Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek mgr Edyta Bąkowska Wykonawca: Zleceniodawca: Urząd Gminy Rokietnica
Zagadnienia Główne cechy demograficzne Gminy Rokietnica na tle aglomeracji poznańskiej Zakres i metodyka prognozy Prognoza demograficzna dla populacji Gminy Rokietnica Prognoza liczby dzieci i młodzieży w latach 2015 2030 Realność prognoz w świetle rozwoju mieszkalnictwa w Gminie Rokietnica Pojemność szkół w Gminie Rokietnica w świetle prognoz demograficznych Wnioski i rekomendacje dla celów polityki oświatowej
Liczba ludności Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych Zmiany liczby ludności w gminie Rokietnica w latach 2004 2013 Indeksy dynamiki Lata 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Tempo zmian (2004=100) 100 106 111 118 126 134 144 153 160 167 Roczne tempo 1,04 1,06 1,05 1,06 1,06 1,07 1,07 1,06 1,05 1,05 16000 Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS. 14000 12000 10000 8000 8706 9218 9681 10303 10935 11693 12528 13294 13919 14565 6000 4000 2000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Aglomeracja poznańska
Suburbanizacja
Zmiany zaludnienia wokół dużych miast
Prognoza zmian liczby ludności do 2035 roku Aglomeracja poznańska
Struktura przyrostu rzeczywistego w gminie Rokietnica w latach 2005 2013 PL 2013 Gmina 2005 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Współczynnik urodzeń/zgonów Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych Przyrost naturalny w gminie Rokietnica w latach 2004 2013 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 Urodzenia Zgony 0,00 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Współczynnik zameldowań/ wymeldowań w promilach Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych Zameldowania i wymeldowania w ruchu wewnętrznym w gminie Rokietnica w latach 2004 2013 (na 1000 osób) Współczynnik zameldowań Współczynnik wymeldowań 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Przyrost naturalny w gminach aglomeracji poznańskiej w 2013 roku (na 1000 osób) 12 10 8 6 4 2 0-2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Migracje ogółem i według płci migrantów w gminie Rokietnica w latach 2004 2013 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Zameldowania 444 531 502 664 678 770 668 733 609 698 mężczyźni b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 369 315 345 271 347 kobiety b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 401 353 388 338 351 Wymeldowania 94 59 76 153 93 109 96 92 114 144 mężczyźni b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 42 37 39 48 68 kobiety b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 67 59 53 66 76 Saldo migracji 350 472 426 511 585 661 572 641 495 554 mężczyźni b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 327 278 306 223 279 kobiety b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 334 294 335 272 275 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Saldo migracji w gminach aglomeracji poznańskiej w 2013 roku (na 1000 osób) 50 40 30 20 10 0-10 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Kierunki migracji do gminy Rokietnica w latach 2005 2014 (razem 6795 nowo zameldowanych) L.p. Miejscowość, gmina lub powiat Liczba migrantów 1. Poznań 4054 2. Tarnowo Podgórne 291 3. Powiat szamotulski 259 4. Gmina Suchy Las 185 5. Miasto i gmina Swarzędz 90 6. Luboń 85 7. Powiat obornicki 84 8. Gmina Czerwonak 82 9. Powiat pilski 70 10. Gmina Komorniki 66 11. Powiat czarnkowski 52 12. Powiat gnieźnieński 48 13. Powiat wągrowiecki 47 14. Powiat międzychodzki 41 15. Gmina Dopiewo 41 16. Powiat wrzesiński 34 17. Szczecin 34 18. Włocławek 32 19. Powiat słupecki 29 20. Zielona Góra 28 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Rokietnica.
Struktura ludności według płci i wieku w gminie Rokietnica w 2015 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Rokietnica.
Wskaźniki struktury wieku w gminie Rokietnica w latach 2004 2013 Cecha 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Wskaźnik młodości demograficznej (%) Wskaźnik starości demograficznej (%) Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 23,1 22,9 22,8 23,0 22,9 23,1 24,4 24,6 24,8 24,8 11,7 11,6 11,4 11,5 11,2 11,0 10,8 10,8 11,0 11,3 53,5 52,6 52,1 52,7 51,6 51,8 54,2 54,8 55,9 56,5 18,0 17,7 17,4 17,5 16,9 16,8 16,6 16,7 17,2 17,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Saldo migracji w gminach aglomeracji poznańskiej w 2013 roku (na 1000 osób) 50 40 30 20 10 0-10 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.
