www.amgenteach.eu/forum 1 S t r o n a

Alkohol spiritus movens działanie drożdżami na roztwór glukozy i identyfikacja produktów reakcji Protokół doświadczenia scripted inquiry 1. Odniesienie do Podstawy Programowej a) Cele kształcenia III etap kształcenia - BIOLOGIA Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje i proste doświadczenia biologiczne; określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski; przeprowadza obserwacje mikroskopowe preparatów świeżych i trwałych. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń wykorzystuje różnorodne źródła i metody pozyskiwania informacji, w tym technologię informacyjno-komunikacyjną, odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe, rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną. Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski, formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi. IV etap kształcenia BIOLOGIA (poziom podstawowy) Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odbiera, analizuje i ocenia informacje pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem prasy, mediów i Internetu. Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski, ocenia i wyraża opinie na temat omawianych zagadnień współczesnej biologii, zagadnień ekologicznych i środowiskowych. IV etap kształcenia BIOLOGIA (poziom rozszerzony) Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych. Uczeń rozumie i stosuje terminologię biologiczną; planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje i doświadczenia biologiczne; formułuje problemy badawcze, stawia hipotezy i weryfikuje je na drodze obserwacji i doświadczeń; określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, selekcjonuje, porównuje i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych źródeł, w tym za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych. 2 S t r o n a

Rozumowanie i argumentacja. Uczeń objaśnia i komentuje informacje, odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji, oddziela fakty od opinii, wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, formułuje wnioski, formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając racjonalne argumenty. Dostrzega związki między biologią a innymi dziedzinami nauk przyrodniczych i społecznych. Rozumie znaczenie współczesnej biologii w życiu człowieka. III etap kształcenia CHEMIA Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych; zna związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływ na środowisko naturalne; wykonuje proste obliczenia dotyczące praw chemicznych. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne. IV etap kształcenia CHEMIA (poziom podstawowy) Wykorzystanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń korzysta z chemicznych tekstów źródłowych, pozyskuje, analizuje, ocenia i przetwarza informacje pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem mediów i Internetu. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń zdobywa wiedzę chemiczną w sposób badawczy obserwuje, sprawdza, weryfikuje, wnioskuje i uogólnia; wykazuje związek składu chemicznego, budowy i właściwości substancji z ich zastosowaniami; posługuje się zdobytą wiedzą chemiczną w życiu codziennym w kontekście dbałości o własne zdrowie i ochrony środowiska naturalnego. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne. IV etap kształcenia CHEMIA (poziom rozszerzony) Wykorzystanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń korzysta z chemicznych tekstów źródłowych, biegle wykorzystuje nowoczesne technologie informatyczne do po zyskiwania, przetwarzania, tworzenia i prezentowania informacji. Krytycznie odnosi się do pozyskiwanych informacji. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń rozumie podstawowe pojęcia, prawa i zjawiska chemiczne; opisuje właściwości najważniejszych pierwiastków i ich związków chemicznych; dostrzega zależność pomiędzy budową substancji a jej właściwościami fizycznymi i chemicznymi; stawia hipotezy dotyczące wyjaśniania problemów 3 S t r o n a

