SPIS TREŚCI SPIS ZAŁĄCZNIKÓW

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE....2 2. POMIARY GEOELEKTRYCZNE....3 3. OBLICZENIE REZYSTANCJI UZIOMU ANODOWEGO...4 4. ELEMENTY SKŁADOWE UZIOMU...5 4.1. ANODY...5 4.2. PRZEWODY ANODOWE....5 4.3. ZASYPKA (AKTYWATOR)....6 4.4. ELEMENTY DODATKOWE UZIOMU....7 5. PRZYGOTOWANIE I WYKONANIE UZIOMU....7 6. UWAGI KOŃCOWE...10 7. WYKAZ ELEMENTÓW UZIOMU...11 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 1. Mapa topograficzna z lokalizacją projektowanego uziomu w skali 1 : 50 000 zał. 1 2. Mapa sytuacyjno-wysokościowa wraz z lokalizacją projektowanego uziomu w skali 1 : 500 zał. 2 3. Wyniki sondowania geoelektrycznego zał. 3 4. Uziom anodowy - przekrój zał. 4 5. Sposób prefabrykacji głowic anody uziomu zał. 5 6. Schemat montaŝowy. Rozmieszczenie urządzeń w szafce anodowej zał. 6 strona 1

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 Niniejszy projekt dotyczy wykonania głębokiego uziomu anodowego ochrony katodowej na terenie Stacji Redukcyjno Pomiarowej w miejscowości Nowy Staw, działka 21/2 (220907_4.0004.21/2), gm. Nowy Staw, powiat malborski, województwo pomorskie. Projekt wykonano na podstawie zlecenia. Zleceniodawcą jest Atrem S.A. ul. Czołgowa 4, Złotniki, 60-002 Suchy Las. Wykonawcą projektu technicznego głębokiego uziomu anodowego jest Geofizyka Toruń Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50. Podmiotem finansującym prace przebudowy modernizowanej Stacji Ochrony Katodowej (SOK Nowy Staw) jest Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., ul. Mszczonowska 4, 02-337 Warszawa w imieniu którego postępowanie prowadzi Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., Oddział w Gdańsku, ul. Wałowa 47, 80-858 Gdańsk. 1. Wprowadzenie. Celem ochrony katodowej jest zapobieganie procesom elektrokorozyjnym, na jakie naraŝone są rurociągi i inne konstrukcje podziemne. Instalacja ochrony katodowej składa się ze stacji ochrony katodowej (prostownika), uziomu anodowego oraz kabli łączących stację ochrony katodowej, uziom anodowy oraz chronioną konstrukcję (gazociąg). Prawidłowo wykonana instalacja ochrony katodowej na zagroŝonej elektrokorozją podziemnej konstrukcji stalowej moŝe kilkakrotnie przedłuŝyć jej okres eksploatacji i jest stosowana z powodzeniem od kilkudziesięciu lat. Prąd ochrony katodowej z prostownika poprzez kabel dopływa do uziomu, a stąd poprzez glebę do chronionego gazociągu polaryzując go katodowo. Głęboki uziom anodowy stanowiący zespół anod połączonych ze sobą i zapuszczonych w grunt na głębokość kilkudziesięciu metrów, stanowi główny element ochrony katodowej. Umieszczenie anod w niskooporowych warstwach gruntu jest podstawowym warunkiem prawidłowego wykonania uziomu. W celu prawidłowego określenia miejsca wykonania uziomu, jego głębokości, ilości i typu elektrod oraz ich rozmieszczenia wykonano pomiary geoelektryczne na projektowanym pod uziom terenie oraz dokonano analizy strona 2

