STEROWANIE OŚWIETLENIEM W SYSTEMIE KNX. WYBRANE ALGORYTMY I PROPOZYCJE ICH REALIZACJI.

Podobne dokumenty
MOŻLIWOŚCI STEROWANIA OŚWIETLENIEM Z WYKORZYSTANIEM ELEMENTÓW KNX

WYBRANE ZAGADNIENIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SYSTEMEM KNX A NIEKTÓRYMI INSTALACJAMI BUDYNKOWYMI

Ćwiczenie ABIS-C2. Integracja automatyki pomieszczeo domowych

Ćwiczenie SIB-C4. Integracja automatyki pomieszczeń domowych z wykorzystaniem standardu firmowego InOne by Legrand

Uniwersalny system automatyki budynkowej w oparciu o. moduł sterujący SAB i moduły wykonawcze MWD. Praca autonomiczna Moduł sterujący SAB...

SPIS TREŚCI SPIS RYSUNKÓW

Bezprzewodowa jednostka sterująca GRAFIK Eye QS

Ćwiczenie 6 Programowanie funkcji ściemniacza w systemie KNX/EIB

Systemy sterowania i nadzoru w budynkach

mh-io12e6 Moduł logiczny / 12. kanałowy sterownik włącz / wyłącz + 6. kanałowy sterownik rolet / bram / markiz systemu F&Home.

mh-io32 Moduł logiczny / 32. kanałowy sterownik włącz / wyłącz systemu F&Home.

LABORATORIUM INTELIGENTNYCH SYSTEMÓW ELEKTRYCZNYCH

PREZENTACJAPRODUKTÓW EI

Różnice pomiędzy tradycyjną instalacją elektryczną a instalacją magistralną KNX

LABORATORIUM INTELIGENTNYCH SYSTEMÓW ELEKTRYCZNYCH

Historia firmy vbass. vbass Inteligentny Dom KNX Telefon:

LABORATORIUM ENERGOOSZCZĘDNEGO BUDYNKU

Nowoczesne technologie kluczem do znaczących oszczędności i poprawy funkcjonalności oświetlenia. (przykłady zrealizowanych inwestycji)

Układ samoczynnego załączania rezerwy

Wymagania dotyczące remontu na poziomie 3 piętra w budynku Wydziału Elektrotechniki i Automatyki.

Projekt instalacji oświetlenia ewakuacyjnego dla budynku przewiązki Centrum EMAG w Katowicach przy ul. Leopolda 31. Spis treści

Sterowanie w domu. Sprzęt

ControlHome wprowadzimy Twój Dom w przyszłość

Instrukcja obsługi Systemu Sterowania Crestron UG Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki

Laboratorium Elektrycznych Systemów Inteligentnych

System INFIDIO. Bezprzewodowy system sterowania oświetleniem przemysłowym

Laboratorium Elektrycznych Systemów Inteligentnych

BEZPRZEWODOWY DOM. bezprzewodowa kontrola urządzeń i oświetlenia

LABORATORIUM ELEKTRYCZNYCH SYSTEMÓW INTELIGENTNYCH. Ćwiczenie 14 PROJEKT I PROGRAMOWANIE SCEN ŚWIETLNYCH W SYSTEMIE EIB

Laboratorium Elektrycznych Systemów Inteligentnych

mh-s4 Czterokanałowy moduł czujników temperatury systemu F&Home.

PROJEKT BUDOWLANY MODERNIZACJI SAL KONFERENCYJNYCH NR 105 I 106 ORAZ REMONTU POMIESZCZENIA 113 W BUDYNKU A GŁÓWNEGO URZĘDU MIAR

1. Prace rozwojowe usługi informatyczne w zakresie opracowania prototypu oprogramowania serwisowo-instalatorskiego dla systemu testowego

Prognozowane zmniejszenie zużycia energii w budynku szkoły przez sterowanie oświetleniem w systemie KNX

mh-s8 Ośmiokanałowy moduł czujników temperatury systemu F&Home.

SYSTEM ZARZĄDZANIA OŚWIETLENIEM DLA HAL PRZEMYSŁOWYCH

Dokumentacja techniczna systemu sterowania domem GENUS

mh-e16 Moduł logiczny / szesnastokanałowy sterownik rolet / bram / markiz. systemu F&Home.

