Konferencja dla Dyrektorów Finansowych Jak finanse pomagają konkurować na rynku. 5 listopada 2013 r. JAK AUDYTOR MOŻE WSPIERAĆ DYREKTORA FINANSOWEGO. Ewa Jakubczyk Cały Biegły rewident Prezes Zarządu PKF Consult sp. z o.o. 1
Wymogi dla kandydatów na biegłych rewidentów 1. Wykształcenie wyższe 2. Zdanie 10 egzaminów w 4-ch sesjach 3. Roczna praktyka w rachunkowości 4. 2-letnia aplikacja do zawodu 5. Egzamin dyplomowy 6. Ślubowanie i wpis do rejestru biegłych rewidentów 2
Jak zostać audytorem/biegłym rewidentem? E g z a m i n y Sesja I Sesja II Sesja III Sesja IV 1. Teoria i zasady rachunkowości 2. Ekonomia i kontrola wewnętrzna 3. Prawo cywilne, pracy i ubezpieczeń społecznych, prawo spółek, prawo o postępowaniu naprawczym i upadłościowym, prawo regulujące działalność gospodarczą 4. Prawo podatkowe cz. I 5. Finanse 6. Prawo podatkowe cz. II 7. Rachunkowość finansowa 8. Rachunkowość kosztów i rachunkowość zarządcza 9. Sprawozdania finansowe i ich analiza 10. Rewizja finansowa 3
Zakres działalności podmiotów uprawnionych do badania Art. 48. (ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym) 1. Podstawowym przedmiotem działalności podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych jest wykonywanie czynności rewizji finansowej. 2. Przedmiotem działalności podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, o której mowa w art. 47 pkt 1-4, oprócz wykonywania czynności rewizji finansowej, może być: 1. usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych; 2. doradztwo podatkowe; 3. prowadzenie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego; 4. działalność wydawnicza lub szkoleniowa w zakresie rachunkowości, rewizji finansowej i podatków; 5. wykonywanie ekspertyz lub opinii ekonomiczno-finansowych; 6. świadczenie usług atestacyjnych, doradztwa lub zarządzania, wymagających posiadania wiedzy z dziedziny rachunkowości lub rewizji finansowej; 7. świadczenie usług przewidzianych standardami rewizji finansowej, a także innych usług zastrzeżonych w odrębnych przepisach do wykonywania przez biegłych rewidentów. 4
Zakres działalności podmiotów uprawnionych do badania Podstawowe przewidywane zmiany regulacji dyrektyw KE w zakresie wykonywania zawodu: zniesienie/zmniejszenie obowiązku badania sprawozdań finansowych dla małych jednostek zwiększenie jakości rewizji finansowej do JZP (jednostek zainteresowania publicznego) poprzez: zwiększenie kompetencji nadzoru publicznego wymogi niezależności (zakaz łączenia usług, rotacja usług) przyjęcie MSRF jako standardów realizacji usług. 5
Badanie ankietowe. Obszary zagadnień ankietowych Audyt / rewizja Najważniejsza wartość dodana badania sprawozdania finansowego spółki Podstawowe kryteria przyjmowane przy wyborze audytora Najważniejsze elementy komunikacji z audytorem Doradztwo podatkowe Kryteria popytu na doradztwo podatkowe Doradztwo gospodarcze Kryteria popytu na doradztwo gospodarcze Zagadnienia najczęściej zlecane firmie konsultingowej Outsourcing kadrowo-płacowy Kryteria popytu na outsourcing kadrowo-płacowy Outsourcing ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości Kryteria popytu na outsourcing ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości Szkolenia z zakresu rachunkowości, finansów i podatków Polityka szkoleniowa w firmie. 6
Badanie ankietowe. Charakterystyka respondentów 7
Badanie ankietowe. Charakterystyka respondentów 8
Badanie ankietowe. Wnioski w zakresie charakterystyki respondentów 1. Wszystkie 219 osób uczestniczące w ankiecie posiadały bardzo wysokie kompetencje z zakresu zarządzania i finansów 2. Respondenci posiadali wiedzę o istotnych aspektach usług realizowanych przez biegłych rewidentów, można uznać, że: a) w większości przypadków byli zamawiającymi usługi lub adresatami usług biegłych rewidentów (członkowie organów spółek) b) bądź też realizacja usług biegłego rewidenta związana jest blisko z realizacją ich zawodu (środowiska naukowe, dziennikarze ekonomiczni, instytucje) 3. Taki celowy dobór próby pozwala na oszacowanie postrzegania popytu na usługi audytorskie, bo pytania były do osób: a) świadomych regulacji prawnych w zakresie prowadzenia biznesu b) świadomych istoty realizowanych przez audytorów usług 4. Ze względu na rodzaj próby, wyników badania nie należy ekstrapolować na całe struktury społeczeństwa 9
Wyniki badania Usługi audytorskie 10
Wyniki badania Usługi audytorskie 11
Wyniki badania. Usługi audytorskie 12