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 archiwalnych materiałów geologicznych i hydrogeologicznych. Pozwoliło to optymalnie zaprojektować uziom. 2. Pomiary geoelektryczne. Pomiary te wykonano aparaturą Terrameter SAS 1000 szwedzkiej Firmy ABEM. Miały one na celu określenie istnienia oraz przybliŝoną głębokość zalegania warstw niskooporowych. Istotą pionowego sondowania geoelektrycznego (SGE) jest wykonanie pomiarów oporności pozornej warstw geologicznych przy wzrastającej głębokości wnikania linii prądowych pola elektrycznego, poprzez zwiększenie rozstawu elektrod zasilających (AB/2). Sondowanie to wykonano metodą Schlumbergera, a jego wynikiem jest krzywa SGE odzwierciedlająca zmiany oporności pozornej i sposób ułoŝenia warstw gruntu znajdującego się w zasięgu pola elektrycznego (zał. nr 3). Krzywą PSG poddano komputerowej interpretacji, w wyniku której określono parametry fizyczne profilu geoelektrycznego (ilość warstw, ich miąŝszość i oporność właściwą), oraz związek tego profilu z odpowiednimi elementami budowy geologicznej. Wyniki interpretacji: ρ 1 = 32.62 Ωm, h 1 = 0.96 m ρ 2 = 10.97 Ωm, h 2 = 1.45 m ρ 3 = 24.43 Ωm, h 3 = 9.37 m ρ 4 = 80.42 Ωm, h 4 = 22.59 m ρ 5 = 30.65 Ωm, h 5 = 35.07 m ρ 6 = 85.59 Ωm, h 6 = 43.13 m ρ 7 = 62.7 Ωm, h 7 = 70.52 m ρ 8 = 82.96 Ωm, h 8 = 89.00 m ρ 9 = 57.11 Ωm, gdzie ρ - oporność właściwa warstwy h - głębokość spągu warstwy strona 3

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 3. Obliczenie rezystancji uziomu anodowego. ZałoŜenia: - średnica odwiertu - 308 mm - elektrody FeSi φ 70/90 mm o dł. 1500 mm - aktywator - zasypka z koksiku o granulacji 2-15mm - przewód YKOXS 1 x 4 mm 2 - bardzo dobre połączenie elektr. i mechaniczne przewodu z elektrodami Rezystancja uziomu jest sumą: Ru = Rr + Rpol + Rp + Rw gdzie : Rr - rezystancja rozpływu prądu Rpol - rezystancja polaryzacji Rp - rezystancja przewodów Rw - rezystancja między anodą a wypełnieniem Na podstawie analizy przyjęto, Ŝe suma Rpol, Rp, Rw wynosi 0,30 Ω. MoŜna więc przyjąć, Ŝe decydujące znaczenie dla rezystancji uziomu ma rezystancja wynikająca z rozpływu prądu. Rezystancja ta wynosi: Rr ρ 8l = ln 1 2πl d gdzie: ρ - średnia rezystywność otaczającego anodę gruntu l - długość zestawu anodowego d - średnica zestawu anodowego strona 4

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 Na podstawie sondowania oraz archiwalnych materiałów hydrogeologicznych przyjęto, Ŝe średnia rezystywność gruntu wynosi 62 Ωm. Przyjmując długość zestawu anodowego 20,5 m oraz jego średnicę 308 mm: Rr 62 164 = ln 1 = 2, 54Ω 6,28 20,5 0,308 Tak więc projektowana wartość oporności uziomu Ru wynosi 2,84 Ω 4. Elementy składowe uziomu. 4.1. Anody. W projekcie zaproponowano zastosowanie anod z Ŝeliwa wysokokrzemowego. Anody te są wykonane w formie odlewów z Ŝeliwa stopowego typ ZLSi15 zgodnie z PN-88/H-83144 (bez dodatku chromu) o wysokiej odporności na korozję. Zawierają ok. 15% krzemu, 0.6% manganu, 0.6% węgla, oraz 0.04%, fosforu (zgodnie ze świadectwem jakości producenta). Anody te stanowią walce o średnicy 70/90 mm i długości 1500 mm z wtopionym współosiowo prętem stalowym słuŝącym do przyłączenia przewodu zasilającego. Charakteryzują się one małym ubytkiem masy w gruncie wynoszącym od 0,1 do 0,2 kg/a x rok. Zalecana gęstość prądu dla tych anod wynosi od 55 do 100 A/m2. Anody te produkowane są przez Z-d Sarzyna w Nowej Sarzynie. 4.2. Przewody anodowe. Ze względu na agresywność środowiska w którym znajduje się przewód oraz długotrwałe oddziaływanie wód gruntowych, zastosowano przewód typu: YKOXs 1 x 4 mm 2. strona 5

