A18569 Opis koncepcji urbanistyczno-architektonicznej zagospodarowania i zabudowy centrum Gorzowa Wlkp.
Wartości przestrzenne centrum miasta diagnoza Gdzie jest obecne centrum miasta? Obraz struktury przestrzennej miasta w obszarze opracowania - śródmiejskiej zabudowy i centrum, jest nieczytelny i bardzo niespójny. Pojedyncze obiekty monumentalne, ulice miejskie z intensywnym ruchem oraz zieleń miejska nie tworzą czytelnego obrazu śródmieścia i centrum miasta. Różne typy zabudowy miejskiej i osiedlowej są przemieszane w granicach historycznego Starego Miasta z przedmieściami, tworzą często substandardową i mało przyjazną przestrzeń. Pojedyncze obiekty historyczne lub współczesne, nawet o wysokiej jakości, nie tworzą spójnej przestrzeni, rozjechanej przez silny ruch kołowy szerokich arterii przebijających i rozpychających historyczną tkankę miasta. W południowej części miasta duże obszary poprzemysłowe stanowią szanse dla rozwoju tkanki miejskiej, ale również zagrożenia. Jakie warunki należy spełnić aby uniknąć zagrożenia utrwalania chaosu przestrzennego? Podstawowym działaniem jest uporządkowanie struktury przestrzennej w tym obszarze miasta dla dalszego rozwoju, zgodnie z jej warunkami. Struktura przestrzenna centrum miasta. W granicach opracowania konkursu znajduje się obszar Starego Miasta w centralnej części, na prawym brzegu Warty. Dla potrzeb koncepcji zostały wydzielone obszary (zgodnie z historycznym rozwojem) o wspólnych cechach przestrzennych: charakteru zabudowy, wielkości kwartałów wyznaczonych ulicami oraz charakterystyczne formy zieleni miejskiej. A - Stare Miasto historyczne miasto lokacyjne z XIII wieku z rynkiem i katedrą przy głównej ulicy równoległej do rzeki, z plantami od północy, silny węzeł komunikacyjny przy katedrze, w części tkanka zabudowy o charakterze osiedlowym nie odpowiadająca wartości przestrzennej, brak obudowy części ulic oraz zniekształcona panorama miasta od strony Warty; B Przedmieście Młyńskie od zachodu: przy ul. Sikorskiego gospodarcze przedmieście (ul. Młyńska, Garbary), ukształtowany trapezowy skwer miejski, park ze stawem zasilany przez Kłodawkę, dworzec kolejowy;
C Nowe Miasto od północy: przy Chrobrego regularne kwartały zwartej zabudowy XIX w., zieleń przyuliczna w szpalerach i skwer przy rzece; D Przedmieście Santockie od wschodu: z Placem Staromiejskim u zbiegu ulic Warszawskiej i Teatralnej, szereg historycznych obiektów publicznych : teatr, szkoły, kościoły, dawny szpital oraz centrum kultury w budowie; E i F Zawarcie od południa: dawne przedmieście przemysłowe z brakiem struktury miejskiej ulic i zabudowy, historyczny park miejski, obszar wymagajacy nowej regulacji. Idea funkcjonalno-przestrzenna centrum Podstawowym zagadnieniem dla uzyskania nowego wizerunku centrum miasta przyjaznego i atrakcyjnego, jest kompozycja przestrzeni publicznej, czyli sieć powiązań ulic i placów miejskich, nabrzeży, zieleni miejskiej, wody rzek z wykorzystaniem naturalnych warunków przyrodniczych i wartości kulturowych już ukształtowanych oraz poszukiwanie nowych powiązań, widoków i przestrzeni wzbogacającej istniejące, ukształtowane wartości. Hasłem projektu jest odzyskanie przestrzeni publicznej, która została rozproszona przez niewłaściwe formy zabudowy (typ osiedlowy w obszarze staromiejskim) lub jest zawłaszczana przez inwestycje komercyjne w centrum, poprzez ograniczenie jej powszechnej dostępności. Zaprojektowano kompozycję przestrzeni publicznej dla całego obszaru konkursu - przy następujących założeniach funkcjonalnych. Priorytetem dla wartości całego obszaru jest przywrócenie, maksymalnie jak to jest możliwe, znaczenia Starego Miasta jako obszaru historycznego, spójnego przestrzennie, o dużej intensywności użytkowania dla funkcji mieszkalno-usługowych, z bardzo bogatą ofertą specjalistycznych usług na całym obszarze. Tak rozumiana funkcja, wyklucza możliwość lokalizacji rozbudowanych węzłów komunikacyjnych dla przepuszczania ruchu tranzytowego, niezależnie od skali, krajowej czy chociażby międzydzielnicowej. Należy przyjąć założenie, iż ruch komunikacji indywidualnej w centrum staromiejskim może mieć wyłącznie charakter docelowy, z wyjątkiem komunikacji publicznej. Takie założenie jest możliwe do realizacji ze względu na brak szczególnych ograniczeń dla naturalnego wyprowadzania tranzytu komunikacyjnego z centrum miasta. Pomysły z tunelami podziemnymi na Starym mieście wydają się niecelowe i niczym nie uzasadnione.
