Rozdział I Historia profilowania Stań ze sprawcą twarzą w twarz Czy Kuba Rozpruwacz był lekarzem? Co łączy Szalonego Bombiarza i Dusiciela z Bostonu? Szukajcie rudego Irlandczyka. Będzie miał na sobie dwurzędowy garnitur Quantico Center
Bond kontra Kuba Rozpruwacz Za pierwszy psychologiczny portret nieznanego sprawcy uważa się profil seryjnego zabójcy, działającego w londyńskiej dzielnicy Whitechapel, znanego jako Kuba Rozpruwacz. Zabójca ten pomiędzy 31 sierpnia a 9 listopada 1888 zamordował 5 kobiet trudniących się nierządem: 43-letnią Mary Ann Nichols, zwaną Polly, 47-letnią Annie Chapman, zwaną Dark Annie, 45-letnią Elizabeth Stride, zwaną Long Liz, 46-letnią Catherine Eddowes, zwaną Kate Kelly lub Mary Ann Kelly (od nazwiska jej klienta, a potem męża Johna Kelly ego) oraz 25-letnią Mary Jane Kelly, zwaną Ginger. Potem przypisywano mu jeszcze wiele innych przestępstw, jednak badacze uważają, że Kuba ma swoim koncie tylko te pięć ofiar. W śledztwie w sprawie najsłynniejszego seryjnego zabójcy uczestniczył amerykański psychiatra i chirurg, dr Thomas Bond. W przygotowanym przez siebie profilu wskazywał na zaburzenia mordercy, zwłaszcza w sferze seksualnej. Zrobił analizę tego, gdzie Kuba Rozpruwacz może mieszkać, w jakim środowisku przebywać i jaki może być jego status społeczny. Te informacje wyraźnie zawężały krąg podejrzanych oraz nadawały kierunek śledztwu. Była to pierwsza precyzyjna opinia zawierająca opis cech psychofizycznych poszukiwanego. Bond twierdził, że zabójstwa Kuby Rozpruwacza mają charakter seksualny. Wskazywał, że zachowania dewiacyjne wiązały się z jego urazem do kobiet, bo w przeszłości przez jakąś był źle potraktowany. Dziś, gdy wiedza psychologiczna jest ogromna, teza ta wydaje się truizmem, jednak w tamtych czasach było to rewolucyjne odkrycie. Sprawcy nadano przydomek Rozpruwacz, ponieważ wytrzewiał ciała mordowanych kobiet: wyjmował żeńskie narządy płciowe i pozostawiał je w widocznym miejscu. Były to bardzo brutalne zbrodnie. Na przykład jednej z ofiar Mary Kelly morderca nie tylko poderżnął gardło, ale też obciął piersi, usunął skórę i mięśnie z brzucha oraz ud. Płaty odciętego ciała ułożył na stole przy łóżku. Wyjął też wszystkie wnętrzności, które rozmieścił na łóżku dookoła zwłok. Zmasakrował 12
Sylwetka psychologiczna Hitlera ofierze twarz, zamieniając ją w masę krwawej tkanki. Nigdy nie odnaleziono serca kobiety. Przypuszcza się, że Rozpruwacz zabrał je jako swego rodzaju trofeum lub spalił w kominku, gdzie były ślady dużego ognia. Dziś psychologowie potwierdzają, że taki sposób zabijania świadczył o jego nienawiści do kobiet. Uważał, że wszystkie przedstawicielki płci pięknej są zimne emocjonalnie, roszczeniowe, wyrachowane i wykorzystują mężczyzn do własnych celów. Niczym prostytutki. Mimo zaangażowanego śledztwa zabójca nie został schwytany. Nigdy nie udało się ustalić jego tożsamości. Zresztą wkrótce po przygotowaniu profilu przez Thomasa Bonda Kuba Rozpruwacz przestał zabijać. Do dziś trwa dyskusja, kim mógł być. Korzystając z dzisiejszej wiedzy z dziedziny psychologii śledczej, można zrobić kilka założeń. Jedno z nich wydaje się bardzo prawdopodobne, że był to lekarz lub ktoś zainteresowany