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 Jest to kabel okrętowy o izolacji z polietylenu usieciowanego XLPE. Konstrukcja kabla jest następująca: śyły przewodzące : okrągłe, skręcane, miedziane Izolacja: polietylen usieciowany XLPE Separator: taśma z tworzywa sztucznego (estrofol) Powłoka zewnętrzna: polichlorek winylu (PCV) Liczba Ŝył i przekrój: 1 x 4 mm 2 Budowa Ŝył: 7 x 0,85 mm 2 Grubość znamionowa izolacji XLPE: 0,7 mm Grubość znamionowa powłoki PCV: 1,0 mm Średnica kabla: min. 5,7 mm ; max. 6,9 mm CięŜar kabla: 74 kg/km 4.3. Zasypka (aktywator). Anody umieszcza się w wykonanym odwiercie o średnicy Ø 308 mm i otacza je (obsypuje) zasypką koksową. Zastosowanie zasypki powoduje: zmniejszenie rezystancji przejścia anoda - grunt powiększenie czynnych wymiarów anody łatwiejsze odprowadzenie gazów wydzielających się na powierzchni anody w wyniku procesu anodowego. Zasypka koksowa powinna mieć granulacje w granicach 2-15 mm. Anody powinny być otoczone zasypką o grubości otoczki nie mniejszej niŝ 10 cm. Przed zasypaniem koksik powinien być zwilŝony wodą w celu lepszego wypełnienia i przylegania do powierzchni anody. Zasypka koksowa powoduje takŝe mniejszy ubytek masy anod. strona 6

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 4.4. Elementy dodatkowe uziomu. Dodatkowe elementy uziomu to: wąŝ odpowietrzający, linka nośna oraz szafka anodowa. Do odpowietrzania uziomu zastosowano wąŝ karbowany odporny na ściskanie (700N) typu RGS φ32/24,5 nawiercany otworami o średnicy 1,5 mm na długości występowania zasypki. Ten rodzaj węŝa umoŝliwia jego elastyczne ułoŝenie się w odwiercie. Na powierzchni gruntu wąŝ wprowadzany jest do słupka odpowietrzającego typu Kettner według schematu na zał. 2. Zastosowana linka nośna umoŝliwia podwieszenie anod na Ŝądanej głębokości oraz zamocowanie ich 1 m pod powierzchnią gruntu na belce nośnej. Zastosowana linka jest wykonana z poliamidu i ma średnicę 10 mm, minimalną wytrzymałość 2040 kg oraz cięŝar 6,2 kg/100 m. Producentem liny są Bielskie Zakłady Lin i Pasów BEZALIN. 5. Przygotowanie i wykonanie uziomu. Zakres prac związany z wykonaniem uziomu moŝna podzielić na prace przygotowawcze wykonane w bazie, oraz prace związane z montaŝem uziomu w terenie. Prace przygotowawcze to przede wszystkim połączenia anod z przewodami anodowymi oraz perforacja węŝa odpowietrzającego. Przewody anodowe w interwale gdzie znajdują się one w obsypce koksikowej oraz ok. 3 m powyŝej obsybki naleŝy dodatkowo zabezpieczyć koszulką termokurczliwą typu RT 12/4 poprzez obciśnięcie na gorąco koszulki na przewodach. Dotyczy to takŝe przewodów łączących w pętli obie końcówki anod. Przewód anodowy naleŝy połączyć z anodą metodą lutowania przez odwiercenie w pręcie stalowym otworu o średnicy 3 mm i zalanie cyną otworu z przewodem. Następnie na miejscu połączenia nakładany jest kielich z PCV, a połączenie zalane jest Ŝywicą epoksydową. Dodatkowo przed zalaniem Ŝywicą na kabel zakładany jest korek z gumy RTV uszczelniający połączenie od strony kabla. strona 7