Oświetlenie energooszczędne Ensto

Co się stanie, gdy połączymy szeregowo dwie żarówki?

Energi Savr NodeTM Uniwersalne, energooszczędne rozwiązanie sterowania oświetleniem, które jest łatwe do zainstalowania i rozbudowy.

PROJEKT BUDOWLANY INSTALACJA ELEKTRYCZNA WEWNĘTRZNA

Bezprzewodowy System Sterowania exta free exta free

Inteligentne sterowanie

ROZWIĄZANIA INSTALACJI OŚWIETLENIOWYCH W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH

Start Set (DKS )

LABORATORIUM ELEKTRYCZNYCH SYSTEMÓW INTELIGENTNYCH

ul. Bażyńskiego 1a Gdańsk elektryczna mgr inż. Tomasz Kiedrowski nr upr. 5753/Gd/94 mgr inż. Antoni Poniecki nr upr. 954/GD/82 Gdańsk, maj 2011

Stair Lighting Driver. Sterownik oświetlenia schodowego Instrukcja użytkowania

GRM-10 - APLIKACJA PC

Sterownik źródła zasilania STR-Z01

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY KATEDRA ENERGOELEKTRYKI LABORATORIUM INTELIGENTNYCH INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH

ALGORYTMY STEROWANIA OŚWIETLENIEM W BUDYNKU SZKOŁY Z WYKORZYSTANIEM SYSTEMU KNX

LABORATORIUM INTELIGENTNYCH SYSTEMÓW ELEKTRYCZNYCH

LABORATORIUM ELEKTRYCZNYCH SYSTEMÓW INTELIGENTNYCH

STEROWNIK LAMP LED MS-1 Konwerter sygnału 0-10V. Agropian System

POMIAR NATĘŻENIA OŚWIETLENIA

Seria Linea. Opis. Linia oświetlenia nie potrzebuje montażu dodatkowych korytek i okablowania. Wszystkie elementy są zintegrowane w oprawie.

AUTOMATYKA I STEROWANIE W CHŁODNICTWIE, KLIMATYZACJI I OGRZEWNICTWIE L1 BUDOWA TERMOSTATU ELEKTRONICZNEGO

INSTRUKCJA OBSŁUGI. Przekaźnik czasowy ETM ELEKTROTECH Dzierżoniów. 1. Zastosowanie

ul. Bażyńskiego 1a Gdańsk elektryczna mgr inż. Tomasz Kiedrowski nr upr. 5753/Gd/94 mgr inż. Antoni Poniecki nr upr. 954/GD/82 Gdańsk, maj 2011

POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY

Pracownia Autorska Architekt Krzysztof Kulik Katowice, ul.wybickiego 55, tel w. 359,

1 Moduł Inteligentnego Głośnika

Nowa funkcja ściemniania układów oświetlenia domowego

Systemy sterowania budynkami

LABORATORIUM INTELIGENTNYCH SYSTEMÓW ELEKTRYCZNYCH

PROJEKT WYKONAWCZY. Obiekt: Remont łazienki w budynku Centrum Młodzieży im. H. Jordana przy ul. Krupniczej 38 w Krakowie.

1 Moduł Inteligentnego Głośnika 3

AUTOMATYKA BUDYNKOWA W OBIEKTACH ROZLEGŁYCH NA PRZYKŁADZIE SYSTEMÓW KNX I LCN

1. Opis urządzenia. 2. Zastosowanie. 3. Cechy urządzenia -3-

Projekt instalacji elektrycznych i teletechnicznych

E-1 Schemat rozdzielni przyziemia RP E-2 Instalacja oświetlenia, instalacja 230/400V gniazd wydzielonych oraz okablowania strukturalnego

LABORATORIUM ENERGOOSZCZĘDNEGO BUDYNKU

CZĘŚĆ OPISOWA 1. PRZEDMIOT, PODSTAWA I ZAKRES PROJEKTU 2. INSTALACJA OŚWIETLENIA 3. INSTALACJA UZIEMIANIA I PRZECIWPRZEPIĘCIOWA

Dobre przykłady. Autor Łukasz Rajek

LABORATORIUM ELEKTRYCZNYCH SYSTEMÓW INTELIGENTNYCH

PROGRAMOWALNE STEROWNIKI LOGICZNE

Montaż, sprawdzenie i oddanie do użytku podłączeń ~230V powinno być przeprowadzane wyłącznie przez osoby z odpowiednimi uprawnieniami!

