KsiąŜka i księgozbiory techniczne w bibliotekach Poznania: 1945-2007 Halina Ganińska,, Poznań, 15-17 października 2008 halina.ganinska@put.poznan.pl
KsiąŜka i księgozbiory I. KsiąŜka techniczna w Polsce II. Księgozbiory techniczne w bibliotekach poznańskich od roku 1945 do lat sześćdziesiątych III. Rozwój księgozbiorów - lata 60. IV. Rozwój księgozbiorów w latach 70. V. Stan zbiorów 1977 VI. Zmiany w księgozbiorach w latach 90. VII. Nowe tendencje
I. KsiąŜka techniczna w Polsce (1) 1.Najwcześniejszy okres rozwoju piśm. technicznego: 1501-1850 opubl. 1296 druków o tematyce technicznej Marcin z śurawicy Geometriae prakticae seu Artis mensurationum Tractatus (rkps, 1450, BJ; wyd. Warszawa 1895) metody w geodezji Walenty Roździeński Officina ferraria abo huta i warsztat z kuźniami szlachetnego dzieła Ŝelaznego (Kraków, druk 1612; wyd. 1933 i n.) hutnictwo Ŝelazne Andrzej dell Aqua Praxis ręczna o działach (rkps 1630; BK PAN) technika wojenna Diego Ufano Archelia.To jest nauka y informaria o strŝelbie y o rzezcach do niey naleŝących (Leszno, druk 1643).
I. KsiąŜka techniczna w Polsce (2) 2.Zawiązki polskiego czasopisma technicznego: w encykl. podręcznych od końca 17. w. art. techniczne w róŝnych czas. (1805-1820) i w czas. naukowych (1820-1826) czas. techniczne od 2. połowy 19. w. np. Przewodnik Rolniczo-Przemysłowy. Leszno; Ziemianin. Leszno/Poznań; Przyroda i Przemysł. Poznań
I.KsiąŜka techniczna w Polsce (3) 3. Do w. 19. - dzieła z nauk przyrodniczych i ścisłych oraz dot. sztuki wojennej w księgozbiorach i bibliotekach: prywatnych (zwłaszcza dworskich i mieszczańskich); klasztornych, parafialnych i kościelnych 4. Kolegium Jezuickie w Poznaniu - kolebką fizyki doświadczalnej Józef Rogaliński, S.J. O sztuce budowniczej...warszawa 1764; 2. wyd.1775; tegoŝ Doświadczenia...Poznań 1765-66 z mechaniki.
I.KsiąŜka techniczna w Polsce (4) 4. Szkolne księgozbiory podręczne w szkołach wojskowych, inŝynierskich i specjalnych, jak: Szkoła Rycerska w Warszawie (1765) Szkoła Główna Artyleryjska (1779) Szkoła InŜynierska w Wilnie (1789) Szkoła Akademiczno-Górnicza w Kielcach (1816) Szkoła InŜynierii Cywilnej, Dróg i Mostów przy Uniwersytecie Warszawskim (1823)
I.KsiąŜka techniczna w Polsce (5) 5. Od w. 19. księgozbiory i biblioteki specjalne powstających towarzystw naukowych jako wyposaŝenie badawcze ich zespołów naukowych, np. Towarzystwo Przemysłowe 1849- Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 1857- Stowarzyszenie Techników Polskich, Warszawa 1898-1939, n. NOT z Centralną Biblioteką Techniczną do 2004 stowarzyszenia naukowo-techniczne poza ziemiami polskimi: Towarzystwo Naukowej Pomocy i Nauk ścisłych, ParyŜ 1870-
I. KsiąŜka techniczna w Polsce (6) 6.Literatura techniczna polska i obca w powstających - juŝ w w.19 i na początku w. 20. - bibliotekach wyŝszych szkół technicznych: dzieła sprzed 20 w. i początku w. 20.
