ZŁĄCZE OBROTOWE typu ZO-160-* INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11

ZŁĄCZE OBROTOWE typu ZO-160-* INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 Luty 2011 r. POLSKA Sp. z o.o. 43-100 Tychy, ul. Murarska 2 tel/fax: (004 32) 327 14 59 004 32 326 44 00 004 32 326 44 03

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 2 Spis treści: 1. WSTĘP... 3 2. WARUNKI PRACY... 3 3. BUDOWA... 3 3.1 BUDOWA ZŁĄCZA OBROTOWEGO... 4 3.2 ODSTĘPY IZOLACYJNE W KOMORACH DOPŁYWOWYCH... 5 3.3 PODZESPOŁY EX MOGĄCE WCHODZIĆ W SKŁAD OBUDOWY... 5 3.4 ZŁĄCZA OGNIOSZCZELNE... 6 4 OCHRONA PRZED KOROZJĄ... 6 5 CECHOWANIE... 6 6 BADANIA WYROBU... 6 7 INSTRUKCJE BEZPIECZEŃSTWA... 7 7.1 INFORMACJE OGÓLNE... 7 7.2 INSTRUKCJA MONTAŻU I DEMONTAŻU... 7 7.3 PRZEGLĄDY I KONSERWACJE... 7.3.1 Zewnętrzne obudowy złącza... 7.3.2 Wnętrze obudowy... 7.3.3 Momenty dokręcania śrub... 7.3.4 Części zamienne... 7.4 OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA... 7.5 ANALIZA ZAGROŻEŃ PODCZAS EKSPLOATACJI I MONTAŻU... 9 7.6 WARUNKI PRZECHOWYWANIA I TRANSPORTU... 9 7.7 ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA PRZECIWWYBUCHOWEGO... 9 ZGODNOŚĆ Z NORMAMI... 9

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 3 1. Wstęp Złącze obrotowe typu ZO-160-* wykonano jako przeciwwybuchowe ognioszczelne i jest przeznaczone do przenoszenia energii elektrycznej poprzez układ szczotek do ruchomych części maszyn. Złącza te mogą być zabudowywane w maszynach i urządzeniach pracujących w wyrobiskach kopalń i instalacjach powierzchniowych tych kopalń, w których jest prawdopodobne wystąpienie zagrożenia wybuchu metanu i/lub pyłu węglowego. Dzięki zwartej i masywnej budowie stosowane może być w ciężkich warunkach eksploatacyjnych bez konieczności stosowania dodatkowych osłon mechanicznych. Złącze to zostało wykonane zgodnie z zasadami dobrej praktyki inżynierskiej w dziedzinie bezpieczeństwa oraz spełnia wymagania norm PN-EN 60079-0:2009; PN-EN 60079-1:2010. 2. Warunki pracy Złącze zostało przystosowane do pracy w następujących warunkach: temperatura otoczenia od -20 0 C do +40 0 C wilgotność względna do 95% w temperaturze 40 0 C pozycja pracy dowolna Dane techniczne: - Maksymalne napięcie znamionowe 1140 V - Maksymalny prąd 160 A - Maksymalne napięcie sterownicze 250V - Wymiary gabarytowe: (dł. x wys. x gł.) (* 730x30x30 mm - Stopień ochrony obudowy IP65 - Masa ~90 kg - Oznaczenie zabezpieczenia przeciwwybuchowego I M2 Ex d I Mb OBAC 11 ATEX. Oznaczenie złącza obrotowego ZO-160-* - gdzie * liczba przewodów sterowniczych: 1 jeden przewód 3 trzy przewody 3. Budowa Rys. 1 Widok ogólny złącza obrotowego ZO-160-* Obudowa ognioszczelna złącza typu ZO-160 składa się z trzech komór. Komory głównej (poz.1) wykonanej w kształcie walca do której przykręcone są komory przyłączowe w kształcie prostopadłościanów (poz.2 oraz poz.3). Całość wykonana jest jako stalowa konstrukcja spawana. Do komór przyłączowych przykręcane są wpusty kablowe (poz.), natomiast zamknięcie komór realizowane jest za pomocą przykręcanych śrubami pokryw (poz.4 oraz poz.5).