Satel Integra FIBARO

DOMIQ/Light pierwsze kroki

SZLABAN AUTOMATYCZNY HATO-3306

CZĘŚĆ II SIWZ SPECYFIKACJA PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

LABORATORIUM INTELIGENTNYCH SYSTEMÓW ELEKTRYCZNYCH

INSTRUKCJA OBSŁUGI Neuron Cyfrowy Nr katalogowy DIQx-08T-00

Laboratorium Elektrycznych Systemów Inteligentnych

W ielofunkcyjne linie wejściowe

INTELIGENCJA ROJU ŚWIATŁO ZAWSZE O KROK PRZED TOBĄ

Projekt centrum informatycznego

KARTA KATALOGOWA. Moduł ściemniacza MTR-8s.

PROGRAMOWANIE PWM. Porty, które mogą być zamienione na PWM w każdym module RaT16 to port 3,4,5,6

1.OPIS TECHNICZNY. 1.2.Podstawa opracowania: zlecenie inwestora, wytyczne architektoniczno budowlane, obowiązujące przepisy, inwentaryzacja.

Wskazówki montażowe. Montaż w skrzynce roletowej przy użyciu fabrycznie dostarczonej dwustronnej taśmy klejącej

INTELIGENTNE STEROWANIE STREET LED

Ocena wpływu systemów automatyki na efektywność energetyczną budynków w świetle normy PN-EN cz. 2

Altus 50 RTS / 60 RTS

Automatyka budynkowa w systemie RACS 5

PODSTAWY PROGRAMOWANIA SYSTEMÓW INTELIGENTNEGO BUDYNKU SYSTEMY Z SERWEREM AUTOMATYKI, PROGRAMOWANE ZA POMOCĄ INTERFEJSU GRAFICZNEGO

EKSPANDER WEJŚĆ ADRESOWALNYCH int-adr_pl 05/14

mh-l4 Czterokanałowy ściemniacz oświetlenia systemu F&Home.

Transkrypt:

BD BD BD XIII SYMPOZJUM ODDZIAŁU POZNAŃSKIEGO STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POLSKICH WSPÓŁCZESNE URZĄDZENIA ORAZ USŁUGI ELEKTROENERGETYCZNE, TELEKOMUNIKACYJNE I INFORMATYCZNE SIECI I INSTALACJE ELEKTRYCZNE KLASYCZNE I INTELIGENTNE POZNAŃ, 24-25 LISTOPADA 2010 R. STEROWANIE OŚWIETLENIEM W SYSTEMIE KNX. WYBRANE ALGORYTMY I PROPOZYCJE ICH REALIZACJI. Andrzej KSIĄŻKIEWICZ Politechnika Poznańska Instytut Elektroenergetyki Słowa kluczowe: KNX, DALI, algorytmy sterowania, integracja instalacji. Streszczenie. W referacie przedstawiono wybrane algorytmy sterowania oświetleniem z wykorzystaniem elementów systemu KNX. Opisano integrację tego systemu z urządzeniami oświetleniowymi w standardzie DALI. Zaprezentowane zostały niektóre możliwości regulacji natężenia oświetlenia. Pokazano jak dzięki wykorzystaniu elementów logicznych można w znacznym stopniu dostosować sterowanie do różnych konfiguracji pomieszczeń. Przedstawiono również wpływ płynnej regulacji oświetlenia na rozkład jego natężenia w pomieszczeniu. 