. Problemy społeczne współczesnej Polski.. Cele lekcji. a) Wiadomości Uczeń zna pojęcia: bezrobocie, uzależnienie, narkomania, bezdomność, przestępczość, patologie społeczne. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności opisać problemy społeczne występujące w naszym kraju, wskazać źródła i skutki tych zjawisk oraz sposoby ich rozwiązania, opisać, ilustrując przykładami, pozytywne i negatywne zjawiska życia społecznego, scharakteryzować przemiany społeczne, jakie dokonały się w Polsce po 989 roku i zdiagnozować ich skutki, gromadzić informacje według określonego kryterium, korzystać z danych statystycznych, tekstów popularnonaukowych, informacji podawanych przez media w celu opisu zjawisk życia społecznego, dokonywać oceny przydatności różnych źródeł wykorzystywanych do analizy omawianych zjawisk, dostrzegać aspekty problemów przedstawionych z różnych punktów widzenia, sporządzać projekty rozwiązań problemów społecznych. 2. 2. Metoda i forma pracy Prezentacja multimedialna, poster tematyczny, pogadanka, praca w grupach. 3. 3. Środki dydaktyczne Prezentacja multimedialna, poster tematyczny, podręcznik, ksero artykułów prasowych, tabel statystycznych i innych informacji związanych z tematem lekcji. 4. 4. Przebieg lekcji. a) Faza przygotowawcza (20 minut pierwszej jednostki lekcyjnej) Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat problemów społecznych trapiących ich środowisko życia oraz wyjaśnia pojęcia: patologie społeczne, przestępczość, alkoholizm, narkomania, bezdomność, bezrobocie.
2. b) Faza realizacyjna (pierwsza, druga jednostka lekcyjna i 0 minut trzeciej) Uczniowie śledzą tok prezentacji multimedialnych Bezrobocie w Polsce oraz Narkomania w Polsce. Problem AIDS, wykonują notatki. Uczniowie uczestniczą w prezentacji posterów tematycznych przygotowanych przez zespoły uczniowskie, które w oparciu o zgromadzone materiały referują szczegółowe zagadnienia, wykonują notatki. Grupy otrzymują materiały ćwiczeniowe, wyszukują zagadnienia szczegółowe, grupują je zgodnie z przyjętymi kryteriami, np. wieku, płci, miejsca zamieszkania, wykonywanego zawodu, stopnia uzależnienia, skali zjawiska. Ustalają sposoby rozwiązania kwestii społecznych. Odwołując się do wiedzy uzyskanej z prezentacji multimedialnych oraz na podstawie informacji dostarczonych z posterów tematycznych, określają skalę zagrożeń wykluczeniem społecznym, bezdomnością, bezrobociem itp. 3. c) Faza podsumowująca (trzecia jednostka lekcyjna) Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki. Ustalają, jakie problemy społeczne dominują we współczesnej Polsce. Określają sposoby ich rozwiązania; wskazują na uregulowania prawne kształtujące zachowania społeczne i normujące sankcje za naruszenie społecznych procedur, w tym zauważają wpływ prawa międzynarodowego (dyrektyw unijnych) na polskie prawodawstwo. Na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik ). 5. 5. Bibliografia. Atlas przestępczości w Polsce, red. B. Gruszczyńska, M. Marczewski, A. Siemaszko, t.-3, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003. 2. Jarosz M., Wygrani i przegrani polskiej transformacji, Oficyna Naukowa, Warszawa 2005. 3. Juczyński Z., Narkomania. Podręcznik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców, PZWL, Warszawa 2002. 