oparty jest na następujących zasadach: - rozliczanie na podstawie zapisów ewidencyjnych, - równoczesne przekazywanie papierów i pieniędzy (zasada DVP - wydanie przy płatności), - całkowite rozliczenie transakcji w ciągu 3 dni od sesji giełdowej dla akcji, 2 dni dla obligacji i 1 dzień dla kontraktów terminowych.
Przedmiot handlu na GPW - akcje, - obligacje, - prawa poboru, - prawa do akcji, - certyfikaty inwestycyjne instrumenty pochodne: - kontrakty terminowe, - opcje,
Harmonogram sesji giełdowej na GPW Notowania w systemie notowań ciągłych na GPW oraz NewConnect 8:00-9:00 Faza przed otwarciem 9:00 Otwarcie (Faza otwarcia) 9:00-17:20 Faza notowań ciagłych 17:20-17:30 Faza przed zamknięciem 17:30 Zamknięcie (Faza zamknięcia) 17:30-17:35 Dogrywka Notowania instrumentów pochodnych w systemie notowań ciągłych na GPW: 8:00-8:30 Faza przed otwarciem 8:30 Otwarcie 8:30-17:20 Faza notowań ciagłych 17:20-17:30 Faza przed zamknięciem 17:30 Zamknięcie 17:30-17:35 Dogrywka
Notowania w systemie kursu jednolitego z dwukrotnym określeniem kursu na GPW: 8:00-11:00 Faza przed otwarciem 11:00 Otwarcie 11:00-11:30 Dogrywka 11:30-15:00 Faza przed otwarciem 15:00 Otwarcie 15:00-15:30 Dogrywka 15:30-17:35 Faza przed otwarciem
Funkcje rynku kapitałowego (1) -Źródło kapitału. Rynek kapitałowy pozwala przedsiębiorstwu pozyskać kapitał niezbędny dla realizacji przedsięwzięć długoterminowych. Osoby dostarczające kapitału otrzymują wynagrodzenie stanowiące udział w zyskach przedsiębiorstwa lub z odsetek. Mogą również zarabiać na wzroście wartości rynkowej instrumentów finansowych emitowanych przez to przedsiębiorstwo. -Alokacja kapitału. Polega na transferze kapitału z miejsc, gdzie występuje jego nadwyżka, tam gdzie jest on potrzebny. Dzięki odpowiedniej alokacji kapitału nadwyżki wolnych środków u osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych pozwalają sfinansować ich niedobory u innych podmiotów gospodarczych, które potrzebują kapitału. To pozwala na harmonijny rozwój wszystkich segmentów gospodarki, regionów kraju, czy różnych przedsiębiorstw. Jednocześnie szansę rozwoju uzyskują nowoczesne dziedziny gospodarki
Funkcje rynku kapitałowego (2) -Mobilizacja kapitału. Na rynku kapitałowym działa duża ilość osób. Nawet niewielkie sumy dostarczone przez wiele osób dają w efekcie duży strumień pieniędzy, który odpowiednio ukierunkowany pozwala na sfinansowanie dużych projektów. Taka mobilizacja kapitału jest możliwa jedynie na rynku kapitałowym, w którym może uczestniczyć bez wyjątku każdy, w takim stopniu, na jaki pozwala zasobność jego portfela. -Ocena kapitału. Kapitał jest kierowany do najbardziej efektywnych oraz obiecujących przedsiębiorstw oraz sektorów. W ten sposób jest wskaźnikiem pozwalającym ocenić strategię rozwoju i jakość zarządzania podmiotów oraz dziedzin gospodarki.
Funkcje rynku kapitałowego (3) -Obiektywna wycena. Każda dyspozycja kupna bądź sprzedaży instrumentu finansowego emitowanego przez dany podmiot determinuje jego ostateczną wycenę, a w konsekwencji wycenę całego przedsiębiorstwa. Ze względu na dużą ilość osób zaangażowanych w taką wycenę, stosujących różne podejścia, zmniejsza się ryzyko popełnienia błędu, jaki mógłby popełnić zespół analityków o wysokich kwalifikacjach. -Barometr koniunktury. Sytuacja na rynku kapitałowym odzwierciedla stan gospodarki w kraju. Wskazuje ona jednocześnie na nastroje panujące na danym rynku. Rynek jest miejscem gdzie następuje najszybsza, a zarazem widoczna reakcja na zmiany koniunktury. Stąd jest miejscem, na które są zwrócone oczy analityków badających sytuację ekonomiczną w kraju i na świecie.
Funkcje rynku kapitałowego - podsumowanie -Poprzez pozyskanie środków na rynku kapitałowym przedsiębiorstwa umożliwiają sobie realizację inwestycji, co w efekcie daje wzrost produkcji, usług i zatrudnienia. Ma to bezpośrednie przełożenie na wzrost gospodarczy kraju oraz wzrost dochodów ludności. Takie zjawisko to najbardziej pożądany stan gospodarki danego kraju. Rynek kapitałowy pozwala na przepływ kapitału do przedsiębiorstw. Przepływ kapitału dokonujący się na rynku pozwala na uczestnictwo każdego w dowolnie długim okresie czasu. Nawet krótkoterminowe lokowanie oszczędności przez inwestorów pozwala na finansowanie długofalowych przedsięwzięć w firmach, a inwestorzy zyskują możliwość osiągnięcia zysków na rynku kapitałowym. Dzięki płynności rynku kapitałowego każdy z jego uczestników ma możliwość wyjścia z inwestycji w dowolnym momencie
Bessa i Hossa na Rynku Kapitałowym Bessa (rynek niedźwiedzia) długotrwały spadek kursu instrumentów finansowych lub cen towarów notowanych na giełdzie. Hossa (rynek byka) długotrwały wzrost kursu instrumentów finansowych lub cen towarów notowanych na giełdach.
-www.knf.gov.pl -www.gpw.pl -www.dm.pkobp.pl -www.bankier.pl -www.parkiet.com -www.pb.pl -www.stooq.pl Rynek Kapitałowy w internecie
Literatura dotycząca rynku kapitałowego Bień W. Rynek papierów wartościowych. Warszawa 2004 Socha J. Rynek papierów wartościowych w Polsce. Warszawa 2003 Tarczyński W. Rynki Kapitałowe cz.1 i cz. 2. Warszawa 1997 Zaleśkiewicz T. PSYCHOLOGIA INWESTORA GIEŁDOWEGO. Wprowadzenie do behawioralnych finansów.gdańsk 2002
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ GRZEGORZ MARMOLA