Wyniki badania Wnioski-Usługi audytorskie Wartości audytu oczami klienta: 1. Jakość badania sprawozdania odbierana poprzez skojarzenie z identyfikowalną marką 2. Niezależność audytu postrzegana poprzez marginalizację dodatkowych świadczonych przez audytora bezpłatnych usług 3. Wsparcie w dążeniu do poprawy systemu raportowania i eliminacji ryzyka odbierane jako oczekiwanie doradztwa w zakresie korekt systemów rachunkowości i kontroli wewnętrznej oraz identyfikacji ryzyka 13
Wyniki badania Wnioski -Usługi audytorskie Luka pomiędzy regulacjami i oczekiwaniami Regulacje Celem badania sprawozdania finansowego jest niezależne potwierdzenie historycznej informacji finansowej sporządzonej przez Zarząd. (ocena ex post). Oczekiwania Aktywna rola audytora w ulepszaniu systemów rachunkowości, kontroli wewnętrznej, eliminacji ryzyka (ex ante). 14
Wyniki badania Usługi doradztwa podatkowego 15
Wyniki badania Wnioski- Usługi doradztwa podatkowego Najważniejsza wartość doradztwa podatkowego dla klientów: Oszczędność przyszłych kosztów, bo dla 61,5% respondentów ważna jest eliminacja ryzyka transakcji poprzez planowanie i optymalizację podatkową Oszczędność własnego czasu, bo 21% respondentów jest skłonna politykę cen transferowych lub realizację innych wymogów prawnych zlecić doradcom podatkowym. 16
Wyniki badania Usługi doradztwa gospodarczego Doradztwo gospodarcze, zarządzanie wymagające wiedzy z zakresu rachunkowości i finansów 17
Wyniki badania Wnioski- Usługi doradztwa gospodarczego Wartością oczekiwaną przez klienta w obszarze konsultingu finansowego i gospodarczego jest: 1. dla 36,7% respondentów: wsparcie planowanych specyficznych transakcji, przy czym ograniczone do partnerstwa w ocenie i weryfikacji przyjętych już przez spółkę planów strategicznych 2. dla 28,7% respondentów oczekiwane jest wsparcie wyłącznie w zakresie, w którym w spółce nie ma kompetencji do samodzielnej realizacji zadania 3. dla 21% : oczekiwany jest pełny zakres usług konsultingowych 4. dla 13,3% popyt na usługi konsultingowe spowodowany jest przez czynniki zewnętrzne. 18
Wyniki badania Wnioski- Usługi doradztwa gospodarczego Dla klienta zakup usług doradztwa gospodarczego to: Zakup dodatkowych nie posiadanych w spółce kompetencji lub pełnych kompetencji wymaganych do przeprowadzenia specyficznych transakcji Celem zakupu usług doradczych jest asekuracja ryzyka w spółce (łącznie 86,7% respondentów) 19
Wyniki badania Usługi doradztwa gospodarczego 20
Wyniki badania Wnioski- Usługi doradztwa gospodarczego 1. Klienci najczęściej zlecają firmie konsultingowej : 36,6% wycenę przedsiębiorstwa lub inwestycji, bo cenią sobie opinię niezależnego eksperta w tego rodzaju analizach 35,0% obsługę transakcji przejęcia spółki oraz innych działań strategicznych ograniczających ryzyko. 2. Firmy posiadają w strukturach organizacyjnych komórki zarządzania finansowego i kontrolingu, wsparcia oczekują wyłącznie w specyficznych transakcjach, w tym wymagających obiektywizmu. 21
Wyniki badania Outsourcing kadr i płac 22
Wyniki badania Wnioski- Outsourcing kadr i płac większość respondentów uważa, że outsourcing kadr i płac spowoduje zwiększenie poufności (bezpieczeństwo danych), obniży koszty. spełnienie tych oczekiwań wymaga istotnych inwestycji w nowoczesne technologie pozwalające na optymalizację procesów, łącznie prawie 70% respondentów jest skłonnych korzystać z outsourcingu w zakresie kadr i płac, powierzając czynności rutynowe, ale pozostawiając sobie kontrolę nad tym obszarem. 23
Wyniki badania Outsourcing ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości 24
Wyniki badania Wnioski Outsourcing ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości większość respondentów zamierza sprawować kontrolę nad sprawozdawczością, zlecając usługi wyłącznie w zakresie podstawowym (łącznie 71%), ale dla procesu wnioskowania istotne jest, że ankietowani reprezentują głównie duże i średnie przedsiębiorstwa; inne wyniki możliwe są na próbie dla zarządzających mikro i małymi przedsiębiorstwami (około 1,7 mln jednostek) oczekiwania klientów dotyczą głównie obniżki kosztów oznacza to wzrastający popyt na usługi centrów księgowych posiadających zaawansowane technologie procesów przetwarzania i przesyłania danych przy jednoczesnym utrzymywaniu silnych własnych działań kontrolingu spółki. 25
Wyniki badania Szkolenia z zakresu rachunkowości, finansów i podatków Podsumowanie: Zdecydowania większość (63,2%) respondentów ma świadomość konieczności permanentnego podnoszenia kwalifikacji pracowników 26
