Formy oceniania uczniów na lekcjach historii w klasach I III Każdy uczeń po spełnieniu podanych do wiadomości kryteriów wymagań wiedzy i umiejętności z poszczególnych tematów realizowanych na lekcjach historii (szczegółowe wymagania wywieszone są w gabinecie nr 1) może otrzymać w semestrze oceny za: Dwie ustne odpowiedzi z dwóch ostatnich tematów, w których będzie zwracana również uwaga na poprawność językową i wypowiedzi całymi zdaniami. Trzy krótkie sprawdziany w formie kartkówek, przy pisaniu, których uczeń powinien przestrzegać poprawności merytorycznej i ortograficznej. Dwa - 45 minutowe sprawdziany, w których brana jest pod uwagę poprawność rzeczowa, stylistyczna, językowa, ortograficzna. Dwie pisemne prace domowe nawiązujące do różnych form wypowiedzi: kl. I opis, opowiadanie, sporządzanie planu wypowiedzi na podstawie pracy z tekstem; kl. II sporządzanie notatki biograficznej, wyjaśnianie pojęć na podstawie encyklopedii, słowników wyrazów obcych, słownika historycznego, Internetu, sporządzanie notatki z przeczytanego tekstu w formie tabeli lub planu; kl. III ocena wydarzeń lub postaci, charakterystyka postaci lub wydarzenia, pisanie rozprawki. Istotna jest poprawność ortograficzna i budowa wypracowania. Dwie oceny z umiejętności pracy ucznia na mapach konturowych, gdzie ocena będzie uwzględniała nie tylko poprawność historyczną ale i estetykę wykonanych poleceń na mapie. Dwie oceny uczeń może zdobyć za poprawne wykonane zadania (ortograficznie, estetycznie) w zeszycie ćwiczeń. Na każdej lekcji występuje praca z tekstem źródłowym, co stwarza dodatkową okazję zdobycia oceny z aktywności m.in. z czytania ze zrozumieniem. Każdy uczeń ma szansę poprawy oceny z różnych form wypowiedzi w czasie wyznaczonym na konsultacje, tj. środa 15.15 16.00.
PLAN WYNIKOWY TREŚCI NAUCZANIA HISTORII W KLASIE I GIMNAZJUM (opracowany na podstawie programu nauczania autorstwa J. Droba, T. Panfila, L. Trzcionkowskiego i L. Wojciechowskiego) DKW 4014 4/00, realizowany na podstawie podręcznika Historia starożytność i średniowiecze L. Trzcionkowski i L. Wojciechowski Periodyzacja dziejów Dział Cele ogólne Proponowany temat lekcji Warunki życia w czasach najdawniejszych -przypomnienie podstawowych pojęć historycznych dotyczących czasu -wyjaśnienie pojęć chronologia, epoka, wiek, prehistoria, historia, starożytność, średniowiecze, nowożytność, źródło historyczne - przedstawienie podziału źródeł - wyjaśnienie pojęć: paleolit, mezolit, neolit - zapoznanie z warunkami życia ludzi w czasach najdawniejszych - przedstawienie historii rozwoju człowieka Periodyzacja dziejów jak liczymy czas w historii Myśliwi i zbieracze jak zmieniały się warunki życia w czasach najdawniejszych Wymagania podstawowe K konieczne P podstawowe - wyjaśnia znaczenie podstawowych pojęć historycznych: chronologia, epoka, wiek, prehistoria, historia, starożytność, średniowiecze, nowożytność, źródło historyczne, - posługuje się osią czasu i umieszcza wydarzenia w czasie - umieszcza wydarzenia na osi czasu - dokonuje najprostszego podziału źródeł i wskazuje różnorodne źródła historyczne - dzieli źródła historyczne na materialne i niematerialne - potrafi podać przykłady różnych źródeł paleolit, mezolit, neolit -umieszcza na osi czasu i na mapie miejsca powstania gatunku ludzkiego, - określa warunki życia człowieka w czasach najdawniejszych. - omawia, jak żyli ludzie w najdawniejszych czasach Poziom wymagań edukacyjnych Wymagania ponadpodstawowe R rozszerzające D dopełniające Poziom wymagań edukacyjnych K P R D - rozumie rolę źródeł historycznych w poznawaniu przeszłości, - wie, jaką rolę odgrywają źródła historyczne w historii - określa sposoby wykorzystywania źródeł historycznych - rozumie przyczyny kształtujące ewolucję gatunku ludzkiego - wymienia przyczyny, które kształtowały ewolucję gatunku ludzkiego - rozumie cechy specyficzne gatunku ludzkiego 1
Cywilizacje starożytne - dorobek kultury i jego trwałość - wyjaśnienie pojęć: rewolucja neolityczna, koczowniczy i osiadły tryb życia - wyjaśnienie znaczenia rolnictwa w życiu człowieka - wyjaśnienie różnic między koczowniczym a osiadłym trybem życia - ocena znaczenia osiadłego trybu życia dla dalszego rozwoju ludzkości - wyjaśnienie pojęć: cywilizacja, pismo klinowe, zigurat, sieć irygacyjna, władza despotyczna, Mezopotamia, kodeks Hammurabiego - przedstawienie osiągnięć Mezopotamii - zapoznanie z elementami kultury Rewolucja neolityczna i jej znaczenie dla dziejów ludzkości Cywilizacje miejskie Bliskiego Wschodu powstanie Mezopotamii rewolucja neolityczna, koczowniczy i osiadły tryb życia - przedstawia chronologię zmian zachodzących w czasie rewolucji neolitycznej - charakteryzuje skutki rewolucji neolitycznej - stwierdza wpływ wynalazków technicznych na polepszenie warunków życia człowieka - określa różnice między koczowniczym i osiadłym trybem życia - wymienia czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu cywilizacja, pismo klinowe, zigurat, sieć irygacyjna, Mezopotamia, kodeks Hammurabiego, władza despotyczna - pokazuje Mezopotamię na mapie i opisuje jej położenie geograficzne - wymienia osiągnięcia cywilizacji Mezopotamii - wymienia główną zasadę Kodeksu Hammurabiego - wyjaśnia, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu nazwano rewolucją - określa różnice między paleolitem a neolitem - rozumie związki między rewolucją neolityczną a ewolucją życia społecznego - rozumie związki między środowiskiem naturalnym i rozwojem cywilizacji ludzkiej - wskazuje cechy cywilizacji, które są wynikiem zmian zaszłych w neolicie - ocenia znaczenie osiadłego trybu życia dla dalszych dziejów ludzkości - wyjaśnia związki między środowiskiem geograficznym a cechami specyficznymi cywilizacji bliskowschodnich - wyjaśnia znaczenie wynalezienia pisma dla historii człowieka - charakteryzuje władzę i społeczeństwo w Sumerze i Babilonii - dostrzega zależność między powstaniem cywilizacji i państwa a organizacją pracy - porównuje prawo starożytnej Mezopotamii z prawem Biblii i współczesnej Polski - wyjaśnia znaczenie zasady oko za oko, ząb za ząb 2
