Akcja informacyjno-edukacyjna Drugie życie
Podstawa prawna Ustawa Transplantacyjna ustawa z 1 lipca 2005r o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów.
Transplantologia to dziedzina medycyny, która zajmuje się przeszczepianiem Przeszczep (transplantacja) jest operacją ratowania życia i zdrowia człowieka, polegającą na chirurgicznym pobraniu zdrowego narządu od dawcy i zastąpieniu nim chorego narządu biorcy. Przeszczepiane narządy, tkanki i komórki mogą pochodzić od dawców żywych lub zmarłych.
Transplantacja pozwala normalnie żyć pracować, uczyć się, prowadzić życie rodzinne, podróżować. To szansa na drugie życie. W Polsce średni czas oczekiwania na przeszczep wynosi dwa lata. Wielu pacjentów umiera nie doczekawszy operacji.
W 2008 roku wskaźnik przeszczepów na milion mieszkańców w Polsce wynosił 11,2 mln, w Hiszpanii 34,2. Wskaźnik przeszczepiania narządów na milion mieszkańców (Polska) 16 14,7 14,5 14 12 10 13 9,2 11,2 8 6 4 2 0 2004 2005 2006 2007 2008 Źródło: opracowanie na podstawie danych Poltransplant
Dawca żywy Prawo polskie dopuszcza przeszczep narządu od dawcy żywego jeśli jednocześnie spełnione są warunki: brak organu lub jego części nie spowoduje upośledzenia funkcji organizmu dawcy, zagrożenia jego życia i zdrowia lub dających się przewidzieć konsekwencji zdrowotnych (kwalifikację poprzedza seria badań medycznych) dawcą jest osoba spokrewniona lub pozostająca z biorcą w szczególnej zażyłości (bliski przyjaciel, partner życiowy).
Dawca żywy Każdy przypadek pobrania narządu od osoby niespokrewnionej (bliski przyjaciel, partner życiowy) jest badany przez Komisję Etyczną Krajowej Rady Transplantacyjnej. Zgodę na pobranie narządu od dawcy żywego ostatecznie wydaje sąd. Procedura ta ma zapewnić działanie z pobudek wyłącznie altruistycznych i wyeliminować decyzje oparte na przymusie. Od dawcy żywego można pobrać: nerkę, płat wątroby lub szpik kostny. Handel narządami w jakiejkolwiek postaci jest w Polsce zabroniony.
Przeszczep rodzinny Warunki konieczne: Jeśli dawcą jest dawca żywy musi być spełniony wymóg spokrewnienia (rodzeństwo, rodzice, synowie, córki) lub bliskiej zażyłości z biorcą narządu (małżonek) Dawca musi być zdrowy i podpisać pisemną zgodę na pobranie narządu Dawca musi być pełnoletni Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego dawcy (wykluczenie groźnych dla zdrowia i życia dawcy konsekwencji pobrania narządu - obecnie i w przyszłości) Zgodność tkankowa narządu dawcy i biorcy
Przeszczep rodzinny najczęściej przeszczepiane w ten sposób są: wątroba i nerki mniejszy odsetek odrzuceń przeszczepionych narządów dawca narządu żyje statystycznie dłużej (system badań lekarskich) minimalizacja ryzyka powikłań pooperacyjnych mała popularność przeszczepów rodzinnych w Polsce (w Skandynawii 40-50%) 96% dawców ponownie zdecydowałoby się na oddanie narządu bliskiemu
Dawca zmarły By zmarły mógł zostać dawcą muszą być spełnione oba warunki: dawcą może zostać jedynie taka osoba, która za życia nie wyraziła sprzeciwu na pobranie narządów u pacjenta stwierdzono śmierć mózgu, a wszystkie możliwości leczenia zostały wyczerpane Narządy, które można pobrać od osób zmarłych to m.in.: serce, płuco wątroba, nerki, trzustka, jelito.
Dawca zmarły Wiek metrykalny dawcy nie ma większego znaczenia ważny jest stan zdrowia organów zmarłego. Narządy dawcy nie mogą być chore. Biorcy przeszczepiane są organy dopiero po wykluczeniu możliwych do przeniesienia chorób.
Liczba przeszczepionych narządów od dawców zmarłych - transplantacje w 2009 roku - 10 20 214 nerka serce wątroba nerka i trzustka płuco 71 762 Źródło: opracowanie na podstawie danych Poltransplant
Śmierć mózgu Pobranie narządu od dawcy zmarłego może nastąpić dopiero po stwierdzeniu śmierci mózgowej. Śmierć mózgu = śmierć człowieka to trwałe i nieodwracalne ustanie podstawowych funkcji życiowych (oddech i krążenie krwi), za które odpowiadają ośrodki zlokalizowane w pniu mózgu śmierć mózgu orzeka komisja lekarska po wieloetapowej serii dokładnych badań (w skład komisji wchodzi trzech lekarzy, w tym co najmniej jeden specjalista z zakresu anestezjologii i intensywnej terapii oraz jeden specjalista z zakresu neurologii i neurochirurgii)
Krajowa Lista Osób Oczekujących na Przeszczepienie Pacjenci zakwalifikowani do przeszczepu zostają umieszczeni na Krajowej Liście Osób Oczekujących na Przeszczepienie. Lista jest na bieżąco aktualizowana. 31 grudnia 2009 roku narządów potrzebowało 2291 chorych, wśród nich oczekujący na: przeszczep nerki 1768 chorych przeszczep serca 253 chorych przeszczep wątroby 183 chorych przeszczep płuc 37 chorych przeszczep serca i płuca 19 chorych przeszczep płuc 37 chorych przeszczep trzustki - 3 chorych Czas oczekiwania na przeszczep zależy od stopnia zaawansowania choroby, grupy krwi biorcy, stopnia zgodności antygenów biorcy i dawcy.