4. Polityka społeczna. Wybrane problemy. Wybór artykułów z lat 999-2005, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2005. 5. Prawo pracy a bezrobocie, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2003. 6. Słownik społeczny, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005. 7. Wiedza o społeczeństwie, red. M. Bankowicz, M. Grzybowski, J. Stelmach, T. Woś, T. Włudyka, PWN, Warszawa 200. załącznik. 6. 6. Załączniki. Ustal odpowiedź:. a) Karta pracy ucznia W opinii nauczycieli największym problemem szkoły jest absencja uczniów i ich spóźnianie się na lekcje. TAK NIE
2 Osoba, która nie pracuje, bo nie chce pracować, nie może być uznana za bezrobotną. 3 Osoba niepełnosprawna może być uznana za bezrobotną, o ile warunki zdrowia pozwalają jej na podjęcie pracy zarobkowej. 4 W Polsce wzrasta bezrobocie frykcyjne, a maleje strukturalne. 5 Najniższe bezrobocie w strefie euro występuje w Danii i Irlandii. 6 Bez prawa do zasiłku pozostaje większość bezrobotnych. 7 Większość bezrobotnych nie rejestruje się w urzędach pracy, gdyż nie posiadają oni prawa do zasiłku. 8 Większość bezrobotnych straciła pracę w wyniku zwolnień grupowych. 9 Większa część bezrobotnych pozostaje bez pracy do roku czasu. 0 2 3 Większość bezrobotnych korzysta z pomocy rodziny i znajomych w znalezieniu zatrudnienia. W latach dziewięćdziesiątych rosło w Polsce spożycie alkoholu, zwłaszcza piwa i wina. Tygodniowo przyjmuje się do więzień ponad 500 skazanych. Przerwanie ciąży będącej wynikiem gwałtu jest zawsze możliwe bez ograniczeń. 2. Wskaż prawidłowe odpowiedzi: Najbardziej przeludnione są więzienia w a) małopolskim b) mazowieckim c) śląskim d) świętokrzyskim Zakłady karne w Potulicach i Jastrzębiu Zdroju przyjmują więźniów: a) chorych b) alkoholików c) małoletnich d) kobiety Zakłady karne w Raciborzu i Iławie przyjmują więźniów: a) narkomanów b) wielokrotnych recydywistów c) chorych umysłowo d) małoletnich W Herbach i Oleśnicy osadzeni są: a) alkoholicy b) narkomani c) recydywiści d) młodociani Akty samobójcze popełniają częściej: a) samotni kawalerowie w wieku 30-40 lat b) rozwiedzione kobiety w wieku 35-45 lat c) owdowiali mężczyźni w wieku 55-65 lat d) zamężne kobiety w wieku 20-25 lat Niepełnosprawni pracownicy zagrożeni są bezrobociem: a) strukturalnym b) frykcyjnym c) technologicznym d) klasycznym
Najmłodsi narkomani używają głównie: a) leków nasennych b) amfetaminy c) opiatów d) substancji wziewnych Kobiety narkomanki używają głównie: a) amfetaminy b) opiatów c) substancji wziewnych d) leków uspokajających Najwięcej kobiet narkomanek występuje w a) pomorskim b) mazowieckim c) świętokrzyskim d) dolnośląskim Narkomani w Polsce używają najczęściej: a) amfetaminy b) opiatów c) kokainy d) heroiny Najmniej młodocianych narkomanów występuje w a) małopolskim b) opolskim c) podkarpackim d) świętokrzyskim W wielkich aglomeracjach mieszka: a) 2/3 Polaków b) 3/5 Polaków c) /3 Polaków d) 2/7 Polaków Najmniej ludzi emigruje z województwa: a) świętokrzyskiego b) lubuskiego c) podlaskiego d) zachodniopomorskiego Do sierót społecznych nie zaliczamy: a) dzieci wychowywane w rodzinnych domach dziecka b) dzieci wychowywane w rodzinach zastępczych c) dzieci umieszczone w placówce opiekuńczej wyrokiem sądu rodzinnego d) dzieci, których rodzice odwiedzają w placówce raz na rok Wysokie bezrobocie nie występuje