1. WSTĘP Współczesne instalacje elektryczne w budynkach użyteczności publicznej nie ograniczają się do dostarczania energii elektrycznej. Niezbędnym elementem nowoczesnych instalacji są inteligentne rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo zasilania w energię elektryczną, rozbudowaną możliwość sterowania odbiorami oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną. Jednen z wiodących systemów automatyki budynkowej spełniający powyższe warunki to system KNX. Sporą część energii elektrycznej, na którą występuje zapotrzebowanie w budynkach, zużywana jest na ich oświetlenie. Aby zoptymalizować koszty zasilania konieczne jest zapewnienie racjonalnego wykorzystania zainstalowanej mocy oświetleniowej. W tym celu niezbędne jest wykorzystanie nowoczesnego systemu sterowania oświetleniem pozwalającego na realizację skomplikowanych algorytmów sterowania. Takim systemem jest Digital Addressable Lighting Interface DALI. 2. DALI W SYSTEMIE KNX DALI jest autonomicznym systemem zaprojektowanym do sterowania oświetleniem [1]. Pełne wykorzystanie jego możliwości zapewnia jego integracja z systemami automatyki budynkowej, np. KNX. Integracja ta zapewniona jest poprzez wykorzystanie dedykowanych urządzeń (bramek) służących do przesyłania informacji pomiędzy systemami. Urządzenia te pozwalają na wykorzystanie wszystkich możliwości oferowanych przez DALI, a dzięki integracji z nadrzędnym systemem BAS poszerzają jego funkcjonalność. Zarówno system KNX jak i DALI korzystają ze swojej własnej, dedykowanej magistrali przewodowej. Ich połączenie następuje we wcześniej wspomnianej bramce KNX/DALI. Oprócz magistrali przewodowej konieczne jest właściwe podłączenie instalacji elektrycznej 230 V. Przykładowy schemat połączenia systemów wraz z urządzeniami KNX i DALI przedstawiono na rysunku 1. SR PU SP lx EIB ZS n PIR USB MAGISTRALA KNX KNX DALI MAGISTRALA DALI Rys. 1. Schemat połączenia instalacji elektrycznej oraz magistral systemu KNX i DALI: SP sensor przyciskowy, SR sensor ruchu i natężenia oświetlenia, PU port USB, ZS zasilacz systemowy, BD balast DALI Działanie takiego systemu odbywa się w sposób następujący. Użytkownik danego pomieszczenia reguluje natężeniem oświetlenia z wykorzystaniem sensora przyciskowego KNX SP. Informacja o tym przesyłana jest telegramem po magistrali KNX do bramki KNX/DALI. Następnie polecenie sterujące dociera do L N