chemicznych i planuje eksperymenty dla ich weryfikacji; na ich podstawie samodzielnie formułuje i uzasadnia opinie i sądy. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne. IV etap kształcenia PRZYRODA Rozumienie metody naukowej, polegającej na stawianiu hipotez i ich weryfikacji za pomocą obserwacji i eksperymentów. b) Treści nauczania III etap kształcenia - BIOLOGIA Uczeń: 1.3: wyróżnia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w żywych organizmach (węglowodany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinowe, witaminy, sole mineralne) oraz przedstawia ich funkcje; 1.4: przedstawia fotosyntezę, oddychanie tlenowe oraz fermentację mlekową i alkoholową jako procesy dostarczające energii; wymienia substraty i produkty tych proce sów oraz określa warunki ich przebiegu; 3.2: przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu; 4.2: opisuje przebieg wymiany gazowej w tkankach i w płucach oraz przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych; IV etap kształcenia BIOLOGIA (poziom podstawowy) Uczeń: przedstawia znaczenie biotechnologii tradycyjnej w życiu człowieka oraz podaje przykłady produktów uzyskiwanych jej metodami (np. wino, piwo, sery); IV etap kształcenia BIOLOGIA (poziom rozszerzony) Uczeń: 1.1: przedstawia skład chemiczny organizmów, z podziałem na związki organiczne i nieorganiczne; 1.2: wymienia pierwiastki biogenne (C, H, O, N, P, S) i omawia ich znaczenie; wyróżnia makroi mikroelementy i omawia znaczenie makroelementów i mikroelementów (Mg, Ca, Fe, Na, K, I); 1.3: przedstawia rodzaje wiązań i oddziaływań chemicznych występujące w cząsteczkach biologicznych i ich rolę; 1.4: wyjaśnia znaczenie wody dla organizmów, opierając się na jej właściwościach fizyczno-chemicznych; 1.5: na podstawie wzorów strukturalnych i półstrukturalnych ustala przynależność danego związku organicznego o znaczeniu biologicznym do określonej grupy związków. 3.1: wymienia związki, które są głównym źródłem energii w komórce; 3.2: wyjaśnia różnicę między oddychaniem tlenowym a fermentacją, porównuje ich bilans energetyczny; 4.5: analizuje związek pomiędzy dietą i trybem życia a stanem zdrowia (otyłość i jej następstwa zdrowotne, cukrzyca, anoreksja, bulimia; 4 S t r o n a

III etap kształcenia CHEMIA Uczeń: 1.3: obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii; 1.4: wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym; 3.1: opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną; 3.3: definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do prze biegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu pieczenie ciasta); 4.9: planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO 2 w powietrzu wydychanym z płuc; 5.1: bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie; 5.2: opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny; 5.3: planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie; 5.4: opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym; 5.7: proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą; 9.2: bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki; IV etap kształcenia CHEMIA (poziom podstawowy) Uczeń: 3.1: tłumaczy, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu etylowego; 3.4: opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkoholowej i octowej; 3.5: wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności w tym konserwantów; IV etap kształcenia CHEMIA (poziom rozszerzony) Uczeń: 3.6: określa typ wiązania (σ i π) w prostych cząsteczkach; 4.1: definiuje termin: szybkość reakcji (jako zmiana stężenia reagenta w czasie); 4.5: przewiduje wpływ: stężenia substratów, obecności katalizatora, stopnia rozdrobnienia substratów i temperatury na szybkość reakcji; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; 5.1: wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin; 5 S t r o n a

5.3: planuje doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym i molowym; 5.5: planuje doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną (ciał stałych w cieczach) na składniki; 10.3: opisuje właściwości chemiczne alkoholi, na przykładzie etanolu i innych prostych alkoholi w oparciu o reakcje: spalania wobec różnej ilości tlenu, reakcje z HCl i HBr, zachowanie wobec sodu, utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych, odwodnienie do alkenów, reakcję z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; zapisuje odpowiednie równania reakcji; 10.4: porównuje właściwości fizyczne i chemiczne: etanolu, glikolu etylenowego i glicerolu; projektuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol mono hydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do monolub polihydroksylowych; 11.2: formułuje obserwacje i wnioski do doświadczenia (reakcja estryfikacji); zapisuje równania reakcji alkoholi z kwasami karboksylowymi (wskazuje na rolę stężonego H 2SO 4 ); 2. Słowa kluczowe terminy, które Uczeń: a) zna przystępując do zajęć: tlenek węgla(iv), reakcje identyfikacji gazów i produktów gazowych, próba badawcza, próba kontrolna, alkohole, analiza jakościowa, glukoza jako cukier używany do słodzenia małym dzieciom. b) przyswoi w czasie zajęć: identyfikacja etanolu, reakcja estryfikacji, fermentacja, próby charakterystyczne w identyfikacji związków pochodzenia naturalnego. Sugerowany dla prowadzącego temat przewodni zestawu doświadczeń Czy drożdże potrafią rozłożyć glukozę na alkohol etylowy i ditlenek węgla? Czy można zidentyfikować powstałe produkty w wyniku prób charakterystycznych? Jakie pytania badawcze i procedury doświadczalne pozwoliłyby Ci odpowiedzieć na to pytanie? Przykładowe pytania: Jakie doświadczenia można wykonać w celu: o przeprowadzenia fermentacji alkoholowej przy użyciu drożdży, o identyfikacji ditlenku węgla, o identyfikacji alkoholu etylowego w małym stężeniu, o określenia ilości otrzymanego alkoholu etylowego, Inne:. 6 S t r o n a

