W 1956 roku zdecydował się na podjęcie studiów wyższych; zdał egzaminy wstępne i dostał

Elektronicznie podpisany przez Piotr Otręba DN: c=pl, o=polish Botanical Society, ou=polish Botanical Society, l=warsaw, cn=piotr Otręba, email=p.otreba@pbsociety.org.pl Data: 2017.03.21 09:35:57 Z ROZSTANIA OBITUARIES Wiadomości Botaniczne 60(3/4): 99 110, 2016 PROFESOR JANUSZ MACIEJ HEREŹNIAK MOCARZ BOTANIKI I FOTOGRAFII ARTYSTYCZNEJ (1935 2016) Professor Janusz Maciej Hereźniak a giant of botany and artistic photography (1935 2016) Ryc. 1. Prof. dr hab. Janusz Maciej Hereźniak, lata 80. ub. wieku (fot. Atelier P. T. Strzemiecznych w Łodzi). Fig. 1. Professor Janusz Hereźniak, the 80 s of the last century (photo Atelier P. T. Strzemieczny in Łódź). ŻYCIORYS NAUKOWY Janusz Maciej Hereźniak urodził się 24 stycznia 1935 roku w Wancerzowie koło Częstochowy, jako syn Stefana i Walerii z domu Kowalczyk. W następnym roku Jego rodzina przeprowadziła się do Częstochowy. Tam też ukończył Szkołę Podstawową, a następnie Liceum Ogólnokształcące im. H. Sienkiewicza. W 1953 roku rozpoczął pracę w częstochowskim Szpitalu Miejskim im. Władysława Biegańskiego w charakterze laboranta w Pracowni Rentgenowskiej. W 1956 roku zdecydował się na podjęcie studiów wyższych; zdał egzaminy wstępne i dostał się na Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego. Na początku studiów interesował się przede wszystkim zoologią; publikował m.in. fotografie zwierząt w czasopismach naukowych, np. we Wszechświecie. W trakcie studiów zetknął się z wykładami profesora Jakuba Mowszowicza, co wpłynęło na zmianę Jego zainteresowań. Zafascynował Go świat roślin. W Zakładzie Systematyki i Geografii Roślin UŁ, pod kierunkiem profesora Mowszowicza wykonał pracę magisterską pt. Rezerwat modrzewiowy Trębaczew. Ten interesujący las dębowy z udziałem modrzewia polskiego w drzewostanie wciąż jest obiektem badań geobotanicznych, sozologicznych oraz leśnych realizowanych przez różne jednostki badawcze, nie tylko przez pracowników Zakładu i później utworzonej Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin UŁ. Z dniem 1 lutego 1961 roku, jeszcze jako student, został zatrudniony w charakterze technika w Zakładzie Systematyki i Geografii Roślin UŁ, a od października tego samego roku pracował już na etacie asystenta naukowo-dydaktycznego. Wkrótce po obronie pracy magisterskiej rozpoczął badania nad roślinnością wodną i mokradłową w dolinie rzeki Widawki. Widawka do połowy lat 70. ubiegłego wieku należała do najczystszych rzek Polski Środkowej. Podjęcie tej tematyki wiązało się z prognozowanymi zmianami w środowisku przyrodniczym regionu bełchatowskiego w związku z odkryciem zasobnych złóż węgla brunatnego i projektem budowy kopalni oraz elektrowni Bełchatów. Powierzenie Mu przez promotora profesora J. Mowszowicza trudnego zadania badawczego było wyborem wyjątkowo trafnym, przede wszystkim ze względu na pracowitość, skrupulatność i obowiązkowość Doktoranta. Obrona pracy doktorskiej Janusza Hereźniaka pt. Zbiorowiska roślinne doliny Widawki odbyła się w roku 1969. Praca została opublikowana w Monographiae This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 3.0 License (creativecommons.org/licenses/by/3.0/), which permits redistribution, commercial and non-commercial, provided that the article is properly cited. The Author(s) 2016 Published by Polish Botanical Society 99

