Spistresci Jakdoszto do powstania Stretchingu Powieziowego 7 Stowo wstepne Podziekowania xv xviii xix xxi Cz^sc 1 Rozdziaf 1 Rozdziaf 2 < " Wielka debata na temat Stretchingu Negatywne wyniki badah Uszkodzenia tkanek Sita, moc i predkosc Pozytywne wyniki badah Rozciqganie tkanek i komorek Studia na temat Stretchingu w szerszej perspektywie Nowe definicje Gibkosc Forma i funkcja Tensegracja Komorki jako struktury biotensegracyjne Gibkosc i stabilnosc data w stanie napi^cia poczqtkowego Tonus struktur miesniowo-powieziowych Kom6rki,,kurcz$ sie/' Stretching leczy uszkodzone komorki Wptyw Stretchingu na proprioceptory i interoreceptory Model badania i leczenia w Stretchingu Powieziowym Podsumowanie Pismiennictwo Stretching Powieziowy w szczegotach Dziesiec podstawowych zasad Stretchingu Powieziowego 1. Zsynchronizuj ruch z oddechem Ruch Oddychanie Pota^czenie ruchu i oddechu 2. Dostroj uktad nerwowy do aktualnych potrzeb 3. Poda^zaj w porza^dku logicznym. Odtwarzaj zakres ruchu bez bolu Mobilizacja i technika TOO 5. Rozciajgaj struktury nerwowo-miesniowo-powieziowe, nie Lokalizacja mechanoreceptorow 6. Wykorzystaj ruchy wieloptaszczyznowe 7. Nakieruj si<j na caty staw 8. Uzyskaj maksymalne wydtuzenie z uzyciem trakcji 9. Toruj reakcje odruchowe w celu uzyskania optymalnych wynikow 10. Dostosuj stretching do aktualnych celow Intensywnosc Czas trwania Liczba powtorzeh Podsumowanie 3 3 5 6 7 7 9 9 10 11 13 1 15 15 17 17 18 21 21 21 23 2 25 26 26 27 27 28 29 31 3
Spis tresci Przeciwwskazania do Stretchingu Powieziowego Wskazania do Stretchingu Powieziowego Stany bolowe 36 Zaburzenia strukturalne z bolem lub bez bolu 36 Sport 36 Podsumowanie 36 Pismiennictwo RozdziaJ 3 Rozdziat Cz^sc 2 Rozdziat 5 Porownania i kontrasty 39 Popularne metody Stretchingu Proprioceptywne Nerwowo-Mi^snioweTorowanie (PNF) Stretching Powieziowy 0 Aktywny Stretching Izolowany (ASI) 1 Inne wspotczesne metody i techniki Stretchingu 2 Historyczne techniki Stretchingu 2 Metody terapii manualnej wykorzystuja^ce stretching 3 Podsumowanie 3 Pismiennictwo 3 Badanie 5 5 Zdolnosci palpacyjne 6 Ruch vs zakres ruchu 7 Na START 7 Techniki badania w pigutce 8 SITTT 8 Przebieg badania: od globalnego do lokalnego, od statycznego do dynamicznego 51 1. Postawa 52 2. Miiesnie/powi^zie 60 3. Stawy 60. Nerwy 61 Podsumowanie badania ruchu 61 Badanie na kozetce 62 Ruchy bierne 62 Badanie TOO 63 Trakcja 63 Oscylacja 63 Obwodzenie 63 Opory w ruchu biernym (R1-R3) 6. Ruchy z oporem (SP-PNF) 65 Podsumowanie 66 Pismiennictwo 67 Techniki dla dolnej cze^ci data 71 Podstawowe koncepcje zwiqzane z technika. 71 71 Dziesi^c podstawowych zasad Stretchingu Powi^ziowego (SP) 71 Wskazowki do implementacji dziesi^ciu zasad w praktyce 72
Spis tresci 1. Oddychanie 72 2. Uktad nerwowy 72 3. Kolejnosc 73. Wyniki bez bolu 73 5. Struktury nerwowo-mi^sniowo-powi^ziowe 6. Ruchy wieloptaszczyznowe 7. Staw 73 8. Trakcja 7 9. Reakcjeodruchowe 10. Aktualnecele Badaniezakresu ruchomosci Wyjasnienie zagadnienia oporow tkankowych Technika oddychania 76 Technika PNF 76 Przyktadowa sekwencja SP-PNF Wskazowki do skutecznej terapii 78 Komunikacja 79 Mechanika data 79 Adaptacje osobiste 79 Sekcja praktyczna 81 A. Badanie ogolne 82 1. Glowne obserwacje 82 2. Przeglqdowe badanie stawow biodrowych 82 3. Dtugosc konczyn dolnych 82. Trakcja za dwie kohczyny dolne 83 