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 Ponadto naleŝy połączyć obie końcówki elektrody pętlą kabla w celu uzyskania lepszego i niezawodnego połączenia elektrody z kablem (mostkowanie). Technologię wykonania połączenia anody z kablem (prefabrykację) pokazano w zał. 5. Przed wykonaniem uziomu przygotowany zostaje wąŝ odpowietrzający. Sposób perforacji węŝa przedstawiono na zał. 4. Otwór NW-1 zostanie wykonany metodą obrotową z prawym obiegiem płuczki, do głębokości 68,5 m p.p.t., urządzeniem URB-2,5A. Parametry zestawu wiertniczego zamontowanego na urządzeniu samojezdnym przedstawiają się następująco: - udźwig w kn...39,2 - głębokość wiercenia przewodem φ 60.3 w m - do... 200 - głębokość wiercenia przewodem φ 50,0 w m - do... 300 - ciśnienie pompy płuczkowej w MPa...... od 2,6 do 4,0 - wydajność pompy płuczkowej w l/min... 540 - średnica wiercenia w mm... 93-308 - wysokość masztu w mm... 11000 - cięŝar całkowity urządzenia w kg... 10880 - jednostka napędowa.... silnik samochodowy - wymiary gabarytowe w połoŝeniu transportowym w mm... 11 070 x 2450 x 3765 Średnica początkowa wiercenia wynosi Ø 143 mm. Przed wykonaniem odwiertu ogrodzić teren prowadzenia prac i wyznaczyć strefę niebezpieczną ze względu na pracę wiertnicą. Z uwagi na końcową średnicę otworu Ø 308 mm otwór powinien być wykonany przez poszerzenie. Przed poszerzeniem do średnicy Ø 308 mm w otworze naleŝy wykonać koniecznie pomiary karotaŝowe, obejmujące pomiary sondą gamma i laterologiem. strona 8

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 Pomiary te pozwolą na precyzyjne określenie głębokości zalegania i miąŝszości warstw niskooporowych oraz na dokładne zaprojektowanie rozmieszczenia anod w odwiercie. Sonda gamma słuŝy do pomiaru natęŝenia naturalnego promieniowania gamma i pozwala określić występowanie poziomów piaszczystych i ilastych. Laterolog jest przyrządem do sterowanego profilowania oporności skał i umoŝliwia wyznaczenie warstw niskooporowych w funkcji głębokości. W zaleŝności od przewiercanych skał do wiercenia naleŝy uŝyć świdrów gryzowych typu M przystosowanych do przewiercania skał miękkich, względnie innych świdrów trójgryzowych. W trakcie wiercenia będzie stosowana płuczka wodno-iłowa o symbolu 010504 według katalogu odpadów naleŝąca do płuczek i odpadów wiertniczych z odwiertów wody słodkiej. Płuczka ta stosowana będzie w celu utrzymania ścian otworu przez okres umoŝliwiający opuszczenie anod do otworu tj. 12-24 godz. W trakcie wiercenia naleŝy pobierać próby z koryta oraz wykonywać pomiary oporności gruntu co 2 m metodą trójelektrodową. Do liny nośnej mocowane są kolejne anody w ściśle określonych odległościach. Anody wraz z węŝem odpowietrzającym stanowią zespół anodowy. Po opuszczeniu anod na określoną głębokość, zespół zostaje zakotwiczony na belce nośnej 1,0 m p.p.t. Następnie otwór zostaje wypłukany z płuczki iłowej i napełniony wodą. ZwilŜony koksik po oddzieleniu jego lekkich frakcji zostaje wsypany do odwiertu na głębokość ok. 0,5 m powyŝej pierwszej elektrody od góry. Pozostała część odwiertu wypełniona zostanie Ŝwirem gruboziarnistym oraz korkami z kompaktonitu lub ilastymi zgodnie z projektem geologicznym. MontaŜ szafki anodowej typu Z1/120 produkcji firmy ELCOM w kolorze Ŝółtym, z podwójnymi bocznymi szynami montaŝowymi naleŝy rozpocząć od wykonania w ziemi wgłębienia. W otworze tym umieszcza się fundament z tworzywa termoplastycznego. Oznaczone kable 10x(YKOXs 1x4) z anod naleŝy wyprowadzić do zacisków typu OBL-25/16 w szafce anodowej typu Z1/120 firmy ELCOM. strona 9