Ryc. 2. Dęby rogalińskie, 2011 (fot. J. Hereźniak). Fig. 2. Oaks in Rogalin (photo J. Hereźniak). Botanicae (1972). Stanowi ona przykład rzetelnie wykonanej dokumentacji geobotanicznej, kartograficznej i fotograficznej doliny pięknej rzeki. Pracując naukowo, od 1970 roku na stanowisku adiunkta, dr Janusz Hereźniak rozwijał się i realizował w sztuce fotografii, głównie przyrodniczej. Szybko stał się mistrzem obiektywu; jak nikt inny w łódzkim środowisku naukowym potrafił nie tylko dostrzec piękno przyrody, ale także utrwalić je na kliszy, a później również na cyfrowej karcie fotograficznej. W latach 1974 1975 wraz z pracownikami innych dyscyplin nauk biologicznych i geograficznych UŁ odbył pięciomiesięczną wyprawę do Afryki Północno-Zachodniej i Równikowej adoptowanym dla tych celów samochodem ciężarowym Star. Jak często podkreślał, przejazd przez zachodnią Europę oraz badania terenowe i zbiory florystyczne we Francji, Hiszpanii, a zwłaszcza na terenie Afryki były dla Niego bardzo ważnym doświadczeniem naukowym i życiowym. Mówił, że zaważyły one na innym, znacznie głębszym postrzeganiu świata, ludzi i przyrody. Doświadczenia te przy różnych okazjach konfrontował z wiedzą naukową. Wyprawa okazała się owocna; zgromadził podczas niej zielnik liczący ponad tysiąc arkuszy, umożliwiający identyfikację 338 gatunków roślin, należących do 248 rodzajów, wchodzących w skład 87 rodzin botanicznych, pochodzących z sześciu stref klimatycznych Afryki. Po licznych konsultacjach z polskimi i zagranicznymi specjalistami z tej 100

Ryc. 3. Atakujący żubr na słynnej fotografii Janusza Hereźniaka, lata 70. ub. wieku. Fig. 3. European bison in the attack on the famous picture by Janusz Hereźniak, 70 s of the last century. dziedziny (głównie z profesorami Paulem Ozendą z Grenoble i Stanisławem Lisowskim z Poznania), przy dużym nakładzie pracy, opublikował we Fragmenta Floristica et Geobotanica (1999) wyniki badań, obserwacji i zbiorów. Artykuł pt. Elements of the vascular flora collected in France, Spain and West Africa during the Polish Scientific Expedition to Equatorial Africa 1974 75 jest pięknym przykładem pasji badacza i fotografika, a także rezultatem skrupulatności w pracy naukowej. Podczas tejże wyprawy wykonał około trzy tysiące zdjęć czarno-białych oraz ponad cztery tysiące barwnych. Wysoka jakość techniczna zdjęć, walory artystyczne oraz właściwe opisanie fotografowanego obiektu (nazwa naukowa, lokalizacja, data) przesądzają o ich wielkiej wartości dokumentacyjnej i artystycznej. Będąc pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Łódzkiego stale wykazywał silne związki ze swoją Małą Ojczyzną, z rodzinną ziemią Wyżyną Częstochowską, wyjątkowo atrakcyjną pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Prowadził badania, ale i zachęcał do nich innych, a owocem są m.in. publikacje: Flora przełomu Warty koło Częstochowy (Hereźniak J., Krasowska H., Ławrynowicz M. 1973) oraz Wymieranie flory okolic Częstochowy pod wpływem stu lat urbanizacji (Hereźniak J. 1976). Poważne znaczenie naukowe prezentuje wielowątkowa monografia J. Hereźniaka pt. Stosunki geobotaniczno-leśne północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej na tle zróżnicowania i przemian środowiska (Monographiae Botanicae 1993). Zawiera ona bogate materiały kartograficzne i znakomite fotografie. Ta obszerna książka była podstawą kolokwium habilitacyjnego, które odbyło się w listopadzie 1994 roku przed Radą Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UŁ. Janusz Hereźniak uzyskał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie ekologii, 101

Kurowski, Siciński / Profesor Janusz Maciej Hereźniak (1935 2016) Ryc. 4. Sahara w obiektywie Janusza Hereźniaka (1974). Fig. 4. Sahara in the camera of Janusz Hereźniak (1974). Ryc. 5. Tradycyjny krajobraz rolniczy w okolicach Mirowa na Jurze Częstochowskiej, lata 70. ub. wieku (fot. J. Hereźniak). Fig. 5. Traditional rural landscape in the vicinity of the Mirów on the Jura Upland near Częstochowa, 70 s of the last century (photo J. Hereźniak). 102

