WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE KLASA VIA, VIB 2013/2014



Podobne dokumenty
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 6 IM. MACIEJA RATAJA W OSTROWIEWIELKOPOLSKIM 2013/2014. Wymagania edukacyjne z przyrody dla klasy VI

WYMAGANIA PROGRAMOWE Z PRZYRODY DLA KLSY 6. Ocena dostateczna. dobra Uczeń: Uczeń: Dział 1. Różnorodność organizmów

Ocena dostateczna. dobra Uczeń:

WYMAGANIA PRZYRODA KL. VI. Ocena

przedmiotowy system oceniania. Klasa 6 wymagania na poszczególne stopnie szkolne Ocena

Propozycja przedmiotowego systemu oceniania przyroda, klasa 6

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY klasa 6

Przedmiotowy system oceniania Przyroda klasa VI

Propozycja rocznego planu wynikowego nauczania przyrody dla klasy szóstej (na 3 godziny w tygodniu)

Wymagania przedmiotowe-przyroda klasa VI

KARTA PRACY Z PRZYRODY NR 1 KLASA VI MIESIĄC: wrzesień DZIAŁ: Ziemia częścią Wszechświata (podręcznik str.8 20).

Rozkład treści dla ucznia z niepełnosprawnością w stopniu lekkim - klasa 6

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Katalog wymagań na poszczególne stopnie szkolne. Przyroda klasa 6. Wymagania szczegółowe. Uczeń: Dopuszczający

Wymagania edukacyjne z przyrody KL. VI

Wymagania edukacyjne z przyrody dla klasy VI a niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY DO KLASY 6 ROK SKZOLNY 2018/2019 OCENA DOPUSZCZAJĄCA OCENA DOSTATECZNA OCENA DOBRA OCENA BARDZO DOBRA OCENA CELUJĄCA

Wymagania edukacyjne śródroczne z przyrody dla klasy 6a w roku szkolnym 2014/2015 Nauczyciel przyrody : Aleksandra Szewczyk-Woźniak

Wymagania edukacyjne do poszczególnych działów programowych - klasa VI

KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Poziom wymagań

Dział I Powitanie biologii

Wymagania edukacyjne z PRZYRODY dla klasy VI- rok szkolny 2018/2019

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI

Biologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny

Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich w Bogdaju WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY KLASA VI. Ocena dobra Uczeń:

Wymagania edukacyjne z przyrody do klasy IV w roku szkolnym 2014/2015

Wymagania na poszczególne oceny z przyrody w klasie 6. Program nauczania: Przyrodo, witaj! Wydawnictwo: WSIP

ocena dostateczna ocena dobra wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby, rysuje schematyczny profil glebowy.

WYMAGANIA PRZEDMIOTOWE

na ocenę dopuszczającą uczeń: na ocenę dostateczną uczeń: na ocenę dobrą uczeń: na ocenę bardzo dobrą uczeń: na ocenę celującą uczeń:

Uczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka

porównuje poznane grupy bezkręgowców. porównuje budowę ryb lądzie i w wodzie, o przystosowaniu do życia wymienia cechy charakterystyczne

Wymagania podstawowe Uczeń: DZIAŁ 1 ŻYCIE W GLEBIE I WODZIE

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z przyrody dla klasy 6a w roku szklnym 2016/2017

Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z przyrody dla klasy 6b w roku szklnym 2016/2017

DZIAŁ 1 ŻYCIE W GLEBIE I WODZIE

Wymagania edukacyjne z przedmiotu : PRZYRODA klasa VI

Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY- PRZYRODA KLASA VI

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa 6

Przedmiotowy system oceniania w klasach: VIA, VIB, VIC Rok szkolny 2015/2016

ocena dostateczna ocena dobra wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby, rysuje schematyczny profil glebowy.

