Informacja na posiedzenie Komisji Gospodarki Komunalnej i Komunikacji w Sosnowcu w dniu 16.04.2014 r. Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego powołany został w roku 1991 i pełni funkcję organizatora komunikacji miejskiej. Obecnie KZK GOP tworzy 27 gmin tj. Bytom, Bobrowniki, Będzin, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Chełm Śląski, Gierałtowice, Gliwice, Imielin, Katowice, Knurów, Mysłowice, Piekary Śląskie, Pilchowice, Psary, Pyskowice, Radzionków, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Siewierz, Sławków, Sosnowiec, Sośnicowice, Świętochłowice, Wojkowice, Zabrze. Zasięg działania Związku obejmuje prawie całą aglomerację katowicką - teren o powierzchni ok. 1,7 tys. km 2, zamieszkany przez prawie 2 miliony osób. KZK GOP jest organizatorem komunikacji miejskiej na terenie gmin członkowskich i do podstawowych jego zadań należy 1 : 1. organizacja lokalnego transportu zbiorowego, 2. utrzymanie i rozwój infrastruktury Związku, 3. prowadzenie prac studialnych nad rozwojem systemów transportowych, 4. realizację innych praw i obowiązków związanych z transportem zbiorowym, 5. podejmowanie działań zmierzających do rozwoju elektronicznych usług publicznych (w tym transportowych), 6. promocja oraz informacja o usługach transportu zbiorowego, 7. inicjowanie i koordynacja przedsięwzięć związanych z zarządzaniem ruchem oraz parkowaniem w miastach. W celu realizowania podstawowego zadania tj. organizacji transportu zbiorowego, KZK GOP zleca wykonywanie usług przewozowych podmiotom o różnej formie prawnej, dysponującym odpowiednim taborem. Do największych przewoźników pod względem wielkości wykonywanej pracy eksploatacyjnej w komunikacji autobusowej zaliczamy PKM Sosnowiec Sp. z o.o., PKM Katowice Sp. z o.o. oraz PKM Gliwice Sp. z o.o.. Komunikacja tramwajowa realizowana jest przez spółkę Tramwaje Śląskie S.A. z którą Związek na podpisaną umowę do 2030 roku. 1 Statut Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Komunikacyjnego z siedzibą w Katowicach (Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego z dnia 23 października 2009 r. Nr 187, poz. 3401) z późn. zm.
2 Kierunki rozwoju KZK GOP KZK GOP dąży do dostosowywania podaży i komfortu usług przewozowych w komunikacji miejskiej do potrzeb pasażerów, przy wykorzystaniu m.in. nowoczesnych technologii współfinansowanych ze środków unijnych. Pozwala to zaoferować nowoczesny, zintegrowany, bezpieczny i przyjazny dla pasażera transport, co powinno się przyczynić do zwiększania zainteresowania miejskim transportem zbiorowym kosztem konkurencyjnych przejazdów indywidualnych. Obecnie KZK GOP realizuje przedsięwzięcia związane z: 1. ŚKUP - Projekt Śląskiej Karty Usług Publicznych. Realizacja projektu pozwoli na szeroką promocję społeczeństwa informacyjnego, poprzez upowszechnienie płatności bezgotówkowych. ŚKUP jako elektroniczny instrument płatniczy będzie pozwalała na dokonywanie płatności bezgotówkowych za usługi publiczne świadczone na terenie gmin KZK GOP oraz innych organizatorów komunikacji. Dodatkowo karta będzie mogła służyć jako identyfikator mieszkańca. Przewiduje się również użycie ŚKUP w roli nośnika certyfikatu podpisu elektronicznego. Informacja dotycząca prac nad projektem Śląskiej Karty Usług Publicznych przedstawiono w załączniku. 