Prognoza demograficzna dla Gminy Rokietnica Prognoza demograficzna to twierdzenie o przyszłym stanie i strukturze ludności na pewnym terytorium w określonym momencie czasu. Prognoza odzwierciedla przyszły rozwój ludności, gdy przyjmie się określone założenia dotyczące: dzietności, umieralności i migracji. Prognoza to wiedza nowa, lecz niepewna a prawdopodobieństwo jej urzeczywistnienia zależy od czynników wewnętrznych i zewnętrznych
Prognoza demograficzna dla Gminy Rokietnica Prognozę demograficzną dla Gminy Rokietnica przygotowano w trzech wariantach: I wariant: Prognoza minimalna biologiczna, uwzględniająca zmiany w ruchu naturalnym (urodzeniach i zgonach), bez uwzględnienia zmian migracyjnych, II wariant: Prognoza pośrednia pomigracyjna, uwzględniająca zmiany w ruchu naturalnym (urodzeniach i zgonach) oraz zmiany wynikające z ruch wędrówkowego ludności na poziomie umiarkowanym, o połowę mniejszym niż notowany w latach 2004 2014, III wariant: Prognoza maksymalna pomigracyjna, uwzględniająca zmiany w ruchu naturalnym (urodzeniach i zgonach) oraz zmiany wynikające z utrzymania trendów ruchu wędrówkowego ludności na poziomie obserwowanym w latach 2004 2013.
Metodyka prognozy biologicznej Etapy prognozy biologicznej (za: Holzer, 2003): 1. Ustalenie wyjściowych struktur ludności według płci, wieku (dla gmin Rokietnica wg stanu z dnia 27.03.2015 ) 2. Postarzenie ludności 3. Oszacowanie liczby zgonów wg grup wieku, 4. Oszacowanie przyszłej liczby urodzeń.
Metodyka prognozy biologicznej Wskaźnik dzietności ogólnej: Liczba dzieci na 1 kobietę w wieku prokreacyjnym 15-49 lat 2013 r. w województwie wielkopolskim WD= 1,34
Metodyka prognozy biologicznej Przeciętne trwanie życia: Średnie prawdopodobieństwo dożycia X lat przez dziecko w wieku 0 lat 2013 r w Polsce (podregion poznański) Kobiety: 80,7 lat Mężczyźni: 73,7 lat
Metodyka prognozy pomigracyjnej Metoda (skladnikowa) uwzględnia nie tylko czynnik biologiczny, ale także zdarzenia związane z przewidywanym ruchem wędrówkowym (napływem i odpływem ludności). Etapy prognozy pomigracyjnej: 1. Ustalenie wyjściowych struktur ludności według płci, wieku i rozmieszczenia terytorialnego, 2. Oszacowanie skali przyszłych migracji - wg płci i roczników wieku (w prognozie przyjęto zameldowania i wymeldowania w gminie z lat 2005 2014) 3. Postarzenie ludności zamieszkałej i napływowej, 4. Oszacowanie przyszłej liczby zgonów i urodzeń.
90 87 84 81 78 75 72 69 66 63 60 57 54 51 48 45 42 39 36 33 30 27 24 21 18 15 12 9 6 3 0 0 50 100 150 200 250 300 Struktura wieku migrantów do gminy Rokietnica w latach 2005 2014 (n = 6795 osób) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Rokietnica.