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6

ocena celująca I. Świat zwierząt

PLAN WYNIKOWY. KLASA 6

PRZYRODA KL. 6 wymagania edukacyjne na poszczególne oceny

Dział programu I. Biologia nauka o życiu

Wymagania edukacyjne z przyrody kl. VI

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY- PRZYRODA KLASA VI

I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia

ocena dostateczna ocena dobra wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby, rysuje schematyczny profil glebowy.

ocena dostateczna ocena dobra wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby, rysuje schematyczny profil glebowy.

Wymagania edukacyjne z przyrody klasa VI

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA- PRZYRODA KLASA 6 wymagania na poszczególne stopnie szkolne.

ocena dostateczna ocena dobra wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby, rysuje schematyczny profil glebowy.

Wymagania edukacyjne z przyrody na poszczególne oceny w klasach VI A, VIB, VIC. ocena dostateczna ocena dobra

WO kl.6 - Szczegółowe wymagania z przyrody na poszczególne oceny szkolne

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z przyrody w klasie 6

PRZYRODA - WYMAGANIA EDUKACYJNE DO CYKLU PRZYRODO,WITAJ! KLASA 6

Wymagania do działów Przyrodo, witaj! Klasa 6. ocena dostateczna ocena dobra

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA. KLASA 6 wymagania na poszczególne stopnie szkolne

PLAN WYNIKOWY. KLASA 6

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia

ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń który nie spełnił wymagań na ocenę dopuszczająca

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY 6

Wymagania do działów Tajemnice przyrody. Klasa 6 Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

Elementy przedmiotowego oceniania z przyrody dla klasy VI

WYMAGANIA EDUKACYJNE

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I

Sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych Przyroda klasa VI Rok szkolny 2015/2016

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Przedmiotowy System Oceniania

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Rozkład materiału nauczania z przyrody dla klasy VI a i VI b szkoły podstawowej w roku szkolnym 2015/2016

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY klasa 6

WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZYRODA KL. VI

1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

WYMAGANIA EDUKACYJNE

Klasa 6 wymagania edukacyjne z przyrody

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 oparte na Programie Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA. KLASA 6 wymagania na poszczególne stopnie szkolne

Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW

Wymagania edukacyjne klasa IV

WYMAGANIA EDUKACYJNE -PRZYRODA

Przedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e

Transkrypt:

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE KLASA VIA, VIB 2013/2014 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY sposobów poruszania się, podstawowe czynności życiowe i sposoby ich realizacji, zalicza dżdżownice i pijawki do pierścienic, a ślimaki i małże do mięczaków grupy zwierząt należące do stawonogów, rozróżnia owady i pajęczaki na podstawie liczby odnóży krocznych gromady kręgowców, podaje wspólne cechy kręgowców, wyjaśnia, co to znaczy, że ryby są zmiennocieplne, odróżnia płazy od innych zwierząt na podstawie charakterystycznych cech, płazów bezogonowych i ogoniastych występujących w Polsce podaje cechy gadów, gadów występujących w Polsce, wskazuje przystosowania do lotu w budowie zewnętrznej ptaka, ssaków żyjących w różnych środowiskach, DZIAŁ 1: Różnorodność cztery królestwa sposoby wymiany gazowej ślimaków i małży, uzasadnia przynależność parzydełkowców, płazińców, nicieni, pierścienic i mięczaków do bezkręgowców. najważniejsze wspólne cechy stawonogów. wskazuje na ilustracjach najważniejsze przystosowania ryb do życia w środowisku wodnym. przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie. grupy zwierząt należące do gadów. przebieg rozmnażania się i rozwoju ptaków, budowę jaja ptaka. pokrycie ciała ssaków, cechy ssaków wspólne cechy zwierząt, zwierząt poruszających się różnymi sposobami, zwierząt odżywiających się różnym rodzajem pokarmu podstawowe funkcje korzeni, łodyg, liści i kwiatów. rekordowo dużych roślin i zwierząt cechy poznanych grup zwierząt i porównuje skorupiaki, pajęczaki i owady, ryby kostnych i chrzęstnych, a także wskazuje różnice między nimi, przebieg rozmnażania się ryb przebieg rozmnażania się i rozwoju płazów, wskazuje różnice między gadami a płazami, uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej gadów, wskazuje przystosowania do lotu w budowie wewnętrznej ptaka, wyjaśnia, na czym polega stałocieplność i jakie korzyści daje zwierzętom porównuje torbacze, stekowce i łożyskowce przystosowań zwierząt do życia w różnych środowiskach, udowadnia, że wskazany organizm należy do zwierząt, szczególnych funkcji pełnionych przez niektóre korzenie, łodygi i liście, wskazuje elementy męskie i żeńskie w kwiecie, wykonuje proste obliczenia pozwalające na porównanie masy różnych zwierząt i człowieka. klasyfikuje pospolitych przedstawicieli bezkręgowców (okazy lub na rysunkach) do odpowiednich grup. narządy wymiany gazowej skorupiaków, pajęczaków i owadów. uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej płazów. wykazuje, że rozmnażanie się i rozwój gadów stanowią przystosowanie do życia na lądzie, gadów kopalnych. polskich ptaków występujących w różnych środowiskach ochronę gatunkową ssaków w Polsce, udowadnia, że człowiek jest ssakiem hierarchiczną strukturę budowy zwierząt wykazuje związek budowy z funkcją organów roślinnych. paprotników chronionych wykazuje zróżnicowanie roślin okrytonasiennych, nagonasiennych rosnących w Polsce tkanek roślinnych, wykazuje, że martwe komórki odgrywają istotną rolę