2. SDIP - System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej jest elementem systemu zarządzania ruchem pojazdów, umożliwiający m.in. zarządzanie taborem w czasie rzeczywistym. W efekcie realizacji Projektu ulegnie poprawie obsługa komunikacyjna mieszkańców. Projekt ten jest związany z pilotażowym wdrożeniem systemu monitorowania ruchu na kluczowych ciągach komunikacyjnych Aglomeracji Górnośląskiej wraz z informowaniem o aktualnej sytuacji ruchowej. System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej, jako jeden z elementów Inteligentnych Systemów Transportowych ma przyczynić się do zwiększenia: - dostępności informacji dla pasażerów, - atrakcyjności transportu organizowanego przez KZK GOP, - bezpieczeństwa publicznego transportu samochodowego, - punktualności środków transportu zbiorowego. W chwili obecnej trwają prace związane z uruchomieniem systemu. Charakterystyka oraz zmiany w komunikacji miejskiej w Sosnowcu Obszar gminy Sosnowiec obsługiwany jest przez 52 linie autobusowe i 5 linii tramwajowych. Prawie 96% pracy eksploatacyjnej taborem autobusowym na obszarze gminy Sosnowiec zapewnia PKM Sosnowiec Sp. z o.o., natomiast pozostała praca eksploatacyjna (ponad 4%) zapewniają pozostali przewoźnicy: PKM Katowice Sp. z o.o., POLKAR Kraków i
3 RUDPOL-OPA Ruda Śląska, PKM Świerklaniec sp. z o.o./mjp Baz, Meteor. Obsługę linii tramwajowych w całości zapewniają Tramwaje Śląskie S.A. W ciągu dnia roboczego linie autobusowe wykonują około 20.000 wzkm (taborem typu B około 7.067 wzkm, taborem typu C około 12.933 wzkm), a linie tramwajowe około 7.699 wzkm. W soboty linie autobusowe wykonują 12.291 wzkm (odpowiednio B - 7.705 wzkm, C - 4.586 wzkm), a linie tramwajowe wykonują 5.441 wzkm. W niedziele i święta linie autobusowe wykonują 9.923 wzkm (odpowiednio B - 7.080 wzkm, C 2.843 wzkm), a linie tramwajowe około 4.702 wzkm. Planowana na rok 2014, roczna wielkość pracy eksploatacyjnej dla linii autobusowych wynosi 6.215.622 wzkm i 2.487.348 wzkm dla linii tramwajowych. KZK GOP. Poniżej w tabeli przedstawiona została charakterystyka gminy Sosnowiec na tle całego Tab.1 Charakterystyka gminy Sosnowiec na tle gmin KZK GOP Wyszczególnienie Gmina Sosnowiec KZK GOP Liczba mieszkańców (osoby) stan na 31.XII.2012 r. Powierzchnia (km2) stan na 31.XII.2012 r. Zmiana /udział % 213.513 1.959.165 10,9% 91 1.651 5,5% Liczba wzkm planowana na 2014 r. 8.702.970 84.367.450 10,3% Planowana wielkość dotacji do komunikacji na 2014 r. Źródło: www.stat.gov.pl, dane KZK GOP 47.774.155 zł 374.658.762 zł 12,8% Optymalizacja obsługi komunikacyjnej Okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. charakteryzował się stabilizacją zmian na terenie gminy Sosnowiec. Wprowadzane były jedynie korekty godzin odjazdów linii autobusowych wynikające z wniosków pasażerów. Prowadzone były analizy możliwości: poprawy obsługi dzielnicy Kazimierz Górniczy z centrum (wnioski mieszkańców); poprawy porannych dojazdów z zagórza do centrum oraz Katowic (wnioski mieszkańców); skierowania linii nr 622 do obsługi Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 5 (wniosek Radnego, Pana Jana Bosaka); uruchomienia dodatkowego przystanku na alei Mireckiego (wniosek hipermarketu KAUFLAND);