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 4 3.1 Budowa złącza obrotowego 2 6 11 1 6.1 6.2 6.3 9 3 5 4 13 7.3 7.1 7.2 1 6.4 6.7 6.6 6.5 7 10 1 Wersja wykonania złącza obrotowego typu ZO-160-1 - z jednym przewodem sterowniczym 3 6 11 1 6.1 6.2 6.3 9.2 2 5 7.3 7.1 7.2 6.4 6.7 6.6 6.5 7 10 1 Wersja wykonania złącza obrotowego typu ZO-160-3 - z trzema przewodami sterowniczymi Rys. 2 Budowa złącza obrotowego W komorze głównej (poz.1) osadzony jest obrotowo na łożyskach (poz.10, 11) wał (poz.6) do którego przykręcona jest komora przyłączowa (poz.3). Z drugiej strony do komory głównej przykręcana jest druga komora przyłączowa (poz.2) stanowiąca zamknięcie komory głównej. Wał obrotowy (poz.6) składa się z: osi (poz. 6.3) stanowiącej element nośny wału stalowej piasty (poz.6.6) zalewy poliuretanowej (poz. 6.2) hermetyzującej i izolującej wszystkie elementy metalowe wału obrotowego dodatkowo zabezpieczone przegrodami izolacyjnymi (poz.6.4). zacisków przyłączeniowych przewodów zewnętrznych (poz. 6.7) połączonych szynami miedzianymi (poz.6.5) o przekroju 60 mm 2 (lub przewodami dla sygnałów sterowniczych) z odpowiednimi pierścieniami ślizgowymi (poz.6.1). Połączenia elektryczne pomiędzy komorami realizowane są w następujący sposób : Pomiędzy komorą przyłączeniową A a komorą główną za pośrednictwem czterech szyn miedzianych dla torów prądowych (L1; L2; L3) i linii uziemiającej (PE) oraz przewodów sterowniczych łączących listwę zaciskową X1 z odpowiednimi pierścieniami (poz.6.1) na wale złącza. Przeniesienie energii elektrycznej pomiędzy obrotowymi elementami złącza realizowane jest za pomocą szczotek (poz. 7.1) osadzonych w trzymaczach (poz. 7.2) dociskanych sprężynami do pierścieni ślizgowych (poz. 6.1) osadzonych na wale.

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 5 Pomiędzy komorą przyłączeniową B i komorą główną za pomocą przewodów łączących szczotki (poz. 7.3) z izolatorami przepustowymi w komorze odpływowej (poz. 9.2) dla torów prądowych (L1; L2; L3) i linii uziemiającej (PE) oraz izolatorem przewodowym (poz. 9.1) dla przewodów sterowniczych połączonych z listwą X1 (poz.1). +B-PE Widok komory przyłączowej "B" 9.1 +B-X1 +B-L1 +A-PE Widok komory przyłączowej "A" +A-L1 +A-L2 9.2 +A-X1 +A-X2 1 6 6.4 +A-L3 +B-L3 +B-L2 +B-X2 Rys.3 Przykładowe rozmieszczenie zacisków w komorach przyłączeniowych Wprowadzenie przewodów zewnętrznych do komór przyłączowych realizowane jest poprzez odpowiednie wpusty kablowe i podłączenie odpowiednich żył roboczych na zaciski L1; L2; L3, żyły PE z odpowiednim zaciskiem, natomiast żył sterowniczych na zaciski znajdujące się na listwach X1; X2. W komorze przyłączowej B znajduje się dodatkowy wpust kablowy do podłączenia innego przewodu z żyłami sterowniczymi (np. krańcówki sygnalizującej odwinięcie kabla z bębna). 3.2 Odstępy izolacyjne w komorach dopływowych Minimalne odstępy izolacyjne powierzchniowe i powietrzne wg tab. 1 PN-EN 60079-7 dla napięcia 1250V i pierwszej grupy materiałowej dla torów prądowych (L1; L2; L3) wynoszą: powierzchniowy 22 mm powietrzny 1 mm, natomiast dla przewodów sterowniczych dla napięcia 250 V powierzchniowy 5 mm powietrzny 5 mm 3.3 Podzespoły Ex mogące wchodzić w skład obudowy Obudowa może być wyposażona w izolatory przepustowe, wpusty kablowe lub odpowiednie korki zaślepiające oraz wzierniki i elementy manipulacyjne. Tabela1 Podzespoły Ex przeznaczone do montowania w złączu obrotowym Lp. Nazwa podzespoły 1 Izolator przepustowy wielożyłowy przewodowy typu 07-9102-***2 Korek zaślepiający typu 07-910Z-**/**, redukcja 07-910R-**/** Cecha budowy przeciwwybuchowej Exd I/II OBAC07ATEX 27U 2 Izolator przepustowy typu: PLD 10/1100 Ex d I/II PTB 9 ATEX 1069U 3 Wpust kablowy typu W1(2)d, lub zaślepka IM2 ExdI typu ZW1(2) KOMAG 09ATEX 20U 4 Wpusty kablowe 54232 IM2 ExdI IBExU01ATEX1013 Producent Bartec Emil A. Peters DRIM Gothe