anatomią. Niestety, nie przeprowadzono dokładnej analizy obrażeń medycyna sądowa była wówczas w powijakach. Prawdopodobnie większość ran zadał, kiedy ofiara jeszcze żyła. Wytrzewianie zwłok wynikało z dewiacji seksualnych. Sprawcę podniecało to, jak ofiara umierała. Wyraźnie uderzał w przedmiot seksualny (wycinał macice i pochwy), ale nie gwałcił. Prawdopodobnie nie dochodziło nawet do stosunku, ewentualnie wykorzystywał do tego celu przedmioty. Podniecało go natomiast zadawanie bólu. To zaspokajało jego potrzeby seksualne. Mogło być substytutem stosunku. Pierwszorzędną jednak potrzebą sprawcy była potrzeba kontroli, władzy i dominowania nad ofiarą. Mordując, utwierdzał się w przekonaniu: Jestem Bogiem!. Ta niedoskonała, lecz przełomowa analiza jest uznawana za pierwszy psychologiczny portret sprawcy. Potem oczywiście podejmowano różne próby profilowania, ale dość nieudolne i nieskuteczne. Nie są warte tego, by o nich wspominać. Sylwetka psychologiczna Hitlera Na początku XX wieku wzrosło zainteresowanie profilowaniem. W czasie II wojny światowej wykonano bardzo wiele analiz cech psychofizycznych zbrodniarzy wojennych. Niestety, nie zachowały się w archiwach. Istnieje za to niezwykle ciekawy portret wykonany na zlecenie biur strategicznych USA. Przygotował go William Langer, znany amerykański psychiatra i doktor psychologii, który zdobył sławę pracą nad psychoanalizą, wieloletni pracownik jednego z nowojorskich uniwersytetów. Langer stworzył ekspertyzę psychologiczną Adolfa Hitlera. Langer skupiał się na tych elementach zachowania niemieckiego przywódcy, które pomogłyby go zidentyfikować, gdyby nagle zniknął np. wyjechał do 13
Rozdział I. Historia profilowania innego kraju czy zmienił image. Kontrwywiad potrzebował tych informacji, żeby w takiej sytuacji go odnaleźć. Langer szukał więc charakterystycznych zachowań Hitlera. Analizował treści zawarte w jego książce Mein Kampf oraz upodobania, zainteresowania, sposób ubierania się i przedmioty, którymi lubił się otaczać. Ponieważ Hitler popełnił samobójstwo i nie trzeba go było szukać, materiał nie musiał być wykorzystany. James Brussel ojciec profilowania Początki profesjonalnego profilowania datuje się na lata 50. i 60. XX wieku, kiedy zdecydowano się zaangażować grupę najlepszych psychologów i psychiatrów przy głośnych sprawach w USA: Dusiciela z Bostonu czy Szalonego Bombiarza (zwanego też Bombiarzem z Chicago). Uczestniczył w nich m.in. amerykański psychiatra, stosujący w swojej pracy metody psychoanalityczne James Brussel, uważany za prekursora i ojca profilowania. W okresie od 1940 do 1956 roku na terenie Chicago nieznany sprawca podłożył aż 33 ładunki wybuchowe. Zaatakował między innymi Grand Central Terminal, Pennsylvania Station, Radio City Music Hall oraz kilkanaście innych obiektów użyteczności publicznej. Spośród podłożonych ładunków aż 22 eksplodowały, raniąc 15 osób. Robiono dosłownie wszystko, by ująć Szalonego Bombiarza. Szukało go ponad 20 tysięcy policjantów. I jak to zwykle bywa, kiedy sprawca po trzecim, czwartym ataku nie zostaje ujęty, zaczęły lecieć głowy komendanta, burmistrza. Niczego to nie zmieniło. Przez 16 lat policja była bezradna. W 1956 roku