w a) zachodniopomorskim b) warmińsko mazurskim c) świętokrzyskim d) wielkopolskim Najczęściej akty samobójcze popełniają: a) kobiety w wielkich aglomeracjach b) mężczyźni na wsi c) kobiety pracujące sezonowo za granicą d) mężczyźni w ośrodkach przemysłowych Nadmiar rąk do pracy na wsi znamionuje istnienie bezrobocia: a) koniunkturalnego b) sezonowego c) ukrytego d) cyklicznego Najwięcej zakażonych HIV znajduje się w województwach: warmińsko mazurskim wielkopolskim świętokrzyskim podlaskim
Białorusini zamieszkują województwo: a) lubelskie b) podlaskie c) mazowieckie d) warmińsko mazurskie Górnicy i stoczniowcy zagrożeni są bezrobociem: a) wynikającym z niedostatku popytu b) cyklicznym c) sezonowym d) strukturalnym Karta odpowiedzi 2. b) Notatki dla nauczyciela. TAK NIE W opinii nauczycieli największym problemem szkoły jest absencja uczniów i x ich spóźnianie się na lekcje. 2 Osoba, która nie pracuje, bo nie chce pracować, nie może być uznana za x bezrobotną. 3 Osoba niepełnosprawna może być uznana za bezrobotną, o ile warunki x zdrowia pozwalają jej na podjęcie pracy zarobkowej. 4 W Polsce wzrasta bezrobocie frykcyjne, a maleje strukturalne. x 5 Najniższe bezrobocie w strefie euro występuje w Danii i Irlandii. x 6 Bez prawa do zasiłku pozostaje większość bezrobotnych. x 7 Większość bezrobotnych nie rejestruje się w urzędach pracy, gdyż nie x posiadają oni prawa do zasiłku. 8 Większość bezrobotnych straciła pracę w wyniku zwolnień grupowych. x 9 Większa część bezrobotnych pozostaje bez pracy do roku czasu. x 0 Większość bezrobotnych korzysta z pomocy rodziny i znajomych w x znalezieniu zatrudnienia. W latach dziewięćdziesiątych rosło w Polsce spożycie alkoholu, zwłaszcza x piwa i wina. 2 Tygodniowo przyjmuje się do więzień ponad 500 skazanych. x 3 Przerwanie ciąży będącej wynikiem gwałtu jest zawsze możliwe bez x ograniczeń. 2. Najbardziej przeludnione są więzienia w a) małopolskim b) mazowieckim c) śląskim d) świętokrzyskim W Herbach i Oleśnicy osadzeni są: a) alkoholicy b) narkomani c) recydywiści d) młodociani
Zakłady karne w Potulicach i Jastrzębiu Zdroju przyjmują więźniów: a) chorych b) alkoholików c) małoletnich d) kobiety Zakłady karne w Raciborzu i Iławie przyjmują więźniów: a) narkomanów b) wielokrotnych recydywistów c) chorych umysłowo d) małoletnich Najmłodsi narkomani używają głównie: a) leków nasennych b) amfetaminy c) opiatów d) substancji wziewnych Kobiety narkomanki używają głównie: a) amfetaminy b) opiatów c) substancji wziewnych d) leków uspokajających Najwięcej kobiet narkomanek występuje w a) pomorskim b) mazowieckim c) świętokrzyskim d) dolnośląskim Narkomani w Polsce używają najczęściej: a) amfetaminy b) opiatów c) kokainy d) heroiny Akty samobójcze popełniają częściej: a) samotni kawalerowie w wieku 30-40 lat b) rozwiedzione kobiety w wieku 35-45 lat c) Niepełnosprawni pracownicy zagrożeni są bezrobociem: a) strukturalnym b) frykcyjnym c) technologicznym d) klasycznym Najmniej ludzi emigruje z województwa: a) świętokrzyskiego b) lubuskiego c) podlaskiego d) zachodniopomorskiego Do sierót społecznych nie zaliczamy: a) dzieci wychowywane w rodzinnych domach dziecka b) c) dzieci umieszczone w placówce opiekuńczej wyrokiem sądu rodzinnego d) dzieci, których rodzice odwiedzają w placówce raz na rok Wysokie bezrobocie nie występuje w a) zachodniopomorskim b) warmińsko mazurskim c) świętokrzyskim d) wielkopolskim Najczęściej akty samobójcze popełniają: a) kobiety w wielkich aglomeracjach b) c) kobiety pracujące sezonowo za granicą d) mężczyźni w ośrodkach przemysłowych
