Kwalifikacje i kompetencje istotne w zawodzie FILMOGRAF Zestaw kwalifikacji i kompetencji opracowano w ramach badania pn. Bilans kompetencji sektora filmowego między potrzebami branży a możliwościami edukacji Zamawiający: Polski Instytut Sztuki Filmowej www.pisf.pl Wykonawca: ECORYS Polska Sp. z o.o. www.ecorys.pl 1 S t r o n a
Cele badania informacje podstawowe Głównymi celami badania Bilans kompetencji sektora filmowego między potrzebami branży a możliwościami edukacji były: OCENA POPYTU NA KOMPETENCJE I KWALIFIKACJE W 0 WYBRANYCH ZAWODACH BRANŻY AUDIO- WIZUALNEJ, TJ.: 1) rozpoznanie kwalifikacji i kompetencji, które w ocenie przedstawicieli badanych zawodów są potrzebne w 0 wybranych zawodach/spejcalnościach branży audiowizualnej, ) opracowanie dla 0 wybranych zawodów branży audiowizualnej katalogów potrzebnych zdaniem branży kompetencji i kwalifikacji. OCENA PODAŻY KOMPETENCJI ZAPEWNIANIA OKREŚLONYCH KOMPETENCJI I KWALIFIKACJI PRZEZ UCZELNIE I INSTYTUCJE KSZTAŁCENIA: 3) rozpoznanie, w jakim stopniu potrzebne branży kompetencje i kwalifikacje są zapewniane przez uczelnie i instytucje kształcenia. Wyniki badania uzyskane dzięki szczegółowej analizie wybranych zawodów/specjalności ze względu na wymagane w tych zawodach kompetencje i kwalifikacje pozwoliły uzyskać odpowiedzi na następujące główne pytania badawcze: Jakie kompetencje i kwalifikacje aktulanie są (i będą w najbliższej przyszłości) potrzebne i ważne w zawodach/specjalnościach objętych badaniem? Jaka wiedza, umiejętności, kompetencje osobiste i społeczne składają sią na zawody/specjalności objęte badaniem? Czy w badanych zawodach istnieją kompetencje i kwalifikacje krytyczne (wymagane i ważne) i jednocześnie trudne do zdobycia? Jak kształtuje się oferta placówek i instytucji edukacyjnych pod kątem możliwości nabycia kompetencji i kwalifikacji w zakresie badanych zawodów/specjalności? Wyniki badania są w szczególności skierowane do podmiotów (uczelni, instytucji kształcenia, placówek edukacyjnych oraz organów je nadzorujących) zainteresowanych lepszą, trafniejszą (tj. odpowiadającą w większym stopniu na potrzeby branży i gospodarki) realizacją celów polityki edukacyjnej i na rzecz uczenia się przez całe życie. Sprzyja temu opisanie kompetencji i kwalifikacji w języku efektów uczenia się, ponieważ służy weryfikacji istniejącej oraz tworzeniu nowej i bardziej przejrzystej oferty edukacyjnej, a w konsekwencji poprawie jakości usług edukacyjnych i lepszemu dopasowaniu kompetencji i kwalifikacji do potrzeb uczestników rynku pracy. Ponadto opracowanie dla 0 zawodów/specjalności katalogów kompetencji i kwalifikacji (opisanych poprzez efekty uczenia się ) może poprawić czytelność wymagań branży wobec absolwentów i potencjalnych pracowników jasne jest, co pracownik powinien wiedzieć, rozumieć i umieć wykonać i do jakich zobowiązań zawodowych powinien być przygotowany. Może to służyć zarówno pracodawcom poszukującym odpowiednich pracowników, wspierając ich w procesie rekrutacji, selekcji i planowaniu rozwoju swoich pracowników, jak i samym pracownikom planującym swój rozwój zawodowy. Poszczególne kompetencje i kwalifikacje (zestawy efektów ucznia się) wskazane przez przedstawicieli branży jako istotne dla zawodów zostały ocenione ze względu na następujące kryteria: wymagalność S t r o n a