organy roślinne i wskazuje je w roślinie, odróżnia mchy i paprocie na podstawie budowy zewnętrznej, krótko okrytonasienne i nagonasienne, obsługuje szkolny mikroskop optyczny, wskazuje w mikroskopie okular i obiektywy, określa sposób poruszania się wiciowców, orzęsków i ameb, budowę i rolę owocnika grzyba kapeluszowego, znaczenie bakterii dla człowieka, znaczenie bakterii w przyrodzie, budowę i rolę poszczególnych części mchu, budowę i rolę organów paproci. odróżnia rośliny nagonasienne (iglaste) od okrytonasiennych. cechy roślin, krótko proces fotosyntezy. wykonuje proste nietrwałe preparaty mikroskopowe opisuje sposób pobierania pokarmu przez pantofelka wspólne cechy glonów, znaczenie glonów w przyrodzie. grzybów, które nie wytwarzają owocników, odróżnia porosty od innych. chorób człowieka wywoływanych przez bakterie, chorób człowieka wywoływanych przez wirusy. torfowce, rozpoznaje widłaki i skrzypy. uzasadnia korzyści płynące dla roślin z wytworzenia nasion i owoców, tkanka, określa, które organy występują u poszczególnych grup roślin, oblicza powiększenie obrazu w mikroskopie, wykazuje różnorodność jednokomórkowych, i krótko grupy glonów, wyjaśnia, co to jest strzępka, określa rolę grzybów w przyrodzie, budowę komórki bakterii, kształtów komórek bakterii, w funkcjonowaniu roślin. wskazuje i nazywa części mikroskopu optycznego, sposób działania mikroskopu optycznego. określa rolę jąder komórkowych i wodniczek tętniących w funkcjonowaniu pantofelka, uzasadnia, że komórki pierwotniaków to komórki zwierzęce. wykorzystanie glonów przez człowieka, wykazuje różnorodność glonów. znaczenie drożdży i grzybów pleśniowych dla człowieka, wyjaśnia sposób funkcjonowania porostów, podaje, co to jest skala porostowa i do czego jest wykorzystywana. sposób odżywiania się i rozmnażania się bakterii, sposób funkcjonowania wirusów. czynniki, które zadecydowały o tym, że na Ziemi rozwinęło się życie, podaje skład powietrza atmosferycznego, wskazuje na globusie: bieguny, oś ziemską, półkulę wschodnią, zachodnią, północną i południową, definiuje ruch obrotowy Ziemi, dzień uzasadnia, że skład powietrza atmosferycznego umożliwia życie, DZIAŁ 2: Planeta Ziemia wskazuje na globusie bieguny oraz oś ziemską, rodzaje globusów i rozpoznaje je. odczytuje współrzędne geograficzne na globusie z dokładnością do 10, podaje cechy czynniki, które za-decydowały o tym, że na Ziemi rozwinęło się życie, za pomocą diagramu skład procentowy powietrza, siatka geograficzna i współrzędne geograficzne, wyjaśnia znaczenie utworzenia stref czasowych oraz uzasadnia uzasadnia, że globus jest odpowiednim modelem naszej planety, podaje argumenty uzasadniające, dlaczego na innych planetach Układu Słonecznego nie rozwinęło się życie. odczytuje współrzędne geograficzne na różnych mapach. posługuje się strefami czasowymi, przy podawaniu godziny w różnych rejonach świata.