Egipt Izrael Morze Śródziemne - wyjaśnienie pojęć: faraon, piramida, papirus, hieroglify, mumia, politeizm - ukazanie struktury społeczeństwa starożytnego na przykładzie Egiptu - zapoznanie z systemem religijnym - zapoznanie z elementami kultury - wyjaśnienie pojęć: monoteizm, Tora, niewola babilońska, ziemia obiecana, prorok - zapoznanie z systemem religijnym - zapoznanie z elementami kultury - wyjaśnienie pojęć: kolonia, kolonizacja - ukazanie osiągnięć Fenicjan - uzasadnienie znaczenia alfabetu w rozwoju kultury W państwie faraonów Izrael w starożytności Morze Śródziemnekolebka Europy faraon, piramida, papirus, hieroglify, mumia, politeizm - umieszcza na osi czasu okres istnienia państwa egipskiego - pokazuje Egipt na mapie i opisuje jego położenie geograficzne - wymienia warstwy społeczeństwa egipskiego - omawia, jaką władzę posiadał faraon - wymienia osiągnięcia cywilizacji egipskiej - wymienia głównych bogów, w których wierzyli Egipcjanie monoteizm, Tora, niewola babilońska, ziemia obiecana, prorok -umieszcza na osi czasu daty panowania Dawida, Salomona i niewoli babilońskiej - pokazuje Izrael oraz Jerozolimę i Samarię na mapie - wyjaśnia pojęcia: kolonia, kolonizacja - pokazuje na mapie Grecję i Fenicję - wymienia osiągnięcia Fenicjan - opisuje warunki życia w starożytnej Grecji - wyjaśnia znaczenie rzeki Nil dla istnienia Egiptu - wyjaśnia jak zorganizowane było państwo egipskie - opowiada o zadaniach i roli poszczególnych grup społeczeństwa w życiu państwa - charakteryzuje wierzenia Egipcjan, - wymienia cechy charakterystyczne monoteizmu - pokazuje na mapie szlak wędrówki narodu wybranego - przedstawia chronologię dziejów Izraela - uzasadnia, dlaczego Grecy nie stworzyli jednego państwa i prowadzili kolonizację - wyjaśnia związki między środowiskiem geograficznym a rozwojem cywilizacji - uzasadnia znaczenie alfabetu dla rozwoju kultury - analizuje mapę i tekst źródłowy 3
Grecja - wyjaśnienie pojęć: hoplita, falanga, wychowanie spartańskie, wrócić na tarczy i z tarczą, heloci - omówienie systemu politycznego Sparty - omówienie systemu wychowawczego Sparty i jego ocena - wyjaśnienie pojęć: metojkowie, rada 500, trybunał ludowy, demokracja bezpośrednia, ostracyzm - przedstawienie systemu politycznego Aten i jego cech charakterystycznych - omówienie reform dokonanych przez Solona i Peryklesa - wyjaśnienie pojęć: heros, mit - zapoznanie z systemem religijnym Greków - ocena wpływu mitów na kształtowanie się kultury europejskiej W starożytnej Sparcie Demokracja ateńska jej cechy charakterystyczne Wierzenia starożytnych Greków hoplita, falanga, wychowanie spartańskie, wrócić na tarczy i z tarczą, heloci - pokazuje na mapie państwo spartańskie - opisuje wychowanie młodzieży w Sparcie - opisuje metody walki stosowane w Grecji metojkowie, rada 500, trybunał ludowy, demokracja bezpośrednia, ostracyzm - pokazuje na mapie Attykę i Ateny - wyjaśnia, kim byli: Solon, Klejstenes i Perykles heros, mit - pokazuje na mapie Olimp i Delfy - wymienia najważniejsze bóstwa i przypisywane im dziedziny działalności - opisuje, w jaki sposób Grecy czcili swoich bogów - charakteryzuje ustrój Sparty - uzasadnia celowość wychowania spartańskiego - wskazuje wady i zalety wychowania spartańskiego - wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej - przedstawia proces kształtowania się demokracji ateńskiej - wyjaśnia, na czym polegały reformy Solona i Klejstenesa - wyjaśnia związek między strukturami społecznymi Aten a przeprowadzanymi reformami - dostrzega wpływ mitologii greckiej na kształtowanie kultury europejskiej - wyjaśnia związki między religią a kulturą - wyjaśnia, jaką rolę w życiu Greków pełniły wyrocznie 4
- wyjaśnienie pojęć: igrzyska, olimpiada, rydwan, pankration, pięciobój, stadion, pokój boży - ocena roli igrzysk w życiu Greków - omówienie różnic pomiędzy igrzyskami starożytnymi a współczesnymi - wyjaśnienie pojęć: tragedia, komedia, dramat - omówienie dokonań Greków w dziedzinie kultury - wyjaśnienie roli kultury w życiu Greków - wyjaśnienie pojęć: filozofia, sofiści, epikureizm, relatywizm, stoicyzm - omówienie dokonań największych filozofów - omówienie stylów architektonicznych - ocena polityki kulturalnej Peryklesa Igrzyska olimpijskie Literatura i teatr w Grecji Czym jest filozofia? Sztuka grecka - wyjaśnia znaczenie pojęć : igrzyska, olimpiada, rydwan, pankration, pięciobój, stadion, pokój boży - pokazuje na mapie Olimpię - opisuje przebieg igrzysk, - wyjaśnia, z jakim wydarzeniem wiąże się data 776 roku p.n.e. tragedia, komedia, dramat - wyjaśnia, kim byli: Homer, Sofokles, Eurypides, Tukidydes, Herodot - wymienia dokonania Greków w dziedzinie teatru i literatury - opisuje wygląd teatru greckiego filozofia, sofiści, epikureizm, relatywizm, stoicyzm - wyjaśnia genezę słów: akademia, liceum - nazywa style architektoniczne - wymienia cechy charakterystyczne każdego ze stylów - wyjaśnia, kim był Fidiasz i wymienia jego największe dzieła - wyjaśnia, kim był Perykles -próbuje sporządzić przewodnik po Akropolu - wyjaśnia genezę igrzysk olimpijskich - wymienia dyscypliny rozgrywane podczas igrzysk - ocenia rolę igrzysk w życiu Greków - wymienia różnice pomiędzy igrzyskami starożytnymi a współczesnymi - wyjaśnia, jaką rolę w życiu Greków odgrywały teatr i literatura - wyjaśnia genezę teatru w Grecji - wymienia dokonania Sokratesa, Platona, Arystotelesa - potrafi wskazać cechy wspólne myśli filozoficznej fryz, metopy, - rozpoznaje style architektoniczne i konkretne budowle - wymienia cechy charakterystyczne ceramiki i rzeźby greckiej - omawia i ocenia politykę kulturalną Peryklesa -redaguje przewodnik po Akropolu (uwzględnia zasady pisania wypracowania) 5
Rzym - ocena postaw Greków w czasie najazdu Persów - ukazanie znaczenia wojen perskich dla jedności Greków - wyjaśnienie pojęć: węzeł gordyjski, kultura helleńska, hellenizm - scharakteryzowanie dokonań Aleksandra Wielkiego - wyjaśnienie pojęć: wojny punickie, prowincja, namiestnik, pa romana, romanizacja, triumf, legion - omówienie rozwoju terytorialnego państwa rzymskiego Wojny Greków z Persami Podboje Aleksandra Macedońskiego Rozwój terytorialny imperium rzymskiego - umieszcza na osi czasu wydarzenia związane z wojnami Greków z Persami w latach 490-479 p.n.e. - pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew Greków z Persami - wyjaśnia, kim byli: Dariusz, Kserkses, Miltiades, Leonidas, Temistokles węzeł gordyjski, kultura helleńska, hellenizm - wymienia dokonania Filipa i Aleksandra Macedońskiego wojny punickie, prowincja, namiestnik, pa romana, romanizacja, triumf, legion - wyjaśnia, z jakim wydarzeniem wiąże się data 753 roku p.n.e. - pokazuje na mapie Rzym, Kartaginę oraz kierunki i zasięg podboju Rzymian - wyjaśnia, kim był Hannibal - opisuje metody prowadzenia wojen w starożytności - wyjaśnia symboliczny sens nazwy Termopile - ocenia postawę Greków w momencie najazdu perskiego - przedstawia genezę hellenizmu - wymienia osiągnięcia kultury helleńskiej - pokazuje na mapie terytoria zajmowane przez Aleksandra Wielkiego - wyjaśnia, dlaczego Aleksander był Wielki - opisuje stosunek Rzymian do mieszkańców prowincji - wyjaśnia, jak była zorganizowana armia rzymska - wymienia przyczyny i skutki ekspansji Rzymian 6