Przykładowe doświadczenia: Ogrzewanie roztworu glukozy i suszonych drożdży (instant), Przepuszczanie gazu otrzymanego w wyniku ogrzewania roztworu glukozy i drożdży przez wodę wapienną, Sączenie zawiesiny otrzymanej w wyniku ogrzewania roztworu glukozy i suszonych drożdży (instant), Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego w zakwaszonym roztworze dichromianu(vi) potasu, Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z kwasem ortoborowym i identyfikacja produktów lotnych, Działanie na przesącz fermentacyjny zakwaszonym roztworem waniliny, Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego i analiza ilościowa powstałych gazów, Inne:. Notes dla edukatora (Nauczyciela) 7 S t r o n a

Protokół Scripted Inquiry karta pracy ucznia imię i nazwisko uczestnika zajęć: Alkohol spiritus movens działanie drożdżami na roztwór glukozy i identyfikacja produktów reakcji 1. Wprowadzenie Fermentacja alkoholowa rodzaj fermentacji, podczas której z węglowodanów pod wpływem enzymów wytwarzanych przez drożdże powstaje etanol i dwutlenek węgla w myśl równania reakcji: C 6 H 12 O 6 drożdże 2 C 2 H 5 OH + 2 CO 2 Do produkcji różnych napojów alkoholowych stosuje się odpowiednie szczepy drożdży, np. drożdże winiarskie lub drożdże piwowarskie, a w piekarnictwie drożdże piekarnicze. Fermentacja alkoholowa spowodowana rozwojem drożdży dzikich nosi nazwę fermentacji spontanicznej. Fermentacja alkoholowa, Wikipedia.pl, https://pl.wikipedia.org/wiki/fermentacja_alkoholowa [dostępność 27.02.2017 r.] Do laboratoryjnego metod wykrywania dwutlenku węgla stosuje się próbę z wodą wapienną. Rozpuszczony wodorotlenek wapnia reaguje z dwutlenkiem węgla z wytworzeniem trudno rozpuszczalnego węglanu wapnia powodującego zmętnienie roztworu. Woda wapienna, Wikipedia.pl, https://pl.wikipedia.org/wiki/woda_wapienna [dostępność 27.02.2017 r.] Związki chemii organicznej cechuje olbrzymia różnorodność. Celem wykrycia ugrupowań, wiązań czy pojedynczych pierwiastków stosuje się szeroko pojęte metody chemii analitycznej. Na jej elementy składają się między innymi: Obserwacje ogólne (m. in. stan fizyczny, barwa, zapach, próby prażenia i spalania), Badanie rozpuszczalności związku, Zastosowanie reakcji charakterystycznych na grupy funkcyjne. Wybrane doświadczenia analityczne przedstawiono w tabeli: zastosowane doświadczenie spodziewany efekt utlenianie alkoholu zakwaszonym roztworem dichromianu(vi) potasu Ogrzewanie próbki alkoholu z zakwaszonym roztworem dichromianu(vi) potasu daje szarozielononiebieską barwę roztworu Kondensacja (estreyfikacja) alkoholu etylowego i kwasu ortoborowego Badanie palności gazowych produktów wydzielających się w trakcie ogrzewania alkoholu i kwasu bornego daje zielony kolor płomienia B. Drożdż, Analiza jakościowa związków organicznych, wyd. Collegium Medicum UJ, Kraków 2013. Uwaga: należy pracować z poszanowaniem obowiązujących zasad BHP w zastosowaniu techniki małej skali. 8 S t r o n a

