Model generyczny prognozujący zapotrzebowanie na usługi edukacyjne w jednostkach samorządu terytorialnego. Warszawa-Poznań, 5 grudnia 2018

Transkrypt

1 Model generyczny prognozujący zapotrzebowanie na usługi edukacyjne w jednostkach samorządu terytorialnego Warszawa-Poznań, 5 grudnia 2018

2 2

3 Informacje o projekcie Docelowym efektem/przedmiotem postępowania jest generyczny model w postaci aplikacji, służącej do prognozowania zapotrzebowania na usługi edukacyjne w ramach edukacji przedszkolnej oraz szkolnej na dwóch poziomach: podstawowej, Ponadpodstawowej [ponadgimnazjalnej]*. * Dostosowano do aktualnego stanu prawnego. 3

4 Informacje o projekcie Generyczny - możliwy do użycia w szerokim polu zastosowań, akceptujący różne typy argumentów, przetwarzanych danych. (źródło: Słownik Języka Polskiego, sjp.pl, data odwiedzenia witryny ). 4

5 Informacje o projekcie Model obejmuje sieć instytucji edukacyjnych w ramach systemu oświaty, istniejących na terenie jednostek samorządu terytorialnego oraz potencjalny popyt na usługi tych instytucji. Model ten wyposażony w dodatkowe zmienne związane z migracjami edukacyjnymi oraz rozwojem sieci osadniczej pozwala na ocenę skali zachodzących i prognozowanych zmian demograficznych z perspektywy budowania strategii oświatowych w samorządach. 5

6 Informacje o projekcie Opracowany model generyczny obejmuje swoim zakresem prognozę związaną z realizacją zadań oświatowych przez różne typy jednostek samorządu terytorialnego, tj.: gminy, powiaty, miasta. 6

7 Moduł demograficzny W celu prognozowania zapotrzebowania na usługi edukacyjne w jednostkach samorządu terytorialnego posłużono się metodą składnikową, która za pomocą równania ruchu ludności umożliwia określenie zmian liczby i struktury ludności w czasie. Wyniki prognozy zaprezentowane są w formie przewidywanych zmian w stanie i strukturze ludności. Dane te prezentowane są zarówno w układzie graficznym, jak i tabelarycznym. 7

8 Moduł demograficzny Tworzenie prognozy, pomimo ścisłych założeń metodologiczno-naukowych, niesie ze sobą szereg zagrożeń mogących w sposób fałszujący wpłynąć na wyniki prognozy z powodu: niemożności wykazania i dokładnego oszacowania wszystkich czynników wpływających na sytuację społeczno-demograficzną przez cały czas obejmowania prognozy konieczności przyjęcia określonych scenariuszy. 8

9 Moduł demograficzny Krok 1 Dane wyjściowe Krok 2 Postarzanie ludności Krok 3 Określenie liczby urodzeń Krok 4 Czynniki migracyjne 9

10 Moduł demograficzny Podstawą wyliczeń prognozy są dane Głównego Urzędu Statystycznego. W całej prognozie posłużono się danymi aktualnymi na okres od roku 2000 (w przypadku dostępności) do roku Dane pochodzą zarówno z obliczeń własnych, będących wynikiem przeprowadzonych analiz, jak i są wynikiem dostępnych prognoz ludności. 10

11 Moduł generyczny a inne prognozy Podmiotem, który przygotowuje prognozy demograficzne dla całego obszaru Polski jest Główny Urząd Statystyczny. Opracowany model generyczny w postaci aplikacji uwzględniać proponować będzie rozwiązania, które gwarantują zgodność uzyskanych danych z danymi GUS-owskimi. 11

12 Moduł demograficzny Dokumentem, który był wykorzystywany w modelu generycznym jest przede wszystkim materiał Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata Poprzednia prognoza GUS na lata (opracowana na wynikach spisu ludności z 2002 r. i opublikowana przez GUS w 2004 r.) a prognoza aktualna. 12