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 6 5 Złączka nr 07-9702-0*** I M2 Ex e I PTB 99 ATEX 3117U 6 Minizłącza MBK KEMA 01 ATEX 2134U / IE- CEx KEM 07.000U Bartec Phoenix Contact 3.4 Złącza ognioszczelne Powierzchnie te są zabezpieczone przed korozją opcjonalnie: pokryte cienką warstwą wazeliny bezkwasowej lub pokryte powłokami galwanicznymi o grubości powłoki galwanicznej poniżej 0,00 mm. Budowa złącza umożliwia bezpośrednie lub pośrednie sprawdzenie prześwitów złączy kołnierzowych pokryw, przeznaczonych do sporadycznego otwierania. Minimalne długości złącz kołnierzowych i cylindrycznych oraz maksymalny prześwit określony jest w załączonej dokumentacji i spełnia wymagania wg tablicy 1 PN-EN 60079-1 dla grupy I i objętości powyżej 2000 cm 3. Minimalna długość złącza L [mm] Minimalna odległość do krawędzi otworu l [mm] 12,5 0,4 25 9 0,5 Maksymalny prześwit [mm] Złącza gwintowe spełniają wymagania określone w tablicy 3 PN-EN 60079-1: Skok gwintu Wykonanie gwintu i pasowanie Liczba zazębionych zwojów gwintu Głębokość zazębienia: - przy objętości osłony 100 cm 3 - przy objętości osłony > 100 cm 3 0,7 mm średnio dokładny wg ISO 965-1 5 5 mm mm 4 Ochrona przed korozją Obudowa złącza zabezpieczona jest przed korozją powłokami malarskimi i/lub wykonana ze stali odpornej na korozję. Płaszczyzny złącz ognioszczelnych są zabezpieczone jak w pkt.3.4. Drobne elementy np. śruby, wkręty itp. są zabezpieczone powłokami galwanicznymi. 5 Cechowanie Złącze obrotowe posiada tabliczkę znamionową umieszczoną na zewnątrz obudowy i zawierającą min: 6 Badania wyrobu Producent ma przeprowadzić badania wyrobu niezbędne w celu potwierdzenia, że wyprodukowane urządzenie jest zgodne z dokumentacją przedłożoną stacji badawczej oraz z prototypem lub próbką.