Ryc. 6. Promocje habilitacyjne w Uniwersytecie Łódzkim w 1994 roku. Obok prof. J. Hereźniaka prof. Janina Jakubowska-Gabara, koleżanka z Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin UŁ (archiwum UŁ). Fig. 6. Promotion of habilitations at the University of Łódź in 1994. Next to Professor J. Hereźniak Professor Janina Jakubowska-Gabara, his colleague from the Department of the Geobotany and Plant Ecology (Archives of the University of Łódź). natomiast stanowisko profesora nadzwyczajnego w UŁ otrzymał 1 lipca 1996 roku. Z dniem 1 października 1996 roku został kierownikiem Katedry Botaniki (obecnie Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin UŁ), którą to funkcję pełnił do końca września 2005 roku, tj. do chwili przejścia na emeryturę. Ukoronowaniem Jego formalnej drogi naukowej było nadanie Mu w styczniu 2003 roku przez Prezydenta RP tytułu naukowego profesora nauk biologicznych. Dwa lata później powołano Go na stanowisko profesora zwyczajnego w UŁ. Ani tytuły, ani funkcje, ani stanowiska nie powstrzymywały Go nigdy w dążeniu do odkrywania tajemnic przyrody, realizacji projektów badawczych i w intensywnych zabiegach służących ochronie przyrody ojczystej. Łącznie opublikował prawie 200 prac, w tym 70 oryginalnych prac twórczych. Poza wyżej wspomnianymi należy przypomnieć opracowania będące syntezą tekstu naukowego i fotografii artystycznej, jakimi są np. Zielone grądy i czarne bory Białowieży (wspólnie z J. B. Falińskim 1977), Rezerwaty przyrody ziemi częstochowskiej (2002) i ostatnie wielkie dzieło: Mocarze czasu, pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej (2013). Wszystkie te książki w sposób wyjątkowy pokazują dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe wymienionych w tytułach obszarów. Za wydaną przez Łódzkie Towarzystwo Naukowe publikację Mocarze czasu otrzymał Złoty Ekslibris Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi nagrodę za rok 2013 w kategorii najlepszej książki o ziemi łódzkiej. Przez pięćdziesiąt lat profesor Hereźniak angażował się w badania flory i roślinności poszerzające wiedzę botaniczną i wspomagające 103

Ryc. 7. Prof. Janusz Hereźniak przemawia po otrzymaniu Złotego Ekslibrisu w Łodzi, 2014 (fot. M. Tomczyk). Fig. 7. Professor Janusz Hereźniak speaks after receiving of the Golden Exlibris in Łódź, 2014 (photo M. Tomczyk). działania na rzecz ochrony przyrody i środowiska, przede wszystkim obszaru Jury Częstochowskiej. ARTYSTA FOTOGRAFIK Każdy, kto znał profesora Janusza Hereźniaka, wiedział o Jego pasji fotograficznej, która, jak sam wspominał, zaczęła się już w Liceum Ogólnokształcącym w Częstochowie, a wzbogaciła o warsztat techniczny podczas pracy w charakterze laboranta w częstochowskim szpitalu. Po przyjęciu do Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego (1958) pogłębiał fachową wiedzę oraz umiejętności techniczne. Wrodzona wrażliwość i nabyte umiejętności sprawiły, że stał się profesjonalistą. W roku 1965 został członkiem rzeczywistym Związku Polskich Artystów Fotografików. Geobotanik, dendrolog, artysta fotografik. Jego biografię ukształtowały dwie pasje: biologia i fotografia. Dziedziny te wspomagały proces ukształtowania wybitnego naukowca i zarazem znakomitego artysty fotografika, którego praca zawodowa i działalność społeczna oraz twórczość artystyczna, wzajemnie się dopełniające, służą wszechstronnej dokumentacji i popularyzacji idei ochrony ojczystej przyrody tak o Januszu Hereźniaku w albumie Przyrodnicze impresje napisał Paweł Pierściński, znakomity