13 Model generyczny a prognoza GUS Model generyczny operuje na poziomie gminnym, choć założenia są zbliżone, Do roku 2030 (wystarczające do tworzenia strategii oświatowych), Na bieżąco aktualizowany, Model uwzględnia różnice wewnątrzpowiatowe, Możliwość modyfikacji podstawowych zmiennych. 13

14 Jako podsumowanie części praktycznej chcielibyśmy zaprezentować porady ułatwiające rozwiązywanie konkretnych problemów rodzących się w jednostkach samorządu terytorialnego. Dlatego też w kolejnych slajdach przedstawimy Państwu przykładowe problemy, a także rozwiązania i porady. 14

15 Problem 1: Mała gmina miejska prowadzi 2 szkoły podstawowe. W ostatnich latach liczba dzieci w poszczególnych klasach ulegała cyklicznym wahaniom, przez co trudno było utrzymać równowagę pomiędzy nauczycielami nauczania początkowego i pozostałymi. Jak sytuacja ta będzie wyglądała w najbliższych lat (perspektywa 5 i 10 lat)? 15

16 16

17 Porada: W takim przypadku zaleca się wygenerowanie ogólnych danych prognostycznych zawierających liczbę ludności z podziałem na pojedyncze roczniki. Tabela może prezentować wyniki prognozy w pojedynczych latach aż do roku Z przykładowej, hipotetycznej tabeli można by więc odczytać, że liczba dzieci w wieku nauczania początkowego będzie rosła w ciągu najbliższych 4 lat. Po tym okresie zacznie wzrastać liczba dzieci w starszym wieku. Możliwe są więc do podjęcia określone kroki w obszarze zarządzania oświatą. Dane można wyeksportować do arkusza kalkulacyjnego. 17

18 Problem 2: Powiat leżący w obszarze dużej aglomeracji prowadzi 2 Zespoły Szkół. Powiat od dłuższego czasu charakteryzuje się stale zwiększającą się liczbą ludności, co jest powodem suburbanizacji. Jak sytuacja ta będzie wyglądała w ciągu najbliższych lat (perspektywa 5, 10 i 15 lat)? Czy będzie konieczność budowy nowych placówek edukacyjnych? 18

19 19

20 Porada: W takim przypadku zaleca się wygenerowanie ogólnych danych prognostycznych zawierających prognozy dla poszczególnych rodzajów szkolnictwa. Tabela może prezentować wyniki prognozy w pojedynczych latach aż do roku Tabela zawiera nie tyko informacje o prognozowanej liczbie uczniów i ludności w wieku odpowiadającym danemu poziomowi edukacji, ale także o samej infrastrukturze edukacyjnej. Dzięki temu możliwe będzie odczytanie poszukiwanych informacji i zweryfikowanie, jak w ciągu najbliższych lat zmieni się zapotrzebowanie na naukę np. w liceum ogólnokształcącym. 20

21 Problem 3: Gmina wiejska od kilku lat charakteryzuje się zwiększającą się stale liczbą ludności, choć zmiana ta jest bardzo niewielka. Jednakże w najbliższym czasie na terenie gminy planowana jest duża inwestycja budowlana, która w znacznym stopniu wpłynie na liczbę mieszkańców. W jaki sposób budowa nowego osiedla wpłynie na zapotrzebowanie na usługi edukacyjne? 21

22 Porada: W takim przypadku zaleca się skorzystanie z możliwości aplikacji i wygenerowanie ogólnych danych prognostycznych zawierających wskaźniki sieci szkolnej (przykład: Tabela 5). Wartość wskaźnika przedstawia, przy założonej przez Użytkownika średniej liczebności oddziałów (dowolna wartość ustalana dla każdego roku osobno), liczbę klas, jakie muszą istnieć aby założona liczebność oddziałów była utrzymana. W tym przykładzie widać, że aby utrzymać obecny poziom nauczania w roku musiałoby istnieć 125 oddziałów. Wartość tę należy przełożyć oczywiście na liczbę pomieszczeń szkolnych aby otrzymać żądany wynik. 22