i noc jako skutek ruchu obrotowego Ziemi, definiuje ruch obiegowy Ziemi i podaje czas jego trwania, najważniejszy skutek ruchu obiegowego Ziemi występowanie pór roku, nazywa i wskazuje na globusie i mapie kontynenty i oceany, linia brzegowa rozwinięta i nierozwinięta, czynniki niezbędne do zachodzenia procesu fotosyntezy, morskich samożywnych i cudzożywnych, warstwy budujące Ziemię, podaje podstawowe cechy metali i niemetali, podaje podział skał ze względu na ich spoistość, skał twardych, miękkich i sypkich, jednostki masy i objętości, wyznacza masę i objętość wybranych ciał, rodzaje magnesów, bieguny magnetyczne, nazywa bieguny magnetyczne, potrafi wyznaczyć bieguny magnetyczne Ziemi za pomocą igły magnetycznej południków wyjaśnia zjawisko powstawania dnia i nocy, daty rozpoczynające pory roku, równonoc. i wskazuje na mapie strefy oświetlenia Ziemi, wpływu ruchów Ziemi na życie i pracę ludzi. świata przykładową wyspę, półwysep, archipelag wysp, rozpoznaje linię brzegową i określa czy jest ona rozwinięta czy nie. przystosowania zwierząt do życia w głębinach oceanicznych, wyjaśnia, co to jest plankton, zależności pokarmowych w oceanie. odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości, praktyczne zastosowanie metali. odróżnia w praktyce skałę osadową od magmowej, znaczenie gospodarcze podstawowych surowców mineralnych. przelicza jednostki masy, przelicza jednostki objętości. rozróżnia bieguny magnetyczne i określa je za pomocą symbolu i koloru, oddziaływania miedzy wprowadzenie w niektórych państwach czasu urzędowego, i równoleżników. wyjaśnia, że na Ziemi występują strefy czasowe oraz czas urzędowy wyjaśnia przyczyny różnic w oświetleniu różnych obszarów Ziemi, poszczególne strefy oświetlenia Ziemi. wyjaśnia pojecie wszechocean, opisuje budowę dna oceanicznego, definiując równocześnie następujące pojęcia: szelf, stok kontynentalny i rów oceaniczny, wyjaśnia różnice w sposobie odżywiania się fitoplanktonu i zooplanktonu, przystosowania do życia w strefie przybrzeżnej i toni wodnej, warstwy budujące Ziemię, podaje różnice miedzy skałą a minerałem, różne sposoby powstawania skał, skał magmowych, osadowych i przeobrażonych masa, objętość i gęstość, oblicza gęstość substancji, znając jej masę i objętość opisuje zasadę działania elektromagnesu, zastosowania elektromagnesów, posługuje się pojęciami: zwrotnik Raka, zwrotnik Koziorożca, koła podbiegunowe oraz wskazuje je na globusie, rysuje rysunki jące położenie Ziemi w stosunku do Słońca w dniach rozpoczynających pory roku. wyspa, półwysep, przylądek, zatoka i cieśnina. układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w głębinach oceanicznych, porównuje warunki panujące w poszczególnych strefach życia w morzu. uzasadnia określenie: pierwiastki główne budujące skorupę ziemską surowce mineralne, podaje podział surowców mineralnych i przykład surowca należącego do danej grupy. rysuje linie pola magnetycznego wokół magnesów. wyjaśnia, co pokazuje igła magnetyczna, opisuje powstawanie zorzy polarnej.