w zawodzie/specjalności; ważność w zawodzie/specjalności; trudność pozyskania kompetencji i kwalifikacji; stopień, w jakim badane programy kształcenia są nakierowane na nabywanie kompetencji i kwalifikacji (zapewniane efekty uczenia się). Określenie stopnia, w jakim badane programy kształcenia są nakierowane na nabywanie kompetencji i/lub kwalifikacji w poszczególnych zawodach dotyczyło wyłącznie 3 badanych specjalności; zgodnie z informacją zawartą w rozdziale 1 dla 1 specjalności/zawodów (wskazanych w tabeli 3) nie zidentyfikowano form kształcenia formalnego i powtarzalnych w czasie form kształcenia pozaformalnego. Ponadto zaprezentowanym katalogom kompetencji i kwalifikacji dla poszczególnych zawodów towarzyszą zestawienia następujących wyników: ważność kompetencji i kwalifikacji vs trudność ich pozyskania (w szkole, na uczelni, podczas praktyki i pracy zawodowej); wymagalność lub ważność kompetencji i kwalifikacji vs stopień, w jakim badane programy kształcenia były nakierowane na nabywanie kompetencji i/lub kwalifikacji w zawodzie (zapewniane przez instytucje edukacyjne efekty kształcenia); analiza tych atrybutów (istotnych cech) kompetencji i kwalifikacji w poszczególnych zawodach/specjalnościach, tj. ważności, trudności pozyskania oraz osiągania efektów kształcenia pozwala zidentyfikować kompetencje i kwalifikacje krytyczne w danym zawodzie, stanowiące o słabości potencjału branży (wymagane, ważne i trudne do zdobycia oraz nieznajdujące odzwierciedlenia w programach kształcenia); jak również te, które decydują o sile danego zawodu i sektora (ważne dla zawodu i łatwe do zdobycia, uwzględniane w programach kształcenia). Opisane relacje dla poszczególnych zawodów zostały zaprezentowane w postaci wykresów. Dla poszczególnych zawodów/specjalności: określony został dominujący sposób nabywania kompetencji i kwalifikacji, wskazane (w wybranych przypadkach) specjalności/zawody powiązane. S t r o n a
Zawód: Filmograf* * Uwaga! Dla zawodu/specjalności nie zostały zidentyfikowone formy kształcenia formalnego i pozaformalnego (tj. nabywania i rozwijania kompetencji i/lub kwalifikacji). Kompetencje i kwalifikacje istotne w zawodzie poszukiwane/pożądane przez branżę efekty uczenia się. Lista kompetencji i kwalifikacji została stworzona przez przedstawicieli zawodu w trakcie badania jakościowego, a następnie oceniona przez nich pod kątem ważności, wymagalności, trudności pozyskania w trakcie badania ilościowego. Nr kwalifikacji i/lub kompetencji Kompetencje i/ lub kwalifikacje 1 I. Wyodrębnione/właściwe dla zawodu kompetencje i/lub kwalifikacje 1.. 3... 6. 7. 8. 9. Zna historię filmu z okresu, w którym się specjalizuje. Ma wiedzę na temat zbiorów, którymi się opiekuje. Zna aktorów, statystów danego okresu historii kina i wykorzystywane w tym okresie plenery, elementy scenografii i wyposażenia wnętrz. Rozumie zagadnienia archiwistyki filmowej; zna i potrafi analizować opracowania filmograficzne i dokumentację filmów (listy, scenariusze, akta cenzury, recenzje etc). Zna metody badania filmu; potrafi prowadzić badania filmów, wykorzystując dostępne źródła wiedzy w celu ustalania faktów i uzupełniania dokumentacji faktograficznej (w tym dotyczącej nieformalnej strony produkcji filmu). W oparciu o ustalone fakty na temat filmów potrafi rozumować dedukcyjnie i indukcyjnie w celu uzupełnienia wiedzy na temat