- wyjaśnienie pojęć: republika, konsul, senat, cenzor, kwestor, edyl, pretor, trybun ludowy, zgromadzenie trybusowe, plebejusze, patrycjusze - omówienie przemian ustrojowych cech ustroju republikańskiego - porównanie republiki z demokracją ateńską - wyjaśnienie pojęć: princeps, imperator, cesarz - omówienie przyczyn upadku republiki - omówienie przemian ustrojowych cechy charakterystyczne cesarstwa - ocena rządów Oktawian Augusta - wyjaśnienie pojęć: kopuła, bazylika, akwedukt, termy, wszystkie drogi prowadzą do Rzymu - omówienie największych dokonań Rzymian - wyjaśnienie roli Rzymian w rozwoju kultury Rzeczpospolita Rzymian Narodziny cesarstwa Kultura starożytnego Rzymu republika, konsul, senat, cenzor, kwestor, edyl, pretor, trybun ludowy, zgromadzenie trybusowe, plebejusze, patrycjusze - wymienia cechy charakterystyczne ustroju republikańskiego - wyjaśnia, na czym polegały zasady jednoroczności i kolegialności - wyjaśnia, kim był Romulus princeps, imperator, cesarz - wymienia przyczyny upadku republiki - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 44 p.n.e. i 31 p.n.e. - wymienia cechy charakterystyczne cesarstwa - wyjaśnia, kim byli: Juliusz Cezar, Oktawian August, Spartakus, Marek Antoniusz, Kleopatra kopuła, bazylika, akwedukt, termy - wymienia osiągnięcia kultury technicznej Rzymu - wymienia największych twórców literatury rzymskiej i ich dzieła - opowiada legendę o założeniu Rzymu - opisuje proces powstawania republiki rzymskiej - porównuje ustrój republiki rzymskiej z demokracją ateńską - wyjaśnia symboliczne znaczenie zwrotów: kości zostały rzucone, przekroczyć Rubikon, I ty Brutusie przeciwko mnie? - ocenia rządy Oktawiana Augusta - wyjaśnia wkład Rzymian w rozwój prawodawstwa a może określa rolę prawa w Rzymie i jego obecność w życiu codziennym? - dostrzega związki między kulturą grecką i rzymską - wyjaśnia znaczenie zwrotu: wszystkie drogi prowadzą do Rzymu - charakteryzuje znaczenie dróg w państwie rzymskim - wymienia i charakteryzuje główne osiągnięcia Rzymian w różnych dziedzinach życia 7
- wyjaśnienie pojęć: igrzyska, gladiator, amfiteatr - określenie roli budowli rzymskich - wyjaśnienie pojęć: apostołowie, chrześcijanie, tolerancja religijna, Ewangelie - omówienie systemu religijnego - omówienie chrześcijaństwa i jego znaczenia - wyjaśnienie pojęć: barbarzyńca, wandalizm, wędrówka ludów - wskazanie przyczyn upadku cesarstwa zachodnio - rzymskiego Życie codzienne w starożytnym Rzymie Początki i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego - wyjaśnia pojęcia: termy, igrzyska, gladiator, amfiteatr - wymienia najważniejsze budowle starożytnego Rzymu i określa ich funkcje -próby pracy pisemnej (opis życia w starożytnym Rzymie) apostołowie, chrześcijanie, tolerancja religijna, Ewangelie -wyjaśnia, kim byli: Jezus Chrystus, Poncjusz Piłat, święci Piotr i Paweł, Konstantyn Wielki - pokazuje na mapie obszar, na którym powstało chrześcijaństwo oraz tereny, na które się ono rozprzestrzeniało - wymienia przyczyny powstania chrześcijaństwa - wymienia cechy charakterystyczne wiary chrześcijańskiej - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 313, 381 - wyjaśnia znaczenie pojęć : barbarzyńca, wandalizm, wędrówka ludów -pokazuje na mapie granicę podziału ustaloną w 395 roku - wymienia przyczyny upadku cesarstwa zachodniego -wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 395 roku i 476 roku - określa, jaką rolę odgrywały w Rzymie amfiteatry, fora, termy - opisuje życie codzienne w starożytnym Rzymie (wypracowanie pisemne, poprawne ortograficznie i stylistycznie) - wyjaśnia pojęcia: faryzeusze, saduceusze - wyjaśnia związki przyczynowoskutkowe między kryzysem cesarstwa a rozwojem chrześcijaństwa, -wyjaśnia przyczyny rozwoju chrześcijaństwa i wzrostu jego popularności - wyjaśnia przyczyny prześladowań chrześcijan - wymienia przyczyny słabości państwa rzymskiego - wyjaśnia przyczyny podziału cesarstwa, - wymienia plemiona wkraczające w granice państwa rzymskiego - pokazuje na mapie obszary, na których powstały państwa barbarzyńskie 8
Kształtowanie się świata średniowiecznego - wyjaśnienie pojęć: ikona, mozaika, patriarcha, prawosławie - przedstawienie dziejów Bizancjum - omówienie roli Bizancjum jako kontynuatora idei cesarstwa zachodniorzymskiego - wyjaśnienie pojęć: meczet, minaret, hidżra, muzułmanin, arabeska, islam, meczet, ramadan, Koran, jałmużna - omówienie historii Arabów powstanie państwa, podboje i kultura - zapoznanie z nową religią monoteistyczna - islamem Cesarstwo bizantyjskie i jego rola w dziejach świata Arabowie i islam ikona, mozaika, patriarcha, prawosławie - wyjaśnia genezę nazwy Cesarstwo Bizantyjskie - wyjaśnia, kim był Justynian Wielki i wymienia jego osiągnięcia - na podstawie planu miasta z podręcznika potrafi wymienić najważniejsze budowle Konstantynopola meczet, minaret, hidżra, muzułmanin, arabeska, islam, meczet, ramadan, Koran, jałmużna - pokazuje na mapie terytorium Arabów, kierunki i zasięg ich podbojów - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 622 - nazywa miejsce narodzin islamu i jego twórcę - charakteryzuje cechy kultury Bizancjum - wskazuje rolę Bizancjum w dziejach cywilizacji europejskiej - wymienia osiągnięcia Arabów - wymienia albo nazywa pięć filarów islamu - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 732 i ocenia znaczenie tego wydarzenia 9