Rozwój liczby ludności gminy Rokietnica w latach 2004-2030 (od 2015 prognoza)
Prognoza demograficzna dla gminy Rokietnica 2015-2030 (dla całej populacji) 30000 Warianty Lata 2015 2020 2025 2030 minimalny 15 026 15 227 15 222 15 114 pośredni 15 240 16 940 18 499 19 975 maksymalny 15 453 18 654 21 776 24 836 25000 20000 15000 21776 18654 18499 15453 16940 15240 15026 15227 15222 15114 19975 24836 10000 5000 0 2015 2020 2025 2030 Źródło: Opracowanie własne. wariant minimalny wariant pośredni wariant maksymalny
Profile wieku populacji gminy Rokietnica w latach 2015 i 2030 100 96 92 88 84 80 76 72 68 64 60 56 52 48 44 40 36 32 28 24 20 16 12 8 4 0 100 100 Wariant minimalny 96 96 Wariant pośredni 92 92 Wariant maksymalny 88 88 2015 2030 84 2015 2030 84 2015 2030 80 80 76 76 72 72 68 68 64 64 60 60 56 56 52 52 48 48 44 44 40 40 36 36 32 32 28 28 24 24 20 20 16 16 12 12 8 8 4 4 Źródło: Opracowanie własne 0 0 0 100 200 300 4000 100 200 300 400 500 0 100 200 300 400 500 60
Prognoza edukacyjna. Wynikowe grupowanie dzieci i młodzieży. 2015-2019 2020-2022 2023-2025 2026-2030 wiek rozpoczęty (w latach) kształcenie na poziomie ponadgimnazjalnym 16 18 16 18 15 18 (3) 15 17 kształcenie na poziomie gimnazjalnym 13 15 12 15 (2) 12 14 12 14 kształcenie na poziomie podstawowym 6 12 (1) 6 11 6 11 6 11 wychowanie przedszkolne 3 5 3 5 3 5 3 5 opieka żłobkowa 0 2 0 2 0 2 0 2 UWAGA: na poszczególnych etapach implementacji reformy wprowadzającej obniżenie wieku obowiązku szkolnego tymczasowo zwiększona będzie liczba roczników na kolejnych poziomach edukacji: (1) 2015 2019 7 roczników w szkole podstawowej, (2) 2020 2022 4 roczniki w gimnazjum, (3) 2023 2025 4 roczniki w szkole ponadgimnazjalnej Źródło: Opracowanie własne.
Prognozowana liczba dzieci i młodzieży według edukacyjnych grup wieku w gminie Rokietnica w latach 2015 2030 Poziom edukacji Opieka żłobkowa Wychowanie przedszkolne Szkoła podstawowa Gimnazjum Szkoła ponadgimnazjalna Razem Wariant prognozy Lata 2015 2020 2025 2030 2030 (2015=100) Wariant I 566 419 355 359 63,4 Wariant II 578 508 494 529 91,5 Wariant III 590 597 634 698 118,4 Wariant I 815 452 385 349 42,8 Wariant II 826 544 543 549 66,5 Wariant III 836 635 702 749 89,6 Wariant I 1569 1525 949 760 48,5 Wariant II 1586 1675 1258 1197 75,4 Wariant III 1603 1824 1566 1633 101,9 Wariant I 496 929 735 457 92,2 Wariant II 501 998 859 661 131,9 Wariant III 507 1067 982 865 170,8 Wariant I 482 528 1064 564 117,1 Wariant II 487 570 1194 741 152,2 Wariant III 492 612 1323 917 186,5 Wariant I 3928 3854 3488 2490 63,4 Wariant II 3978 4295 4348 3677 92,4 Wariant III 4028 4735 5207 4864 120,7 Źródło: Opracowanie własne.
Prognoza liczby dzieci w wieku szkoły podstawowej 2000 1800 1600 1569 1586 1603 1525 1675 1824 1566 1633 1400 1200 1258 1197 1000 949 800 760 600 400 200 0 2015 2020 2025 2030 wariant minimalny wariant pośredni wariant maksymalny Źródło: Opracowanie własne.
Prognoza liczby młodzieży gimnazjalnej 1200 1000 929 998 1067 859 982 865 800 735 661 600 496 501 507 457 400 200 0 2015 2020 2025 2030 wariant minimalny wariant pośredni wariant maksymalny Źródło: Opracowanie własne.
Prognoza liczby młodzieży w wieku szkoły ponadgimnazjalnej 1400 1323 1200 1064 1194 1000 917 800 741 600 482 487 492 528 570 612 564 400 200 0 2015 2020 2025 2030 wariant minimalny wariant pośredni wariant maksymalny Źródło: Opracowanie własne.
Prognozowana liczba dzieci i młodzieży według edukacyjnych grup wieku w gminie Rokietnica w latach 2015 2030 wariant minimalny 2000 1500 1000 500 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 żłobek przedszkole szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna Źródło: Opracowanie własne.
Prognozowana liczba dzieci i młodzieży według edukacyjnych grup wieku w gminie Rokietnica w latach 2015 2030 - wariant pośredni 2500 2000 1500 1000 500 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 żłobek przedszkole szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna Źródło: Opracowanie własne.
Prognozowana liczba dzieci i młodzieży według edukacyjnych grup wieku w gminie Rokietnica w latach 2015 2030 wariant maksymalny 2500 2000 1500 1000 500 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 żłobek przedszkole szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna Źródło: Opracowanie własne.