2. Problemy badawcze doświadczenia Czy drożdże potrafią rozłożyć glukozę na alkohol etylowy i ditlenek węgla? Czy można zidentyfikować powstałe produkty w wyniku prób charakterystycznych? 3. Możliwa/e hipoteza/e 4. Przebieg doświadczenia a) przygotuj sprzęt i materiały do doświadczenia Sprzęt i odczynniki: A. Ogrzewanie nasyconego roztworu glukozy i suszonych drożdży oraz przepuszczanie otrzymanego gazu przez wodę wapienną: 2 probówki, nasadka do odprowadzania gazów, łapy do probówek, łyżeczka, palnik, zapałki, słomka, kamyczki wrzenne, drożdże instant, glukoza, woda, woda wapienna. B. Pokaz nauczycielski: Badanie obecności alkoholu etylowego w gazach wydzielających się z zawartości ogrzewanego naczynia: probówka z zawartością otrzymaną w poprzedniej części doświadczenia, łapa do probówki, palnik, zapałki, jednorazowy alkomat ze stacji benzynowej, elektroniczny alkomat. C. Sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem zawiesiny powstałej w wyniku ogrzewania drożdży i glukozy: 2 probówki, pipeta Pasteura z podziałką, nożyczki, chusteczka higieniczna, wężyk z zestawu do infuzji (długości ok. 5 cm), łuczywo, strzykawka poj. 5 ml, naczynie z zawiesiną otrzymaną w podpunkcie A. D. Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z kwasem ortoborowym (bornym) i próba identyfikacji substancji lotnych: łapa do probówki, zapałki, palnik, drewniany patyczek (łuczywo), probówka z przesączem z podpunktu C, kamyczki wrzenne, kwas ortoborowy (borny). E. Działanie próbką przesączu fermentacyjnego na zakwaszony [stężonym kwasem siarkowym(vi)] roztwór waniliny: probówka, łapa do probówki, pipeta Pasteura z podziałką, przesącz z podpunktu C, wanilina potraktowana stężonym kwasem siarkowym(vi). F. Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z roztworem dichromianu(vi) potasu w obecności kwasku cytrynowego: łapa do probówki, łyżeczka, zapałki, palnik, kamyczki wrzenne, probówka z przesączem pozostałym z podpunktu E, roztwór dichromianu(vi) potasu, kwasek cytrynowy, (opcjonalnie pipeta wypełniona w całości wodą). 9 S t r o n a