- wyjaśnienie pojęć: dynastia, hrabstwo, marchia - omówienie najważniejszych wydarzeń za panowania Karola Wielkiego - omówienie celów politycznych dynastii Ottonów - omówienie przyczyn i skutków podbojów Normanów Państwo Karola Wielkiego Cesarstwo Ottonów Normanowie i ich podboje dynastia, hrabstwo, marchia - pozuje na mapie zasięg terytorialny państwa Karola Wielkiego oraz państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu z 843 roku - pokazuje na mapie: Akwizgran, Verdun, - wyjaśnia kim byli: Merowingowie, Chlodwig Karol Młot, Pepin Mały, Karol Wielki, Lotar, Karol Łysy, Ludwik Niemiecki - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 496, 751, 800, 843 - wyjaśnia genezę powstania państwa kościelnego oraz Francji i Niemiec - pokazuje na mapie państwo Ottonów - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 962 - wymienia cele polityczne Ottona I i Ottona III oraz sposoby ich osiągnięcia - pokazuje na mapie siedziby Normanów - wyjaśnia, kim był Wilhelm Zdobywca - opisuje tryb życia Normanów - wymienia osiągnięcia Karola Wielkiego - omawia znaczenie koronacji cesarskiej Karola Wielkiego - potrafi wskazać źródło przyszłych konfliktów między Francją a Niemcami - wyjaśnia znaczenie przydomka Wielki - wskazuje skutki odnowienia cesarstwa na Zachodzie - porównuje koncepcje polityczne Ottonów oraz sposoby dojścia do nich - omawia przyczyny i skutki podbojów normandzkich 10
- wyjaśnienie pojęć: feudalizm, suweren, senior, wasal, lennik, lenno, system lenny, hołd lenny, inwestytura, renta feudalna, pańszczyzna - omówienie zasad systemu lennego - wyjaśnienie pojęć: ruch kluniacki, celibat, cezaropapizm, reguła, opat, symonia, schizma, inwestytura, konkordat, klątwa - poznanie przyczyn rozłamu w Kościele - ocena reform przeprowadzonych w Kościele - wyjaśnienie pojęć: romanizm, gotyk - poznanie cech charakterystycznych obu stylów - zapoznanie z osiągnięciami kultury średniowiecznej Świat feudalny czym był feudalizm? Kościół na początku II tysiąclecia Cechy charakterystyczne sztuki romańskiej i gotyckiej feudalizm, suweren, senior, wasal, lennik, lenno, system lenny, hołd lenny, inwestytura, renta feudalna, pańszczyzna - wymienia powinności wasala i seniora - wymienia formy renty feudalnej ruch kluniacki, celibat, cezaropapizm, reguła, opat, symonia, schizma, inwestytura, konkordat, klątwa - wyjaśnia, kim byli: Benedykt z Nursji, Grzegorz VII, Henryk IV - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1054, 1077, 1122 - wyjaśnia, co wydarzyło się pod murami Canossy - wymienia cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiegoodróżnia budowle stylu romańskiego od gotyckiego -określa, w jakim okresie rozwijał się każdy ze stylów - wymienia najbardziej charakterystyczne zabytki architektury romańskiej i gotyckiej - wyjaśnia genezę systemu lennego - wyjaśnia zależności pomiędzy seniorem a wasalem - wyjaśnia zasadę: wasal mojego wasala nie jest moim wasalem - wyjaśnia proces wyodrębniania się dwóch podstawowych grup społecznych: feudałów i chłopów - opisuje obyczaje rycerskie - wymienia przyczyny rozłamu w Kościele - określa rolę Kościoła w kształtowaniu średniowiecznego poglądu na świat - wskazuje przyczyny walki o prymat w Europie między cesarstwem a papiestwem - wymienia przyczyny reformy gregoriańskiej - ocenia znaczenie reformy gregoriańskiej - wie, jaką rolę odegrali benedyktyni - opisuje religijność średniowieczną - na podstawie ilustracji określa cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiego - na ilustracjach wskazuje budowle stylu romańskiego i gotyckiego - wymienia zabytki architektury romańskiej i gotyckiej w Polsce i Europie X 11
- wyjaśnienie pojęć: głagolica, ród, wiec, plemię - wyjaśnienie znaczenia stworzenia pisma słowiańskiego - wyjaśnienie pojęć: cyrylica, ikona - ocena znaczenie przyjęcia chrztu przez Włodzimierza Wielkiego Słowianie i pierwsze państwa słowiańskie Pierwsze państwa w Europie Środkowej głagolica, ród, wiec, plemię - pokazuje na mapie część Europy zamieszkałą przez Słowian, uwzględniając podział na Słowian wschodnich, zachodnich i południowych wyjaśnia, kim byli Cyryl i Metody - potrafi nazwać i wskazać na mapie pierwsze państwa słowiańskie cyrylica, ikona - pokazuje na mapie terytorium Słowian Połabskich, Węgry, Ruś i Bułgarię - wyjaśnia, kim byli Słowianie Połabscy - wyjaśnia, kim był Włodzimierz Wielki - wyjaśnia znaczenie stworzenia pisma słowiańskiego dla Słowian - opowiada o działalności misjonarskiej Cyryla i Metodego - omawia w jaki sposób powstały państwa Węgrów, Bułgarów i Rusinów oraz państwo czeskie - omawia sytuację polityczna Słowian połabskich - ocenia znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa przez Włodzimierza Wielkiego Polska w średniowieczu - wyjaśnienie pojęć: chrystianizacja - posługiwanie się pojęciem plemię - zapoznanie z postacią Mieszka I i jego dokonaniami - ukazanie znaczenia przyjęcia chrztu przez Polskę wejście Polski w krąg kultury europejskiej Początki państwa polskiego chrystianizacja, plemię - wyjaśnia, kim byli: Mieszko I, Dobrawa, Ibrahim ibn Jakub, biskup Jordan - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 965, 966, 972 - nazywa państwa plemienne i pokazuje je na mapie - pokazuje na mapie granice państwa polskiego za panowania Mieszka I - wyjaśnia genezę państwa polskiego - wyjaśnia przyczyny i skutki chrystianizacji państwa polskiego - ocenia znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I - wymienia dokonania Mieszka I 12
- zapoznanie z postacią Bolesława Chrobrego i jego dokonaniami - ukazanie roli Bolesława Chrobrego w historii Polski ocena jego rządów - ocena zjazdu w Gnieźnie Zjazd w Gnieźnie w 1000 r., jego postanowienia i znaczenie - wyjaśnia, kim byli: święty Wojciech i Bolesław Chrobry - wyjaśnia co wydarzyło się w roku: 1000 - wymienia postanowienia zjazdu w Gnieźnie - pokazuje na mapie Gniezno i trzy biskupstwa powstałe w wyniku zjazdu - charakteryzuje Polskę za panowania Bolesława Chrobrego - opowiada historię życia świętego Wojciecha - ocenia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej - analizuje materiał ikonograficzny i tekst źródłowy - wyjaśnienie znaczenia koronacji - ocena panowania Bolesława Chrobrego - wyjaśnienie pojęć: bunt ludowy, anarchia, kryzys - wyjaśnienie przyczyn i skutków kryzysu państwa wczesnopiastowskiego - omówienie przyczyn i skutków konfliktu między biskupem Stanisławem a Bolesławem Śmiałym - powiązanie historii Polski z historią powszechną związki polityczne z cesarstwem i papiestwem Monarchia Bolesława Chrobrego Kryzys i odbudowa państwa pierwszych Piastów - pokazuje na mapie granice państwa Bolesława Chrobrego - wymienia i pokazuje na mapie zdobycze terytorialne Bolesława Chrobrego - wyjaśnia, co wydarzyło się w 1018 roku i 1025 roku - wymienia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Chrobrego