4 uruchomienia połączenia komunikacyjnego łączącego dzielnice Środula i Pogoń (interpelacja Radnego Rady Miejskiej); skierowania linii nr 811 lub 815 do obsługi dzielnicy Milowice (interpelacja Radnej, Pani Ewy Szoty); skierowania linii nr 90 do obsługi rejonu ulicy Gwiezdnej w dzielnicy Zagórze (interpelacja Radnego Rady Miejskiej); zmiany przebiegu linii nr 26 w celu obsługi Elektrociepłowni Będzin (wniosek mieszkańca); W ww. okresie wprowadzone zostały zmiany rozkładów jazdy na czas prowadzenia prac remontowych: - wiaduktu w ciągu ulicy Małobądzkiej od 11 lutego, - modernizacji linii tramwajowej na ulicy 3 Maja od 22 kwietnia, - przejazdu kolejowy w ciągu ulicy Wojska Polskiego 25-30 lipca, - wiaduktu tramwajowego nad ulicą Wojska Polskiego od 2 września, Trwały również przygotowania do zorganizowania w dniu 31 lipca komunikacji, na czas przejazdu wyścigu TOUR DE POLOGNE. Rozwiązana została również umowa na linię S-9, która obsługiwała centrum handlowe REAL od 1 maja. Sposób wyliczania dotacji (składki finansowej) z gmin oraz przyczyny wzrostu dotacji gminy Sosnowiec Składka finansowa (dotacja) gminy do komunikacji miejskiej wyliczana jest przez KZK GOP zgodnie z 40 Statutu KZK GOP. Ogólna wielkość dotacji z gmin KZK GOP obliczana jest jako suma wyników finansowych (dotacji) linii w gminach KZK GOP, w oparciu o planowane dochody, wydatki oraz pracę eksploatacyjną. Wielkość dotacji gmin KZK GOP do komunikacji autobusowej i tramwajowej w latach 2012 2014 wyniosła: w 2012 roku (rozliczenie) 304,8 mln zł, w tym: gmina Sosnowiec 39,6 mln zł, w 2013 roku (plan) 351,1 mln zł, w tym: gmina Sosnowiec 45,1 mln zł, w 2014 roku (plan) 374,7 mln zł, w tym: gmina Sosnowiec 47,8 mln zł. Szczegółowe rozliczenie dotacji gminy Sosnowiec za 2012 rok przedstawiono w załączeniu. Jednocześnie informuje się, że rozliczenie dotacji gmin KZK GOP, w tym również gminy Sosnowiec za 2013 rok nastąpi w miesiącu maju 2014 roku. Ponadto w załączeniu
5 przedstawiono zbiorcze wyniki badań linii autobusowych i tramwajowych za 2013 rok obsługujących gminę Sosnowiec. Sposób wyliczenia dotacji z gmin do poszczególnych linii komunikacyjnych (w oparciu o dochodowość linii) oraz ogólnej wielkości dotacji: Wynik finansowy linii obliczany jest jako różnica pomiędzy przychodami linii a kosztami jej obsługi. Podstawowymi elementami wykorzystywanymi do obliczenia wyniku finansowego linii są: - koszty przewozów, które wyliczane są na podstawie pracy eksploatacyjnej na danej linii oraz stawki płaconej przez KZK GOP przewoźnikowi, - przychody z linii, które są obliczane na podstawie: szacowanej liczby pasażerów na danej linii (wyliczonych na podstawie danych zebranych z wykonywanych corocznie pomiarów napełnień) oraz średniego wpływu od pasażera (wyliczanych na podstawie dochodów ze sprzedaży biletów). W przypadku, gdy linia przebiega przez obszar dwóch lub więcej gmin wynik finansowy linii dzielony jest proporcjonalnie na poszczególne gminy wg klucza podziału jakim jest praca eksploatacyjna (wozokilometry) wykonana na terenie danej gminy. Całkowita dotacja dla gminy KZK GOP obliczana jest jako suma wyników finansowych poszczególnych linii w części przypisanych do tej gminy. Ogólna wielkość dotacji gmin KZK GOP obliczana jest jako suma wyników finansowych linii (dotacji) w gminach KZK GOP. Wielkość dotacji z gmin uzależniona jest w 100% od dochodowości linii, stąd też