przedstawiciel świętokrzyskiej szkoły fotografii krajobrazu. Zdjęcia profesora Janusza prezentują piękno rodzimej flory i fauny oraz uroki polskiego krajobrazu, czasami z ginącymi, a tak charakterystycznymi niegdyś elementami architektonicznymi. Znaczna część Jego fotografii stworzona jest w poetyckim klimacie nostalgii za tym, co przemija, a także zadumy nad stanem umiłowanej przyrody, często niszczonej, dewastowanej przez zwykłych, nieświadomych ludzi, a nawet przez błędne planowanie różnych inwestycji. Zagrożenia i zniszczenia środowiska przyrodniczego w wielu krajach świata przedstawiał na fotogramach podczas wystaw; pamiętamy zdjęcia spękanej, pozbawionej wody ziemi, nagie zbocza bez roślin ulegające erozji i wiele innych. Można uznać, że uprawianie fotografii przyrodniczej przez Profesora spełniało trzy funkcje: dokumentowanie publikacji, artystyczne prezentowanie przyrody oraz wzbogacanie działalności upowszechniającej naukę. Prawie wszystkie swoje teksty uzupełniał zdjęciami, których chętnie użyczał także innym autorom. Na dorobek twórczy w tym zakresie składa się blisko 45 tysięcy negatywów czarno-białych i barwnych zdjęć oraz około 18 tysięcy fotografii barwnych. Jako artysta fotografik opublikował 13 prac dotyczących zagadnień związanych z fotografią naukową i artystyczną. Miał 35 wystaw indywidualnych oraz udział w blisko 50. ekspozycjach zbiorowych, zarówno w kraju, jak i za granicą. Jego prace fotograficzne znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi, Akademickiej Galerii Fotografii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, łódzkim Centrum Fotografii Krajobrazowej, a także w Nowym Jorku oraz w zbiorach prywatnych w kraju i poza jego granicami. W wydawanej od 2006 roku przez Stowarzyszenie Film Przyroda Kultura serii Parki 104

Ryc. 8. Pomnikowy dąb w nostalgicznym klimacie Kliczków Mały pod Sieradzem, 1963 (fot. J. Hereźniak). Fig. 8. Monumental oak in the nostalgic atmosphere Kliczków Mały near Sieradz, 1963 (photo J. Hereźniak). i ogrody Łodzi (pod redakcją R. Olaczka) znajdują się wyjątkowej wartości dokumenty fotograficzne archiwalne i aktualne Jego autorstwa. Fenomen połączenia twórczości naukowej i artystycznej u profesora Hereźniaka scharakteryzowano następująco: Nauka i sztuka są to dziedziny istniejące dzięki możliwościom kreacyjnym ludzkiego umysłu. Zarówno nauka jak i sztuka szczególnie na elitarnym, wyższym twórczym poziomie nie są w stanie funkcjonować bez daru, jakim jest abstrakcyjne myślenie i szeroko pojęta wyobraźnia. Obie te dziedziny wymagają również sporych poświęceń, autentyzmu i pełnego oddania w odkrywaniu nowych prawd. W bogatych życiowych dokonaniach Profesora obie dziedziny, nauka i sztuka, splotły się w jedną nierozerwalną całość. Obie te pasje oparte na wnikliwej obserwacji otaczającej rzeczywistości w autentycznym i szczerym procesie wzajemnie się wspierają. Nauka zyskała wspaniałą oprawę w postaci artystycznych zdjęć, natomiast twórczość fotograficzna zyskała mnogość inspiracji wynikających z rozpatrywanych problemów naukowych (Leokadia Bartoszko prezes Okręgu Łódzkiego Związku Polskich Artystów Fotografików). NAUCZYCIEL AKADEMICKI Profesor Hereźniak będąc nauczycielem akademickim prawie pół wieku prowadził różnego rodzaju zajęcia, które obejmowały kursy botaniki, biologii i ekologii roślin, fitogeografii i dendrologii, a także ćwiczenia laboratoryjne, zajęcia terenowe, różnorodne zajęcia praktyczne, pracownie specjalizacyjne i magisterskie, seminaria i naukowe obozy wakacyjne na kierunkach: biologia oraz ochrona środowiska. Wobec studentów był wymagający, a jednocześnie obiektywny i wyrozumiały. Zajęcia traktował z wyjątkową powagą, przygotowując się do nich z wielką sumiennością. 105

