1 Piotr Podemski Prywatne Gimnazjum nr 2 Poziomy wymagań z przedmiotu Historia dla klasy I. Poziom podstawowy (ocena dopuszczająca i dostateczna): Uczeń potrafi: wymienić rodzaje źródeł historycznych, wyjaśnić pojęcia: źródło historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, wyjaśnić znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów, wykorzystywać oś czasu. dokonać najprostszego podziału źródeł, prawidłowo określić wiek wydarzenia, określić wydarzenia w kategoriach wcześniejsze późniejsze, umieszczać wydarzenia na osi czasu, podać różne sposoby mierzenia czasu. wyjaśnić pojęcia: prehistoria, paleolit, człowiek pierwotny, człowiek rozumny, scharakteryzować epokę paleolitu, wskazać związki między warunkami klimatycznymi a życiem ludzi w najdawniejszych czasach, wyjaśnić pojęcia: neolit, rewolucja neolityczna, wyjaśnić zależność człowieka od warunków geograficzno-przyrodniczych, np. w rolnictwie. wskazać na mapie obszar Bliskiego Wschodu, wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu nazwano rewolucją, przedstawić czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu, wyjaśnić różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia, wyjaśnić pojęcia: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Międzyrzecze, monarchia despotyczna, system irygacyjny, lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Mezopotamię, Babilonię, Tygrys i Eufrat, dostrzec zależność między powstaniem cywilizacji i państwa a organizacją pracy, wyjaśnić pojęcia: epoka brązu, politeizm, miasto-państwo, pismo klinowe, kodeks, wyjaśnić wpływ środowiska naturalnego na życie ludzi cywilizacji nadrzecznych. zinterpretować główną zasadę Kodeksu Hammurabiego: oko za oko, ząb za ząb, dostrzec przejawy świadomej ingerencji człowieka w środowisko naturalne. wyjaśnić pojęcia: faraon, monarchia despotyczna, niewolnik, hieroglify, papirus, wyjaśnić zależności między położeniem geograficznym a powstaniem cywilizacji i państwa egipskiego. wskazać na mapie i określić położenie geograficzne Egiptu, opisać warunki geograficzno-przyrodnicze Egiptu oraz opowiedzieć o sposobie życia i podstawowych zajęciach mieszkańców, określić zakres władzy faraona, wymienić osiągnięcia cywilizacji egipskiej, głównych bogów, w których wierzyli Egipcjanie. wyjaśnić pojęcia: politeizm, mumia, sarkofag, balsamowanie, piramida, Księga Umarłych, wyjaśnić związki między religią a przyrodą. przedstawić wyobrażenia Egipcjan o życiu pozagrobowym,
wyjaśnić pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, Ziemia Obiecana, monoteizm, niewola babilońska, naród wybrany, prorok, Jahwe, przedstawić wpływ kultury Izraelitów na naszą cywilizację. wskazać na mapie Izrael, Palestynę, Jerozolimę, scharakteryzować religię Izraelitów, ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości, wymienić najważniejsze cechy i osiągnięcia cywilizacji starożytnego Wschodu. dostrzec różnice między politeizmem a monoteizmem, wyjaśnić pojęcia: Hellada, Hellen, polis, kolonia, wskazać na mapie i określić położenie geograficzne Grecji, wymienić głównych bogów greckiego panteonu. wyjaśnić pojęcia: panteon, heros, mit, Hades, Pytia, Pola Elizejskie, określić rolę religii w umacnianiu wspólnoty Hellenów, określić dziedziny życia, którymi opiekowali się greccy bogowie, wskazać na mapie Olimp, Delfy, opowiedzieć kilka mitów i dokonać ich dydaktycznej interpretacji, przedstawić poglądy Greków na temat życia pozagrobowego, wyjaśnić datę 776 p.n.e., wyjaśnić pojęcia: olimpiada, rydwan, pokój boży. lokalizować na mapie Olimpię, ocenić rolę igrzysk w życiu Greków, wyjaśnić pojęcia: heloci, spartiata, falanga, hoplita, periojkowie, Lacedemon. wskazać na mapie Peloponez, Spartę, wyjaśnić znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy, wymienić postaci, które przyczyniły się do powstania ustroju demokratycznego. wyjaśnić pojęcia: demokracja, ostracyzm, arystokracja, tyran, strateg. przedstawić ustrój Aten, ocenić zasady demokracji ateńskiej, wyjaśnić daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e., wymienić postacie: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa. wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew Greków z Persami, wyjaśnić symboliczny sens nazwy: Termopile, wyjaśnić sens słów: Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom, ocenić postawę Greków w momencie najazdu perskiego, wymienić sławnych filozofów greckich: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, wymienić twórców teatru i rzeźby greckiej: Ajschylosa, Sofoklesa, Fidiasza. wyjaśnić pojęcia: filozofia, tragedia, komedia, dramat, amfiteatr, opowiedzieć, jak powstał teatr grecki, wyjaśnić datę 338 p.n.e., omówić postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego. przedstawić dokonania Aleksandra Wielkiego, wyjaśnić, jak powstała kultura hellenistyczna, określić cechy kultury hellenistycznej, określić wpływ kultury greckiej na współczesność, wyjaśnić datę 753 p.n.e., wymienić postacie: Romulusa, Remusa, Eneasza. 2
wyjaśnić pojęcia: Etruskowie, Lacjum, Palatyn, republika, patrycjusze, plebejusze, konsul, senat, trybun ludowy, weto, dyktator, omówić zasady funkcjonowania republiki. wskazać na mapie i opisać położenie geograficzne Rzymu, wymienić postacie: Hannibala, Scypiona Afrykańskiego, Mariusza. wyjaśnić pojęcia: prowincja, armia zawodowa, legion, imperium, romanizacja. wskazać na mapie kierunki i zasięg podboju Rzymian, przedstawić przyczyny ekspansji Rzymu, wyjaśnić, czego dotyczyła, na czym polegała i jakie skutki wywarła reforma Mariusza, wyjaśnić daty: 49 p.n.e., 44 p.n.e., 30 p.n.e. 14 n.e., omówić postacie: Juliusza Cezara, Brutusa, Oktawiana Augusta. wyjaśnić pojęcia: pokój rzymski, kalendarz juliański, przedstawić przyczyny i przejawy kryzysu w republice rzymskiej, podać, kto i kiedy powiedział: I ty, Brutus e, przeciwko mnie?, na podstawie tekstów źródłowych ocenić postać Oktawiana Augusta, wyjaśnić datę 73 71 p.n.e., omówić postać Spartakusa, wymienić grupy społeczne w Rzymie. wyjaśnić pojęcia: termy, igrzyska, niewolnik, gladiator, chleba i igrzysk, Koloseum, określić położenie niewolników, dokonać oceny moralnej systemu niewolniczego w państwie rzymskim, wyjaśnić, dlaczego i kiedy doszło do powstania Spartakusa, wyjaśnić pojęcia: bazylika, fresk, atrium, Via Appia, kamień milowy. wyjaśnić znaczenie zwrotu: wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, scharakteryzować znaczenie dróg w państwie rzymskim, wyjaśnić daty: 6 p.n.e., 64 n.e., 313, 381, omówić postacie: Jezusa Chrystusa, apostołów Piotra i Pawła, Nerona, Konstantyna Wielkiego, wymienić najważniejszych bogów rzymskich. wyjaśnić pojęcia: tolerancja religijna, ewangelia, Dzieje Apostolskie, Mesjasz, opowiedzieć o prześladowaniach chrześcijan, lokalizować na osi czasu daty: 313 r., 381 r., wyjaśnić daty: 395, 476, wymienić postać Attyli. wyjaśnić pojęcia: wędrówka ludów, insygnia, barbarzyńcy, wandalizm, kolon, dowieść, że o potędze i trwałości państwa decyduje nie tylko jego obszar, ale również stabilny rozwój. określić przyczyny upadku Imperium Rzymskiego, wymienić plemiona wkraczające w granice państwa, lokalizować na osi czasu daty: 395 r., 476 r., wyjaśnić umowne znaczenie daty 476 r. jako cezury między starożytnością a średniowieczem, przedstawić osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne Greków i Rzymian, ocenić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Grecji i Rzymu oraz dostrzec ich obecność we współczesnym świecie, wyjaśnić, że kultura grecko-rzymska oraz religia chrześcijańska stanowią filary kultury europejskiej, wyjaśnić datę 1054, omówić postać Justyniana Wielkiego. 3