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 Kable anodowe prowadzić trasą pokazaną na ww. planie sytuacyjnym (zał. 2) układając je w wykopie na warstwie piasku o grubości = 10cm. Głębokość ułoŝenia kabli : 0,7m. Kable przykryć warstwą piasku o grubości = 10cm oraz warstwą rodzimego gruntu 15cm. Następnie kable przykryć folią ostrzegawczą koloru niebieskiego i zasypać ziemią z wykopu. Na kablach ochrony katodowej w ziemi załoŝyć oznaczniki kablowe. Oznaczone kable z poszczególnych elektrod wyprowadzić do szafki anodowej zostawiając rezerwę kabli L = 1 m na ich wejściu do szafki. W celu ograniczenia występowania zawilgocenia w komorze zaciskowej szafki naleŝy otwór wejściowy z kablami do komory zaciskowej uszczelnić pianką poliuretanową pamiętając o pozostawieniu w komorze odpowiedniej rezerwy kabla, aby istniała moŝliwość wyjęcia listwy zaciskowej z komory słupka. Listę zaciskową typu OBL-25/16 w szafce anodowej naleŝy zamontować na płycie z twardego PCV lub rezoteksu. W szafce naleŝy zamontować ekwipotencjalną mosięŝną listwę przyłączeniową do przyłączania kabli do anod polaryzacyjnych. Przy ułoŝeniu kabli anodowych w ziemi w celu ułatwienia jego ponownego montaŝu naleŝy zostawić zapas. Fundament naleŝy zasypać ziemią. Szafka anodowa zostanie oklejona tabliczką ostrzegawczą. Treść napisu: Nie dotykać. Urządzenia elektryczne. 6. Uwagi końcowe. Zaproponowane rozwiązanie konstrukcji głębokiego uziomu oraz sposób jego wykonania sprawdzone w praktyce przez Zakład Geofizyka Sp. z o.o. w Toruniu gwarantuje osiągnięcie optymalnych parametrów uziomu. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na technologię łączenia anod z przewodem anodowym. Nieprawidłowe wykonanie tego połączenia bywa często przyczyną krótszej Ŝywotności uziomu niŝ wynikałoby to ze zuŝycia anod oraz aktywatora. Ewentualne zmiany wprowadzane do projektu podczas jego realizacji powinny być uzgadniane wcześniej z wykonawcą projektu. strona 10

GEOFIZYKA TORUŃ Sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Chrobrego 50 7. Wykaz elementów uziomu. 1. Przewód 10xYKOXs 860 m 2. Elektrody FeSi φ 70/90 mm o dł. 1500 mm 10 szt 3. Koszulka termokurczliwa RP 12/4 145m 4. WąŜ RGS φ32/24,5 odpowietrzający 85 m 5. Koksik do obsypki 2 t 6. świr gruboziarnisty 7,5 t 7. Lina nośna (poliamid) 180 m 8. Materiały do prefabrykacji zestawu: (kielich PCV, korek RTV, Ŝywica, itp.) 20 kpl. 9. Belka nośna 1 szt. 10. Słupek odpowietrzający typu Kettner PCV z powłoką PMMA oraz daszkiem 1 szt. 11. Obudowa szafki anodowej typu Z1/120 1 szt w kolorze Ŝółtym, z podwójnymi bocznymi listwami montaŝowymi, wg wymagań OGP GAZ SYSTEM, z fundamentem F1 z tworzywa termoplastycznego i z zamkiem tzw. gdańskim (wkładka) 12. Listwa 1-zaciskowa typu OBL-25/16 1 szt 13. Listwa przyłączeniowa - listwa: 1szt -wspornik listwy: 2 szt. 14. Płyta z twardego PCV lub rezoteksu 380x200x5mm 1szt. 15. Tabliczka ostrzegawcza 1 szt strona 11

6006 4370 71 72 73 74 75 76 77 Objaœnienia: 05 - projektowany uziom 04 03 NW-1 (proj.) 02 01 00 99 98 97 96 95 Za³. nr 1 Temat: Mapa w skali 1 : 50 000 wraz z lokalizacj¹ projektowanego uziomu Projekt techniczny g³êbokiego uziomu anodowego w miejscowoœci Nowy Staw GEOFIZYKA TORUÑ Sp. z o.o., 87-100 TORUÑ ul. Chrobrego 50