b) procedura A. Ogrzewanie nasyconego r-u glukozy i drożdży oraz przepuszczanie otrzymanego gazu przez wodę wapienną Do pierwszej probówki wlej około 2 ml wody. Dosyp glukozy (taką ilość, żeby ciało stałe zajmowało objętościowo około 1 ml), dodaj większą szczyptę drożdży. Dorzuć 2-3 kamyczki wrzenne. Naczynie zamknij korkiem z nasadką do odprowadzania gazów, zaopatrzoną w słomkę. Wylot słomki zanurz w wodzie wapiennej, znajdującej się w drugiej probówce. Ogrzewaj zawartość mieszaniny aż do zmiany wyglądu wody wapiennej. Uważaj żeby podgrzewany płyn nie przeskoczył do drugiego naczynia! B. Część wykonywana w formie pokazu nauczycielskiego: Badanie obecności alkoholu etylowego w gazach wydzielających się z zawartości ogrzewanego naczynia Z naczynia z części A wyjmij korek z osadzoną w nim słomką. Kontynuuj ogrzewanie zawartości. Do wydzielających się gazów zbliż jednorazowy alkomat ze stacji benzynowej. Omówione czynności powtórz dla elektronicznego alkomatu. Pomiary wykonuj po zapoznaniu się z instrukcją obsługi testów. C. Sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem zawiesiny powstałej w wyniku ogrzewania drożdży i glukozy Utnij końcówkę pipety Pasteura z podziałką, zgodnie z poniższym schematem Do uciętej pipety włóż kawałek chusteczki higienicznej (wielkości od ziarna grochu do ziarna fasoli). Kawałek celulozy upchnij drewnianym patyczkiem. Do zakończenia pipety podłącz wężyk ze strzykawką. Pipetę ustaw pionowo. Do jej banieczki przelej zawartość probówki ogrzewanej w części A doświadczenia. Stopniowo poruszaj tłokiem strzykawki, zmieniając ciśnienie panujące w układzie. Otrzymany przesącz rozlej do dwóch czystych probówek (równe ilości). D. Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z kwasem bornym i próba identyfikacji substancji lotnych Do jednej z probówek zawierającej przesącz fermentacyjny (otrzymany w części C doświadczenia) wsyp sporą szczyptę kwasu ortoborowego. Dodaj 2-3 kamyczki wrzenne. Zawartość ogrzewaj przez około pół minuty. Następnie nasącz drewniany patyczek, wprowadzając go do płynów poreakcyjnych. Dokonaj próby badania palności łuczywa. E. Działanie próbką przesączu fermentacyjnego na zakwaszony roztwór waniliny Do czystej probówki wlej około 0,5 ml waniliny (tylko do przykrycia dna naczynia) rozpuszczonej w stężonym kwasie siarkowym(vi). Korzystając z suchej pipety Pasteura z podziałką, dodaj niewielką ilość (3-4 krople) przesączu fermentacyjnego, otrzymanego w części C doświadczenia. Wstrząśnij zawartością naczynia. F. Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z zakwaszonym roztworem dichromianu(vi) potasu Do probówki z przesączem fermentacyjnym z podpunktu E dolej około 1 ml roztworu dichromianu(vi) potasu. Następnie dodaj szczyptę kwasku cytrynowego. Dorzuć 2-3 kamyczki wrzenne. Całość ogrzewaj przez około minutę (aż do zmiany barwy). Jeśli płyn znajdujący się w probówce po doświadczeniu ma bardzo intensywny kolor, można potraktować go nadmiarem wody. 10 S t r o n a

5. Dokumentacja doświadczenia (pomiary i obserwacje) A. Ogrzewanie nasyconego r-u glukozy i drożdży oraz przepuszczanie otrzymanego gazu przez wodę wapienną Podaj stosowne zmiany, obserwowane przed oraz po doświadczeniu wygląd zawartości probówki z: przed doświadczeniem po zakończeniu drożdżami i roztworem glukozy wodą wapienną B. Część wykonywana w formie pokazu nauczycielskiego: Badanie obecności alkoholu etylowego w gazach wydzielających się z zawartości ogrzewanego naczynia Podaj obserwacje zmian kolorów oraz zanotuj odczyty wskazania testów na obecność alkoholu w powietrzu zastosowany test wskazanie przed rozpoczęciem wskazanie przeprowadzonego pomiaru jednorazowy elektroniczny C. Sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem zawiesiny powstałej w wyniku ogrzewania drożdży i glukozy Opisz wygląd układu przed i po sączeniu obserwacja przed sączeniem po sączeniu wygląd D. Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z kwasem bornym i próba identyfikacji substancji lotnych Patyczek podpalony w trakcie próby inicjacyjnej spalał się barwą. E. Działanie próbką przesączu fermentacyjnego na zakwaszony roztwór waniliny Po zmieszaniu próbki przesączu z zakwaszonym roztworem waniliny całość miała kolor.. 11 S t r o n a

F. Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z zakwaszonym roztworem dichromianu(vi) potasu W wyniku ogrzewania zawartości naczynia, płyn zmienił barwę na 6. Analiza wyników Korzystając ze zgromadzonych pomiarów wyciągnij stosowne wnioski, dotyczące postawionej hipotezy. A. Ogrzewanie nasyconego r-u glukozy i drożdży oraz przepuszczanie otrzymanego gazu przez wodę wapienną Zapisz równanie reakcji, zachodzącej w trakcie przepuszczania otrzymanego gazu przez wodę wapienną: B. Część wykonywana w formie pokazu nauczycielskiego: Badanie obecności alkoholu etylowego w gazach wydzielających się z zawartości ogrzewanego naczynia Odnieś się do wyników pomiarów wykonanych przez oba testy i oceń jednoznacznie wstawiając symbol we właściwe miejsce. zastosowany test potwierdza obecność alkoholu etylowego w wydzielanych gazach nie potwierdza obecności alkoholu etylowego w wydzielanych gazach jednorazowy elektroniczny Krótko skomentuj otrzymane wyniki pomiarów C. Sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem zawiesiny powstałej w wyniku ogrzewania drożdży i glukozy Odpowiedz, czy zastosowana metoda rozdzielania mieszanin przyniosła zamierzony cel doświadczenia. Zaznacz X we właściwych miejscach. Czy zmniejszenie ciśnienia panującego w układzie spowodowało przyspieszenie filtracji? [ ] TAK [ ] NIE 12 S t r o n a

Czy sączenie to dobra metoda rozdzielania podobnych układów? [ ] TAK [ ] NIE Czy rodzaj zastosowanego filtra pozwolił uzyskać wysoki procent wydajności zjawiska fizycznego? [ ] TAK [ ] NIE D. E. F. Odniesienie do analizy obecności alkoholu etylowego w badanej próbce Na podstawie pomiarów wykonanych w podpunktach D, E i F wpisz symbol we właściwe miejsce. zastosowany test potwierdza obecność alkoholu etylowego w wydzielanych gazach nie potwierdza obecności alkoholu etylowego w wydzielanych gazach podpunkt D Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z kwasem bornym i próba identyfikacji substancji lotnych podpunkt E Działanie próbką przesączu fermentacyjnego na zakwaszony roztwór waniliny* podpunkt F Ogrzewanie przesączu fermentacyjnego z zakwaszonym roztworem dichromianu(vi) potasu * alkoholowe roztwory waniliny rozpuszczonej w stężonym kwasie siarkowym(vi) przybierają różne kolory na skutek tworzenia się acetali 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehydu np. z etanolem. W przypadku połączenia alkoholu etylowego i waniliny powinien powstać związek barwy czerwono-wiśniowej nietrwały po dodaniu wody. przykładowe inne połączenia: metanol propan-2-ol butan-1-ol wanilina w st. H 2SO 4 jasnopomarańczowe zielonkawe zielono-niebieskie 7. Wnioskowanie (z doświadczenia i metody jego wykonania) Czy na podstawie analizy wyników możesz wyprowadzić wniosek? [ ] TAK [ ] NIE 13 S t r o n a

Jeśli uważasz za możliwe wnioskowanie to sformułuj wniosek/wnioski z tego doświadczenia: 8. Ewaluacja pracy Jakie udoskonalenia w procedurze tego doświadczenia wprowadziłabyś/wprowadziłbyś, aby wyniki były wiarygodniejsze, a wnioskowanie sprawniejsze? 9. Odniesienie eksperymentu laboratoryjnego do życia codziennego 10. Kryteria oceny na zajęciach wykonanie zadania praca w zespole prezentacja wyników własna zespołu nauczyciela własna zespołu nauczyciela własna zespołu nauczyciela Skala ocen: od 1 do 5, gdzie 1 to najsłabsza, a 5 najwyższa 14 S t r o n a