2 KSIĄŻKIEWICZ A. statecznika elektronicznego BD, który je wykonuje. Na schemacie, oprócz opisanych elementów, znajdują się również zasilacz systemowy ZS, czujnik ruchu i natężenia oświetlenia SR oraz port USB, służący do komunikacji systemu z komputerem, PU. 3. STEROWANIE GRUPOWE I INDYWIDUALNE OŚWIETLENIEM System DALI umożliwia sterowanie grupowe oraz indywidualne źródłami światła. Pierwsze z nich pozwala na sterowanie wieloma oprawami w sposób zunifikowany, mianowicie w systemie KNX steruje się grupą a nie wieloma niezależnymi oprawami. Można tak zaprogramować system, aby konkretnej grupie odpowiadały oprawy w jednym pomieszczeniu. Od strony programowania instalacji z wykorzystaniem narzędzia ETS takie podejście nie będzie się różniło od sterowania pojedynczym kanałem aktora. Wadą takiego rozwiązania jest ograniczenie możliwości sterowania oświetleniem np. w rozległych pomieszczeniach lub tam gdzie wpływ zewnętrznego światła jest znaczny. Pomieszczenia o dużych powierzchniach powinny zostać podzielone na strefy świetlne. Dzięki temu można będzie załączać oświetlenie tylko w tych częściach, w których jest ono niezbędne. Drugie rozwiązanie zapewnia nam pełną kontrolę nad oświetleniem, każde źródło światła może być sterowane niezależnie. Umożliwia to realizację złożonych algorytmów sterowania oświetleniem. Można dzięki temu zrealizować sterowanie oświetleniem nad kilkoma różnymi stanowiskami pracy niezależnie od siebie. Komplikuje to jednak proces tworzenia programu a do jego realizacji mogą okazać się niewystarczające podstawowe elementy systemu KNX, takie jak sensory i aktory. Konieczne może okazać się zastosowanie elementów bardziej rozbudowanych, takich jak moduły logiczne lub urządzenia dodatkowe wyposażone w podobne funkcje. Zastosowanie bardziej rozbudowanych i złożonych algorytmów oświetlenia może przyczynić się do zredukowania czasu użytkowania oświetlenia elektrycznego w pomieszczeniu lub jego części oraz zmniejszenia wykorzystywanej mocy źródeł światła poprzez ich sterowanie. Dzięki temu można zapewnić oświetlenie wydajne energetycznie [2]. W systemie KNX rozróżnia się dwa rodzaje sterowania oświetleniem: w pętli otwartej i w pętli zamkniętej [3]. Wykorzystanie algorytmu sterowania bazującego na pętli otwartej (rys. 2) wymaga zastosowania zewnętrznego czujnika natężenia oświetlenia. W zależności od warunków panujących na zewnątrz oświetlenie wewnątrz jest załączane lub wyłączane. Przy takim rozwiązaniu brak jest informacji czy natężenie oświetlenia w pomieszczeniu jest wystarczające, za słabe czy może zbyt wysokie [4]. Może pojawić się sytuacja, w której na zewnątrz oświetlenie będzie znaczne a wewnątrz niewystarczające. Przyczyną takiego stanu może być zły dobór algorytmu opisującego zależność natężenia oświetlenia wewnątrz strefy pomiarowej od natężenia na zewnątrz tej strefy. Nieuwzględnienie położenia rolet lub żaluzji też będzie prowadziło do podobnych skutków. Poprzez wykorzystanie elementów logicznych można wprowadzić dodatkowy warunek załączenia oświetlenia, wtedy kiedy żaluzje są opuszczone i ograniczają dostęp światła naturalnego do pomieszczenia. Lepszymi rezultatami charakteryzuje się sterowanie oparte na zamkniętej pętli sterowania oświetleniem (pętla ze sprzężeniem zwrotnym, rys. 3). Rys. 2. Sterowanie oświetleniem w pętli otwartej, LUX zmierzona wartość natężenia oświetlenia, REG wartość regulująca działanie aktora sterującego oświetleniem Aby zrealizować taki układ należy zainstalować w pomieszczeniu czujnik natężenia oświetlenia, który będzie sterował zamontowywanym w nim oświetleniem. 4. OTWARTA I ZAMKNIĘTA PĘTLA STEROWANIA OŚWIETLENIEM Rys. 3. Sterowanie oświetleniem w pętli zamkniętej (ze sprzężeniem zwrotnym) Przedstawiony algorytm regulacji działa w sposób następujący. Czujnik znajdujący się w pomieszczeniu wykonuje pomiar natężenia oświetlenia. Wartość zmierzona porównywana jest z wartością nastawioną. Jeżeli występuje różnica między tymi wartościami wysyłana jest nowa nastawa do źródła światła. Ponieważ czujnik