biegunami dwóch magnesów. rozróżnia pojęcie biegunów magnetycznych i geograficznych Ziemi, przykłady znaczenia obecności ziemskiego pola magnetycznego dla niektórych zwierząt. buduje własną igłę magnetyczną, wskazuje Azję na globusie i mapie świata, wskazuje i odczytuje z mapy nazwy większych wysp, półwyspów, cieśnin i mórz przybrzeżnych Azji, wskazuje Afrykę na globusie i mapie świata, i wskazuje na mapie oceany i morza oblewające Afrykę, linię brzegową Afryki, wskazuje Amerykę Północną na globusie i mapie świata, położenie Ameryki Północnej na kuli ziemskiej, uzasadnia określenie, że linia brzegowa Ameryki Północnej jest dobrze rozwinięta, wskazuje Amerykę Południową na globusie i mapie świata, linię brzegową Ameryki Południowej, wskazuje Australię na globusie i mapie świata, położenie Australii w stosunku do innych kontynentów, wskazuje Antarktydę na globusie i mapie świata, większe krainy geograficzne oraz rzeki i jeziora Azji, rozpoznaje rodzaj linii brzegowej Azji i uzasadnia swój wybór, powierzchni Azji. granice między Afryką a Europą i Afryką a Azją, wskazuje je na mapie, powierzchni Afryki i wskazuje na mapie największe wyspy i półwyspy Ameryki Północnej, powierzchni Ameryki Północnej. odczytuje z mapy nazwy krain geograficznych Ameryki Południowej, określa, w której części Ameryki Południowej jest położona dana kraina, powierzchni Ameryki Południowej. nazwy krain geograficznych Australii na podstawie mapy, podaje nazwę państwa leżącego na kontynencie australijskim, DZIAŁ 3: Nasz świat na podstawie mapy ukształtowanie powierzchni Azji, wody lądowe Azji, rozmieszczenie ludności Azji, podaje przykłady obszarów o małej i dużej gęstości zaludnienia, Afrykę na podstawie map tematycznych z atlasu do przyrody, ukształtowanie powierzchni Ameryki Północnej, odczytuje z mapy współrzędne skrajnych punktów Ameryki Południowej, ukształtowanie powierzchni i krainy geograficzne Ameryki Południowej, relikt i endemit, wyjaśnia przyczyny występowania w Australii reliktów i endemitów Antarktyda jest najzimniejszym kontynentem na Ziemi, klimat Antarktydy, uzasadnia kontynent Azji, na podstawie map tematycznych zamieszczonych w atlasie do przyrody, zróżnicowanie ludności Afryki. podaje przyczyny dużego zróżnicowania ludności w Ameryce Północnej, większe państwa Ameryki Północnej. podaje przyczyny zróżnicowania ludności w Ameryce Południowej, podaje przyczyny zmniejszania się powierzchni lasów Amazonii, ocenia skutki dewastacji lasów równikowych osobliwości występujących w Australii, w tym reliktów i endemitów, ludność Australii. Antarktyda jest kontynentem pokoju, i jakie jest znaczenie Układu Antarktycznego, faunę i florę Antarktydy. klimat i roślinność poszczególnych stref klimatycznych świata, prezentuje