zwrócono się o pomoc do psychologa. Dla organów ścigania była to ostatnia deska ratunku. Poproszono Jamesa Brussela, by pomógł wskazać Szalonego Bombiarza. Pytanie, dlaczego tak późno. Przecież Szalony Bombiarz atakował instytucje i był zagrożeniem dla wielu ludzi. Brussel charakteryzował poszukiwanego na podstawie akt sprawy, dokumentacji fotograficznej, którą zgromadzono z miejsc zdarzeń, ale przede wszystkim listów, które sprawca pisał do policji i w których wyśmiewał nieudolność organów ścigania w jego wykryciu. Na podstawie dokumentów, relacji świadków, ludzi, którzy widzieli lub byli tam, gdzie wybuchały bomby, Brussel wykonał zwięzłą charakterystykę, o której dziś można powiedzieć, że była pierwszym profilem terrorysty. Oto jego fragment: Szukajcie mocno zbudowanego mężczyzny, w średnim wieku, katolika, cudzoziemca, mieszkającego na terenie Connecticut, New Hampshire lub Maine. Najprawdopodobniej Irlandczyka, mieszkającego z bratem lub przyrodnią siostrą. A gdy go znajdziecie, będzie ubrany w dwurzędowy garnitur. Brussel przygotował profil w trzy tygodnie. Po pół roku ujęto Szalonego Bombiarza George a Metesky. Kiedy policjanci go zatrzymali, rzeczywiście miał 14
James Brussel ojciec profilowania na sobie dwurzędową marynarkę. Jak on to przewidział? By odpowiedzieć na to pytanie, trzeba podkreślić, że psycholog miał do analizy wiele udokumentowanych przypadków działania sprawcy. Wtedy profilować jest dużo łatwiej niż w sytuacji, gdy ma się do czynienia tylko z jednym zdarzeniem. Kilka dokonanych przestępstw przez jednego sprawcę daje wiele wskazówek dotyczących jego zachowania i funkcjonowania. Dlatego też zatrzymany George Metesky odpowiadał wiernie profilowi, który nakreślił Brussel. Włącznie z dwurzędowym garniturem. Skąd Brussel wiedział, że sprawca tak będzie ubrany? Profilowanie nie jest pokrewne magii, lecz sięga do różnego rodzaju trendów, które funkcjonują w danej społeczności i które profilujący musi znać. Szalony Bombiarz atakował urzędy. A jak wyglądają ludzie w urzędach? Świadkowie mówili o tym, że nie zauważyli niczego, co by ich zainteresowało, wzbudziło lęk i co nie pasowałoby do tego miejsca. Musiał wtopić się w tłum pracowników urzędów. Przed wydaniem opinii Brussel obserwował wchodzących pracowników do tych instytucji i ich zachowanie podczas kontroli. Sprawdzał, jak można wychwycić osoby, które do tego wymiaru nie pasują. W tym czasie najmodniejszym strojem urzędniczym była dwurzędówka. I dlatego doszedł do wniosku, że sprawca by pozostać niezauważonym musiał się podobnie ubierać. Skąd psycholog wiedział, że sprawca jest cudzoziemcem? Tutaj przydała się analiza listów wysyłanych do policji, w których sprawca posługiwał się sformułowaniami nie pasującymi do żargonu amerykańskiego. Wskazywały na człowieka, który na co dzień posługuje się językiem angielskim, lecz używa zwrotów typowych dla obcokrajowca. Kiedy wiedział, że ma do czynienia z cudzoziemcem, zapytał sam siebie, która nacja posługuje się językiem sprawnie, ale ma specyficzne naleciałości. Lata 50. to masowa emigracja Irlandczyków do USA. Wniosek nasuwał się sam. Dlaczego Brussel dodał, że sprawca jest rudy? Tutaj także nie opierał się na swoich