5. Trakcja za jedna, kohczyny dolna^ 8 6. Ocena ruchu w kierunku bocznym 85 B. Badanie zakresu ruchu, rozgrzewka i stretching SP-PNF - zgieta kohczyna dolna, pojedynczy staw 88 1. Obwodzenie 89 2. Zgiecie stawu kolanowego/biodrowego - miejnie kulszowo-goleniowe, posladkowe, przykregostupowe w odcinku krzyzowo-l^dzwiowym - PTT, TF 90 3. Zgi^cie stawu kolanowego/biodrowego z odwodzeniem biodra - miesnie kulszowo-goleniowe, posladkowe, mie^nie rejonu krzyzowo- -l^dzwiowego, przywodziciele stawu biodrowego - PTT.TF, GTP 92. Zgi^cie, odwiedzenie i rotacja zewnetrzna stawu biodrowego - przysrodkowa czesc miesni kulszowo-goleniowych i przywodzicieli -PTT,TF, GTP 93 5. Zgiecie, odwiedzenie i rotacja zewnetrzna stawu biodrowego - przysrodkowa cz^sc miesni kulszowo-goleniowych, krotkie przywodziciele stawu biodrowego - PTT.TF, GTP 95 6. Rotacja ledzwiowego/piersiowego odcinka kregostupa - powiez piersiowo-ledzwiowa, miesnie posladkowe wielki i sredni, torebka stawu biodrowego - PTT,TS,TF 96 7. Trakcja diagonalna 100 8. Rotacja dolnej cz^sci grzbietu, zgiecie i przywiedzenie stawu biodrowego - Struktury okolicy piersiowo-ledzwiowej i tylnej czesci biodra-ptt,ts,tf 101
p Spistresci 9.,,Worekz buteczkami": Rotacja okolicy piersiowo-ledzwiowej, zgiecie i rotacja zewn^trzna stawu biodrowego, zgiecie stawu kolanowego - miesnie okolicy piersiowo-l^dzwiowej i l^dzwiowo-krzyzowej, miesieh czworoboczny l^dzwi, rotatory stawu biodrowego - PTRTS, GTP 102 10. Zgiecie, rotacja zewnetrzna i przywiedzenie stawu biodrowego z kolanem zgietym powyzej5 - miesnie posladkowy sredni i gruszkowaty-tb, TS 10 11. Zgiecie, przywiedzenie i rotacja zewnetrzna stawu biodrowego z kolanem zgietym do 90 - prostowniki stawu biodrowego, miesieh posladkowy wielki-tf 106 C. Badanie zakresu ruchu, rozgrzewka i stretching SP-PNF - wyprostowana konczyna dolna, wiele stawow 108 1. Zgiecie stawu biodrowego z wyprostem kolana - miesnie kulszowo- -goleniowe-ptt,ts 109 2. Zgiecie i odwiedzenie stawu biodrowego z wyprostem kolana - przysrodkowa czesc miesni kulszowo-goleniowych - GTP, PTT.TS 109 3. Zgiecie i odwiedzenie stawu biodrowego z wyprostem kolana - akcent na przysrodkowa, czesc miesni kulszowo-goleniowych - PTT,TS, TF, GTP 111. Zgiecie i odwiedzenie stawu biodrowego z wyprostem kolana - akcent na dtugie przywodziciele stawu biodrowego - PTT, TF,TS, GTP 113 5. Zgiecie i odwiedzenie stawu biodrowego z wyprostem kolana - kombinacja dla miesni kulszowo-goleniowych i przywodzicieli stawu biodrowego - PTT, TF, TS, GTP 113 6. Zgiecie, przywiedzenie i rotacja wewnejjzna stawu biodrowego z rotacja, ledzwiowego odcinka kregostupa - miesnie dolnej czesci grzbietu, miesnie posladkowe, pasmo biodrowo-piszczelowe, miesnie strzatkowe - PTT, TB 115 7. Zgiecie i przywiedzenie stawu biodrowego z wyprostem kolana i rotacja, ledzwiowego odcinka kregostupa - miesnie dolnej czesci grzbietu, boczna czesc miesni kulszowo-goleniowych, miesnie posladkowe, pasmo biodrowo-piszczelowe, miesnie strzatkowe (pozycja,,dolna") -TB,TS, PTT 116 8. Zgiecie, przywiedzenie i rotacja wewn^trzna stawu biodrowego z rotacja, ledzwiowego odcinka kregostupa - miesnie dolnej cz^sci grzbietu, miesnie posladkowe, pasmo biodrowo-piszczelowe, mi^snie strzatkowe oraz boczna czesc miesni kulszowo-goleniowych (pozycja,,gorna") - TS, PTT 118 D. Badanie zakresu ruchu, rozgrzewka