z Niemcami bunt ludowy, anarchia, kryzys - wyjaśnia, kim byli: Mieszko II, Brzetysław, Kazimierz Odnowiciel, Bolesław Śmiały, Gall Anonim, Wincenty Kadłubek, św. Stanisław - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1038, 1076, 1079 - wymienia przyczyny i skutki kryzysu, jaki nastąpił w I połowie XI wieku - wyjaśnia znaczenie koronacji dla Bolesława Chrobrego i dla państwa - charakteryzuje Bolesława Chrobrego jako władcę - ocenia panowanie Bolesława Chrobrego - wyjaśnia, na czym polegał kryzys państwa za panowania Mieszka II - wymienia osiągnięcia Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego - wyjaśnia znaczenie przydomków Odnowiciel, Szczodry i Śmiały - omawia przyczyny i skutki konfliktu pomiędzy biskupem Stanisławem a Bolesławem Śmiałym - pokazuje na mapie zmiany terytorialne państwa piastowskiego - dostrzega związki pomiędzy walką cesarstwa z papiestwem o inwestyturę otrzymaniem korony królewskiej przez Bolesława Śmiałego 13
Europa i Polska w okresie pełnego średniowiecza - wyjaśnienie pojęcia: trybut - zapoznanie z przyczynami rozbicia dzielnicowego i jego skutków - wyjaśnienie pojęć: gród, podgrodzie, targ, opole, osada służebna, kasztelan, palatyn, monarchia patrymonialna, dziesięcina, osady służebne - poznanie organizacji państwa polskiego - omówienie struktury społecznej państwa - wyjaśnienie pojęć: synod, krucjata, krzyżowiec, zakony rycerskie - omówienie przyczyn i skutków wypraw krzyżowych - ocenaznaczenia krucjat dla średniowiecznej Europy Czasy Bolesława Krzywoustego W Polsce pierwszych Piastów organizacja polityczna i gospodarcza państwa polskiego Czas krucjat - wyjaśnia znaczenie pojęcia: trybut -wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1109, 1119, 1122, 1135 -wyjaśnia, kim byli: Władysław Herman, Zbigniew, Bolesław Krzywousty, Henryk V - wyjaśnia, na jakich zasadach w jaki sposób zostało podporządkowane Pomorze gród, podgrodzie, targ, opole, osada służebna, kasztelan, palatyn, monarchia patrymonialna, dziesięcina, osady służebne - wymienia obowiązki poddanych wobec władcy synod, krucjata, krzyżowiec, zakony rycerskie - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1096, 1099, 1204 - wymienia nazwy zakonów rycerskich powstałych podczas wypraw krzyżowych - wymienia przyczyny konfliktów między Zbigniewem, a Krzywoustym - wymienia przyczyny i opisuje przebieg najazdu niemieckiego na Polskę - pokazuje na mapie miejsca bitew i trasę pochodu wojsk niemieckich i polskich - wyjaśnia znaczenie Pomorza dla sprawnego funkcjonowania gospodarki państwa polskiego - wyjaśnia, jak zorganizowane było państwo polskie - przedstawia strukturę i zajęcia ludności państwa wczesnopiastowskiego - wyjaśnia genezę zakonów rycerskich - omawia wpływ krucjat na różne dziedziny życia - wymienia skutki wypraw krzyżowych - ocenia znaczenie krucjat dla średniowiecznej Europy 14
- ocena znaczenia krucjaty przeciwko Słowianom połabskim dla dalszych dziejów Europy środkowej - wyjaśnienie pojęć: patrycjat, pospólstwo, plebs, inkwizycja, franciszkanie, dominikanie, lichwa, albigensi, asceza, uniwersalizm - wyjaśnienie roli miast w średniowiecznej Europie - poznanie kultury średniowiecznej - omówienie roli uniwersytetów i Kościoła w rozwoju kultury - wyjaśnienie pojęć: schizma zachodnia, niewola awiniońska, husytyzm, czarna śmierć, zaraza - wyjaśnienie powodów rozłamu w Kościele Krucjaty w Europie wyprawa na Słowian Połabskich Uniwersalizm, ruchy religijne, miasta Nauka i literatura w średniowieczu. Narodziny uniwersytetów Zmierzch średniowiecznej Europy - wyjaśnia co wydarzyło się w roku: 983, 1066, 1157 - wskazuje na mapie główne siedziby plemion Słowian połabskich oraz Marchię Brandenburską - wyjaśnia kim był Albrecht Niedźwiedź patrycjat, pospólstwo, plebs, inkwizycja, franciszkanie, dominikanie, lichwa, albigensi, asceza, uniwersalizm - opisuje wygląd średniowiecznego miasta: wymienia jego najważniejsze elementy - wymienia największych uczonych epoki, - wymienia pierwsze uniwersytety w Europie, - wymienia gatunki literackie rozwijające się w średniowieczu schizma zachodnia, niewola awiniońska, husytyzm, czarna śmierć, zaraza -wyjaśnia, kim byli: Jan Hus, Joanna d Arc, Dante Alighieri, Giovanni Boccaccio, Brygida ze Szwecji, Katarzyna ze Sieny - omawia utratę niezawisłości przez plemiona połabskie - wymienia etapy tworzenia się Marchii Brandenburskiej - ocenia znaczenie krucjaty przeciwko Słowianom - wyjaśnia genezę zakonów żebrzących - wyjaśnia rolę Kościoła w kształtowaniu średniowiecznego poglądu na świat - wyjaśnia rolę i znaczenie miast w średniowiecznej Europie - opisuje przebieg nauki na uniwersytetach - omawia rolę Kościoła w kulturze, - ocenia znaczenie uniwersytetów dla rozwoju nauki -wymienia przyczyny i skutki schizmy zachodniej, narodzin husytyzmu, wojny stuletniej - wyjaśnia wpływ epidemii dżumy na losy Europy 15
- wyjaśnienie pojęć: princeps, senior, testament - omówienie zasady senioratu - ocena testamentu Krzywoustego - ukazanie roli Henryków śląskich w procesie jednoczenia Polski - przedstawienie etapów jednoczenia państwa - uświadomienie znaczenia koronacji dla jedności państwa - wyjaśnienie pojęć: osadnictwo, immunitet, lokacja, lokacja na prawie niemieckim, sołtys, wójt, zasadźca, trójpolówka, łan, stany, czynsz, wolnizna - wyjaśnienie cech osadnictwa na prawie niemieckim Początki rozbicia dzielnicowego w Polsce W czasach Henryków śląskich Ku zjednoczeniu państwa polskiego Wieś i miasto w okresie rozbicia dzielnicowego princeps, senior, testament - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1138, 1146, 1180 - wymienia postanowienia testamentu Krzywoustego - pokazuje na mapie dzielnice powstałe w wyniku postanowień testamentu - wyjaśnia, kim byli: Leszek Biały, Henryk Brodaty, Henryk Pobożny, - pokazuje na mapie państwo Henryków śląskich - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1227 i 1241 -wyjaśnia, kim byli: Henryk IV Probus, Przemysł II, Wacław II, Wacław III -wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1295, 1300 - wymienia i pokazuje na mapie utracone terytoria - pokazuje na mapie ośrodki jednoczące - pokazuje na mapie terytorium zjednoczonego państwa polskiego osadnictwo, immunitet, lokacja, lokacja na prawie niemieckim sołtys, wójt, zasadźca, trójpolówka, łan, stany, czynsz, wolnizna - opisuje wygląd miasta i wsi na prawie niemieckim - wymienia przyczyny podziału Polski na dzielnice - określa uprawnienia seniora - wymienia przyczyny i skutki upadku senioratu - ocenia znaczenie testamentu Krzywoustego dla trwałości (jedności) państwa polskiego - wymienia przyczyny i skutki najazdu Mongołów na Polskę - omawia próby przezwyciężenia przez książąt śląskich rozbicia dzielnicowego - wymienia przyczyny dążeń zjednoczeniowych - wyjaśnia znaczenie koronacji Przemysława i Wacławów czeskich - omawia osiągnięcia i trudności w jednoczeniu państwa - przestawia etapy jednoczenia państwa - opisuje proces lokacji na prawie niemieckim - wymienia zalety osadnictwa na prawie niemieckim - wyjaśnia na czym polega trójpolówka 16