przypuszczeniach, tylko rachunku prawdopodobieństwa. Większość ludzi, która przyjeżdżała wtedy z Irlandii, miała rude włosy. Kolejna kwestia zamieszkiwanie z bratem lub siostrą. Brussel założył już, że sprawca jest cudzoziemcem. Prześledził więc to, jak cudzoziemcy aklimatyzują się w nowych warunkach. W tym czasie, jeśli ktoś przyjeżdżał do Ameryki, mieszkał u rodziny, która przyjechała wcześniej i była dość dobrze zakotwiczona w społeczeństwie. Dlaczego akurat z bratem lub siostrą, a nie na przykład z matką? Brussel założył, że kontekst słowa my w listach Bombiarza wskazywał, że mówi o osobie równej mu wiekiem czyli bracie lub siostrze. Choć Brussel wskazał tylko kilka cech, jego profil był niezwykle dokładny. I każda wskazana cecha się potwierdziła. Trzeba jeszcze zaznaczyć, że psycholog nie wiedział nic o działaniach operacyjnych policji. Nie widział listy podejrzanych, nie rozmawiał o nich ze śledczymi. Mimo to stworzył profil, dzięki któremu w ciągu zaledwie trzech tygodni udało się policjantom zawęzić grono podejrzanych 15
Rozdział I. Historia profilowania z ponad tysiąca osób do trzech. I wobec tej trójki podjęto stosowne działania. Do dziś profil ma właśnie takie znaczenie: zawęzić grono podejrzanych. To policja ma w swoich kartotekach osoby, które wiążą się ze sprawą. Profil może ich wykluczyć ze sprawy bądź potwierdzić ich udział w przestępstwie. Portret Szalonego Bombiarza był wielkim przełomem w nauce profilowania. Ujawnił śledczym, że warto współpracować z psychologiem, który potrafi określić cechy znamienne dla potencjalnego sprawcy, bo ta wiedza pozwala dojść do tej konkretnej osoby. Dusiciel z Bostonu Kilka lat później ponownie zwrócono się o pomoc do Brussela. Od czerwca 1962 do stycznia 1964 roku na terenie Bostonu w podobny sposób zamordowano i zgwałcono aż 13 samotnie mieszkających kobiet. Przy tej sprawie pracował specjalny zespół bostońskiej policji. Zamówiono kilka opinii na temat przyczyn popełniania zbrodni, lecz jedyne, co udało się ustalić, to motyw przestępstwa zostały dokonane na tle seksualnym. Ofiary różniło wszystko począwszy od wyglądu, na wieku skończywszy kobiety miały od 19 do 85 lat. Tylko jedno łączyło te sprawy sposób zadania śmierci. To dlatego dziennikarze opisujący te sprawy w mediach nadali seryjnemu zabójcy przydomek Dusiciela z Bostonu (Boston Strangler). By złapać sprawcę tych odrażających zbrodni, powołano komitet medyczno- -psychiatryczny, w którego skład wchodzili najznamienitsi psychiatrzy i psychologowie kliniczni. Początkowo składał się on z 14 osób, w miarę postępowania prac ulegał zmniejszeniu. Brussel miał być w nim jedynie doradcą. Poszczególni członkowie komitetu analizowali informacje związane z funkcjonowaniem ofiar, próbowali przewidzieć, jaki będzie kolejny ruch sprawcy, skupiali się na jego pochodzeniu oraz związku z ofiarami. Wykonano także analizę prawdopodobnego przemieszczania się sprawcy. Podstawowym jednak zagadnieniem, nad którym zastanawiali się eksperci, było to, czy sprawca działa sam, czy też zabójców jest kilku. Wszystko dlatego, że morderstwa łączyła jedynie płeć ofiar. Poza tym każda zbrodnia została dokonana inaczej, a ofiary były w różnym wieku i miały