i stretching SP-PNF - zginacze stawu biodrowego 119 1. Rotacja miednicy w kierunku grzbietowym - miesieh biodrowo-ledzwiowy-gtp 119 2. Wyprost stawu biodrowego - zginacze stawu biodrowego - PTP,GTP,TF,TS,TB 120 3. Wyprost i przywiedzenie stawu biodrowego - zginacze i odwodziciele stawu biodrowego - PTR GTP,TF,TS,TB 1. Wyprost stawu biodrowego - zginacze stawu biodrowego - elementy powieziowe - SLF, GTP, TF,TS 12 5. Wyprost stawu biodrowego zezgieciem kolana - miesieh czworogtowy uda - PTR GTP, TR TS, TF 125
Spistresci E. Tasma boczna 128 1. Skton boczny dolnej cz^sci kregostupa inicjowany dystalnie - struktury tasmy bocznej od miesni strzatkowych do miesnia czworobocznego l^dzwi - TB, TS 128 F. Powtorzenie wszystkich technik z czesci od B do D dla prawej kohczyny dolnej 131 G. Stabilizacja miednicy i ustawienie kosci krzyzowej 132 1. Napiecia miesni odwodzicieli 132 2. Napiecia miesni przywodzicieli 1 3. Ustawienie kosci krzyzowej 13 H. Wykrok: wyprost kregostupa/stawu biodrowego/kolanowego, zgiecie grzbietowe stawu skokowego - mi^sien trojgtowy tydki - PTT, dolna czesc 136 Rozdziat 6 Techniki dla gornej cz^sci ciafa 139 A. Badanie ogolne 139 Obserwacja w lezeniu tytem 139 B. Lezenie bokiem 10 Badanie i rozgrzewka okolicy barku C. Badanie zakresu ruchu, rozgrzewka i stretching SP-PNF - okolica barku 1 1. Trakcja koriczyny gornej w przod 1 2. Oscylacja-obwodzenie 1 3. Trakcja stawu ramiennego w pozycji neutralnej - miesnie czworoboczny grzbietu, pochyte i torebka stawu ramiennego - PTTR, GTTR 15. Trakcja stawu ramiennego w pozycji niewielkiego zgi^cia/odwiedzenia - miesnie czworoboczny grzbietu, rownolegtoboczny i torebka stawu ramiennego - PTTR, GTTR 17 5. Trakcja stawu ramiennego w odwiedzeniu do 90 - miesnie czworoboczny grzbietu, rownolegtoboczny i torebka stawu ramiennego - PTPR, PTTR, GTTR, GTPR,TF 18 6. Trakcja stawu ramiennego w odwiedzeniu i wyproscie horyzontalnym - miesnie piersiowe wi^kszy/mniejszy, dwugtowy ramienia, kruczo- -ramienny-ptpr, GTPR,TF 19 7. Diagonalna trakcja stawu ramiennego (w ustawieniu ponad gtowaj - miesnie piersiowe wiekszy/mniejszy, kruczo-ramienny, rownolegloboczny, najszerszy grzbietu -TF, PTPR, GTPR, GTTR, PTTR 150 8. Zgiecie stawu ramiennego,,ponad glowa."- miesnie piersiowe wi^kszy/ /mniejszy, najszerszy grzbietu, trqjgtowy ramienia -TF, PTPR, GTPR, GTTR, PTTR 151 9. Zgi^cie stawu ramiennego,,ponad gtowa_"ze zgi^ciem horyzontalnym - miesnie rownolegtoboczny, najszerszy grzbietu i trojgtowy ramienia - TF, GTTR, PTTR 152 10. Przywiedzenie stawu ramiennego - miesnie czworoboczny grzbietu, naramienny i tylna cz^sc torebki stawu ramiennego - PTTR 153 11. Janiec nadgarstka": mobilizacja r^ki/nadgarstka - slizg kosci nadgarstka, rozcia_gniecie torebki stawowej i kanatu nadgarstka - PTPR, PTTR 15 12a. Protrakcja barku i rotacja tutowia - tylna cz^sc barku i gorna czesc grzbietu - TS, PTTR, GTTR 155 12b. Petna rotacja kregostupa - miesnie prostownik grzbietu, czworoboczny grzbietu, rownolegloboczny -TS,TF 156