STEROWANIE OŚWIETLENIEM W SYSTEMIE KNX. WYBRANE ALGORYTMY... dokonuje pomiaru w sposób ciągły, reakcja układu sterowania na zmianę natężenia w strefie pomiarowej może być prawie natychmiastowa. Taki układ reaguje poprawnie na zmiany niezależne od niego, na przykład na zasłonięcie żaluzji lub zmianę zachmurzenia na zewnątrz. Zmiana któregoś z tych czynników spowoduje pojawienie się innych warunków wewnątrz strefy pomiarowej, a tym samym odpowiedź układu regulacji prowadzącą do ustawienia natężenia oświetlenia na wymaganym poziomie. Rozpatrzona zostanie sytuacja, gdzie w budynku znajdują się dwa pomieszczenia o identycznej powierzchni, ale rozmieszczone są w rożnych jego częściach (rys. 4). W obiektach biurowych czy też użyteczności publicznej często znajdują się sale konferencyjne. Sale te przeznaczone są na spotkania i narady, na których obecnie prawie zawsze przedstawiane są prezentacje komputerowe. W salach tych zamontowane są zazwyczaj projektory oraz ekrany projekcyjne. Część spotkania w sali konferencyjnej przeznaczona jest na prezentację a część na dyskusję. W zależności od tego należy zapewnić inne warunki świetlne w pomieszczeniu. W instalacji systemu KNX zdefiniowane przez użytkownika warunki świetlne w pomieszczeniu nazywa się scenami. W tym przypadku niezbędne będzie określenie dwóch scen świetlnych. Pierwsza z nich wywoływana będzie podczas prezentacji multimedialnej z wykorzystaniem projektora. Najlepszym rozwiązaniem, z punktu widzenia obserwatora prezentowanych na ekranie materiałów, jest aby bezpośrednio nad ekranem oświetlenie było ograniczone lub wyłączone, a im dalej od ekranu tym może być jaśniej. Druga scena wywoływana będzie po prezentacji, na czas dyskusji. Należy wtedy zapewnić równomierne natężenie oświetlenia w całym pomieszczeniu. Rozsądnym wyborem będzie zastosowanie algorytmu opartego o zamkniętą pętle sterowania oświetleniem, a więc z wykorzystaniem wewnętrznego czujnika natężenia oświetlenia. Aby osiągnąć taki efekt należy podzielić zainstalowane w sali oświetlenie na grupy i każdą z nich sterować oddzielnie. Przykładową salę konferencyjną wraz z rozmieszczeniem opraw oświetleniowych i ich podziałem na grupy przedstawiono na rysunku 5. Rys. 4. Uproszczony schemat rozmieszczenia pomieszczeń w budynku: SP- sensor przyciskowy, CN czujnik natężenia oświetlenia W obu pomieszczeniach zamontowano sensor przyciskowy SP, umożliwiający regulację ręczną oświetlenia, oraz czujnik natężenia CN, służący do automatycznej regulacji źródeł światła. Zastosowano dla każdego z pomieszczeń oddzielne grupy oświetleniowe. Usytuowanie budynku wpływa na ilość światła zewnętrznego wpadającego do poszczególnych pomieszczeń. W każdym z tych pomieszczeń będą panowały inne warunki świetlne. W opisywanym przykładzie padające promienie słoneczne spowodują, że w pomieszczeniu pierwszym możliwe będzie całkowite wyłączenie oświetlenia bądź znaczna redukcja jego wykorzystania. W pomieszczeniu drugim natomiast może panować półmrok i konieczna będzie regulacja oświetlenia. Zastosowanie pętli zamkniętej umożliwi dostosowanie zainstalowanego oświetlenia do potrzeb w danym pomieszczeniu. Regulacja w pętli otwartej prawdopodobnie prowadziłaby do zbędnego załączenia oświetlenia lub jego wyłączenia, pomimo tego, że nie wszędzie warunki oświetleniowe będą odpowiednie. 5. STEROWANIE OŚWIETLENIEM W SALI KONFERENCYJNEJ Rys. 5. Przykładowy rozkład opraw oświetleniowych wraz z podziałem na grupy sterowania Realizacja takiego podziału możliwa jest, w zależności od wybranego sposobu sterowania, na trzy sposoby. Sposób pierwszy oparty jest o sterowanie załącz/wyłącz lampami. W tym rozwiązaniu konieczny będzie podział obwodów zasilających po jednym dla każdej grupy oświetleniowej oraz zastosowanie aktora załączającego z odpowiednią liczbą kanałów. Jest to rozwiązanie najprostsze, znacząco ogranicza jednak możliwości sterowania oświetleniem i wymaga sporej liczby niezależnych obwodów zasilających. Algorytm sterowania jest stosunkowo prosty. Wymaga tylko okre-