odmienne życiorysy. Powołani psychologowie zakładali, że zabójców jest dwóch lub trzech. Tylko Brussel przekonywał, że mamy do czynienia z jednym mordercą. Dlaczego? Ponieważ wszystkie przestępstwa zostały dokonane zawsze w starannie dobranym miejscu. Prace nad sprawą trwały około pół roku. W tym czasie w gronie ekspertów dochodziło do poważnych kłótni. Podzielili się. Jeden z psychiatrów odszedł z komitetu śmiertelnie obrażony nie był w stanie zaakceptować hipotezy Brussela, że zabójca jest jeden. 16
Quantico Center Przygotowany przez psychiatrów i psychologów portret okazał się przydatny w typowaniu sprawcy i pokrywał się z opisanymi cechami. Co tym razem zostało ujęte w profilu? Zabójca pochodzi z terenu, na którym dokonuje zbrodni zna go bardzo dobrze, mieszka tu lub pracuje. Jest po trzydziestce, żyje w związku małżeńskim, choć nie daje mu on satysfakcji. Ofiary wybiera w sposób przypadkowy, pod wpływem chwili. Przed podjęciem działań przez krótki czas obserwuje kobiety. Wybiera mieszkające samotnie to stanowi główne kryterium doboru. Eksperci bardzo dokładnie określili także rejon jego zamieszkania. Sprawcą okazał się Albert Henry DeSalvo urodzony 3 września 1931 roku. Przyznał się do zbrodni w 1965 roku (po prawie 1,5 roku od ostatniego morderstwa), podczas przesłuchania w związku z podejrzeniem o molestowanie seksualne. Śledczym nie udało się ustalić przyczyn rozpoczęcia serii ani powodów rezygnacji mordercy z jej kontynuowania. Sam Dusiciel z Bostonu zeznał, że zrezygnował z zabijania, ponieważ purytańska żona stała się dla niego milsza. Pytany, dlaczego popełniał zabójstwa w weekendy, odpowiedział: W soboty zawsze mogłem wyrwać się z domu, mówiąc żonie, że idę do pracy. Wyjaśnił także tajemnicę swojej nieuchwytności: Nigdy nie miałem pojęcia, dokąd jadę. Nie wiedziałem, co zrobię i dlatego nigdy mnie nie przygwoździliście. Skoro ja nie miałem pojęcia, gdzie uderzę, to i wy nie mogliście tego przewidzieć. Niestety, DeSalvo nie udało się udowodnić przed sądem wszystkich zarzucanych czynów. W charakterze tymczasowego aresztanta do sprawy spędził 8 lat, aż do śmierci 25 listopada 1973 roku. Nigdy nie został postawiony w stan oskarżenia. Był to bodaj najdłuższy areszt w historii USA. Quantico Center Mimo wspomnianych sukcesów profilowanie do lat 70. było sporadyczne. Dopiero w 1978 roku Wydział Badań nad Zachowaniem Akademii FBI w Quantico wprowadził Program Profilowania Psychologicznego, stworzony przez Johna Douglasa i Roberta Resslera, agentów FBI. W ciągu dziesięciu lat przeprowadzili oni wywiady z 86 najbardziej niebezpiecznymi seryjnymi przestępcami osadzonymi w amerykańskich więzieniach oraz z 36, którzy popełnili zbrodnie na tle seksualnym. Wśród badanych byli: Charles Manson 1, Arthur Bremer 2, David 1 Większość życia spędził w więzieniu, skazywany za drobne przestępstwa (kradzieże, wyłudzenia), a w 1970 na dożywocie za namawianie do morderstwa Sharon Tate. Nigdy nie udowodniono mu zabójstw. 2 Niedoszły zabójca Richarda Nixona. 17