położenie Antarktydy na kuli ziemskiej, świata obszary występowania wilgotnych lasów równikowych, cechy klimatu strefy równikowej, podaje nazwy obszarów trawiastych różnych kontynentów i wskazuje je na mapie, cechy klimatu sawann i klimatu stepów, wskazuje obszary pustynne na mapie świata, zamieszkujących pustynie obszar basenu Morza Śródziemnego, świata obszary porośnięte tajgą oraz tundrą, zamieszkujących tajgę i tundrę, świata obszary zaliczane do strefy okołobiegunowej, wskazuje Japonię na mapie świata i jej stolicę, opisuje sposoby zabezpieczania się przed skutkami trzęsień Ziemi, wskazuje Hawaje na mapie świata, opisuje położenie Hawajów, w stosunku do kontynentów, Hawaje nazywamy rajem powierzchni Australii. powierzchni Antarktydy czynniki, od których zależy występowanie stref klimatycznych na Ziemi, i krótko poszczególne strefy klimatyczne świata prezentuje prostą zależność pokarmową występującą w wilgotnym lesie równikowym, żyjących w wilgotnym lesie równikowym. zamieszkujących obszary trawiaste, przystosowania do życia wśród traw, prezentuje prostą zależność pokarmową występującą na obszarze trawiastym. cechy klimatu obszarów pustynnych na podstawie interpretacji wykresu klimatycznego, przystosowania do życia na pustyni. makia, ważniejsze miasta leżące w rejonie Morza Śródziemnego, jest to rejon atrakcyjny dla turystów. zwyczaje Japończyków, symbole tego kraju. klimat symetryczność występowania stref klimatycznych, wraz ze zmianą klimatu zmienia się roślinność, opisuje klimat wilgotnych lasów równikowych i związane z nim warunki życia, piętra lasu równikowego, interpretuje dane dotyczące średnich miesięcznych opadów i temperatury powietrza przestawione na wykresie rozpoznaje na ilustracjach i nazywa rodzaje pustyń, opisuje klimat pustyń i związane z nim warunki życia, analizuje wykresy klimatyczne i klimat śródziemnomorski,, na podstawie interpretacji wykresu klimatycznego, cechy klimatu umiarkowanego chłodnego oraz cechy klimatu strefy okołobiegunowej, przystosowania do życia w tajdze i tundrze opisuje klimat umiarkowany chłodny i związane z nim warunki życia w tajdze, opisuje klimat strefy okołobiegunowej i związane z nim warunki życia w tundrze, wieloletnia zmarzlina, podaje cechy klimatu obszarów położonych bogactwo roślin i zwierząt żyjących w wilgotnych lasach równikowych różnych kontynentów. opisuje klimat obszarów trawiastych sawann i stepów oraz związane z nim warunki życia, prezentuje różnorodność żyjących na obszarach trawiastych różnych kontynentów, obecnie obszary trawiaste są nazywane spichlerzem świata. prezentuje fragmenty literatury lub informacje z innych źródeł opisujące krajobraz i warunki życia na pustyniach różnych kontynentów. wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w roślinności tego regionu na przestrzeni wieków, ocenia zmiany krajobrazu naturalnego w basenie Morza Śródziemnego w kontekście szybkiego rozwoju turystyki powodującego zagrożenie dla środowiska. wyjaśnia dlaczego w tundrze nie mogą rosnąć drzewa, prezentuje fragmenty literatury lub informacje z innych źródeł opisujące obszary porośnięte przez tajgę i tundrę. warunki życia na obszarach okołobiegunowych, wykazuje różnorodność zamieszkujących obszary Arktyki i Antarktydy, prezentuje fragmenty