I.KsiąŜka techniczna w Polsce (7) 7.Te biblioteki to: Politechniki Warszawskiej (zał. 1915), której tradycje sięgają 1826 Politechniki Lwowskiej (polskiej wyŝszej szkoły technicznej 1817-1939) wyŝszych szkół technicznych zakładanych przez władze pruskie na początku w.20 w: Poznaniu (1901),Gdańsku (1904) i Wrocławiu (1910) Akademii Górn.-Hutniczej w Krakowie (1919).
I.KsiąŜka techniczna Poznań (8) 8.Księgozbiór wyŝszej szkoły technicznej w Poznaniu 1901-1901-1919 księgozbiór Königliche Höhere Maschinenbauschule zu Posen 1919-1939 Biblioteka Państwowej WyŜszej Szkoły Budowy Maszyn (od 1929 pn. Biblioteka Państwowej WyŜszej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki) kilka tys. woluminów
I.KsiąŜka techniczna Poznań (9) cd.8. okupacja 1939-1944 Bibliothek der Staatlichen Ingenieurschule Posen 1945 na powrót polska Biblioteka Główna Szkoły InŜynierskiej 6000 wol., od 1955 pn. Biblioteka Politechniki Poznańskiej 58.000 wol. (główna + b-ki zakł.)
I.KsiąŜka techniczna Poznań (10) 9.Biblioteki fachowe nieliczne od 1918: w Poznaniu z kilkoma tys. wol. przy Fabryce Kosmetyków Pollena- Lechia Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych Zakładów Przemysłu Metalowego (H. Cegielski)
II.Księgozbiory pozn.1945-60 (1) 1. Okres II wojny światowej w Poznaniu: zbiory niszczone lub transportowane poza granice kraju dane szczegółowe: 2 mln. wol. 2. Dekret z dnia 17 kwietnia 1946 roku o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi 3. Lata 50.: porządkowanie, specjalizacja, wymiana i dary
II.Księgozbiory pozn.1945-60 (2) 4.Cenne pozycje z 18. i 19. wieku, np. Budowanie wieyskie Ed. 2.1793 publikacje Towarzystwa Naukowej Pomocy i Nauk Ścisłych w ParyŜu z 2. połowy w. 19 np. Kucharzewski F., Kluger W. Wykład hydrauliki wraz z teorią machin wodnych ParyŜ 1873 http://www.wbc.poznan.pl (prawa własności Biblioteka Politechniki Poznańskiej )
II.Księgozbiory pozn. 1945-60 (3) 5.Zbiory 8 poznańskich bibliotek fachowych 6. Zbiory bibliotek technicznych niezbędna literatura specjalistyczna, w tym: czasopisma naukowe, piśmiennictwo normalizacyjne, patentowe i firmowe - dwie á 5 tys. tomów 7. Biblioteki fachowe zakładowe (fabryczne) z literaturą danej branŝy (co najmniej 18 b-k) 8. 35 bibliotek branŝowych związków zawodowych (160 tys. wol.)