Rozdział I. Historia profilowania Berkowitz 3, zwany Synem Sama, Ted Bundy 4 i inni. Douglas studiował ich życiorysy, sposób zabijania i motywy, jakie nimi kierowały. Wszystko po to, by stykając się z kolejną brutalną sprawą, wiedzieć, dlaczego dochodzi do zbrodni, i móc określić, kim może być morderca. Tak powstał system profilowania osobowości nieznanych sprawców, stosowany do dziś na całym świecie. Mistrzowie profilowania W Quantico Center pracowali najlepsi amerykańscy psychologowie z wiedzą detektywów, a późniejsze sławy profilowania. Każdy z nich w czymś się specjalizował. Robert Ressler Emerytowany pułkownik FBI. Specjalizował się w analizie przestępstw brutalnych. Zapoczątkował funkcjonowanie katedry Centrum Analizy Przestępstw Brutalnych w Quantico (NCAVC National Center Analisist Violent Criminal) i jest jednym z twórców metody profilowania nieznanych sprawców VICAP Violent Criminal Apprehension Program. Podstawą były rozmowy z zabójcami oraz analiza akt, co pozwalało na weryfikowanie wiarygodności relacji. Przesłuchania były prowadzone w sposób dokładny i analityczny. Jedna rozmowa trwała nawet 8 9 godzin. Potem weryfikowano uzyskane informacje, klasyfikowano je i wprowadzano do kwestionariusza. W 1984 roku została zbudowana doskonała baza danych oraz kwestionariusz liczący 70 stron. Stanowił on fundament do nowoczesnego systemu profilowania. Ressler jest także jednym z twórców katedry na Uniwersytecie w Quantico, która zajmuje się kształceniem agentów policyjnych, zajmujących się tworzeniem profili. 3 Przyznał się do zabicia sześciu ludzi i ranienia kilku innych w Nowym Jorku. Pierwszego ataku dokonał w wigilię 1975. Do czasu aresztowania 10 sierpnia 1977 zabił 6 osób w wieku od 16 do 26 lat, za co został skazany na sześciokrotne dożywocie. Słyszał głosy, które kazały mu zabijać. Już jako dziecko bardzo podniecał się widokiem ciał wynoszonych z płonącego budynku. Często jako dziecko podkładał ogień. Opisywał swoją pierwszą udaną zbrodnię. Dwie kobiety siedziały w samochodzie. Czułem, że muszę je dorwać. Strzeliłem przez szybę. Potem naciskałem spust, nawet po tym, jak skończyły się naboje. Nie mogłem oderwać oczu od rozpryskującej się szyby. Po dokonaniu morderstwa poszedł do domu i położył się do łóżka. Z telewizji dowiedział się, że zabił Donnę Laurie. Wyobrażał sobie potem, że zakochał się w Laurie i duchy zaaranżowały małżeństwo między nim a jej duszą. 4 Teodor Bundy, niedoszły absolwent prawa. Czarujący z wyglądu. Zwabiał kobiety do samochodu. Żeby sprawiać wrażenie niegroźnej osoby, zawijał sobie ręce bandażem. Bił kobiety do nieprzytomności, gwałcił je, obgryzał im sutki, a potem zabijał. Zamordował 28 kobiet. Wpadł na przypadkowej kradzieży. Przypisuje mu się około 100 zabójstw. Przyznał się do 29, podczas procesu zrezygnował z pomocy adwokata i bronił się sam. Jego mowa końcowa zrobiła duże wrażenie na ławie przysięgłych. Wykonano na nim wyrok śmierci. 18