Spis tresci 13. Rotacja zewn^trzna stawu ramiennego - miesnie rotatory wewnetrzne -PTPR,GTPR 157 1. Rotacja wewn^trzna stawu ramiennego - miesnie rotatory zewnetrzne - GTTR 160 15. Wyprost horyzontalny stawu ramiennego z rotaeja_ zewn^trzna. (do 90 ) - miesieri piersiowy wiekszy - PTPR,TF 162 16. Wyprost i rotacja wewnetrzna stawu ramiennego z wyprostem stawu tokciowego - miesieri dwugtowy ramienia - GTPR 165 17. Stabilizacja barku 166 D. Badanie zakresu ruchu, rozgrzewka i stretching SP-PNF - gorna cz^sc kregoslupa 167 1. Depresja barkow - obustronnie miesnie czworoboczne grzbietu - PTTR 167 2. Trakcja gornej czesci kregostupa - torebki stawowe stawow miedzywyrostkowych kregostupa, tkanki przykregoslupowe - PTTR, GTTR, PTT,GTP 168 3. Trakcja podpotyliczna - torebki stawowe i tkanki rejonu podpotylicznego - PT1, PTTR, GTTR 169. Trakcja i zgiecie gornej czesci szyjnego odcinka kregostupa - miesnie prostowniki gornej czesci odcinka szyjnego - PTT, PTTR, GTTR 170 5. Rotacja gornej czesci kregostupa w prawo - miesnie rotujqce kregostup w lewo-tb,ts,tf 172 6. Skton boczny gornej czesci kregoslupa w prawo - miesnie wykonuj^ce skton kregostupa w lewo-tb,ts, PTT, PTTR,GTTR,GTP 17 7. Kombinacja zgiecia i rotacji gornej czesci kregostupa w prawo - miesnie rotujqce kregostup w lewo oraz prostowniki kregostupa - TB, TS, PTT, PTTR, GTTR, GTP 1 75 8. Przednia trakcja gornej czesci kregostupa - przednia czesc szyjnego odcinka kregostupa, miesnia nad- i podgnykowe - GTP 178 9. Trakcja podpotyliczna - torebki stawowe i tkanki rejonu podpotylicznego - PTT, PTTR, GTTR 180 10. Catosciowa trakcja gornej czesci kregostupa - torebki stawowe stawow miedzywyrostkowych kregostupa, tkanki przykregostupowe - PTTR, GTTR, PTT 181 11.,,Stabilizacja czaszki": zgiecie gornej czesci szyjnego odcinka kregostupa - miesnie prostowniki - GTP 182 12. Depresja barkow - obustronnie miesnie czworoboczne grzbietu - PTTR - powtornie na zakoriczenie 183 E. Stretching w pozycji siedzaxej 18 1. Wyprost/przywiedzenie stawu ramiennego - przednia czesc miesnia naramiennego i miesnie piersiowe - PTPR.TF 18 2. Wyprost/przywiedzenie stawu ramiennego ze zgieciem stawu tokciowego - przednia czesc miesnia naramiennego, miesnie piersiowe i przednia czesc torebki stawowej stawu ramiennego - PTPR, TF 185 3. Rece za gtowa; odwiedzenie stawu ramiennego ze zgieciem stawu tokciowego - miesieri piersiowy wiekszy i tkanki miekkie przedniej czesci klatki piersiowej - PTPR, TF 187. Miesieri najszerszy w siedzeniu: odwiedzenie stawu ramiennego ze zgieciem stawu tokciowego - miesnie najszerszy grzbietu, obty
Spistresci wiekszy, czworoboczny ledzwi i miedzyzebrowe -TF,TS, GTRTB, GTTR 188 5. Miesieri najszerszy w siedzeniu: odwiedzenie stawu ramiennego ze zgieciem stawu tokciowego i rotacja. tutowia - miesnie: najszerszy grzbietu, obty wiekszy, czworoboczny ledzwi i miedzyzebrowe - TF,TS, GTRTB, GTTR 190 6. Miesieri trojgtowy w siedzeniu: odwiedzenie stawu ramiennego ze zgieciem stawu tokciowego - miesieri trojgtowy ramienia - GTTR 191 7. Rozluznienie miesnia dzwigacza topatki: rotacja i skton boczny gornej czesci kregostupa - miesien dzwigacz topatki - GTTR 193 F. Stretching na pitce 19 1. Miesieri piersiowy wiekszy na pitce: wyprost horyzontalny stawu ramiennego ze zgieciem stawu tokciowego - miesieri piersiowy wiekszy-ptpr,tf 19 2. Miesieri piersiowy mniejszy na pitce: odwiedzenie stawu ramiennego i zgiecie stawu tokciowego (90790 ) - miesieri piersiowy mniejszy -GTPR 196 G. Stretching w pozycji stojqcej 198 1. Miesieri rownolegtoboczny w staniu: rotacja tutowia, protrakcja barku i zgiecie stawu ramiennego - miesieri rownolegtoboczny - GTTR, T5 198 Skroty 201 Skorowidz 203