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 7 7 INSTRUKCJE BEZPIECZEŃSTWA 7.1 Informacje ogólne Czynności wymienione poniżej powinien wykonać pracownik o odpowiednich kwalifikacjach i uprawnieniach do instalowania urządzeń elektrycznych w strefach zagrożonych wybuchem, zgodnie z obowiązującymi przepisami. 7.2 Instrukcja montażu i demontażu Montaż i demontaż elementów złącza mogą prowadzić pracownicy producenta złącza lub posiadający odpowiednie zezwolenie producenta. B-B Montaż do części stałej konstrukcji Montaż do części obrotowej konstrukcji Rys. nr 4. Rysunek poglądowy montażu złącza obrotowego do konstrukcji Montaż do części stałej konstrukcji Złącze obrotowe należy montować do konstrukcji (wg rys. 4): - odpowiednie łapy komory dopływowej przykręcamy do konstrukcji stałej śrubami M12 - komorę główną przykręcamy śrubami M10 rozmieszczonymi na średnicy ø24 do części obrotowej konstrukcji (należy złącze bazować na średnicy ø250 do części obrotowej konstrukcji). Uwaga: Złącze obrotowe nie jest przeznaczone do przenoszenia obciążeni mechanicznych pomiędzy częściami konstrukcji do, której jest montowane złącze. Podłączenie przewodów elektrycznych - podłączyć przewody wprowadzając je przez odpowiednie wpusty kablowe do odpowiednich zacisków w komorach przyłączowych (rys.3). Przewody zasilające podłączyć do odpowiednich zacisków L1; L2; L3, przewód PE do odpowiednich zacisków w komorach przyłączowych. Przewody sterownicze podłączyć odpowiednio na listwy zaciskowe X1; X2. Szczegółowy schemat podłączenia przewodów sterowniczych wg schematów wykonywanych dla konkretnej aplikacji podłączeń. Wielkość zadławienia wpustów kablowych należy dobrać wg średnicy zewnętrznej wprowadzanych przewodów.

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 7.3 Przeglądy i konserwacje Zaleca się przeprowadzanie raz na rok okresową kontrolę stanu obudowy złącza ze szczególnym uwzględnieniem stanu i zabezpieczenia przejść ognioszczelnych, kompletności śrub mocujących oraz stanu wpustów kablowych i izolatorów przepustowych. Ponadto należy sprawdzić stan szczotek oraz pierścieni ślizgowych. Przy każdorazowym otwarciu komór należy sprawdzić stan powierzchni przejść ognioszczelnych i zabezpieczyć przed korozją. 7.3.1 Zewnętrzne obudowy złącza Obudowę złącza należy sprawdzić czy nie posiada uszkodzeń mechanicznych. Wszystkie uszkodzenia należy usunąć stosując odpowiednie elementy i środki. Przy stopniu ochrony IP 65 należy sprawdzić uszczelnienia gumowe zapewniające szczelność obudowy. W celu zachowania czystości wewnątrz obudowy należy wszystkie pokrywy szczelnie zamykać. Płaszczyzny złącz ognioszczelnych na pokrywach zabezpieczone są: wazeliną bezkwasową, muszą pozostawać czyste bez pyłu i kurzu. Przy ewentualnym odnowieniu starej warstwy zabezpieczenia należy oczyścić powierzchnię złącza do gołego metalu i dopiero potem nanieść pędzlem nową warstwę ochronną. 7.3.2 Wnętrze obudowy Należy sprawdzić czystość wnętrza obudowy złącza. W przypadku znacznego nagromadzenia kurzu lub pyłu należy go usunąć. Nie dopuszcza się stosowania sprężonego powietrza do tego celu, aby pył nie dostał się do wnętrza urządzeń łączeniowych w miejsca niewidoczne. 7.3.3 Momenty dokręcania śrub Zaleca się następujące momenty dokręcenia śrub elementów złącza (tab.2) Tabela 2 Wielkość gwintu Śruby mocujące urządzenia M 14,0 16,0 Nm M10 23,0 26,0 Nm M12 36,0 40,0 Nm W przypadku stosowania co najmniej 60% proponowanych wartości można przyjąć, że połączenie wykonane jest prawidłowo. W przypadku mniejszych wartości momentów należy wszystkie śruby podczas przeglądu ponownie dokręcić zgodnie z proponowanymi momentami obrotowymi. 7.3.4 Części zamienne Producent przewiduje części zamienne dla złącza jako wyposażenie wg tab.1 podzespoły Ex. 7.4 Ochrona przeciwporażeniowa Złącze wyposażone jest w wewnętrzne i zewnętrzny zacisk przyłączeniowy przewodów ochronnych lub wyrównawczych, który umożliwia skuteczne przyłączenie co najmniej jednego przewodu o przekroju wg (tab.3). Zaciski wykonane są ze stali nierdzewnej lub mosiądzu. Śruby dociskowe zacisków zabezpieczone są przed poluzowaniem podkładkami sprężystymi. Tabela 3 Przekrój przewodów fazowych insta- Minimalny przekrój odpowiedniego przewo- lacji S [mm 2 ] S 16 16<S 35 S>35 du ochronnego S p [mm 2 ] S 16 0,5S W czasie instalowania oraz eksploatacji należy stosować się do ogólnych zasad postępowania i BHP w takich warunkach. Na pokrywach mają być umieszczone tabliczki ostrzegawcze następującej treści: UWAGA NIE OTWIERAĆ POD NAPIĘCIEM

