Klauzula sumienia farmaceutów i innych pracowników aptek Danuta Brańska Stowarzyszenie Farmaceutów Katolickich Polski
Sprzeciw sumienia farmaceuty Działanie farmaceuty, polegające na odmowie wykonania konkretnego zobowiązania zawodowego nałożonego przez prawo ze względu na wymagania sumienia, zarówno etyczne, jak i religijne.
Farmaceuta współpracując z pacjentem i lekarzem czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii. Art. 2a ust.1 pkt. 7 ustawy o Izbach Aptekarskich. Art. 6. Aptekarz sprawuje swe obowiązki wobec pacjenta ze zrozumieniem odpowiedzialności za zdrowie i życie człowieka. Art. 3. Aptekarz, będąc osobiście odpowiedzialnym za wykonywaną pracę, jest wolny w podejmowaniu swoich zachowań, zgodnie ze swym sumieniem i współczesną wiedzą medyczną. Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 stycznia 2012 r.
Ustawa Prawo farmaceutyczne W odniesieniu do apteki istnieje obowiązek posiadania produktów leczniczych i wyrobów medycznych w ilości i asortymencie niezbędnym do zaspokojenia potrzeb zdrowotnych miejscowej ludności (art.95 ust.1). [ ] jeżeli w aptece ogólnodostępnej brak poszukiwanego produktu leczniczego, w tym również leku recepturowego, kierownik apteki powinien zapewnić jego nabycie w tej aptece w terminie uzgodnionym z pacjentem (art.95 ust. 3). Farmaceuta i technik farmaceutyczny mogą odmówić wydania produktu leczniczego, jeżeli może to zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta (art.96 ust.4).
Prawo do sprzeciwu sumienia farmaceuty nie jest w Polsce uregulowane na poziomie ustawowym. Opinie na temat możliwości skorzystania z klauzuli sumienia przez farmaceutów są podzielone. Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN w sposób jednoznaczny nie uznaje prawa farmaceutów do powołania się na klauzulę sumienia Stanowisko Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN nr 4/2013 z dnia 12 listopada 2013 roku w sprawie tzw. Klauzuli sumienia. Według opinii prawnych Biura Analiz Sejmowych pozbawienie farmaceutów prawa do działania zgodnie z sumieniem ogranicza podstawowe (konstytucyjne) prawa i wolności Opinia prawna dotycząca możliwości wprowadzenia do polskiego prawa klauzuli sumienia dla farmaceutów i techników farmacji, Biuro Analiz Sejmowych, BAS-WAL-910/12 (10.05.2012 r.).
Pierwsze badania w Polsce Uniwersytet Warszawski (n=126; 9,7% z 1414), 2012 15% farmaceutów skorzystałoby z prawa sprzeciwu sumienia 8% odmawia bez regulacji prawnej Uniwersytet Medyczny w Lublinie (n=70), 2012 8,6% odmówiło wydania produktu ze względu na sumienie, w tym 7,1% dotyczyło tabletki Po z levonorgestrelem 23% jest za ustawową regulacją sprzeciwu sumienia Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie pracownicy aptek (n=151, on-line), 2013 13% zgłosiło wątpliwości moralne 25% klauzula jest potrzebna, a dla 69% nie jest potrzebna studenci farmacji UJ CM (n=479, 62% z 773), 2013 18% ma wątpliwości moralne wobec sprzedaży antykoncepcji 30% klauzula sumienia jest potrzebna farmaceutom S. Bąk, J. Pawlikowski, Aspekty etyczne klauzuli sumienia dla farmaceutów w opinii pracowników aptek, Farmacja Polska 69 (2012) z. 10, s. 561-566. M. Gryka, A. Piecuch, M. Kozłowska-Wojciechowska, Stosunek polskich farmaceutów do tzw. klauzuli sumienia, XXII Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, streszczenia, 2013. M. Prusak, Opinie studentów farmacji na temat wątpliwości moralnych wobec sprzedaży środków antykoncepcyjnych oraz możliwości wprowadzenia klauzuli sumienia, XXII Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, streszczenia, 2013.