III.Rozwój księgozbiorów l.60. (1) 1.Uchwała nr 169 Rady Ministrów z dn. 16 maja 1960 r. w sprawie organizacji informacji technicznej i ekonomicznej zmiany w sieci bibliotek technicznych - włączenie bibliotek technicznych fachowych i zakładowych do powstających ośrodków inte: BOINTE, DOINTE, ZOINTE, ROINTE, WOINTE: organizowanie księgozbiorów, szczególnie materiałów informacyjnych
III.Rozwój księgozbiorów l.60. (2) 2.Zbiory Biblioteki PP (głównej + 52 zakładowych): 180 tys. jedn.(1965 r.) 3.Zbiory literatury patentowej (1964: Biuro Informacji i Ochrony Patentowej, od 1968 pn. Ośrodek Ochrony Patentowej i Wynalazczości) 4.Wykazy i katalogi dot. wielkości zbiorów czasopism z techniki i nauk ścisłych
IV.Rozwój księgozbiorów - l.70. (1) 1.Kontynuacja załoŝeń l.60.: integrowanie działalności róŝnego typu bibliotek i ośrodków inte zasady i plan specjalizacji zbiorów 2. 48 bibliotek technicznych: 8 w branŝowych i działowych ośrodkach inte oraz 40 w zointe itp. w Poznaniu na 207 jednostek w Wlkp. 3.Ośrodek Badań i Ochrony Patentowej Szkół WyŜszych i Placówek PAN w Poznaniu (70 tys. opisów patentowych)
V. Stan zbiorów 1977 (1) 1. Ogółem 10 mln 600 tys. jedn. materiałów bibliotecznych w Poznaniu, w tym: Biblioteka PP 473 tys. jedn. placówki inte i biblioteki fachowe 1mln 440 tys. jedn. 2. Zbiorów technicznych w Poznaniu 1 mln 913 tys. jedn., tj. 18,05% materiałów bibliotecznych ogółem
V. Stan zbiorów 1977 (2) 3.Tematyka zbiorów międzyzakładowych ointe (760 tys. jedn.) CLAiO: źródła prądu, baterie, akumulatury COBRPEWB Metalplast : budownictwo IGM: gospodarka magazynowa IOP: obróbka plastyczna OBRPSz: tabor kolejowy ZPM H.Cegielski: silniki
VI.Zmiany w księgozbiorach w l. 90. (1) 1. Przełomowy rok 1989 i proces likwidacji ointe w Polsce: 1986: pozostało 200 placówek (14%) 2. 1990-1995: z 5474 bibliotek zakładowych ocalało 1428 z 1725 zakładowych ointe pozostało 312!
VI. Zmiany w księgozbiorach w l.90.- Poznań (2) 3.Poznań w 1990: 1 mln 630 tys. jedn. ogółem w: 55 technicznych b-kach fachowych ze zbiorami technicznymi 25 zakładowych b-kach technicznych (1/3 zbiorów o charakterze technicznym) 4.Zbiory najcenniejsze przekazano na przełomie l. 90./2000. - po selekcji - duŝym bibliotekom 5.Ocalały b-ki poznańskich instytutów branŝowych 6.Zbiory Biblioteki PP: 550 tys. jedn. (bg+bjo)
VII. Nowe tendencje (1) 1. Specjalistyczne bazy danych bibliograficzne na CD-ROM od l. 90. 2. Zakup dostępu do licencjonowanych serwisów elektronicznych wspólnie z innymi duŝymi bibliotekami (1999-): do baz bibliograficznych online do e-czasopism w powiązaniu z prenumeratą do czasopism electronic only
VII. Nowe tendencje (2) 3. Zakup dostępu do e-ksiąŝek (2005-): e-encyklopedii e-podręczników e-ksiąŝek naukowych do wybranych kolekcji tematycznych e-ksiąŝek 4. Własne/wspólne bazy bibliograficzne (np.bpp Baza PODRĘCZNIK, BIBLIO, SYMPONET), specjalistyczne branŝowe
VII.Nowe tendencje (3) 5. Automatyzacja proc. bibliot. i katalog online (1996-) 6. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa (2002-) http://www.wbc.poznan.pl digitalizacja zasobów biblioteki dla nauk technicznych dostęp do e-wersji ksiąŝek z nauk technicznych - z zasobów biblioteki bezpośrednio i przez katalog online, np. Budowanie wieyskie... 7. Współistnienie zasobów drukowanych z zasobami e- ksiąŝek nauk technicznych
VII. Nowe tendencje (4) 8. Utworzenie portalu BPP TOL Technika online informator o zasobach internetowych dla nauk technicznych (2004-) http://www.ml.put.poznan.pl 9. Nowy portal bibliotek technicznych BazTOL- polskie zasoby sieciowe z zakresu nauk technicznych (2007-) http://www.biblos.pk.edu.pl/baz/baztol Z portalu wyszukiwanie BazTOL http://centr5.ml.put.poznan.pl/baztol_czytelnik/baztol Zapraszamy inne jednostki do współpracy