Najmniej młodocianych narkomanów występuje w a) małopolskim b) opolskim c) podkarpackim d) świętokrzyskim W wielkich aglomeracjach mieszka: a) 2/3 Polaków b) 3/5 Polaków c) /3 Polaków d) 2/7 Polaków Białorusini zamieszkują województwo: a) lubelskie b) podlaskie c) mazowieckie d) warmińsko mazurskie Nadmiar rąk do pracy na wsi znamionuje istnienie bezrobocia: wielkopolskim świętokrzyskim a) koniunkturalnego b) sezonowego c) ukrytego d) cyklicznego podlaskim Górnicy i stoczniowcy zagrożeni są bezrobociem: a) wynikającym z niedostatku popytu b) cyklicznym c) sezonowym d) strukturalnym 7. 7. Czas trwania lekcji 3 x 45 minut ewentualnie 4 x 45 minut 8. 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz może być realizowany podczas zajęć fakultatywnych dla grupy uczniów przygotowujących się do egzaminu maturalnego. Scenariusz dotyczy zajęć, podczas których nauczyciel podaje definicje narkomanii i alkoholizmu, wskazuje na skalę zjawiska narkomanii i alkoholizmu, charakteryzuje subkulturę narkomanów pod względem wieku, miejsca zamieszkania, wykonywanych zawodów, rodzaju środków odurzających preferowanych przez poszczególne osoby, stopnia uzależnienia, zwraca uwagę na niską skuteczność leczenia narkomanów w naszym kraju, opisuje rejony dotknięte plagą narkomanii, szuka przyczyn wzrostu skali tego zjawiska, podaje podstawowe dane dotyczące skali zachorowań na AIDS w naszym kraju, liczbę nosicieli HIV oraz źródła zakażenia. Przeprowadzona zostaje analiza społeczności alkoholików pod względem wieku, płci, miejsca zamieszkania, wykonywanych zawodów, stopnia uzależnienia od alkoholu; zwraca uwagę na profilaktykę antyalkoholową w naszym kraju oraz na możliwości i sposoby leczenia alkoholizmu. Nauczyciel podaje definicję bezrobocia i jego rodzaje, wskazuje na przyczyny i konsekwencje tego zjawiska dla gospodarki i życia społecznego, opisuje psychologiczne fazy bezrobocia, zwraca uwagę na sposoby przeciwdziałania zjawisku bezrobocia i wykluczenia społecznego bezrobotnych, opisuje skalę bezrobocia w Polsce i porównuje te dane ze skalą bezrobocia w Unii Europejskiej, wskazuje na rejony naszego kraju szczególnie dotknięte plagą bezrobocia, ukazuje status ekonomiczny bezrobotnych i ich sytuację społeczną, zwraca uwagę na ilość
bezrobotnych rejestrowanych i pozostających na zasiłku, a także wykreślonych z ewidencji, opisuje, w jaki sposób bezrobotni poszukują pracy i jak radzą sobie na bezrobociu. Nauczyciel podaje definicję przestępczości i jej rodzaje, wskazuje na ilość osób osadzonych w zakładach karnych, opisuje rodzaje tych zakładów oraz ich rozmieszczenie na terenie Polski, zwraca uwagę na skalę przestępczości w Polsce, w tym na zjawisko prostytucji, wskazuje najbardziej kryminogenne rejony i środowiska naszego kraju. Podejmuje problem resocjalizacji, sposobów i środków przywracania osadzonych społeczeństwu Dodatkowo podaje definicję bezdomności i skalę zjawiska, wskazuje na przyczyny bezdomności, analizuje środowiska dotknięte bezdomnością, opisuje sposoby rozwiązania problemu bezdomności w naszym kraju.