Problem farmaceutycznej klauzuli sumienia nie jest zjawiskiem marginalnym
Konflikt sumienia w aptece Antykoncepcja postkoitalna Wkładki domaciczne Hormonalne środki antykoncepcyjne Inne kraje: Szczepionki wyprodukowane na bazie linii komórkowych otrzymanych z abortowanych płodów ludzkich Produkty stosowane w procedurze in vitro Homeopatia Środki uzależniające Środki służące do wykonania eutanazji, wspomaganego samobójstwa, aborcji farmakologicznej (RU486).
Wielokierunkowy mechanizm działania nie można wykluczyć wpływu na zagnieżdżenie zarodka 1. Niepełne hamowanie owulacji: Minitabletki gestagenne: owulacja zachodzi w18-84% Dwuskładnikowe tabletki hormonalne: doniesienia są rozbieżne, niektórzy podają, że owulacja może zachodzić w 10-25% Wkładki domaciczne zawierające miedź: raczej nie hamuje owulacji Wkładki domaciczne hormonalne : owulacja może wystąpić w 15-75% Antykoncepcja postkoitalna hamuje owulację tylko wtedy, gdy kobieta w momencie przyjęcia środka jest jeszcze w I fazie cyklu 2. Trwałe zmiany w błonie śluzowej macicy 3. Zmniejszenie perystaltyki jajowodów 4. Zagęszczenie śluzu szyjkowego A.R. Baewald, R.A. Walker, R.A. Pierson, Growth rates ovarian follicles during natural menstrual cycles, oral contraception cycles, and ovarian stimulation cycles, Fertility and Sterility 2009, t.91, s. 443-444. R.A. Pierson, D.F. Archer, M. Moreau, et al., Ortho Evra/Evra versus oral contraceptives: follicular development and ovulation in normal cycles and after an intentional dosing error, Fertility and Sterility 2003, t.80, nr 1, s. 38. K.A. Petrie, A.H. Torgal, C.L. Westhoff, Matched-pairs analysis of ovarian suppression during oral vs. vaginal hormonal contraceptive use, Contraception 2011, t.84, s.e2.
Możliwy mechanizm działania tabletek po w zależności od fazy cyklu miesięcznego kobiety, w której tabletki te zostały przyjęte Antykoncepcja postkoitalna hamuje owulację tylko wtedy, gdy kobieta w momencie przyjęcia środka jest jeszcze w I fazie cyklu
Czy można świadomie działać przeciw życiu i zdrowiu? Farmaceuci, którzy są świadomi odpowiedzialności profesjonalnej i moralnej za to co podają pacjentowi, jak też edukacyjnej i wychowawczej roli wobec społeczeństwa słusznie domagają się uszanowania racji sumienia nawołującego do ochrony nienaruszalnego charakteru życia ludzkiego.
Sprzeciw sumienia farmaceuty Działanie farmaceuty, polegające na odmowie wykonania konkretnego zobowiązania zawodowego nałożonego przez prawo ze względu na wymagania sumienia, zarówno etyczne, jak i religijne Problemy etyczne w aptece Sprzedaże wiązane Promocje Preferowanie konkretnych firm Nieprzebadane suplementy diety Powyższe działania nie są nakazane prawem i choć tworzą czasem poważne problemy moralne, jednak nie należą do kategorii spraw podlegających klauzuli sumienia.
Punkty sporne wokół klauzuli sumienia Wymaga się od farmaceuty, aby ten poświęcił swoje najgłębsze wartości na rzecz zobowiązań wynikających z pełnionej roli. Autonomia tylko pacjenta również farmaceuta ma prawo do samostanowienia. Terapia jest legalna. Informacja i dyskrecja. Stosowanie środków antykoncepcyjnych w leczeniu niektórych schorzeń kobiecych. Skierowanie pacjenta do innego farmaceuty lub apteki.
Organy państwowe wprowadzające na rynek środki, których działanie, czy też stosowanie budzi wątpliwości moralne powinny wszystkim obywatelom zapewnić jednakową wolność. Tak jak nikt nikogo nie może zmusić do stosowania tych środków, tak samo nie powinno się od nikogo wymagać, aby współuczestniczył w ich produkcji, czy też dystrybucji. M. Prusak, Sprzeciw sumienia w praktyce aptecznej, KUL 2013, s 225
Dziękuję za uwagę