NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie ul. Kraszewskiego 8, 35-016 Rzeszów Rzeszów, dnia września 2008 r. LRZ-41013-2-08 P/08/097 Pan Ferdynand Gronko Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Rzeszowie Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie skontrolowała w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Rzeszowie realizację niektórych zadań w zakresie pomocy społecznej w latach 2007 2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 31 lipca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze WYSTĄPIENIE POKONTROLNE NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację przez PCPR zadań określonych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), dotyczących w szczególności diagnozy problemów społecznych występujących na terenie powiatu rzeszowskiego, sporządzania bilansu potrzeb oraz realizacji powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Pozytywna ocena dotyczy takŝe organizowania przez PCPR opieki w rodzinach zastępczych i w placówkach opiekuńczo wychowawczych, oraz udzielania pomocy pienięŝnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci. W analizowanym okresie PCPR udzielał pomocy mającej na 1
celu integrację ze środowiskiem, w tym w formie wsparcia finansowego na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym całodobowe placówki opiekuńczowychowawcze. Świadczył usługi w zakresie poradnictwa specjalistycznego i przekazywał informacje dotyczącej pomocy społecznej. W kontroli ustalono, iŝ zakres powyŝszych zadań wynikających z przepisu art. 19 ustawy o pomocy społecznej, realizowanych przez PCPR, określony został w statucie i regulaminie organizacyjnym przyjętym przez Radę Powiatu uchwałą nr XXXII/276/06 z dnia 14 czerwca 2006 r. Zadania powiatu rzeszowskiego w zakresie pomocy społecznej ujęte zostały równieŝ w zakresach czynności 15 pracowników zatrudnionych w PCPR, w tym 6 pracowników socjalnych. Ustalono, Ŝe kwalifikacje pracowników PCPR odpowiadają wymogom określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 146, poz. 1222 ze zm.), a w przypadku pracowników socjalnych spełniają kryteria określone w przepisie art. 116 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. W kontrola stwierdzono, Ŝe sytuacja lokalowa PCPR jest dobra, budynek w pełni został dostosowany dla osób niepełnosprawnych, posiada odpowiedni parking, podjazdy, windy, dobre oznakowanie. Dwie pracownice PCPR posługują się językiem migowym, co czyni urząd bardziej przyjaznym dla osób niesłyszących. PCPR prowadzi własną stronę internetową z której moŝna pobrać druki, wypełnić je i przesłać. Posiada stronę BIP, a jej zawartość jest zgodna z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.). NajwyŜsza Izba Kontroli stwierdza, Ŝe PCPR współpracował z innymi organami i organizacjami w zakresie rozwiązywania wielu problemów społecznych mieszkańców powiatu rzeszowskiego, a w szczególności interwencji kryzysowej, wspólnego działania w celu zapobieŝenia oddawaniu dzieci do placówek opiekuńczo wychowawczych lub rodzin zastępczych. Zakres współpracy obejmował równieŝ wywiady środowiskowe, pracę z biologicznymi rodzicami dzieci z placówek i rodzin zastępczych, przydzielanie mieszkań dla ofiar przemocy i wychowanków opuszczających placówki i rodziny zastępcze, umieszczanie osób w domach pomocy społecznej i wiele innych problemów. W kontroli ustalono, Ŝe skutecznie propagowana była przez PCPR na terenie powiatu rzeszowskiego idea rodzicielstwa zastępczego. W ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli realizacja tego ustawowego zadania w zakresie organizowania opieki w rodzinach zastępczych oraz udzielania pomocy pienięŝnej na 2
częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci przebiegała prawidłowo. Zadania te dla powiatu rzeszowskiego realizowane były wspólnie z Ośrodkiem Adopcyjno - Opiekuńczym w Rzeszowie (porozumienie 2/2007, 6/2008). Stwierdzono, Ŝe PCPR prawidłowo sprawował nadzór nad sytuacją opiekuńczowychowawczą dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych poprzez wizyty pracowników socjalnych w rodzinach, przeprowadzanie wywiadów środowiskowych celem aktualizacji sytuacji dochodowej dziecka oraz dokonywał ocen sytuacji opiekuńczo-wychowawczej. W latach 2007 2008 (I półrocze) wizytacje rodzin były przeprowadzane regularnie, co najmniej dwa razy do roku lub częściej w zaleŝności od potrzeb i sytuacji rodziny. Prawidłowo przyznawana była pomoc pienięŝna dla rodzin zastępczych, zgodnie z przepisami w/w ustawy o pomocy społecznej oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. Nr 233, poz. 2344 ze zm.). W 2007 r. pomocą finansową objętych zostało 91 rodzin zastępczych (121 dzieci) przeznaczoną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci. Łączna kwota wypłaconej z tego tytułu pomocy w 2007 r. wynosiła 927.148 zł. W I połowie 2008 r. pomoc finansową w łącznej kwocie 418.777 zł otrzymało 81 rodzin zastępczych (105 dzieci). W 2007 r. pomoc pienięŝną na usamodzielnienie w łącznej kwocie 6.588 zł otrzymało 2 wychowanków rodzin zastępczych, tj. jedna osoba w wysokości 300% podstawy, a druga 100% podstawy. Natomiast w pierwszej połowie 2008 r. pomoc uzyskał 1 wychowanek w kwocie 4.941 zł (300% podstawy). W 2007 r. pomocą na kontynuowanie nauki w łącznej kwocie 149.909 zł objętych było 36 wychowanków, a w I półroczu 2008 r. - 26 wychowanków w łącznej kwocie 72.571 zł. Kontrola wykazała, Ŝe poza pomocą finansową PCPR wspierał rodziny zastępcze poprzez: poradnictwo specjalistyczne, terapię rodzinną, pomoc psychologiczno - pedagogiczną, ułatwienie nawiązania kontaktu ze specjalistami Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej i Ośrodka Wczesnej Interwencji, udzielanie informacji w zakresie orzecznictwa o niepełnosprawności i uzyskiwania dofinansowania ze środków PFRON, wsparcie wychowanków kontynuujących naukę poprzez wydawanie opinii i pism w sprawie przyjęcia do szkół średnich i uczelni wyŝszych. Pozytywnie naleŝy ocenić współpracę PCPR z właściwym sądem opiekuńczym. W analizowanym okresie PCPR informował sąd opiekuńczy o sytuacji opiekuńczo - wychowawczej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej raz lub dwa razy do roku. Podstawą do sporządzenia takiego sprawozdania były wywiady środowiskowe sporządzane 3