wyjaśnić pojęcia: Kodeks Justyniana, cezaropapizm, schizma, Kościół prawosławny, sobór, dogmat, mozaika, ikona, orientalizm. scharakteryzować dorobek kulturowy Bizancjum, wyjaśnić datę 622, wymienić najważniejsze zasady islamu, wymienić postać Mahometa, wyjaśnić pojęcia: święta wojna, Allah, Koran, islam, muzułmanin, meczet, era muzułmańska, kalifat, państwo teokratyczne. dostrzec wpływ kultury islamskiej na średniowieczną Europę, sytuować na mapie terytorium Arabów, wyjaśnić daty: 496, 800, 843, wymienić postacie: Karola Wielkiego, Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego. wyjaśnić pojęcia: dynastia, monarchia, Normanowie, renesans karoliński, minuskuła karolińska, kopista, sytuować na mapie zasięg terytorialny państwa Franków, wskazać na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu z 843 r., wyjaśnić datę 962, wymienić postacie: Ottona I, Jana XII, Ottona III. scharakteryzować poglądy Ottona III na odnowione cesarstwo rzymskie. wyjaśnić rolę Ottonów w dążeniu do budowy zjednoczonej Europy, wyjaśnić pojęcia: feudalizm, senior, wasal, lenno, danina, hołd lenny, trójpolówka, komendacja, inwestytura, rozejm boży, stan. określić charakterystyczne cechy feudalizmu jako systemu społeczno-ekonomicznego średniowiecznej Europy, wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów, wyjaśnić datę 1122, wymienić postacie: Grzegorza VII, Henryka IV, Franciszka z Asyżu. wyjaśnić pojęcia: asceza, reguła, zakon, uniwersalizm, ukazać rolę Kościoła w kształtowaniu średniowiecznego poglądu na świat, wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu, wyjaśnić daty: 1095, 1291, wyjaśnić pojęcia: rekonkwista, Turcy Seldżuccy, krucjata. wymienić postacie: Urbana II, Salah ad-dina, Innocentego III, Ludwika IX Swiętego, wymienić nazwy zakonów rycerskich oraz cele i okoliczności ich powstania. wskazać na mapie Królestwo Jerozolimy, wyjaśnić pojęcia: czarna śmierć, teologia, na czym polegał średniowieczny pogląd na świat i człowieka. wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe średniowiecza, dostrzec wpływ religii chrześcijańskiej na życie ludzi średniowiecza, ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultury, rozróżnić style romański i gotycki oraz omówić ich cechy charakterystyczne, wyjaśnić daty: 966, 972, wymienić postacie: Galla Anonima, Mieszka I, Ibrahima ibn Jakuba, Hodona, Thietmara, wymienić najważniejsze plemiona słowiańskie, zamieszkujące ziemie polskie. wyjaśnić pojęcia: plemię, gród, dynastia, przedstawić proces kształtowania się państwa polskiego, wskazać przyczyny i określić znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I, 4
lokalizować na osi czasu daty wydarzeń: chrztu Polski, bitwy pod Cedynią, wskazać na mapie granice państwa polskiego w czasach Mieszka I, wyjaśnić daty: 1000, 1025, omówić postacie: Bolesława Chrobrego, św. Wojciecha, wyjaśnić pojęcia: arcybiskupstwo, gród, podgrodzie, woj, drużyna, omówić polityczne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego. ocenić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej, lokalizować na osi czasu daty: zjazdu w Gnieźnie, koronacji Bolesława Chrobrego, korzystając z mapy, przedstawić zmiany terytorialne w czasach pierwszego koronowanego władcy polskiego, wyjaśnić daty: 1025, 1039, 1076, omówić postacie: Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego, biskupa Stanisława, Wincentego Kadłubka. wyjaśnić pojęcie: kryzys państwa, wskazać przyczyny kryzysu państwa polskiego za Mieszka II, ocenić