- uświadomienie znaczenia koronacji dla jedności państwa - ocena wpływy polityki Kazimierza Wielkiego na rzeczywiste zjednoczenie państwa - wyjaśnienie pojęć: żupy solne, prawo składu, kodyfikacja prawa - poznanie daty powstania Akademii Krakowskiej - charakterystyka społeczeństwa polskiego - ocena osiągnięć Kazimierza Wielkiego - ocena wpływy polityki Kazimierza Wielkiego na rzeczywiste zjednoczenie państwa Polska zjednoczona. Czasy Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego Rządy Kazimierza Wielkiego w Polsce -wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1308, 1320, 1331, 1333, 1343, 1349 - wymienia i pokazuje na mapie ziemie zdobyte i utracone przez Łokietka i Kazimierza Wielkiego -wymienia sojuszników i wrogów Polski żupy solne, prawo składu, kodyfikacja prawa - wymienia datę powstania Akademii Krakowskiej - wymienia osiągnięcia króla - nazywa stany społeczne - pokazuje na mapie granice państwa Kazimierza Wielkiego -sporządza notatkę n t. osiągnięć Kazimierza Wielkiego - omawia drogę Łokietka do korony - pokazuje na mapie zmiany terytorialne za panowania ostatnich Piastów - charakteryzuje i ocenia politykę zagraniczną ostatnich Piastów w stosunku do sąsiednich państw - ocenia rolę Kazimierza Wielkiego w umacnianiu pozycji Polski w Europie - ocenia skuteczność polityki Kazimierza Wielkiego - przedstawia wpływ Akademii Krakowskiej na rozwój kultury i organizację państwa Kazimierza Wielkiego - charakteryzuje pozycję każdego stanu w społeczeństwie polskim - przytacza i uzasadnia obiegowe opinie o Kazimierzu Wielkim - ocenia osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w polityce wewnętrznej i zagranicznej - uzasadnia trafność nadania Kazimierzowi przydomka Wielki 17
- wyjaśnienie pojęć: unia, unia personalna, przywilej, poradlne - przedstawienie roli unii w Krewie - omówienie znaczenia nadania przywileju dla szlachty - ocena postanowień unii w Krewie - ukazanie konfliktu z Krzyżakami jego przyczyn i skutków Andegawenowie na tronie polskim. Unia Polski z Litwą Wielka wojna z zakonem krzyżackim unia, unia personalna, przywilej, poradlne - pokazuje na mapie Litwę i Krewo -wyjaśnia, co wydarzyło się w latach: 1370, 1374, 1385 - wyjaśnia, kim byli: Ludwik Andegaweński, Jadwiga, Jagiełło - wyjaśnia, jakie wydarzenia są związane z miejscowościami Koszyce, Krewo, Horodło - wyjaśnia genezę unii Polski z Węgrami i z Litwą - wyjaśnia, dlaczego szlachta otrzymała przywileje i jakie były tego konsekwencje - wyjaśnia co wydarzyło się w roku: 1410, 1411, 1414 - pokazuje na mapie Grunwald, Toruń -wyjaśnia, kim byli: książę Witold, Ulrich von Jungingen, Paweł Włodkowic - wymienia przyczyny konfliktu polsko- krzyżackiego - dostrzega związki pomiędzy panowaniem Andegawenów w Polsce a polityką zagraniczną Kazimierza Wielkiego -wyjaśnia, co wydarzyło się w latach: 1413, 1422, 1433 - wymienia uprawnienia szlachty otrzymane na mocy przywilejów w latach 1374 1433 i ocenia ich znaczenie dla państwa - omawia warunki unii w Krewie i ich realizację - omawia skutki zawarcia unii z Litwą dla Polski i Litwy - ocenia korzyści płynące z unii dla Polski i Litwy - wyjaśnia, jakie znaczenie miała bitwa pod Grunwaldem dla Polski i Litwy oraz Krzyżaków - wymienia postanowienia pokoju toruńskiego i ocenia jego znaczenie dla Polski i Litwy - wyjaśnia, dlaczego wystąpienia Polaków w Konstancji wzmocniły pozycję międzynarodową Polski - omówienie polityki zagranicznej Jagiellonów stosunki z Cesarstwem Niemieckim i Węgrami - ocena roli powiązań dynastycznych w dziejach państwa Rządy Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka -wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1440, 1444, 1454, 1466 - wymienia przyczyny i konsekwencje unii z Węgrami - wymienia przyczyny wojny 13-letniej - wymienia postanowienia drugiego pokoju toruńskiego - wymienia uprawnienia szlachty uzyskane na mocy przywileju nieszawskiego - ocenia znaczenie postanowień drugiego pokoju toruńskiego dla polskiej gospodarki - ocenia rolę powiązań dynastycznych w dziejach państwa 18
- wyjaśnienie pojęć: pańszczyzna, folwark - omówienie zmian w gospodarce polskiej po odzyskaniu dostępu do morza - ukazanie rysującej się przewagi szlachty nad innymi stanami społeczeństwa polskiego - ukazanie doniosłości wynalezienia druku - ukazanie znaczenia upadku Konstantynopola dla kultury europejskiej Polska u schyłku średniowiecza gospodarka i kultura Ku nowej epoce narodziny renesansu pańszczyzna, folwark - wyjaśnia, kim byli: Jan Olbracht, Jan Długosz, Wit Stwosz, Filip Kallimach - opisuje w jaki sposób powstał folwark pańszczyźniany - wyjaśnia, kim byli: Jan Gutenberg i Krzysztof Kolumb - wyjaśnia co wydarzyło się w roku 1453 - wymienia wydarzenia, które kończą epokę średniowiecza - omawia zależność między powiększaniem się majątków szlacheckich a wzrostem obciążeń chłopów - ocenia znaczenie dla położenia mieszczan przywileju piotrkowskiego - omawia rozwój kultury w Polsce u schyłku średniowiecza - wyjaśnia konsekwencje upadku cesarstwa wschodniego - opowiada o wpływie upadku Konstantynopola na kulturę Europy Zachodniej - omawia znaczenie wynalazku Jana Gutenberga 19