filmu lub grupy filmów; potrafi dokonać analizy i syntezy dostępnego materiału faktograficznego; potrafi kojarzyć fakty ze sobą; potrafi weryfikować wiarygodność faktów. Potrafi przygotowywać opisy filmograficzne/biogramy artystów; potrafi uzupełniać istniejące opisy filmograficzne/biogramy artystów. Potrafi ewidencjonować i porównywać nośniki filmów; w puli nośników potrafi wskazać najstarszy nośnik. Potrafi analizować różne wersje filmu, w tym: porównywać wersje filmu, ustalać przyczyny różnic w wersjach filmu, badać pochodzenie różnych wersji filmu, ustalić, która wersja filmu jest oryginalna/reżyserska/wyświetlana w kinach. Potrafi w kooperacji z archiwistami z zagranicy prowadzić proces odkrywania i wymieniania zaginionych filmów/nieznanych wersji filmów. 1 Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych przeprowadzonych zarówno wśród przedstawicieli zawodu / specjalności, działających w branży filmowej jak i przedstawicieli instytucji kształących. 3 S t r o n a
II. Kompetencje i/lub kwalifikacje wspólne dla wszystkich 0 badanych specjalności/zawodów branży filmowej 10. Zna i uwzględnia rozwiązania odnoszące się do ochrony prawa autorskiego obecne w systemie prawnym w Polsce; rozumie konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej. II.1. Język obcy ukierunkowany zawodowo 11. Posługuje się w swojej działalności wybranym językiem obcym: potrafi zrozumieć (słucha, czyta), potrafi mówić (porozumiewa się, samodzielnie wypowiada się), potrafi pisać w języku obcym. II.. Kompetencje osobiste i społeczne 1. 13. Wykazuje się kompetencjami osobistymi/intrapersonalnymi, tj. 1) jest kreatywny/-a i konsekwentny/-a w realizacji zadań; ) przewiduje skutki podejmowanych działań; 3) jest otwarty/-a na zmiany; ) potrafi radzić sobie ze stresem; ) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe. Wykazuje się kompetencjami społecznymi/interpersonalnymi, tj. 1) przestrzega zasad kultury i etyki; ) przestrzega tajemnicy zawodowej; 3) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania; ) potrafi negocjować warunki porozumień; ) współpracuje w zespole; 6) zna podstawy komunikowania społecznego; potrafi zrozumiale przedstawiać swoje opinie i decyzje. Ocena wymagalności, ważności, trudności pozyskania kompetencji i kwalifikacji oraz stopień, w jakim kompetencje i/lub kwalifikacje zostały uwzględnione w programach kształcenia Nr kwalifikacji i/lub kompetencji Stopień, w jakim kompetencja i/lub kwalifikacja jest wymagana w zawodzie 3 [n=] Ocena ważności kompetencji i/lub kwalifikacji [n=1] Ocena trudności pozyskania kompetencji i/lub kwalifikacji [n=1] 1 3,0,0,0,,0 3,0 3 3,,0 3,0 3,,0 3,0,0,0 3,0 6,0,0 3,0 Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych i ilościwych przeprowadzonych wśród przedstawicieli zawodu / specjalności, działających w branży filmowej. 3 W celu ilościowej oceny stopnia w jakim kompetencja i / lub kwalifikacja jest wymagana w zawodzie zastosowano pięciostopniową skalę Likerta gdzie 1 oznaczało wcale nie jest wymagana; jest wymagana w niewielkim stopniu; 3 jest wymagana częściowo; jest wymagana wysokim stopniu; jest wymagana w bardzo wysokim stopniu. Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych i ilościowych. W celu ilościowej oceny stopnia w jakim kompetencja i / lub kwalifikacja jest ważna w zawodzie zastosowano pięciostopniową skalę Likerta gdzie 1 oznaczało wcale nie są ważne; są ważne w niewielkim stopniu; 3 są ważne częściowo; są ważne w wysokim stopniu; są ważne w bardzo wysokim stopniu. Opracowano na podstawie wyników badań ilościowych. W celu ilościowej oceny stopnia w jakim kompetencja i / lub kwalifikacja jest trudna do pozyskania w zawodzie zastosowano pięciostopniową skalę Likerta gdzie 1 oznacza bardzo łatwo je pozyskać; można je częściowo pozyskać; 3 trudno je pozyskać; bardzo trudno je pozyskać; w ogóle nie można ich pozyskać. S t r o n a
Nr kwalifikacji i/lub kompetencji Stopień, w jakim kompetencja i/lub kwalifikacja jest wymagana w zawodzie 3 [n=] Ocena ważności kompetencji i/lub kwalifikacji [n=1] Ocena trudności pozyskania kompetencji i/lub kwalifikacji [n=1] 7 1,,0 3,0 8 3,,0 3,0 9 1,,0,0 10,,0,0 11 3,0 3,0,0 1,,0 3,0 13,0,0,0 Wynik średni 3,6 3,9,0 Wykres 1 FILMOGRAF ocena wymagalności kompetencji i/lub kwalifikacji w zawodzie KOMPETENCJA 13,0 KOMPETENCJA 1, KOMPETENCJA 11 3,0 KOMPETENCJA 10, KOMPETENCJA 9 1, KOMPETENCJA 8 3, KOMPETENCJA 7 1, KOMPETENCJA 6,0 KOMPETENCJA,0 KOMPETENCJA 3, KOMPETENCJA 3 3, KOMPETENCJA, KOMPETENCJA 1 3,0 1,0 1,,0, 3,0 3,,0,,0 Źródło: opracowanie własne [ocena na pięciostopniowej skali Likerta: 1 wcale nie jest wymagana; jest wymagana w niewielkim stopniu; 3 jest wymagana częściowo; jest wymagana w wysokim stopniu; jest wymagana w bardzo wysokim stopniu]. S t r o n a
Wykres Ocena ważności/istotności kompetencji i/lub kwalifikacji vs ocena trudności ich pozyskania (w szkole, na uczelni, podczas praktyki i pracy zawodowej), 3, 3, 1, 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Średnia ważność/istotność kompetencji i/lub kwalifikacji w zawodzie Średnia trudność ich pozyskania Źródło: opracowanie własne [ocena ważności na pięciostopniowej skali Likerta: 1 oznaczało wcale nie są ważne; są ważne w niewielkim stopniu; 3 są ważne częściowo; są ważne w wysokim stopniu; są ważne w bardzo wysokim stopniu; ocena trudności pozyskania na pięciostopniowej skali Likerta: 1 oznacza bardzo łatwo je pozyskać; można je częściowo pozyskać; 3 trudno je pozyskać; bardzo trudno je pozyskać; w ogóle nie można ich pozyskać]. Sposoby nabywania kompetencji i/lub kwalifikacji w zawodzie: Filmograf Wyniki badania 6 ; n=1 głównie podczas nauki w szkole i/lub na uczelni głównie dzięki uczestnictwu w kursach zawodowych, szkoleniach, zorganizowanych formach kształcenia innych niż standardowy proces kształcenia w szkole i/lub na uczelni głównie dzięki praktyce/pracy zawodowej 1 nabyte kompetencje są w takim samym stopniu efektem nauki w szkole i/lub na uczelni, i/lub udziału w kursach zawodowych czy szkoleniach, i/lub praktyki (pracy) zawodowej żadne z powyższych nabył(a)em kompetencje i/lub kwalifikacje w inny sposób FILMOGRAF PODSUMOWANIE Przedstawiciele zawodu biorący udział w badaniu jakościowym i ilościowym wskazali 13 kompetencji i kwalifikacji istotnych w zawodzie (poszukiwanych/pożądanych przez branżę efektów uczenia się ). 6 Opracowano na podstawie wyników badań jakościowych i ilościowych przeprowadzonych wśród przedstawicieli zawodu / specjalności, działających w branży filmowej. 6 S t r o n a