Stale unowocześniał je, wzbogacając o treści z najnowszych osiągnięć nauki. Ich ważną zaletą była strona ilustracyjna. Wyrazem tego są, opracowane z dużą starannością, materiały dydaktyczne do zajęć, zawarte w specjalnych segregatorach. Zaangażowany był w popularyzację wiedzy, czego wyrazem są artykuły zamieszczane m.in. we Wszechświecie, Przyrodzie Polskiej i Przyrodzie Polski Środkowej. Swój cenny czas poświęcał również na prowadzenie wykładów dla nauczycieli oraz pogadanki, odczyty dla uczniów szkół różnych poziomów. Wykazywał duże umiejętności w przekazywaniu trudnych treści w przystępny, poglądowy sposób. Wszystkie wykłady i referaty wzbogacał prezentacją kolekcji pięknych przezroczy oraz zbiorów naukowych. W zakresie kształcenia młodej kadry wypromował pięciu doktorów, dwudziestu trzech magistrów i sześciu licencjatów. Ponadto opiekował się 35. pracami magisterskimi. Był recenzentem w dwóch przewodach doktorskich, trzech przewodach habilitacyjnych oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora. W ostatnich latach działalności dydaktycznej, będąc już na emeryturze, z wielką ochotą, zaangażowaniem i pasją prowadził wykłady: Sztuka ogrodów wspólnota ochrony dziedzictwa naturalnego i kulturowego oraz Film i fotografia w edukacji ekologicznej. obiektów chronionych parków krajobrazowych (Lasy nad Górną Liswartą i in.) czy rezerwatów przyrody (m.in. Łęg nad Młynówką i Bagno w Blachowni). Podejmował różne przedsięwzięcia w tej dziedzinie i szukał sprzymierzeńców, m.in. pośród stowarzyszeń, różnych instytucji, leśników, nauczycieli, urzędników państwowych i samorządowych. Był współautorem projektu i wielkim orędownikiem utworzenia Jurajskiego Parku Narodowego, czego wyrazem jest m.in. opracowanie pt. Z Jurajskim Parkiem Narodowym do Unii Europejskiej (2004). W tym opracowaniu napisał m.in.: Jak przeciwstawić się nieświadomości i negatywnym, często kłamliwym opiniom o nieludzkich zakazach oraz DZIAŁALNOŚĆ PUBLICZNA/ORGANIZACYJNA Profesor Hereźniak zawsze pragnął realizować projekty przemyślane, powstałe na przesłankach naukowych i wieloletnim doświadczeniu, do których był znakomicie przygotowany i w pełni przekonany. Wspierał wszelkie działania proekologiczne, różnorodne organizacje, stowarzyszenia, fundacje, uświadamiając wartości dziedzictwa przyrodniczego oraz znaczenie ochrony środowiska. Wyniki badań terenowych przekazywał do zainteresowanych instytucji rządowych i samorządowych: wydziałów ochrony środowiska, wojewódzkich konserwatorów przyrody, regionalnych dyrekcji lasów państwowych, towarzystw naukowych i innych. Działając w tym zakresie przyczynił się do utworzenia licznych Ryc. 9. Grupa geobotaników z Uniwersytetu Łódzkiego na wyjeździe naukowym w Szwecji, 1990 (fot. J. Hereźniak). Fig. 9. Group of the geobotanists from the University of Łódź on the expedition in Sweden, 1990 (photo J. Hereźniak). 106

Ryc. 10. Prof. Janusz Hereźniak w rozmowie z arcybiskupem łódzkim Władysławem Ziółkiem na otwarciu wystawy swoich fotografii z Ziemi Świętej. Muzeum Miasta Łodzi, 2001 (fot. R. Sąsiadek). Fig. 10. Professor Janusz Hereźniak in the interview with the archbishop of Łódź Władysław Ziółek at the opening of an exhibition of his photographs from the Holy Land. Museum of the City of Łódź, 2001 (photo R. Sąsiadek). niekorzystnej roli parku narodowego na życie mieszkańców i rozwój cywilizacyjno-ekonomiczny gmin, bezpośrednio sąsiadujących z parkiem? Mając świadomość trudnej drogi do utworzenia Jurajskiego Parku Narodowego J. Hereźniak napisał: Autor dedykuje niniejszą publikację ogółowi społeczeństwa, a głównie