PLAN WYNIKOWY TREŚCI NAUCZANIA HISTORII W KLASIE II GIMNAZJUM (opracowany na podstawie programu nauczania autorstwa J. Droba, T. Panfila, L. Trzcionkowskiego i L. Wojciechowskiego)-DKW-4014-4/00, realizowanego na podstawie podręcznika Historia czasy nowożytne j. Drob, J. Chachaj Dział Cele ogólne Proponowany temat lekcji Europa i świat w XVI wieku - wyjaśnienie pojęć: Humanizm i humanizm, odrodzenie odrodzenie w (renesans), mecenat, człowiek Europie renesansu - przedstawienie cech renesansu i najważniejszych twórców kultury renesansowej Wymagania podstawowe K konieczne P podstawowe -wyjaśnia znaczenie pojęć: humanizm, odrodzenie (renesans), mecenat, człowiek renesansu - wyjaśnia, gdzie narodził się renesans - określa ramy czasowe renesansu -wymienia czołowych myślicieli i artystów epoki odrodzenia oraz tytuły ich najsławniejszych dzieł -wymienia najsławniejsze zabytki architektury renesansowej w Europie -wyjaśnia znaczenie wynalazku druku -wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego w architekturze Poziom Wymagania ponadpodstawowe Poziom K wymagań P R rozszerzające wymagań R D D dopełniające -wymienia czynniki, które sprawiły, że kolebką renesansu stały się Włochy -charakteryzuje poglądy Erazma z Rotterdamu, Tomasza Morusa i Mikołaja Machiavellego -dostrzega różnice między średniowiecznym a renesansowym spojrzeniem na świat -wymienia osoby i instytucje wspomagające finansowo artystów renesansu - na podstawie ilustracji odróżnia cechy stylu renesansowego od gotyckiego
- zapoznanie z narodowym charakterem polskiego Odrodzenia Odrodzenie w Polsce i jego cechy - wymienia tereny, skąd do Polski przenikały prądy renesansowe - określa ramy czasowe renesansu w Polsce - wyjaśnia, kim byli: Mikołaj Kopernik, Andrzej Frycz Modrzewski, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski - wymienia zabytki architektury i sztuki renesansowej znajdujące się na terenie Polski - przedstawia najważniejsze tezy Andrzeja Frycza Modrzewskiego zawarte w dziele O poprawie Rzeczypospolitej - porównuje twórczość Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego - rozpoznaje na ilustracji i nazywa zabytki architektury renesansowej w Polsce - wyjaśnienie pojęć: busola, korzenie, Majowie, Inkowie, Aztekowie, konkwistadorzy - omówienie przyczyn i skutków wypraw geograficznych - ocena znaczenia wypraw geograficznych Wielkie odkrycia geograficzne ich busola, przyczyny i skutki korzenie, Majowie, Inkowie, Aztekowie, konkwistadorzy - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1488, 1492, 1498, 1519-1522 - wyjaśnia, kim byli: Bartłomiej Diaz, Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan, Amerigo Vespucci, Ferdynand Cortez i Franciszek Pizarro - pokazuje na mapie trasy podróży najsławniejszych odkrywców - wymienia przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych - wymienia wynalazki, które umożliwiły odbywanie dalekich podróży morskich - wymienia osiągnięcia cywilizacyjne Majów, Inków i Azteków - klasyfikuje przyczyny i skutki na polityczne, społeczne i gospodarcze - ocenia działania konkwistadorów - ocenia znaczenie wypraw geograficznych dla Europy i państw podbitych 2
- wyjaśnienie pojęć: reformacja, odpust, protestantyzm, luteranizm, kalwinizm, purytanizm, anglikanizm, konfederacja warszawska, tolerancja religijna, antytrynitarze, bracia polscy, arianie, hugenoci, celibat - omówienie przyczyn i skutków reformacji - poznanie nowych wyznań - ustosunkowanie się do braku tolerancji na tle religijnym Reformacja przyczyny i skutki jej narodzin. Główne nurty reformacji - wyjaśnienie pojęć: wojny Podział religijne, anabaptyści, pokój wchrześcijaństwa Augsburgu, edykt nantejski zachodniego - poznanie głównych linii podziału wyznaniowego Europy na kraje protestanckie i katolickie reformacja, odpust, protestantyzm, luteranizm, kalwinizm, purytanizm, anglikanizm, konfederacja warszawska, tolerancja religijna, antytrynitarze, bracia polscy, arianie, hugenoci, celibat - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1517, 1573, - wymienia przyczyny wystąpienia Marcina Lutra i Jana Kalwina - odróżnia zasady wiary katolickiej od protestanckiej - omawia okoliczności powstania kościoła anglikańskiego - wymienia kierunki reformacji - dostrzega różnicę między położeniem innowierców w Polsce i w Europie Zachodniej wojny religijne, anabaptyści, pokój w Augsburgu, edykt nantejski - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1555, 1572, 1598, - wyjaśnia, kim byli: Katarzyna Medycejska, Henryk III Walezy, Henryk IV Burbon - wymienia skutki wystąpienia Marcina Lutra dla Niemiec - wymienia czynniki, które sprzyjały rozwojowi reformacji w Niemczech, - przedstawia poglądy Jana Kalwina - omawia przyczyny izolowania arian przez zwolenników innych wyznań oraz ich wkład w rozwój myśli europejskiej, - ocenia sytuację innowierców w Polsce i na Zachodzie - opisuje okoliczności rzezi hugenotów w noc św. Bartłomieja - wyjaśnia przyczyny wydania edyktu nantejskiego - ocenia skutki wydania edyktu 3
- wyjaśnienie pojęć: Rozwój przywileje szlacheckie, demokracji pospolite ruszenie, szlacheckiej w magnateria, sejmiki ziemskie, Polsce sejm walny, senat, izba poselska, konstytucja nihil novi, demokracja szlachecka - omówienie ustroju politycznego przywileje szlacheckie, pospolite ruszenie, magnateria, sejmiki ziemskie, sejm walny, senat, izba poselska, konstytucja nihil novi, demokracja szlachecka - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1493, 1505 - wyjaśnia, kim byli: Jan Olbracht, Aleksander Jagiellończyk - wymienia stany tworzące społeczeństwo polskie w XVI wieku - wymienia najważniejsze przywileje szlacheckie oraz okoliczności ich wydania, - wyjaśnia, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w państwie - wyjaśnia, jak powstał sejm walny - nazywa izby sejmu walnego i wie, kto w nich zasiadał - porównuje sytuację prawną stanu szlacheckiego z sytuacją pozostałych stanów -omawia, w jaki sposób uchwalenie konstytucji nihil novi wpłynęło na umocnienie tej pozycji - identyfikuje różnice pomiędzy sejmem walnym a współczesnym - porównuje rolę polityczną polskiej szlachty w państwie z rolą odgrywaną przez szlachtę w Europie Zachodniej 4
- wyjaśnienie pojęć: hołd pruski, sekularyzacja, Komisja Morska, kaper, unia realna, unia lubelska, Rzeczpospolita Obojga Narodów, Inflanty, Kurlandia, Habsburgowie - omówienie roli Polski w Europie za panowania Jagiellonów Panowanie ostatnich Jagiellonów, Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. hołd pruski, sekularyzacja, Komisja Morska, kaper, unia realna, unia lubelska, Rzeczpospolita Obojga Narodów, Inflanty, Kurlandia, Habsburgowie - pokazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów, Inflanty i Kurlandię - wymienia i pokazuje na mapie kraje rządzone przez Jagiellonów w końcu XV i na początku XVI wieku - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1525, 1569 - wyjaśnia, kim byli: Zygmunt Stary, Zygmunt August, Gotard Kettler - wymienia przyczyny hołdu pruskiego - porównuje unię personalną z unią realną - wymienia przeciwników Polski w walce o Inflanty - uzasadnia twierdzenie o dominującej roli dynastii Jagiellonów w Europie Środkowej w końcu XV i na początku XVI wieku - ocenia politykę Zygmunta Starego, która doprowadziła do złożenia hołdu pruskiego -uzasadnia przedstawioną ocenę - przedstawia argumenty potwierdzające słuszność zacieśnienia unii polsko-litewskiej - wymienia przyczyny zaangażowania się Polski i innych krajów w walkę o Inflanty 5