Mistrzowie profilowania John Douglas Agent specjalny FBI, współautor książek i scenariuszy filmowych o profilowaniu, sam przez wiele lat pracował jako profiler. Podczas rozmów z najsłynniejszymi amerykańskimi zbrodniarzami kierował się zasadą: jeśli zrozumie się motyw, można rozwikłać tajemnicę zbrodni. Przekonywał, że każda zbrodnia ma motyw, a jeśli profilerowi uda się odkryć, co działo się w umyśle przestępców, którzy ją popełniali, będzie w stanie udzielić odpowiedzi na pytanie: kto zabił. Dzięki jego pomocy udało się ująć wielu najgroźniejszych przestępców w USA: Szalonego Bombiarza, Davida Berkowitza, zwanego Synem Sama, snajpera-zamachowca Josepha Paula Franklina, który atakował czarnoskórych mieszkańców USA, Charlesa Josepha Whitmana, zwanego Snajperem z wieży, zabójcę Gianniego Versacego, a także Jamesa Lewisa, którego media nazwały Trucicielem z Chicago, ponieważ zatruwał na chybił trafił sprzedawane w supermarketach lekarstwa, i wielu innych. David Canter Profesor psychologii aktualnie związany z Uniwersytetem w Liverpoolu, gdzie pracuje w katedrze psychologii behawioralnej. Uważany jest za twórcę profilowania geograficznego. Stworzył także kwestionariusz, który jest używany i funkcjonuje w centralnej bazie danych behawioralnych, czyli związanych z zachowaniami sprawców o nazwie Pytia 4. Do dziś każdy prowadzący dochodzenie policjant w USA odpowiada na pytania ułożone w 1981 roku przez Cantera, choć oczywiście zmodyfikowane. Wpisuje między innymi: sprawca układa ciała pod drzewami, zostawia czerwone wstążki albo żółte kwiatki. Potem dane te trafiają do komputera i są dostępne w każdej jednostce policji. Amerykanie dysponują programem komputerowym, ułatwiającym profilowanie. Załóżmy, że policjanci pracują nad sprawą zabójstwa, w której sprawca skrępował ofiarę sznurkiem. Tego samego dnia, kiedy odkryli zwłoki, mogą sprawdzić w komputerze wszystkich zarejestrowanych w bazie komputerowej podejrzanych i skazanych, którzy mają tego typu zachowania. Jeśli wpiszą dziesięć cech typu wiąże ofiary sznurkiem, opisze miejsca, w których sprawca działa, w jaki sposób pozostawia ofiary, jakie zadaje im rany, na ekranie wyskakuje im określona lista podejrzanych osób. Komputer sam typuje potencjalnych sprawców. To bardzo ułatwia pracę policjantom i oszczędza czas. Dzięki temu profilerzy zajmują się tylko najtrudniejszymi śledztwami. Ten system zaczął działać w USA w latach 90. W ramach współpracy pomiędzy policjantami państw Unii Europejskiej funkcjonuje dziś system komputerowy VICLAS (Violent Crime Linkage Analysis System). Kolejne litery nazwy oznaczają V brutalność, C przestępstwo, L powiązania, A analiza, S system. Ułatwia on policjantom znajdowanie powiązań przestępczych różnych spraw. Kiedy policjanci mają do czynienia z brutalnym zabójstwem, wpisują do kompu- 19
Rozdział I. Historia profilowania tera podstawowe informacje dotyczące sprawy. Gdzie dokonano zbrodni, w jaki sposób, jakie było narzędzie zbrodni, jaki był prawdopodobny motyw, jak pozostawiono miejsce zdarzenia itd. Specjalny program komputerowy sam wyszukuje podobieństwa w innych wprowadzonych do systemu wcześniej sprawach, a następnie wskazuje osoby w bazach policyjnych, które mogą być brane pod uwagę jako podejrzani. Można powiedzieć, że system komputerowy ułatwia pracę śledczym, a dzięki niemu profiler jest angażowany tylko do spraw niezwykle trudnych. W 1996 roku Amerykanie zaproponowali udostępnienie podobnego programu komputerowego na potrzeby polskiej policji. Aby jednak nasi śledczy mogli z niego korzystać, trzeba wprowadzić do niego setki tysięcy danych, co wymaga czasu i nakładu środków.