Wśród kompetencji i kwalifikacji tworzących profil fimografa znajduje się dziewięć kompetencji i/lub kwalifikacji właściwych dla zawodu oraz cztery kompetencje i/lub kwalifikacje będące wspólnymi dla wszystkich 0 badanych specjalności/zawodów branży filmowej. Porównanie ważności kompetencji i kwalifikacji z wymaganiami zawodu Kompetencje i kwalifikacje wymagane w zawodzie filmograf zostały ocenione w zdecydowanej większości przypadków (dotyczy 10 kompetencji i kwalifikacji spośród 13 składających się na profil) jako ważne w wysokim i bardzo wysokim stopniu. Ocena wymagalności kompetencji i kwalifikacji współgra z oceną ważności; wyższej ocenie poszczególnych kompetencji i kwalifikacji na skali wymagań towarzyszy wyższa ocena na skali ważności i analogicznie niższej ocenie na skali wymagań odpowiada niższa ocena na skali ważności. W opinii respondentów kompetencjami i kwalifikacjami jednocześnie wymaganymi w zawodzie/specjalności i ocenianymi jako najważniejsze są: kompetencja nr Zna aktorów, statystów danego okresu historii kina i wykorzystywane w tym okresie plenery, elementy scenografii i wyposażenia wnętrz, kompetencja nr 6 Potrafi przygotowywać opisy filmograficzne/biogramy artystów; potrafi uzupełniać istniejące opisy filmograficzne/biogramy artystów, jak również wymagane i jednocześnie ważne w wysokim (choć nie najwyższym) stopniu: kompetencja nr 10 Zna i uwzględnia rozwiązania odnoszące się do ochrony prawa autorskiego obecne w systemie prawnym w Polsce; rozumie konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej, kompetencja nr 1 Wykazuje się kompetencjami osobistymi/intrapersonalnymi, tj. 1) jest kreatywny/-a i konsekwentny/-a w realizacji zadań; ) przewiduje skutki podejmowanych działań; 3) jest otwarty/-a na zmiany; ) potrafi radzić sobie ze stresem; ) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe. Kompetencje ocenione najniżej na skalach wymagalności i ważności to: kompetencja nr 7 Potrafi ewidencjonować i porównywać nośniki filmów; w puli nośników potrafi wskazać najstarszy nośnik, kompetencja nr 9 Potrafi w kooperacji z archiwistami z zagranicy prowadzić proces odkrywania i wymieniania zaginionych filmów/nieznanych wersji filmów. Porównanie ważności kompetencji i kwalifikacji z trudnością ich pozyskania Zdaniem badanych, kompetencje oceniane jako ważne są jednocześnie łatwe do pozyskania; co może stanowić o sile i podażowym potencjale analizowanego zawodu i rynku pracy. Tworzące profil kompetencje i kwalifikacje potrzebne filmografowi w jego pracy są łącznie oceniane jako relatywnie łatwe do pozyskania (wynik średni dla profilu w zakresie trudności pozyskania kompetencji i kwalifikacji wynosi,0 w skali pięciopunktowej). Relatywnie niski wynik na skali trudności pozyskania kompetencji przy jednoczesnym braku oferty edukacyjnej i możliwości formalnego czy pozaformalnego kształcenia w zawodzie może zaskakiwać, wydawać się nieadekwatny; wyjaśnienia tej sytuacji należy poszukiwać w deklarowanym przez respondentów jako dominujący sposobie pozyskiwania kompetencji i kwalifikacji, jest nim praktyka/praca zawodowa. Porównanie ważności kompetencji i kwalifikacji z osiąganymi efektami kształcenia Nie jest możliwe porównanie ważności kompetencji i kwalifikacji z osiąganymi efektami kształcenia filmografów dla badanej specjalności nie zidentyfikowano form kształcenia formalnego i powtarzalnych w czasie form kształcenia pozaformalnego (tj. nabywania i rozwijania kompetencji i/lub kwalifikacji). 7 S t r o n a