ZO-160 - INSTRUKCJA OBSŁUGI NR BP/IO/03/11 9 7.5 Analiza zagrożeń podczas eksploatacji i montażu Przewidywane zagrożenie Potłuczenia, przygniecenia podczas transportu Montaż mechaniczny: skaleczenia, obtarcia Wybuch Porażenie prądem Sposoby zabezpieczenia Transport za pomocą urządzeń dźwigowy lub ręczny z wykorzystaniem uchwytów zamontowanych do obudowy złącza Stosowanie odpowiednich, sprawnych kluczy i narzędzi do montażu oraz odzieży ochronnej przez pracowników Kompletność i odpowiednie dokręcenie śrub mocujących pokrywy. Prawidłowy stan przejść ognioszczelnych. Zaciski uziemiające oraz tabliczki ostrzegawcze. Montaż i obsługa tylko przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe 7.6 Warunki przechowywania i transportu Złącze obrotowe powinno być przechowywane w pomieszczeniu magazynowym zamkniętym, chroniącym ją przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi, agresywnymi parami i gazami powodującymi korozję, w temperaturze otoczenia od 20 0 C do +40 0 C i wilgotności względnej powietrza nieprzekraczającej 75%, opakowana w osłonę foliową. Transport na powierzchni powinien się odbywać środkami krytymi, po uprzednim zabezpieczeniu przed przesuwaniem, silnymi wstrząsami i udarami oraz ochroną przed szkodliwym oddziaływaniem warunków atmosferycznych. Transport w podziemiach kopalń wg obowiązujących przepisów. 7.7 Środki bezpieczeństwa przeciwwybuchowego Złącze obrotowe jest w wykonaniu przeciwwybuchowym. Decydujące znaczenie dla zachowania tej cechy ma dbałość o prawidłowy stan przejść ognioszczelnych oraz odpowiedni montaż podzespołów i pokryw. Przejścia ognioszczelne oraz połączenia pomiędzy poszczególnymi podzespołami Ex powinny spełniać wymagania norm: PN-EN 60079-0:2009; PN-EN 60079-1:2010 w zakresie : - wymiarów zastosowanych złącz ( pkt.5 PN-EN 60079-1:2010) - wymagań dla połączeń śrubowych (pkt.9 PN-EN 60079-0:2009) Prześwity graniczne są zgodne z normą a długości złącz ognioszczelnych są większe od minimalnych. Zgodność z normami Obudowę wykonano zgodnie z wymaganiami norm: PN-EN 60079-0:2009 Atmosfery wybuchowe -- Część 0: Sprzęt -- Podstawowe wymagania. PN-EN 60079-1: 2010 Atmosfery wybuchowe -- Część 1: Zabezpieczenie urządzeń za pomocą osłon ognioszczelnych "d"