Liczba mieszkań Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych Mieszkania oddane do użytkowania w gminie Rokietnica w latach 2004 2013 600 przeznaczone na sprzedaż lub wynajem indywidualne 500 400 300 200 100 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Skoki Szamotuły Śrem Oborniki Skoki m Murowana Stęszew Szamotuły m Stęszew m Pobiedziska Buk Kostrzyn Mosina Pobiedziska m Kostrzyn m Rokietnica Kórnik Czerwonak Kleszczewo Kórnik m Oborniki m Murowana Śrem m Swarzędz Mosina m Tarnowo Komorniki Luboń Dopiewo Suchy Las Puszczykowo Swarzędz m M. Poznań Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych Ceny gruntów (w zł/m²) przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne gminach aglomeracji poznańskiej w 2013 r. 400 350 300 250 200 150 100 50 0
Rozwój terenów mieszkaniowych w gminie Rokietnica Perspektywy rozwoju budownictwa mieszkaniowego w gminie Rokietnica są wciąż bardzo dobre. Obszary z wyznaczoną w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Rokietnica funkcją mieszkaniową obejmują powierzchnię blisko 1721 ha. Istniejące zainwestowanie tych terenów według stanu z 2011 r. wynosiło 578 ha, co stanowiło mniej niż 40% całego zasobu (Studium uwarunkowań rozwoju przestrzennego aglomeracji poznańskiej, 2012). W Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Rokietnica z 2011 r. stwierdza się, że gmina Rokietnica posiada chłonność na poziomie 30,8 tys. mieszkańców. Założenie to przyjęto w skali nie krótszej, niż 10 15 lat. Wobec korzystnych warunków rozwoju mieszkalnictwa w gminie Rokietnica oraz nakreślonych planów rozwoju terenów mieszkaniowych za realne i uzasadnione wydaje się branie pod uwagę prognoz demograficznych pomigracyjnych.
Infrastruktura szkolna gminy Rokietnica - pojemność W szkołach podstawowych w Rokietnicy, Mrowinie i oddziale zamiejscowym w Napachaniu możliwe jest kształcenie 859 dzieci. Łącznie w obu obwodach, według danych z Urzędu Gminy w Rokietnicy, w roku szkolnym 2014/2015 do wspomnianych trzech szkół uczęszczało 977 dzieci, w tym 17 spoza gminy. Na podstawie porozumienia z Miastem Poznań dzieci mieszkające w Pawłowicach, Starzynach, Rogierówku i Kiekrzu uczęszczają do Szkoły Podstawowej Nr 28 w Poznaniu. W roku szkolnym 2014/2015 było to ok. 300 dzieci. Kształcenie na poziomie gimnazjalnym odbywa się w budynku Gimnazjum im. Noblistów w Rokietnicy, który posiada 300 miejsc w salach lekcyjnych. Według danych Urzędu Gminy w Rokietnicy, w roku szkolnym 2014/2015 do szkoły w gminie uczęszczało 284 dzieci, a 133 dzieci kształciło się w Gimnazjum Nr 67 im. ks. prof. Józefa Tischnera w Poznaniu.
Zapotrzebowanie na miejsca w szkołach podstawowych w gminie Rokietnica w latach 2015 2030 według trzech wariantów prognozy demograficznej Rok liczba dzieci liczba miejsc niedobór/nadwyżka liczby miejsc w szkołach podstawowych Wariant I Wariant II Wariant III Wariant I Wariant II Wariant III w gminie 2015 1569 1586 1604 859-710 -727-745 2016 1691 1733 1776 859-832 -874-917 2017 1767 1839 1911 859-908 -980-1052 2018 1815 1919 2023 859-956 -1060-1164 2019 1801 1937 2073 859-942 -1078-1214 2020 1525 1675 1824 859-666 -816-965 2021 380 1560 1741 859-521 -701-882 2022 1247 1461 1675 859-388 -602-816 2023 1139 1385 1631 859-280 -526-772 2024 1023 1300 1578 859-164 -441-719 2025 949 1258 1566 859-90 -399-707 2026 870 1208 1547 859-11 -349-688 2027 858 1225 1591 859 1-366 -732 2028 822 1214 1605 859 37-355 -746 2029 788 1203 1618 859 71-344 -759 2030 760 1197 1633 859 99-338 -774