młodzieży gmin jurajskich ziemi częstochowskiej, na terenie których zaproponowano utworzenie Jurajskiego Parku Narodowego warunkującego wszechstronny rozwój tych gmin i całego regionu, a w innym miejscu dodaje: Przeciwnie, powinno się zintensyfikować nasze działania, prowadzące do ich skutecznej ochrony, która jest możliwa tylko w ramach projektowanego tu parku narodowego. Znacząca jest również działalność społeczna i organizacyjna profesora Hereźniaka, zwłaszcza w dziedzinie ochrony przyrody i środowiska. O niektórych działaniach wspomniano wcześniej. Był aktywnym członkiem Komitetu Botaniki PAN (2003 2010), Komitetu Ochrony Przyrody PAN (2007 2015), wielce zaangażowanym przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Częstochowie (1992 1995), przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Łodzi (1990 1992), członkiem Rady Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego w Katowicach (2003 2016), członkiem Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego (od 1995, a od 1996 wiceprezesem), członkiem Rady Muzeum Częstochowskiego (od 2004 2016), członkiem Polskiego Towarzystwa im. Kopernika (1954 1981), członkiem Ligi Ochrony Przyrody (1957 2016), wiceprezesem Zarządu Wojewódzkiego LOP w Łodzi (1982 i 1991), członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego od roku 1962 oraz prezesem Oddziału Łódzkiego PTB (1995 1998). W 2012 roku przyznano Mu Członkostwo Honorowe Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego, a w roku 2013 został Członkiem Honorowym PTB. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że Profesor był twórcą i współorganizatorem konkursów dendrologicznych pt. Znam drzewa 107

Srebrną i Złotą Odznakę Honorową Ligi Ochrony Przyrody, Medal im. Profesora Bolesława Hryniewieckiego, Złotą Honorową Odznakę Polskiego Towarzystwa Chirurgów Drzew, Złotą Odznakę Fotografii Krajoznawczej, Złotą Odznakę UŁ, Medal 70-lecia Łodzi Akademickiej. SZACOWNY JUBILAT NAUKOWIEC I ARTYSTA Ryc. 11. Okładka broszury autorstwa Janusza Hereźniaka wielkiego orędownika Jurajskiego Parku Narodowego, 2004. Fig. 11. The cover of the booklet by Janusz Hereźniak a great advocate of Jurassic National Park, 2004. i krzewy adresowanych do młodzieży szkolnej w Łodzi (1984 1999, następnie kontynuowanych pod kierunkiem profesora J. T. Sicińskiego) także w Częstochowie (2000 2015). Od roku 2016 konkurs w Częstochowie nosi imię Profesora Janusza Hereźniaka wybitnego polskiego dendrologa. Spektrum osiągnięć i zasług profesora Janusza Hereźniaka, który całe swoje pracowite, zawodowe życie poświęcił nauce, fotografii i działalności publicznej, jest bardzo szerokie. Za dokonania naukowe, dydaktyczne i organizacyjne był wielokrotnie wyróżniany, nagradzany i odznaczany. Otrzymał m.in. Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, Odznakę Honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Honorową Odznakę m. Łodzi, Honorową Odznakę Zasłużony dla rozwoju województwa częstochowskiego, Nagrodę im. Karola Miarki, Odznakę Przodownik pracy społecznej, Działalność zawodowa Profesora związana była z Uniwersytetem Łódzkim od początku i nieprzerwanie, aż do przejścia na emeryturę w roku 2005. Jednak nigdy nie rozstał się ze swoją macierzystą uczelnią; pozostał jej wierny do ostatnich swoich dni, wciąż pracował naukowo, a można powiedzieć, że jeszcze intensywniej. Przychodził stosunkowo wcześnie do katedry i najczęściej jako ostatni wychodził, zmykając drzwi. Nadal interesował się sprawami Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin uczestniczył w zebraniach naukowych, dydaktycznych i organizacyjnych, często zabierając głos, służąc radą, mądrą i