dla turystów. nazwy wybranych parków narodowych, kontynent, na którym znajduje się dany park narodowy, Hawajów, wyjaśnia przyczyny wybuchów wulkanów oraz proces erupcji wulkanicznej, orientacyjne położenie danego parku narodowego, zasoby najstarszego parku narodowego Yellowstone. w strefie okołobiegunowej, na podstawie interpretacji wykresu klimatycznego, zamieszkujących obszary polarne, wskazuje przystosowania do życia na obszarach Arktyki i Antarktydy. opisuje warunki geograficzne występujące w Japonii, gęstość zaludnienia, krajobrazy wybranych parków narodowych, literatury lub informacje z innych źródeł opisujące obszary okołobiegunowe. wyjaśnia przyczyny występowania trzęsień Ziemi w Japonii, podaje związki między tradycją a nowoczesnością życia ludzi w Japonii. ocenia skutki wybuchów wulkanów na świecie, wyszukuje informacje, z różnych źródeł dotyczące wulkanów niektóre organizmy chronione w parkach narodowych, uzasadnia znaczenie parków narodowych w zachowaniu różnorodności biologicznej. planety Układu Słonecznego, wskazuje na schemacie układ planet, wyjaśnia, że Księżyc nie świeci, a jedynie odbija promienie słoneczne, wskazuje, że Księżyc jest jedynym naturalnym satelitą Ziemi, uzasadnia, że w dzień światło innych gwiazd jest niewidoczne ze względu na światło Słońca, nazwy przyrządów służących do badania kosmosu i określa ich zastosowanie, DZIAŁ 4: Ziemia we wszechświecie opisuje hipotezę dotyczącą powstania Układu Słonecznego, planety Układu Słonecznego, przyczyny powstawania zaćmienia Słońca. cechy klimatu wybranej planety i nie rozwinęło się na niej życie, wybraną planetę Układu Słonecznego nazwy przykładowych gwiazdozbiorów, spadająca gwiazda, podaje cechy komet i meteorów. ważne wydarzenia związane z podbojem kosmosu, podaje powody, dla uzasadnia, że dzięki Słońcu może istnieć życie na Ziemi, trzy wybrane planety Układu Słonecznego, nazwiska astronautów, którzy jako pierwsi stanęli na powierzchni Księżyca światło różnych gwiazd różni się od siebie, szereguje chronologicznie wydarzenia związane z podbojem kosmosu, powody, dla których ludzie wysyłają w kosmos promy kosmiczne. cechy fizyczne budowy Układu Słonecznego, rysuje schemat zaćmienia Słońca. porównuje cechy klimatu wybranej planety i Ziemi oraz wyjaśnia, dlaczego panują na niej warunki niesprzyjające istnieniu życia, planety zaliczane do gazowych olbrzymów i uzasadnia swój wybór. wyjaśnia powstawanie poszczególnych faz Księżyca, opisuje cechy fizyczne Księżyca. nazwy gwiazdozbiorów zodiakalnych i wyjaśnia przyczynę ich powstania, odnajduje na mapie nieba Wielką i Małą