zmiany dochodowości linii przekładają się na wielkość dotacji. Na wielkość dotacji gmin ma wpływ wiele czynników w tym między innymi: wielkość uzyskanych dochodów ze sprzedaży biletów, liczba przewiezionych pasażerów, stawki płacone przewoźnikom, poziom pracy eksploatacyjnej na terenie poszczególnych gmin. Planuje się, że dotacja gminy Sosnowiec do komunikacji w 2014 roku wzrośnie w stosunku do dotacji planowanej na 2013 roku o ok. 2,6 mln zł tj. o ok. 5,8%. Wzrost ten związany jest m.in. z współfinansowaniem w 2014 roku programów unijnych tj. Śląskiej Karty Usług Publicznych i Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej oraz ze zmian w dochodowości linii, która wynika ze wzrostu kosztów komunikacji, liczby przewiezionych pasażerów oraz dochodów uzyskanych ze sprzedaży biletów. Wpływ na poziom finansowania komunikacji miejskiej mają też inne czynniki. I tak należy zwrócić uwagę, że wskaźnik motoryzacji (liczony jako liczba samochodów na 1.000 mieszkańców) w gminie Sosnowiec wzrósł w okresie od 2009 r. do 2012 r. o 13,4%, podczas gdy
6 wskaźnik ten w kraju w analogicznym okresie czasu wzrósł o 12,5%. Liczba mieszkańców w gminie Sosnowiec w okresie od 2002 do 2012 roku spadła o 7,8%, natomiast w kraju w analogicznym okresie czasu nastąpił wzrost liczby mieszkańców o 0,8%. Liczba mieszkańców w wieku 70+ w gminie Sosnowiec w okresie od 2002 do 2012 roku wzrosła o 20,8%, natomiast liczba ta w kraju w analogicznym okresie czasu wzrosła o 17,1%. W poniższych tabelach przedstawiono podstawowe dane charakteryzujące komunikację na terenie gminy Sosnowiec tj. wielkość kosztów przewozów, pracy eksploatacyjnej oraz średniej stawki dla gminy Sosnowiec wraz ich zmianą w latach 2012-2014. Tabela 2. Koszty pracy eksploatacyjnej na terenie Sosnowca w latach 2012-2014 Wyszczególnienie Koszt pracy eksploatacyjnej (zł) Zmiana 2012 r. 2013 r. 2014 r. (plan) 2013 r./2012 r. 2014 r./2013 r. PKM Sosnowiec Sp. z o.o. 36 474 217 zł 36 903 658 zł 39 295 508 zł 1,2% 6,5% Tramwaje Śląskie S.A. 23 411 974 zł 24 059 910 zł 26 717 485 zł 2,8% 11,0% Pozostali przewoźnicy 1 298 433 zł 1 624 002 zł 1 450 050 zł 25,1% -10,7% RAZEM 61 184 624 zł 62 587 570 zł 67 463 043 zł 2,3% 7,8% Tabela 3. Praca eksploatacyjna na terenie Sosnowca w latach 2012-2014 Wyszczególnienie Liczba wzkm Zmiana 2012 r. 2013 r. 2014 r. (plan) 2013 r./2012 r. 2014 r./2013 r. PKM Sosnowiec Sp. z o.o. 5 927 348 5 934 972 5 946 260 0,1% 0,2% Tramwaje Śląskie S.A. 2 515 178 2 384 793 2 487 348-5,2% 4,3% Pozostali przewoźnicy 270 774 342 260 269 362 26,4% -21,3% RAZEM 8 713 300 8 662 025 8 702 970-0,6% 0,5%
7 Tabela 4. Średnia stawka płacona za usługi przewozowe na terenie Sosnowca w latach 2012-2014 Wyszczególnienie Średnia stawka (zł/wzkm) 2012 r. 2013 r. 2014 r. (plan) Zmiana 2013 r./2012 r. 2014 r./2013 r. PKM Sosnowiec Sp. z o.o. 6,15 zł 6,22 zł 6,61 zł 1,0% 6,3% Tramwaje Śląskie S.A. 9,31 zł 10,09 zł 10,74 zł 8,4% 6,5% Pozostali przewoźnicy 4,80 zł 4,74 zł 5,38 zł -1,0% 13,5% RAZEM 7,02 zł 7,23 zł 7,75 zł 2,9% 7,3% W załączeniu: Śląska Karta Usług Publicznych (ŚKUP), Szczegółowe rozliczenie dotacji gminy Sosnowiec za 2012 rok, Zbiorcze wyniki badań napełnień linii autobusowych obsługujących gminę Sosnowiec, Zbiorcze wyniki badań napełnień linii tramwajowych obsługujących gminę Sosnowiec.