Zapotrzebowanie na miejsca w gimnazjum w gminie Rokietnica w latach 2015 2030 według trzech wariantów prognozy demograficznej Rok liczba dzieci liczba miejsc niedobór/nadwyżka liczby miejsc Wariant I Wariant II Wariant III w gimnazjum Wariant I Wariant II Wariant III 2015 496 501 507 300-196 -201-207 2016 501 514 527 300-201 -214-227 2017 529 549 570 300-229 -249-270 2018 568 596 624 300-268 -296-324 2019 625 663 701 300-325 -363-401 2020 929 998 1067 300-629 -698-767 2021 1000 1086 1171 300-700 -786-871 2022 1065 1166 1267 300-765 -866-967 2023 837 929 1021 300-537 -629-721 2024 814 921 1028 300-514 -621-728 2025 735 859 982 300-435 -559-682 2026 687 826 966 300-387 -526-666 2027 565 720 875 300-265 -420-575 2028 512 683 855 300-212 -383-555 2029 452 639 827 300-152 -339-527 2030 457 661 866 300-157 -361-566
Wnioski Na podstawie wykonanej prognozy demograficznej w latach 2015-2030 dla gminy Rokietnica przewiduje się: 1. Stały wzrost liczby ludności w ciągu najbliższych 15 lat, wynoszący 31,1% w wariancie pośrednim oraz 60,7% w wariancie maksymalnym w stosunku do 2015 r. (w 2030 roku liczba mieszkańców może wynosić według prognoz pomigracyjnych od 19 975 osób do 24 836 osób); 2. W przypadku umiarkowanych migracji do gminy liczba dzieci w wieku szkoły podstawowej wzrośnie w najbliższych 5 latach do blisko 1700, ale w perspektywie 2030 r. zmniejszy w stosunku do obecnej o blisko 400 osób. W wariancie maksymalnym, utrzymującym obecne trendy napływu młodych rodzin do gminy, liczba dzieci w wieku szkoły podstawowej może zwiększyć się w stosunku do 2015 r. nawet o ponad 200 do 2020 r. i o niecałe 50 dzieci w 2030 r.; 3) Liczba młodzieży w wieku gimnazjalnym w przypadku umiarkowanych migracji zwiększy się z blisko 500 w 2015 r. do 1000 osób w 2020 r. czyli o ok. 100%. W przypadku utrzymania się tendencji migracyjnych z ostatniej dekady, w gminie Rokietnica liczba gimnazjalistów w najbliższych 5 latach wzrośnie o 600, a w 2030 r. ich populacja będzie wciąż o 350 większa od obecnej;
Wnioski 4) W oparciu o istniejącą bazę szkolną niedobór miejsc w szkołach podstawowych obecnie szacowany na około 500-700 miejsc, w 2020 roku wyniesie około 1000, by utrzymać się na poziomie 400-700 (wariant pośredni lub maksymalny) do 2030 r.; 5) W oparciu o istniejącą bazę szkolną niedobór miejsc w gimnazjum, obecnie szacowany na około 200 miejsc, w 2020 roku wyniesie około 700, by utrzymać się na poziomie nawet 400 miejsc jeszcze w 2030 r. 6) W najbliższych 15 latach gwałtownie rosnąc będzie liczba młodzieży w wieku szkoły ponadgimnazjalnej, co wiąże się z potrzebą rozwoju szkolnictwa ponadgimnazjalnego w gminie, względnie zapewnienia młodzieży w niej zamieszkałej sprawnego dojazdu do tego typu szkół, głównie do Poznania.
Rekomendacje Gmina Rokietnica stanowi obecnie słabo domknięty rynek edukacyjny w ramach realizowanych przez samorząd zadań. Liczba uczniów korzystających ze szkół podstawowych poza gminą stanowi około 25% populacji dzieci, w przypadku gimnazjum 35 % młodzieży zamieszkującej gminę. Aby realizować zadanie własne gminy: zaspokajanie potrzeb dzieci i młodzieży w zakresie edukacji, tym samym zapobiec licznym dojazdom dzieci do szkół poza gminę, należy rozwijać (rozbudowywać) bazę placówek szkolnych w gminie. Aby nie dopuścić do dużego zagęszczenia istniejących szkół, należy rozważyć budowę nowych placówek, względnie jednej, zbiorczej placówki (w szczególności w centralnej miejscowości Rokietnica), z jednoczesnym rozwinięciem lokalnego transportu dowożącego dzieci z pozostałych wsi.
Dziękujemy za uwagę! Prezentacja stanowi skrót opracowania: Prognoza demograficzna Gminy Rokietnica dla celów oświatowych, Urząd Gminy Rokietnica, maj 2015.