- wyjaśnienie pojęć: bezkrólewie, wolna elekcja, konfederacja, interre, artykuły henrykowskie, pacta conventa, Trybunał Koronny - wyjaśnienie powodów przeprowadzenia pierwszej wolnej lekcji - ocena wolnej elekcji Pierwsza wolna elekcja w Polsce bezkrólewie, wolna elekcja, konfederacja, interre, artykuły henrykowskie, pacta conventa, Trybunał Koronny, - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1573 - wyjaśnia, kim byli: Henryk Walezy, Stefan Batory, Jan Zamoyski - wyjaśnia powody przeprowadzenie pierwszej wolnej elekcji - potrafi nazwać sposób wyboru króla przyjęty po śmierci Zygmunta Augusta - wymienia przyczyny uchwalenia tzw. konfederacji warszawskiej i spisania tzw. artykułów henrykowskich - wymienia dokonania Stefana Batorego - wymienia sposoby zabezpieczania porządku w kraju w okresie bezkrólewia - przedstawia wady i zalety wolnej elekcji - charakteryzuje i ocenia rządy Stefana Batorego. - ocenia rolę Jana Zamoyskiego w ówczesnej Rzeczypospolitej - wyjaśnia znaczenie artykułów henrykowskich dla władzy królewskiej - wyjaśnienie pojęć: Gospodarka demografia, Europy w XVI przyrost demograficzny, wieku pańszczyzna, czynsz, folwark pańszczyźniany, gospodarka folwarcznopańszczyźniana, manufaktura, kompania handlowa, giełda, nakład, inflacja - charakterystyka gospodarki XVI wieku demografia, przyrost demograficzny, pańszczyzna, czynsz, folwark pańszczyźniany, gospodarka folwarcznopańszczyźniana, manufaktura, kompania handlowa, giełda, nakład, inflacja, - wymienia najważniejsze zmiany w sposobach produkcji zastosowane w tkactwie, górnictwie, metalurgii, żeglarstwie i rolnictwie - określa najważniejsze różnice w sposobach organizowania produkcji rolnej w Europie Zachodniej i Wschodniej. - wyjaśnia przyczyny dualizmu w rozwoju gospodarczym Europy, - charakteryzuje sposób funkcjonowania gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, - charakteryzuje najważniejsze zmiany w sposobach organizowania produkcji rzemieślniczej - wyjaśnia związek istniejący między wielkimi odkryciami geograficznymi, a intensyfikacją przemian gospodarczych w Europie w XVI wieku 6
- wyjaśnienie pojęć: popyt, podaż - charakterystyka gospodarki Polski Europa w XVII - wyjaśnienie pojęć: barok, wieku kontrreformacja, sobór trydencki, Święta Inkwizycja, jezuici - wyjaśnienie kim był: Ignacy Loyola, Kartezjusz, Izaak Newton - omówienie przyczyn i skutków kontrreformacji Rozwój gospodarczy popyt, Polski w XV wiekupodaż - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1496 - dostrzega i wyjaśnia związek istniejący między rozwojem miast w Europie Zachodniej a rozwojem gospodarki folwarcznopańszczyźnianej w Polsce - dostrzega dominację szlachty w życiu gospodarczym Polski - wymienia najważniejsze przejawy upośledzenia ekonomicznego Kultura baroku mieszczan i chłopów kontrreformacja, sobór trydencki, Święta Inkwizycja, jezuici - wyjaśnia, kim był: Ignacy Loyola, Kartezjusz, Izaak Newton - wymienia najważniejsze działania Kościoła, których celem było powstrzymanie rozprzestrzeniania się reformacji - wymienia najważniejsze akty prawne wzmacniające pozycję ekonomiczną szlachty - porównuje położenie ekonomiczne szlachty z innymi grupami społecznymi - charakteryzuje strukturę polskiego handlu zagranicznego w XVI wieku i przedstawia jej konsekwencje dla dalszego rozwoju gospodarki polskiej, - porównuje sytuację miast i mieszczaństwa w Polsce i Europie Zachodniej. - uzasadnia, że decyzje soboru trydenckiego dążyły do naprawy Kościoła katolickiego - ocenia działania jezuitów i trybunału inkwizycyjnego - wyjaśnienie pojęć: ekspresja, Sztuka i rokoko, światłocień architektura - ukazanie dorobku kultury baroku baroku ekspresja, rokoko, światłocień - określa ramy czasowe baroku - wyjaśnia, kim byli: Rubens, Rembrandt, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini - wymienia cechy charakterystyczne architektury i sztuki barokowej - wymienia najsławniejsze zabytki architektury i sztuki barokowej oraz nazwiska ich twórców - odróżnia rokoko od baroku 7
- wyjaśnienie pojęć: rewolucja, burżuazja, monarchia konstytucyjna, monarchia absolutna, fronda - porównanie monarchii absolutnej i konstytucyjnej - wyjaśnienie pojęć: husaria, Kozacy, dymitriady, Tatarzy, lisowczycy - omówienie problemów wewnętrznych Polski Trudny wiek XVII rewolucja, burżuazja, monarchia konstytucyjna, monarchia absolutna, fronda - wyjaśnia, co wydarzyło się w latach 1618-1648 - wyjaśnia, kim byli: Ludwik XIV, Karol I Stuart, Oliver Cromwell - wymienia przyczyny wybuchu konfliktu między Karolem I Stuartem a parlamentem - wymienia najważniejsze etapy przemian ustrojowych, które miały miejsce w Anglii w XVII wieku. - wymienia cechy charakterystyczne monarchii absolutnej i konstytucyjnej Rzeczpospolita pod berłem Wazów husaria, Kozacy, dymitriady, Tatarzy, - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1605, 1610, 1620, - wyjaśnia, kim byli: Zygmunt III Waza, Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Żółkiewski - wymienia i pokazuje na mapie państwa, z którymi Polska prowadziła wojny w I połowie XVII wieku - wymienia przyczyny tych wojen - wymienia największe sukcesy militarne wojsk polskich odniesione w czasie tych wojen - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 1649 - wymienia skutki wojny trzydziestoletniej dla układu sił w Europie -charakteryzuje sposób sprawowania rządów przez Ludwika XIV -porównuje monarchię absolutną z monarchią konstytucyjną - wyjaśnia znaczenie pojęcia: lisowczycy, - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 1618 - wyjaśnia, kim byli: Dymitr Samozwaniec, Michał Romanow, - uzasadnia negatywny wpływ polityki Wazów na stosunki Rzeczpospolitej z sąsiadami - ocenia interwencje polskie w sprawy wewnętrzne Rosji na początku XVII wieku - wymienia warunki rozejmu zawartego przez Polskę i Rosję w Dywilinie 8