których ludzie chcą poznawać kosmos Niedźwiedzicę. najdawniejsze odkrycia geograficzne, które przyczyniły się do zmiany sposobu myślenia o Ziemi, nazwy prostych narzędzia stosowanych przez ludzi pierwotnych, nazwy surowców stosowanych w dawnych czasach do wyrobu narzędzi, przełomowe wydarzenia w dziejach ludzkości, etapy rozwoju przemysłu, sytuuje w czasie etapy rozwoju przemysłu, dzieli środki transportu na wodne, lądowe, powietrzne, ciał, które można naelektryzować, rozróżnia ciała ze względu na przewodnictwo elektryczne, opisuje za pomocą symboli elementy prostego obwodu elektrycznego, nieodnawialne i odnawialne źródła energii, składniki sieci telekomunikacyjnej, uzasadnia wady i zalety szybkiego dostępu do wiadomości. najważniejsze odkrycia w dziedzinie zwalczania chorób zakaźnych, autorów tych DZIAŁ 5: Osiągnięcia człowieka podaje najważniejsze fakty dotyczące wypraw Kolumba i Magellana, nazwiska dwóch Polaków, którzy przyczynili się do poznawania białych plam na Ziemi. opisuje sposoby wytwarzania pierwszych naczyń używanych przez człowieka. mechanizacji i automatyzacji w życiu codziennym. środki transportu z każdej grupy, wybrane środki transportu. nazwę urządzenia, w którym wytwarza się prąd elektryczny, przykłady przewodników prądu i izolatorów. warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie, przykłady wykorzystania prądu elektrycznego w codziennym życiu. sposoby wykorzystania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii. zasady profilaktyki chorób układu krążenia. łączy osobę z odkryciem, wynalazkiem, dokonaniem, prezentuje sylwetki wybranych sławnych Polaków. ocenia znaczenie podróży Kolumba i Magellana dla rozwoju myśli geograficznej, wyjaśnia znaczenie opanowania metod posługiwania się ogniem łączy początek rewolucji przemysłowej ze skonstruowaniem maszyny parowej, historyczny rozwój środków transportu buduje prosty obwód elektryczny, przewodnik i izolator, wyjaśnia zasadę działania kuchenki elektrycznej, wyjaśnia zasadę świecenia żarówki, podaje zalety i wady wykorzystania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii, opisuje budowę i zasadę działania środków przekazu informacji (telefonu, radia, telewizora, komputera wyjaśnia, na czym polega miażdżyca, wyjaśnia istotę chorób nowotworowych kojarzy nazwiska sławnych Polaków z dziedziną wiedzy i okresem działalności, znaczenie tych dokonań dla rozwoju nauki. podaje informacje o zdobywcach biegunów ziemskich, podaje ich nazwiska, ocenia znaczenie odkryć geograficznych dla rozwoju świata. wyjaśnia znaczenie przełomowych odkryć dla rozwoju ludzkości. okres manufaktury, rewolucji przemysłowej, rewolucji naukowo-technicznej, skutki społeczne rewolucji przemysłowej i naukowotechnicznej wskazuje na zależność rozwoju środków transportu od rodzaju stosowanego napędu interpretuje moc urządzeń elektrycznych jako wielkość fizyczną charakteryzującą odbiornik energii elektrycznej. niebezpieczeństwa związane z nieumiejętnym korzystaniem z urządzeń elektrycznych porównuje zalety i wady wykorzystania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii, porównuje zalety i wady wykorzystania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii, narządów, które można przeszczepiać człowiekowi.

odkryć oraz określa, kiedy miały one miejsce co najmniej pięć nazwisk sławnych Polaków, zanieczyszczenia antropogeniczne, różne rodzaje zanieczyszczeń środowiska i podaje ich źródła, czynniki kształtujące klimat, określa różnicę między niedożywieniem a głodem, wskazuje obszary świata, w których problem niedożywienia i głodu dotyka największy odsetek ludności, trzy agendy ONZ i określa ich główne zadania, polskich organizacji charytatywnych i zakres ich działalności DZIAŁ 6: Problemy współczesności wskazuje na wybranych przykładach swojej okolicy źródła zanieczyszczenia wody, gleby i powietrza, określa swoją rolę w ochronie środowiska przyrodniczego odróżnia czynniki naturalne kształtujące klimat od antropogenicznych, gazy cieplarniane i podaje ich źródła. chorób zakaźnych i pasożytniczych dotykających bardzo dużą liczbę ludzi. codziennych działań ludzi, które mogą przyczynić się do ochrony środowiska wyjaśnia, w jaki sposób zanieczyszczenia gazowe, ciekłe i stałe wpływają na środowisko, mechanizm powstawania kwaśnych opadów i ich wpływ na środowisko, mechanizm powstawania efektu cieplarnianego, dostrzega korelację między zjawiskiem efektu cieplarnianego i życiem na Ziemi, główne przyczyny głodu i niedożywienia, sposoby zakażenia HIV. odnawialne źródła energii i uzasadnia celowość ich poszukiwania, proponuje sposoby wyeliminowania źródeł zanieczyszczających środowisko w najbliższej okolicy. przypuszczalne skutki globalnego ocieplenia, sposoby ograniczania emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. ideę rozwoju zrównoważonego.