politykę Bolesława Śmiałego w stosunku do cesarza Henryka IV, wyjaśnić politykę władców piastowskich w stosunku do Pomorza, scharakteryzować postaci: Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego, biskupa Stanisława, Wincentego Kadłubka, Galla Anonima. wyjaśnić daty: 1109, 1138, scharakteryzować postacie: Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Zbigniewa, Henryka V. wyjaśnić pojęcia: trybut, statut, omówić zasady statutu Bolesława Krzywoustego. wyjaśnić przyczyny i przebieg walk obronnych Polski w 1109 r., wyjaśnić znaczenie Pomorza dla sprawnego funkcjonowania gospodarki państwa polskiego, wyjaśnić datę 1226, scharakteryzować postać Konrada Mazowieckiego. wyjaśnić pojęcia: prawo składu, lokacja, immunitet, sołtys, omówić różnice między lokacją na prawie polskim i niemieckim. opowiedzieć o początkach państwa krzyżackiego, wskazać czynniki jednoczące kraj, daty: 1295, 1300, 1308, 1320, 1331, scharakteryzować postacie: Władysława Łokietka, Przemysła II, Wacława II, Wacława III. wyjaśnić pojęcia: bulla, starosta. lokalizować na osi czasu wydarzenia: koronację Przemysła II i Władysława Łokietka, zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, bitwę pod Płowcami, wskazać na mapie ziemie zajęte przez Łokietka i pozostające poza granicami państwa, wyjaśnić daty: 1333 1370, 1339, 1343, 1364, scharakteryzować postacie: Kazimierza Wielkiego, Janka z Czarnkowa. wyjaśnić pojęcia: kodyfikacja prawa, monarchia stanowa, przedstawić wpływ Akademii Krakowskiej na rozwój kultury i organizację państwa Kazimierza Wielkiego. ocenić rolę Kazimierza Wielkiego w umacnianiu pozycji Polski w Europie, przedstawić zmiany terytorialne państwa polskiego w X XIV w., porównać organizację państwa pierwszych Piastów z organizacją państwa Kazimierza Wielkiego, 5
6 ocenić wpływ religii chrześcijańskiej na życie społeczeństwa polskiego w X XIV w., charakteryzować wzorce osobowe człowieka średniowiecza (władca, asceta, rycerz) Poziom rozszerzony (ocena dobra i bardzo dobra): Uczeń dodatkowo potrafi: wymienić przyrządy służące do mierzenia czasu. ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego, wyjaśnić wpływ procesu ujarzmiania przyrody na ewolucję człowieka. wskazać na mapie siedziby pierwszych ludzi, opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu. opowiedzieć o życiu i zajęciach ludzi epoki neolitu, ocenić wpływ wynalazków technicznych na polepszenie warunków życia człowieka. przedstawić osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej i babilońskiej oraz ocenić ich znaczenie, wymienić i scharakteryzować poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego, opowiedzieć o zadaniach i roli poszczególnych grup społeczeństwa w życiu państwa, opisać organizację państwa egipskiego, wykreślić schemat przedstawiający społeczeństwo egipskie. podać najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej i docenić ich znaczenie w rozwoju ludzkości. wskazać na mapie szlak wędrówki narodu wybranego, zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wydarzenia z dziejów narodu żydowskiego od czasów Abrahama do zakończenia niewoli babilońskiej, opowiedzieć, jak powstało państwo żydowskie Izrael. ocenić najważniejsze cechy i osiągnięcia cywilizacji starożytnych. dostrzec związek między warunkami naturalnymi Grecji a wykształceniem się polis i życiem mieszkańców. opowiedzieć o zajęciach Greków, wskazać przyczyny i zasięg kolonizacji greckiej. scharakteryzować rolę, jaką w życiu Greków pełniły wyrocznie. wyszukać w mitach wartości uniwersalne, opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów i oddawali im cześć, posługiwać się zwrotami: syzyfowa praca, stajnia Augiasza, męki Tantala. wymienić dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju, wymienić pozostałe konkurencje sportowe. wyjaśnić różnicę między igrzyskami olimpijskimi a olimpiadą, opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich, przedstawić idee starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich, dostrzec we współczesnych igrzyskach olimpijskich bezpośrednie nawiązanie do tradycji greckiej. scharakteryzować strukturę społeczeństwa Sparty, przedstawić zasady, na których opierał się ustrój Sparty, ocenić surowe zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie, wskazać w nich wartości aprobowane przez siebie, dokonać oceny ustroju Sparty. przedstawić proces kształtowania się demokracji ateńskiej,
wskazać różnice między demokracją ateńską a współczesną (np. w Polsce). omówić postawy sławnych dowódców greckich z V w. p.n.e.. przedstawić przyczyny wojen grecko-perskich, udowodnić tezę, że konfrontacja Greków z Persami zapoczątkowała kształtowanie się tożsamości europejskiej. wyjaśnić, jak powstała filozofia. podać genezę rozkwitu Aten w V w. p.n.e., ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury śródziemnomorskiej. ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kulturalnym Aten, dostrzec wpływ wojny peloponeskiej na umocnienie się Macedonii. wskazać na mapie terytoria zajmowane przez armie Aleksandra Wielkiego. wskazać ponadczasowe wartości filozofii greckiej, opisać warunki naturalne Italii, opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu, wyjaśnić, na czym polegały zasady jednoroczności i kolegialności, porównać ustrój w Atenach i Rzymie oraz wskazać różnice między demokracją a republiką. wskazać na mapie kolejno zakładane prowincje, opowiedzieć o organizacji i zasadach obowiązujących w armii rzymskiej, z jednoczesnym podkreśleniem jej wkładu w zwycięstwa, opowiedzieć o organizacji prowincji. wyjaśnić związek między reformą Mariusza a upadkiem republiki. lokalizować na mapie kierunki i zasięg podbojów Juliusza Cezara, wskazać, na czym opierała się dyktatura Cezara, wyjaśnić symboliczne znaczenie zwrotów: kości zostały rzucone, przekroczyć Rubikon, dokonać oceny postaci Juliusza Cezara. określić znaczenie niewolnictwa dla państwa rzymskiego, określić różnice w położeniu grup społecznych państwa rzymskiego. opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzymu spędzali czas wolny, opisać wygląd Rzymu, przedstawić i ocenić wartości kultywowane w rodzinie rzymskiej, wskazać ich ponadczasowe znaczenie, dokonać etycznej oceny igrzysk rzymskich i porównać je z igrzyskami greckimi. na przykładzie badań archeologicznych prowadzonych w Pompejach dostrzec ich wpływ na rozwój wiedzy historycznej (związki między osiągnięciami archeologii a wiedzą historyczną), opisać wygląd Pompejów, opowiedzieć o zasadach, jakie obowiązywały w rzymskim domu. wyjaśnić rolę chrześcijaństwa w starożytności. porównać chrześcijaństwo z wierzeniami Greków i Rzymian, wyjaśnić związek chrześcijaństwa z judaizmem, wyjaśnić przyczyny zwycięstwa chrześcijaństwa w IV w.. wyjaśnić przyczyny podziału cesarstwa, ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym, wskazać na mapie kierunki najazdów ludów barbarzyńskich, granicę podziału ustaloną w 395 r. dostrzec ciągłość rozwoju cywilizacyjnego i korzystanie z dorobku innych kultur przez kolejne pokolenia, zauważyć związki między życiem politycznym a przemianami cywilizacyjnymi. 7