23 Moduł demograficzny Założenia metodologiczne - rozwinięcie 23

24 Moduł demograficzny Etap 1. Określenie założeń ogólnych. Rok wyjściowy prognozy rok 2017 (najnowsze dostępne dane w BDL GUS), Horyzont prognozy - rok 2030, Zasięg terytorialny gminy (NTS-5), powiaty (NTS- 4) i miasta na terenie całego kraju. 24

25 Moduł demograficzny Etap II. Określenie założeń szczegółowych Określenie cząstkowych współczynników płodności, Określenie cząstkowych współczynników zgonów, Określenie cząstkowych współczynników migracji, 25

26 Moduł demograficzny Etap III. Wersja biologiczna prognozy Wyznaczenie danych wsadowych Postarzanie ludności, czyli określanie ile osób dożyje do momentu horyzontu prognozy, wykorzystując informacje o umieralności, Ustalenie liczby dzieci urodzonych w okresie horyzontu prognozy przez kobiety, które dożyły do tego okresu, korzystając z informacji o płodności. 26

27 Moduł demograficzny Etap IV. Wersja migracyjna prognozy Ustalenie sposobu i skali migracji między wyróżnionymi regionami (gminy, powiaty, miasta), Wyznaczenie ostatecznej liczby ludności. 27

28 Moduł demograficzny Metoda składnikowa jest narzędziem, które umożliwia stosowanie różnych założeń analitycznych dla poszczególnych założeń szczegółowych dotyczących istotnych czynników wpływających na skład i strukturę demograficzną. Opis danego zjawiska ludnościowego opartego o dane empiryczne i statystyczne. Zbiór hipotez i twierdzeń dotyczących zmian mechanizmu wpływającego na zjawiska ludnościowe. 28

29 Współczynnik dzietności Kluczowym dla wyznaczenia prognozowanego poziomu płodności jest współczynnik dzietności. Współczynnik ten oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne. Rok Współczynni k dzietności 1,398 1,376 1,297 1,299 1,256 1,29 1,289 1,357 1,453 29

30 Współczynnik dzietności Na podstawie danych GUS można stwierdzić, iż w kolejnych latach obowiązywania prognozy przewiduje się dalszy stopniowy i łagodny wzrost tego współczynnika (zwłaszcza w miastach). 30

31 Wiek rodzenia dziecka Opóźniać będzie się także czas urodzenia pierwszego dziecka, co wymusza wprowadzenie korekty poziomu płodności w poszczególnych grupach wiekowych kobiet. 31, , , , , , Miasta Wieś 31

32 Umieralność W związku z postępem naukowo-medycznym oraz poprawą jakości życia w Polsce, a także wzrostu zainteresowania zdrowym trybem życia zauważalny jest coroczny wzrost długości życia Mężczyźni Kobiety 32

33 Migracje Migracje są znaczącym czynnikiem wpływającym na liczbę i strukturę ludności. Jednakże precyzyjne oszacowanie poziomu migracji stwarza wiele problemów metodologicznych. Spora część, nawet długotrwałych zmian miejsca zamieszkania, nie jest rejestrowana, co powoduje znaczące niedoszacowanie wielkości migracji. Prognozowana wartość migracji na terenie poszczególnych powiatów opracowana została przez GUS. Na tej podstawie wyznaczony zostanie współczynnik migracji. Współczynnik ten przedstawia saldo migracji w przeliczeniu na mieszkańców. Dane te także konfrontowane będą z wynikami uzyskanymi w ramach analiz z użyciem danych wsadowych. 33

34 Dziękujemy za uwagę! Siedziba spółki: Public Profits Sp. z o.o. Bazar Poznański ul. Paderewskiego Poznań Dział Badań: ul. Murna Poznań tel fax