5,0m Projektowany otwór NW-1 - uziom anodowy 3,0m W¹ odpowietrzaj¹cy typu RGS32/24,5 Projektowana szafka typu Z1/120 ELCOM S³upek odpowietrzaj¹cy typu Kettner Za³. nr 2 Temat: Mapa sytuacyjno - wysokoœciowa w skali 1:500 wraz z lokalizacj¹ projektowanego uziomu Projekt techniczny g³êbokiego uziomu anodowego w miejscowoœci Nowy Staw

Aparatura: SAS 1000 Operator: D. Blimke SGE nr: 1 Azymut: 280 Wsp. X (42): 6002564,0 Wsp. Y (42): 4371333,0 [ m] 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 910 2 3 4 5 6 7 8 910 2 3 4 5 6 7 8 910 AB/2 [m] Dane pomiarowe: Nr AB/2 k Nr AB/2 k Nr AB/2 k 1 1.0 31.1 11 10.0 28.9 21 100.0 55.6 2 1.3 29.0 12 12.6 31.9 22 125.9 58.2 3 1.6 28.2 13 15.8 31.3 23 158.5 59.4 4 2.0 26.9 14 20.0 35.2 24 199.5 59.1 5 2.5 24.4 15 25.1 39.0 25 251.2 60.5 6 3.2 23.3 16 31.6 43.1 26 316.2 61.6 7 4.0 22.2 17 39.8 46.5 27 398.1 62.3 8 5.0 24.8 18 50.1 49.7 28 501.2 59.0 9 6.3 25.1 19 63.1 50.5 10 7.9 26.7 20 79.4 53.8 Wyniki interpretacji: Nr [ m] h[m] m[m] T=h* [ m 2 ] S=h/ [ -1 ] 1 32.62 0.96 0.96 31.315 0.02942 2 10.97 1.45 0.49 5.375 0.04466 3 25.43 9.37 7.92 201.405 0.31144 4 80.42 22.59 13.22 1063.152 0.16438 5 30.65 35.07 12.48 382.511 0.40717 6 85.59 43.13 8.06 689.855 0.09416 7 62.70 70.52 27.39 1717.352 0.43684 8 82.96 89.00 18.48 1533.100 0.22275 9 57.11 Objaœnienia: Temat: - krzywa polowa - krzywa teoretyczna - model opornoœciowy oœrodka Za³. nr 3 Nr - numer warstwy opornoœæ warstwy h - g³êbokoœæ sp¹gu warswy m - mi¹ szoœc warstwy T - opór poprzeczny warstwy S - przewodnoœæ wzd³u na w-wy Wyniki sondowania geoelektrycznego (SGE) Projekt techniczny g³êbokiego uziomu anodowego w miejscowoœci Nowy Staw GEOFIZYKA TORUÑ Sp. z o.o., 87-100 TORUÑ ul. Chrobrego 50

2 szafka Elcom Z1/120 0.308m s³upek odpowietrzaj¹cy typu Kettner z daszkiem oznacznik kablowy 1.0 m Kable YKOxS 10x4mm 2 PA - ADD1-10 Kable YKOxS 10x4mm PA - ADD1-10 belka noœna przewody anodowe 45.0 m 48.0 m 48.5 m 50.0 m 50.5 m 52.0 m 52.5 m 10 9 8 1.5 m rura wentylacyjna lina noœna wir gruboziarnisty i korki izoluj¹ce obsypka koksowa anoda koszulki termokurczliwe rura wentylacyjna 54.0 m 54.5 m 0.5 m 68.5 m 56.0 m 56.5 m 7 6 20.5 m 58.0 m 58.5 m 5 ³añcuch anod 60.0 m 60.5 m 4 62.0 m 62.5 m Perforacja wê a odpowietrzaj¹cego 3 64.0 m 64.5 m 2 30mm 66.0 m 66.5 m 1,5mm 1 24.5mm 68.0 m 68.5 m 32mm Za³. nr 4 Uziom anodowy pionowy - przekrój Temat: Projekt techniczny g³êbokiego uziomu anodowego w miejscowoœci Nowy Staw GEOFIZYKA TORUÑ Sp. z o.o., 87-100 TORUÑ ul. Chrobrego 50

skala 1:2 Za³. nr 5 Sposób prefabrykacji glowic anody uziomu Temat: Projekt techniczny g³êbokiego uziomu anodowego w miejscowoœci Nowy Staw GEOFIZYKA TORUÑ Sp. z o.o., 87-100 TORUÑ ul. Chrobrego 50