Odrzucenie przeszczepu Każdy przeszczep obarczony jest ryzykiem odrzucenia (reakcja układu odpornościowego biorcy). Organizm może nie podjąć współpracy z przeszczepionym narządem. Minimalizacja ryzyka: odpowiednio dobrany dawca (zgodność tkankowa, wielkość organu, stan narządu) właściwe zabezpieczenie organu przeznaczonego do transplantacji zastosowana technika chirurgiczna po przeszczepie odpowiednia terapia immunosupresyjna (leki obniżające odporność), stosowana przewlekle w celu osłabienia zdolności komórek obronnych organizmu do zwalczania narządu rozpoznanego jako ciało obce (odrzucenie przeszczepu)
Prawo w Polsce zgoda domniemana W polskim prawie funkcjonuje zasada 'zgody domniemanej'. Zgodnie z prawem, lekarz może pobrać narządy od zmarłej osoby jeśli potwierdzi, że dany człowiek za życia nie złożył sprzeciwu na pobranie organów. Brak sprzeciwu oznacza więc zgodę na oddanie po śmierci narządów do przeszczepu. Lekarze nie mają obowiązku pytać rodziny zmarłego o zgodę na pobranie narządów.
Oświadczenie woli
Oświadczenie woli Podpisane oświadczenie woli jest deklaracją świadomej zgody człowieka na to, by po jego śmierci pobrać organy do przeszczepu. To dar, który pozwoli uratować życie i zdrowie drugiego człowieka. O swojej woli (zgoda lub sprzeciw) należy ZAWSZE powiadomić bliskich pozwoli to zdjąć z rodziny ciężar podejmowania decyzji w sytuacji bólu i straty ukochanej osoby. Wypełniony dokument należy nosić zawsze przy sobie, najlepiej z dokumentami, które - jeśli zaistnieje taka potrzeba - będą sprawdzone w celu ustalenia tożsamości.
Oświadczenie woli lub sprzeciw na pobranie po śmierci narządów do przeszczepu może złożyć każda osoba pełnoletnia. Młodzież po ukończeniu 16 r. ż. może podjąć samodzielną decyzję o wyrażeniu sprzeciwu. W pozostałych przypadkach decyzję podejmują prawni opiekunowie osoby małoletniej.
Centralny Rejestr Sprzeciwów Każdy człowiek ma prawo nie wyrazić zgody na pobranie narządów po śmierci do przeszczepu. Centralny Rejestr Sprzeciwów (CRS) to baza danych zawierająca deklaracje osób, które nie wyraziły zgody na przeszczepienie narządów. Lekarz przed pobraniem narządów od zmarłego ma obowiązek sprawdzić, czy dana osoba nie złożyła za życia sprzeciwu. CRS prowadzi Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji "Poltransplant" organizacja, która nadzoruje pobieranie i przeszczepianie narządów w Polsce.
Sprzeciw ma moc prawną, jeśli jest: złożony osobiście lub pisemnie w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów (zgłoszenie jest wiążące po otrzymaniu listownego potwierdzenia sprzeciwu) własnoręcznie spisanym i podpisanym oświadczeniem o nie wyrażeniu zgody oświadczeniem ustnym złożonym w obecności dwóch świadków, potwierdzonym przez nich pisemnie. Wola zmarłego jest bezwzględnie szanowana i chroniona prawem. Należy pamiętać, by o swojej decyzji poinformować bliskich.
CENTRALNY REJESTR SPRZECIWÓW Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji Poltransplant al. Jerozolimskie 87 02-001 Warszawa Formularz sprzeciwu do pobrania na stronie: www.poltransplant.org.pl
Szacunek do dawcy, pełna ochrona biorcy. Podczas operacji pobrania narządów i po jej zakończeniu ciało człowieka traktowane jest z należnym mu szacunkiem. Osoba z przeszczepionym narządem z reguły nie poznaje nazwiska dawcy organu. Człowiek, którego dar uratował choremu życie pozostaje anonimowy.
Liczba przeprowadzonych przeszczepów od dawców zmarłych Polska 1600 1400 1200 1383 1218 1106 1077 1000 922 800 600 400 200 0 2005 2006 2007 2008 2009 Źródło: opracowane na podstawie danych Poltransplant Liczba pacjentów oczekujących na przeszczepienie narządu w grudniu 2009 roku wynosiła 2291 osoby.
Masz dar uzdrawiania. Transplantacja to życie.