dwa razy do roku lub częściej w zaleŝności od sytuacji danej rodziny. W 2007 r. sporządzonych zostało 52 sprawozdań z sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dzieci w rodzinach zastępczych natomiast w I połowie 2008 r. 40 sprawozdań. Na terenie Powiatu Rzeszowskiego funkcjonują dwie placówki opiekuńczo wychowawcze. W latach 2007 2008 (I półrocze) do placówek opiekuńczo wychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu rzeszowskiego kierowane były dzieci na podstawie orzeczeń sądów o umieszczeniu dziecka w placówce. Na koniec 2007 r. w placówkach umieszczonych było 84 dzieci, a na koniec I półrocza 2008 r. 83. W kontroli ustalono, Ŝe w 2007 roku przyznana została pomoc dla 21 usamodzielnionych wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych i młodzieŝowych ośrodków wychowawczych w łącznej kwocie 94.684 zł, a w I półroczu 2008 r. wypłacono kwotę 48.092 zł dla 17 usamodzielnionych wychowanków. Wyniki badań potwierdziły, iŝ prawidłowo zgodnie z ustawą o pomocy społecznej i rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie, przyznawana była pomoc dla 21 usamodzielniających się wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych i młodzieŝowych ośrodków wychowawczych. Pozytywnie naleŝy ocenić zaangaŝowanie PCPR w realizacji innych zadań z zakresu pomocy rodzinie, np. wdraŝania programów osłonowych i rządowych wpisujących się w załoŝenia powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Zakres realizowanych zadań przez PCPR był spójny z powiatowym programem działań na rzecz osób niepełnosprawnych i powiatowym programem budowania systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. Na szczególną uwagę zasługują realizowane w latach 2007 2008 (I półrocze) programy współfinansowanych z budŝetu państwa i budŝetu powiatu pt. Uśmiech dzieckarodzicielstwo zastępcze szansą dla wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych w powiecie rzeszowskim oraz Trener rodzinny. Innym istotnym realizowanym programem było prowadzenie Ośrodka Interwencji Kryzysowej i działań o charakterze interwencji kryzysowej. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia zaangaŝowanie PCPR w pomoc są osobom niepełnosprawnym. W 2006 r. został opracowany i wdroŝony Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych zawierający diagnozę potrzeb i ocenę stanu niepełnosprawności w powiecie rzeszowskim oraz formy pomocy osobom niepełnosprawnym. Od 2006 roku PCPR współpracuje z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej i Wojewódzkim Urzędem Pracy, w zakresie realizacji projektu w ramach 4
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013, adresowanego do osób niepełnosprawnych, usamodzielniających się wychowanków placówek opiekuńczowychowawczych i rodzin zastępczych oraz do osób wykluczonych społecznie. W kontroli ustalono, Ŝe PCPR dysponował aktualną wersją oprogramowania uŝytkowego POMOST, na bieŝąco w systemie tym realizowane były świadczenia wypłacane rodzinom zastępczym i pełnoletnim wychowankom. W analizowanym okresie terminowo sporządzane były kwartalne sprawozdania, które wraz ze zbiorami centralnymi przesyłane były do Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie. Głównym źródłem finansowania zadań realizowanych przez PCPR w latach 2007 2008 (I półrocze) były środki własne powiatu rzeszowskiego. W 2007 r. wydatki ogółem na zrealizowane przez PCPR zadania wynosiły 1.734.104 zł, a w I półroczu 2008 r. - 829.099 zł. Dofinansowaniem do zadań PCPR były środki dotacji z budŝetu Wojewody Podkarpackiego, które w 2007 r. w kwocie 12.000 zł przeznaczone zostały na wypłatę dodatków dla pracowników socjalnych oraz w kwocie 10.000 zł na dofinansowanie ośrodka interwencji kryzysowej, a w I półroczu 2008 r. w kwocie 3.200 zł. Środki własne PCPR pochodzące z wpływów z odpłatności były niewielkie i wynosiły 870,95 zł. Istotnym wsparciem dla działalności PCPR były środki na dofinansowanie projektu systemowego z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w formie dotacji rozwojowej w kwocie 176.058 zł. Rzeczowo finansowy zakres wykonanych przez PCPR zadań był corocznie przedstawiany Radzie Powiatu Rzeszowskiego w formie sprawozdań z działalności. Sprawozdania zawierały opis i sposób realizacji zadań, a takŝe wskazywały na potrzeby z zakresu pomocy społecznej i rehabilitacji społecznej oraz zawodowej osób niepełnosprawnych. Na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy o NIK w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia do dyrektora Delegatury NajwyŜszej Izby Kontroli w Rzeszowie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen zawartych w tym wystąpieniu. 5