/16 1 2 34 5 6 7 8 910 0 Za³. nr 6 Temat: Schemat monta owy Rozmieszczenie urz¹dzeñ w szafce anodowej Projekt techniczny g³êbokiego uziomu anodowego w miejscowoœci Nowy Staw GEOFIZYKA TORUÑ Sp. z o.o., 87-100 TORUÑ ul. Chrobrego 50

Toruń 16.12.2011r. Dotyczy: Wykonania głębokiego uziomu anodowego na terenie stacji redukcyjno pomiarowej w m. Nowy Staw. Zasady BHP przy wykonywaniu uziomu anodowego 1. Czynniki szkodliwe dla zdrowia pracowników, w tym zapylenie, hałas, wibracja. W trakcie wykonywania robót wiertniczych występują szkodliwe dla zdrowia warunki pracy związane z pracą urządzeń wiertniczych. Czynnikami szkodliwymi, występującymi w trakcie pracy urządzeń wiertniczych Delta Base 550 i URB-2,5A są: hałas i wibracja. W celu ograniczenia działania czynników szkodliwych na organizm pracownika podjęto działania profilaktyczne: obowiązek stosowania przez pracowników ochronników słuchu - na stanowiskach pracy na których wystąpią przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu, obowiązek stosowania rękawic ochronnych na stanowisku pracy wiertacza. Każdy pracownik podejmujący pracę jest zapoznawany z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, występującymi na stanowisku pracy podczas instruktażu stanowiskowego, potwierdzając ten fakt podpisem. O czynnikach szkodliwych występujących na stanowisku pracy informują oceny ryzyka zawodowego (Karty Oceny Ryzyka). Badania i pomiary, dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia regulują przepisy określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002 r. (Dz. U. Nr 217, poz.1833 z 2002 r.) z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10.10.2005 r. (Dz.U. Nr 212, poz. 1769 z 2005 r.), w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20.04.2005 r. w/s badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 33, poz. 166 z 2011 r.). Zgodnie z Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5.08.2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. Nr 157, poz. 1318 z 2005 r.) Geofizyka Toruń systematycznie bada poziom natężeń hałasu i wibracji. Geofizyka Toruń Sp. z o.o. zleciła uprawnionej jednostce przeprowadzenie okresowych badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy (wiertnica hałas i wibracje). Na podstawie przeprowadzonych pomiarów i interpretacji wyników stwierdzono, że natężenia występujących czynników nie przekraczają dopuszczalnych norm. Na podstawie pomiarów hałasu na stanowisku wiertacza wykonanych w dniu 29.06.2009 r.: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8 godzinnego czasu pracy wynosi dla Delta Base 550-70,9 db, krotność NDN wynosi - 0,03, a dla URB 2,5A