wymienić strefy kulturowe i polityczne powstałe po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i wskazać je na mapie, wyjaśnić, dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuację państwa rzymskiego, scharakteryzować działalność Justyniana Wielkiego, wyjaśnić przyczyny strat terytorialnych cesarstwa bizantyjskiego, wyjaśnić przyczyny podziału chrześcijaństwa na odrębne wyznania. omówić główne dokonania Mahometa. dostrzec związki między islamem a religią żydowską i chrześcijaństwem, wyjaśnić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Arabów. scharakteryzować rolę chrześcijaństwa w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym Europy. wyjaśnić proces kształtowania się państw średniowiecznej Europy na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego, ocenić rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu się średniowiecznej Europy, ocenić wkład Karola Wielkiego w postęp cywilizacyjny Europy Zachodniej, wyjaśnić przyczyny i znaczenie odnowienia cesarstwa na Zachodzie, przedstawić znaczenie podziału cesarstwa między trzech wnuków Karola Wielkiego, dostrzec i uzasadnić dynamikę zmiany od monarchii Franków do traktatu w Verdun w 843 r., wyjaśnić rolę Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego i Karola Wielkiego w historii. dostrzec wpływ polityki cesarzy rzymskich na tronie niemieckim na sytuację Słowian, rozumieć przyczyny rozbicia politycznego średniowiecznej Europy. wyjaśnić, na czym polegał ustrój społeczno-prawny, przybierający formę stosunków: senior wasal, wyjaśnić proces wyodrębniania się dwóch podstawowych grup społecznych: feudałów i chłopów, przedstawić zależności społeczne, oparte na prawie lennym, omówić proces kształtowania się stanów, omówić proces powstawania miast i ich rolę. scharakteryzować znaczenie reform Grzegorza VII dla Kościoła. wskazać przyczyny walki o prymat w Europie między cesarstwem a papiestwem, wyjaśnić rolę Grzegorza VII, Henryka IV, Franciszka z Asyżu, benedyktynów, cystersów, franciszkanów i dominikanów w historii. wyjaśnić polityczne, religijne i społeczno-gospodarcze przyczyny wypraw krzyżowych, wyjaśnić następstwa wypraw krzyżowych (polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe, obyczajowe) dla Europy i świata, sytuować na mapie szlaki wypraw krzyżowych. lokalizować na mapie miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety. określić główny powód wydania dokumentu Dagome iudex. wskazać na mapie obszary zajmowane przez plemiona słowiańskie. scharakteryzować strukturę i zajęcia ludności państwa wczesnopiastowskiego. omówić organizację państwa polskiego w czasach pierwszych Piastów, opowiedzieć o misji św. Wojciecha. omówić podłoże konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem. synchronizować wydarzenia w Polsce z wydarzeniami w Europie w XI w., przedstawić wkład Kazimierza Odnowiciela w odbudowę państwa, ocenić znaczenie wojny obronnej dla kształtowania się poczucia wspólnoty narodowej, omówić przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego w Polsce, 8
dostrzec zmiany terytorialne państwa polskiego w X XII w., ocenić postaci: Henryka V, Władysława Hermana, Zbigniewa, Sieciecha i Bolesława Krzywoustego w historii. wytłumaczyć, jak doszło do powstania gospodarki towarowo-pieniężnej, dostrzec zmiany w składzie narodowościowym, czego konsekwencje były widoczne do połowy XX w.. opowiedzieć o rządach Wacława II i Wacława III, omówić drogę Władysława Łokietka do korony. omówić cele polityki wewnętrznej oraz zagranicznej Kazimierza Wielkiego. porównać obszar Polski w XIV w. ze stanem terytorialnym w 1138 r., porównać i ocenić sytuację społeczną, polityczną, gospodarczą i kulturalną Polski z sytuacją na zachodzie Europy. dostrzec zmiany polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturalne oraz ich uwarunkowania w X XIV w., ocenić rolę Kościoła w Polsce w ciągu 400 lat, synchronizować wydarzenia polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturalne w Europie z wydarzeniami w Polsce. 9