życzliwą. Wyrażał troskę o dalszy los katedry i jej pracowników. Zachęcał do publikowania wyników badań i rozwijania zainteresowania studentów botaniką, szczególnie jego umiłowaną dendrologią, a także problematyką ochrony przyrody i środowiska. W związku z 80. rocznicą urodzin oraz 50-leciem pracy twórczej profesora Janusza Hereźniaka Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin UŁ wraz z Oddziałem Łódzkim Polskiego Towarzystwa Botanicznego zorganizowały dnia 11 marca 2015 roku dedykowane Jubilatowi uroczyste posiedzenie, połączone z konferencją naukową. Profesor Stanisław Wika z Uniwersytetu Śląskiego wygłosił referat pt. Życie z Jurajskim Parkiem Narodowym w tle, w którym przedstawił wkład Jubilata w rozwój badań geobotanicznych w Polsce, w szczególności ziemi częstochowskiej i ziemi łódzkiej. Wykazał także, że twórczość naukowa profesora Hereźniaka przyczyniła się do poprawy stanu ochrony przyrody i krajobrazu tej części kraju. Pani profesor Leokadia Bartoszko z Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, odniosła się do Twórczej przestrzeni działalności artystycznej Jubilata, a punktem odniesienia były 108

Ryc. 12. Prof. Janusz Hereźniak w trakcie prac terenowych w 2011 roku Park podworski w Masłowicach k. Wielunia (fot. M. Tomczyk). Fig. 12. Professor Janusz Hereźniak during field work in 2011 manor park in Masłowice near Wieluń (photo M. Tomczyk). wybrane zdjęcia autorstwa Janusza Hereźniaka pochodzące z różnych okresów jego twórczości artystycznej. Obydwa wystąpienia stanowiły przegląd dotychczasowych dokonań, a jednocześnie ukazywały szerokie możliwości twórcze badacza i fotografika, systematycznie i z wielkim zaangażowaniem dokumentującego w różnorodny sposób wartości i piękno ojczystej przyrody. ŚP. PROFESOR JANUSZ MACIEJ HEREŹNIAK Zmarł nieoczekiwanie 6 marca 2016 roku w Łodzi. Został pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza Na Dołach przy ul. Smutnej, w sąsiedztwie starego, dorodnego klonu zwyczajnego. Miejsce Jego pochówku znajduje się w niewielkiej odległości od budynków uniwersyteckich, wśród których spędził całe swoje dorosłe, bardzo aktywne i twórcze życie. Uroczystość pogrzebowa zgromadziła Jego rodzinę, liczną rzeszę przyjaciół, koleżanek, kolegów i współpracowników, władze Uniwersytetu Łódzkiego, Łódzkiego Towarzystwa Naukowego i Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego, przedstawicieli licznych ośrodków akademickich, instytucji, organizacji publicznych i społecznych. Odszedł od nas najlepszy botanik wśród fotografików najlepszy fotografik wśród botaników, jak czasami Go nazywano. W naszej pamięci, pośród wspomnień polskich botaników pozostaje życzliwym, uśmiechniętym Kolegą, który jest mocarzem dendrologii i fotografii artystycznej, a jednocześnie pięknym przykładem niestrudzonego bojownika o prawa przyrody ojczystej, kochającego swoją Rodzinę i ufnie wierzącego w Opatrzność. Józef K. Kurowski, Jan T. Siciński 109

Kurowski, Siciński / Profesor Janusz Maciej Hereźniak (1935 2016) Ryc. 13. Liście Bergenia crassifolia fantazja kolorów utrwalona przez J. Hereźniaka (2011). Fig. 13. The leaves of Bergenia crassifolia fantasy of colours perpetuated by J. Hereźniak (2011). Ryc. 14. Jubileusz 80. rocznicy urodzin profesora Janusza Hereźniaka; po prawej: toast wznosi kierownik Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin UŁ prof. Józef K. Kurowski, 2015 (fot. M. Tomczyk). Fig. 14. Anniversary of the 80th birthday of Professor Janusz Hereźniak; on the right: Professor Józef K. Kurowski the head of the Department of Geobotany and Plant Ecology of the University of Łódź rises a toast, 2015 (photo M. Tomczyk). 110