odpowiednio 75,6 db, a krotność NDN -0,09. Pomiary zostały wykonane przez Usługowy Zakład Techniki Sanitarnej ZUTIS w Piotrkowie Trybunalskim (akredytacja PCA Nr AB 881 w zakresie badań środowiska, ważna do dnia 20.03.2012 r.). na podstawie pomiarów wibracji wykonanych w dniu 07.08.2007 poziom ekspozycji na wibracje odniesiony do 6 godzinnego czasu pracy wynosi na stanowisku operatora urządzenia wiertniczego 0,092 m/s 2, krotność NDN wynosi 0,12. Pomiary zostały wykonane przez Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Toruniu (akredytacja PCA Nr AB 583 ważna do dnia 23.02.2013 r.) Ze względu na prace na otwartej przestrzeni, urządzenia wiertnicze Delta Base 550 i URB-2,5A nie generują zapylenia. Zapylenie jako czynnik szkodliwy nie został zidentyfikowany. Na pracowników zatrudnionych na wiertni działa dodatkowo czynnik uciążliwy w postaci warunków atmosferycznych. Geofizyka Toruń Sp. z o.o. ogranicza działanie tego uciążliwego czynnika przez wyposażenie pracowników w ubrania ochronne, kurtki i płaszcze przeciwdeszczowe w okresie opadów, napoje chłodzące w okresie letnim oraz posiłki regeneracyjne i ciepłe napoje w okresie zimowym. 2. Szkolenie załogi 1) okresowe szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z wymaganiami wyszczególnionymi w Prawie geologicznym i górniczym (tekst jednolity Dz. U z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zmianami) i Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.), Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961 z późn. zmianami wraz z rozporządzeniem zmieniającym Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2004 r. Dz.U. Nr 24 poz. 213) i Zarządzeniem Dyrektora Generalnego Przedsiębiorstwa Spółki Geofizyka Toruń Sp. z o.o. Nr 27/05 z dnia 19.07.2005 r. 2) Pracownicy Geofizyki Toruń objęci są szkoleniem wstępnym (instruktażem ogólnym i instruktażem stanowiskowym) oraz szkoleniami okresowymi. 3) Ze strony Geofizyki Toruń Sp. z o.o. za organizację szkoleń odpowiedzialny jest Dział Zatrudnienia i Szkoleń. Nadzór nad szkoleniami sprawuje Główny Specjalista d.s. BHP. Szkolenia pracowników prowadzi Geofizyka Toruń Sp. z o.o., zgodnie z decyzją Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu z dnia 31.10.2005 r. L.dz. 093/620/0001/05/04116/KM (Decyzja jest ważna do dnia 30 października 2010 r.), stwierdzającą spełnienie warunków do prowadzenia przez Geofizykę Toruń szkoleń pracowników zatrudnionych bądź wykonujących czynności w ruchu zakładów wykonujących roboty geologiczne.

4) Zasady szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy 2.1 Szkolenie wstępne a) czas instruktażu ogólnego - 3 godz. b) czas instruktażu stanowiskowego - min. 8 godz. Instruktaż ogólny zapewnia uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie Pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także zasadami udzielania pierwsze pomocy w razie wypadku. Instruktaż ogólny odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywanej pracy, nowo zatrudnieni pracownicy. Instruktaż stanowiskowy zapewnia uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach. Czas trwania instruktażu stanowiskowego jest uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do pracy na określonym stanowisku: 1. pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, 2. pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1, 3. ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką 4. pracownika powracającego do pracy po przerwie dłuższej niż 6 miesięcy 5. pracowników podmiotów gospodarczych wykonujących prace w ruchu zakładu górniczego Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącymi podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Odbycie instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego pracownik potwierdza na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika. 2.2 Szkolenia okresowe Szkolenia okresowe odbywają:

a) pracodawcy oraz osoby kierujące pracownikami, pracownicy dozoru, (m.in. Kierownicy Zespołów Robót Wiertniczych, wiertacze). Pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na tych stanowiskach przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od daty rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, obejmuje min.16 godzin i jest przeprowadzane w formie kursu lub seminarium nie rzadziej niż raz na 5 lat b) pracownicy inżynieryjno techniczni. Pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na tych stanowiskach przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od daty rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, obejmuje min.16 godzin i jest przeprowadzane w formie kursu lub seminarium nie rzadziej niż raz na 5 lat c) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych (m.in. pomocnicy wiertacza). Pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na tych stanowiskach przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od daty rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, obejmuje min. 8 godzin i jest przeprowadzane w formie instruktażu nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach, na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne nie rzadziej niż raz w roku. d) pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby wykonujące zadania tej służby. Pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na tych stanowiskach przeprowadza się w okresie do 12 miesięcy od daty rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, obejmuje min. 24 godz. (w tym 4 godz. ćwiczeń) i jest przeprowadzane w formie kursu lub seminarium nie rzadziej niż raz na 5 lat. Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Potwierdzeniem ukończenia szkolenia okresowego jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia. Odpis zaświadczenia jest przechowywany w aktach osobowych uczestnika szkolenia.