Zaproponowano usunięcie dewastacji w przestrzeni staromiejskiej, wywołanych rozbudową komunikacji - takich jak przeprucia kwartału zabudowy na wylocie z mostu oraz zbyt szerokie ulice Sikorskiego i Chrobrego. Rewaloryzacja przestrzeni staromiejskiej pozwoli utrzymać ruch obsługujący i użytkowników, a dla komunikacji zbiorowej i dojazdów obsługujących zaproponowano w zabudowie kwartału obudowany przejazd, czyli rodzaj tunelu naziemnego o właściwych parametrach z pojedynczą jezdnią. Znaczące ograniczenie przejazdów pozwoli podnieść atrakcyjność ulic Spichrzowej i Nadbrzeżnej, a także uliczek prostopadłych pomiędzy rynkiem i nabrzeżem. Zaproponowano na planszy zagospodarowania uzpełnienie tkanki staromiejskiej zabudową uzupełniającą, w celu domknięcia przwstrzeni ulic z korektą panoramy miasta od rzeki oraz przebudowę przekroju głównych ulic (zwężenie). Dla uzupełnienia i przebudowy w tkance staromiejskiej wyklucza się stylizację i detale historyzyjace. Istotna jest wyłącznie skala obiektu i nieprzekraczalne gabaryty architektury oraz naturalne (tradycyjne materiały wykończeniowe). Przy bocznych uliczkach przerwy w zabudowie można wypełniać pełnym murem na wysokość kondygnacji. Ideę kompozycji przestrzeni publicznej realizuje nadbrzeżny plac o unikatowych walorach - jako otwarty salon miejski, pomiędzy pierzeją staromiejską ul. Spichrzowej a Wartą, z otwartymi arkadami wiaduktu kolejowego na całej długości. Wielkość płaszczyzny pustej nawierzchni umożliwia uniwersalne użytkowanie przestrzeni, bez konieczności budowania sztucznych dekoracji (rodem z taniego serialu TV). Arkady należy zagospodarować jako otwartą przestrzeń o wysokich walorach estetycznych oraz dla ekspozycji sztuki plenerowej i wszelkich aktywności miejskich. Przestrzeń o wysokich walorach artystycznych ma kapitalne znaczenie - nie tylko promocyjne czy medialne dla zewnętrznego wizerunku miasta, ale przede wszystkim edukacyjne w zakresie sztuki, a także użytkowania przestrzeni. W szczególności, bezpośrednie sąsiedztwo nabrzeża i czynnego europejskiego szlaku wodnego, podnosi atrakcyjność przestrzeni publicznych jako wielofunkcyjnych. W części nabrzeża zaproponowano lokalizację plaży miejskiej z programem rekreacyjnym na wodzie i na łąkach. Zaprojektowano nową regulację dla przedmieścia południowego w powiązaniu z wartością panoramy staromiejskiej z rzeką,z elementami zieleni miejskiej. Osie widokowe wież kościelnych po obu stronach rzeki, wyznaczają szczególnie atrakcyjne miejsca lokalizacji dla obiektów publicznych i koncentracji usług. Nowa regulacja ma charakter krajobrazowy, nawiązuje do zakola Warty a równocześnie ukształtowanie łuku zabudowy stanowi silny akcent geometryczny z promieniście
zbiegającymi się ulicami. Zaprojektowano system powiązań przyrodniczych jako istotny element przestrzeni publicznej, poprzez łączenie skupisk zieleni miejskiej: parki, skwery, zieleń przyuliczna - dla publicznej dostępności. Na planszy zostały uwidocznione obszary zieleni, które zaprojektowano w kwartałach Nowego Miasta przy rzece Kłodawce. Zaproponowano zwiększenie dostępności istniejącej zieleni dużych ogrodów poprzez wskazanie lokalizacji obiektów publicznych na dużych działkach np. duży zespół zieleni komponowanej przy dawnym szpitalu nadaje się wraz z obiektami dla realizacji innej funkcji publicznej. Również przy rzece - pomiędzy ulicami ul. Garbary i Młyńskiej, wyznaczono zieleń publiczną, która łączy park przy stawie z nadbrzeżną zielenią Warty. Przy Młyńskiej można uruchomić dawny kanał z ciekiem wodnym zasilanym z Kłodawki. Bardzo znaczącym obszarem zieleni pozostaje park na wzgórzu z punktem widokowym na Stare Miasto. Struktura funkcjonalna zabudowy Analizy kompozycyjne przestrzeni publicznej oraz charakter obszarów wydzielonych w strukturze przestrzennej, pozwoliły na określenie śródmiejskiej struktury funkcjonalnej dla zabudowy w trzech kategoriach: zabudowa z usługami w parterach, koncentracja usług i główne obiekty publiczne, kamienice śródmiejskie, w obszarach wskazanych na planszy do zainwestowania. BILANS TERENU OBSZARY ZABUDOWY Powierzchnia w ha Udział procentowy A - Stare Miasto 10 B Przedmieście Młyńskie 23 C Nowe Miasto 10 D Przedmieście Santockie 17 E Zawarcie 8 F Zawarcie 17 Razem 85 46 ZIELEŃ PUBLICZNA 32 17 WODY 16 9 ULICE I PLACE 52 28 Razem 185 100