4 KSIĄŻKIEWICZ A. ślenie, która grupa oświetleniowa ma zostać wyłączona, a która załączona dla danej sceny. Sposób drugi oparty jest o źródła sterowane napięciem 1-10V. Tak jak poprzednio wymagany jest podział obwodów zasilających na tyle, ile jest grup oświetleniowych. Dodatkowo należy do każdej grupy doprowadzić przewód sterujący, co w pewnym stopniu komplikuje połączenia elektryczne. Układ taki pozwala płynnie regulować oświetlenie każdej z grup, a tym samym zapewnia lepsze warunki świetlne w pomieszczeniu. W algorytmie sterowania, przy wywoływaniu sceny świetlnej, należy ustalić poziom wysterowania dla każdej grupy opraw, tak aby zapewnić jak najlepsze warunki do oglądania przedstawianych na ekranie treści. Ponieważ istnieje możliwość płynnej regulacji, można zaproponować aby każda grupa pozostała załączona i wysterowana inaczej. Przykładowo, dla sceny pierwszej, może wyglądać to w sposób następujący: grupa pierwsza wysterowana na 10%, grupa druga 20%, trzecia 30% a czwarta 40%. W ten sposób będzie spełniony wspomniany wcześniej warunek im dalej od ekranu projekcyjnego tym jaśniej. Dzięki temu, że oświetlenie nie jest wyłączane nie doświadcza się przykrego przejścia z jasnego pomieszczenia do ciemnej sali konferencyjnej, i na odwrót. Trzecim sposobem jest wykorzystanie oświetlenia w systemie DALI. Ze względu na połączenia elektryczne jest to najprostsze rozwiązanie, ponieważ wymaga jedynie jednego obwodu zasilającego oraz jednego obwodu magistrali DALI. Dodatkowo nie występuje ograniczenie co do podziału na grupy przedstawionego na rysunku 5. Dowolne definiowanie grup, a także zastosowanie sterowania indywidualnego lampami, pozwala na stosowanie bardziej złożonych algorytmów sterowania oraz zmiany ustawień grup oświetleniowych bez potrzeby dokonywania żadnych przełączeń elektrycznych. Algorytm sterowania będzie wyglądał podobnie jak w opisanym dla sterowania 1-10V. Każda grupa oświetleniowa będzie wysterowana w inny sposób. Przykładowy rozkład natężenia oświetlenia w sali konferencyjnej przedstawiono na rysunku 6. Poszczególne grupy wysterowane są tak jak opisano wcześniej. światła dalej od ekranu pozwala na swobodne notowanie prezentowanych informacji. Dla każdej sceny świetlnej, oprócz sposobu działania źródeł światła, należy również zdefiniować zachowanie się żaluzji lub rolet zamontowanych w pomieszczeniu. Dla pierwszej sceny najlepszym rozwiązaniem będzie całkowite ich opuszczenie oraz ustawienie lamelek tak, aby maksymalnie zaciemnić salę i ograniczyć dostęp światła zewnętrznego. Dzięki temu będzie można dokładnie ustalić warunki świetlne konieczne do przeprowadzenie prezentacji, unikając zmiennego światła naturalnego. Dla sceny drugiej z kolei można zaproponować takie rozwiązanie, w którym żaluzje pozostają opuszczone ale lamelki ustawione są tak, aby nie ograniczać wpadania światła słonecznego do pomieszczenia. 6. STEROWANIE OŚWIETLENIEM W POMIESZCZENIU DZIELONYM RUCHOMĄ PRZEGRODĄ Istnieją pomieszczenia, na przykład sale wykładowe, które są projektowane z myślą o dużej ilości osób w nich przebywających. Ponieważ sytuacja taka pojawia się sporadycznie, przez większość czasu byłoby ono niewykorzystywane wcale lub w niewielkim stopniu. Można zastosować ruchomy podział takiego pomieszczenia, gdzie na co dzień dwie części będą niezależne. Podział taki będzie dokonywany za pomocą ruchomych przegród (rys. 7). Na schemacie zaznaczono tylko wybrane elementy instalacji KNX, a mianowicie dwa sensory przyciskowe oraz bramka KNX/DALI. Magistrala KNX łączy te elementy i nie jest doprowadzana do źródeł światła. Są one połączone z bramką znajdującą się w rozdzielnicy poprzez magistralę przewodową DALI. Na schemacie nie zaznaczono zasilania opraw oświetleniowych. Lampy z oznaczeniem L1x należą do pierwszej grupy sterowania, a z L2x do drugiej grupy. Takie rozwiązanie może prowadzić do pełniejszego wykorzystania na przykład sali wykładowej, gdzie równocześnie i niezależnie od siebie może być prowadzona większa ilość zajęć. Rys. 6. Rozkład natężenie oświetlenia w przykładowej sali konferencyjnej Rozkład natężenia oświetlenia w pomieszczeniu zapewnia dobry odbiór prezentacji dzięki zmniejszeniu jasności źródeł światła bezpośrednio nad i w pobliżu ekranu projekcyjnego. Utrzymanie większej ilości Rys. 7. Przykładowy schemat instalacji KNX i DALI do realizacji sterowania z przegrodą

STEROWANIE OŚWIETLENIEM W SYSTEMIE KNX. WYBRANE ALGORYTMY... Metoda ta rodzi jednak pewne problemy w zakresie sterowania oświetleniem. W instalacji tradycyjnej konieczne byłoby zastosowanie dwóch samodzielnych łączników dla każdej części pomieszczenia lub łączników schodowych w takim układzie, aby z jednego pomieszczenia możliwe było sterowanie drugim. Żadne z tych rozwiązań nie jest dostatecznie dobre i rodzi dalsze problemy, na przykład pojawia się możliwość przypadkowego załączenia oświetlenia w jednej z sal, nawet jeżeli nikt by z niej nie korzystał. Większa ilość łączników klawiszowych służących do sterowania mogłaby prowadzić też do pewnej dezorientacji co do tego, który łącznik załącza konkretny obwód. Wykorzystanie instalacji inteligentnej w systemie KNX jest wolne od tych problemów. W jednym z najprostszych rozwiązań wystarczy zastosować dwa sensory przyciskowe oraz moduł logiczny. Urządzenia te pozwolą na realizację sterowania oświetleniem w sposób przejrzysty. Każda z części dzielonego pomieszczenia mogła by być wyposażana w identyczne sterowanie, a mianowicie każdy klawisz przycisku realizowałby zawsze tą samą funkcję, niezależnie od stanu otwarcia przegrody. Informacja o otwarciu bądź zamknięciu przegrody, a tym samym podziale pomieszczenia na dwa mniejsze, byłaby wprowadzana do systemu jako stan logiczny zero-jedynkowy. Działanie układu należy rozpatrzyć w dwóch wariantach. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, kiedy pomieszczenie jest podzielone przegrodą. Obie części powinno działać w sposób autonomiczny, niezależny od siebie. Wciśnięcie klawisza na sensorze przyciskowym spowoduje wysłanie telegramu po magistrali do elementu sterującego oświetleniem, na przykład bramki KNX/DALI, oraz do modułu logicznego. Po dotarciu telegramu do bramki załączone zostanie oświetlenie tylko w części pomieszczenia, do której przypisany jest dany sensor. Telegram wysłany do modułu logicznego zostanie przetworzony zgodnie z algorytmem zapewniającym prawidłowe sterowanie (rys. 8). Algorytm ten sprawdza stan otwarcia przegrody. Jeżeli jest otwarta to wysyłany jest telegram do aktora sterującego, który powoduje załączenie oświetlenia w drugiej części pomieszczenia. W przeciwnym wypadku telegram nie jest wysyłany i dzięki temu sensor steruje tylko jedną częścią pomieszczenia. Drugi wariant opisuje sytuację, w której pomieszczenie nie jest podzielone. Sterowanie odbywa się w sposób analogiczny do wariantu pierwszego, z tą różnicą, że tym razem załączone zostanie oświetlenie na całej sali. Telegram wysłany przez sensor trafia do bramki KNX/DALI, która załącza część oświetlenia. Ten sam telegram trafia do modułu logicznego. Ponieważ w tym przypadku przegroda jest otwarta zostanie wysłany telegram, który załączy pozostałą część oświetlenia. Rys. 8. Algorytm sterowania w pomieszczeniu z przegrodą: S1,S2 sensory przyciskowe, P przegroda, GATE1, GATE2 bramki logiczne Takie rozwiązanie zapewnia także zwiększa odporność systemu na uszkodzenia poszczególnych elementów. Jeżeli odłączony od magistrali zostanie moduł logiczny utracona zostanie tylko część funkcjonalności układu. Nadal będzie można regulować oświetleniem w każdej części z osobna. Sposób ten jest zgodny z ogólnym założeniem systemu KNX, a mianowicie decentralizacją układu. Wypadnięcie pojedynczego elementu nie powinno skutkować brakiem działania pozostałych urządzeń. 7. PODSUMOWANIE System KNX pozwala na dostosowanie sterowania oświetleniem do wielu, nawet nietypowych, wymagań. Korzystając z dodatkowych modułów wyposażonych w funkcje logiczne umożliwia realizowanie złożonych algorytmów sterowania, dostosowanych do potrzeb odbiorczych. Integrując system KNX z oświetleniem opartym o interfejs DALI uzyskuje się dodatkowe możliwości regulacji oświetlenia. 8. LITERATURA [1] Digital Addressable Lighting Interface Activity Group) of ZVEI, Division Luminaires, DALI Manual, 2001. [2] Komentarz do normy PN-EN 12464-1, COSiW SEP, Warszawa, 2006. [3] KNX Association, KNX Advanced course documentation, 2009. [4] Stachno A., Systemy kontroli jasności oświetlenia, elektrosystemy, Nr 4(123)/2010, s. 12-13.