Podsumowanie wyników badań dla wszystkich rodzajów świadczonych usług Kryteria użyteczności zawodu biegłego rewidenta Wartości dla klienta z zakupu usług biegłego rewidenta bezpieczeństwo optymalizacja ryzyka relacje oszczędność czasu Akceptowalny koszt uzyskania tych wartości? Oczekiwania od biegłego rewidenta kompetencje jakość komunikacja technologie Koszt spełnienia oczekiwań L U K A O C Z E K I W AŃ : Koszt spełnienia przez biegłego rewidenta wzrastających oczekiwań klientów, może być wyższy niż akceptowalny koszt klienta za preferowane wartości. 27
Przewidywane zmiany w strukturze realizowanych usług Rodzaj usługi tendencje przyczyna 1. Badania i przeglądy sprawozdań finansowych Zmiana regulacji 2. Usługi doradztwa podatkowego 3. Usługi rachunkowe 4. Usługi doradztwa i zarządzania 5. Usługi prowadzenia kadr i płac Własna ocena rynku usług biegłego rewidenta 6. Usługi szkoleniowe z zakresu rachunkowości, rewizji, finansów 28
Jak audytor może wspierać dyrektora finansowego 29
Usługi audytorskie Badanie i przeglądy jednostkowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych Prospekty emisyjne Przekształcenia sprawozdań według polskich standardów na inne wymogi (MSSF, GAAP, standardy niemieckie) IPO Due Diligence finansowe Audyty wykorzystania środków pomocowych Usługi wynikające z KSH Audyt wewnętrzny Inne usługi atestacyjne Doradztwo rachunkowe Usługi compliance 30
Usługi atestacyjne świadczone na podstawie prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi 31
Usługi rewizji, atestacyjne i pokrewne w procesach upubliczniania akcji Praktyczne aspekty współpracy u s ł u g i doradcze audytorskie atestacyjne 32
Współpraca z audytorem przy wprowadzaniu spółki na giełdę A U D Y T O R - D O R A D C A Doradca w sprawie zakresu wymaganych informacji finansowych w prospekcie Doradca w sprawie stosowania MSR przez spółki ubiegające się o dopuszczenie akcji do publicznego obrotu oraz spółek w grupie kapitałowej Doradca w sprawie przekształceń jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań na warunki MSR Doradztwo w sprawie wycen w wartości godziwej aktywów i pasywów 33
Współpraca z audytorem przy wprowadzaniu spółki na giełdę A U D Y T O R - D O R A D C A Doradca w zakresie zachowania porównywalności informacji finansowej w prospekcie emisyjnym Doradca w zakresie sposobu ujawniania i prezentacji danych finansowych i danych pozabilansowych oraz not objaśniających w prospekcie Doradztwo w zakresie konsolidacji i przejęć (połączeń) Do realizacji usług doradczych stosuje się standardy usług pokrewnych 34
Współpraca z audytorem przy wprowadzaniu spółki na giełdę A U DY T i inne usługi atestacyjne 1. Audyty rocznych jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych sporządzonych wg ustawy o rachunkowości lub wg MSR 2. Audyty danych finansowych dotyczących przejęć, przekształceń, połączeń i konsolidacji 3. Audyty danych finansowych związanych z zastosowaniem MSR po raz pierwszy 4. Audyty informacji finansowych za wszystkie okresy prezentowane w prospekcie emisyjnym z uwzględnieniem porównywalności informacji 35
Współpraca z audytorem przy wprowadzaniu spółki na giełdę A U D Y T i inne usługi atestacyjne 5. Przeglądy sprawozdań finansowych bieżących i okresowych informacji przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych 6. Audyty danych finansowych pro-forma 7. Audyty prognozowanych informacji finansowych Do realizacji usług stosuje się standardy usług atestacyjnych i standardy rewizji finansowej. 36
Usługi atestacyjne świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych 37
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych Lp. Temat Artykuł Badający 1. Zbycie udziałów w spółce z o.o. wycena wartości zbywanych udziałów, fakultatywnie sąd może zasięgnąć opinii biegłego 2. Sprzedaż udziału w drodze egzekucji 182 Biegły: sąd rejestrowy może w razie potrzeby zasięgnąć opinii biegłego dla ustalenia ceny udziałów 185 Biegły: sąd rejestrowy może w razie potrzeby zasięgnąć opinii biegłego dla ustalenia ceny udziałów 3. Prawo kontroli 212 Wspólnik, prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. Wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi, sporządzać bilans, żądać wyjaśnień. Dokument finalny Opinia Opinia Sprawozdani e 38
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych Lp. Temat Artykuł Badający 4. Kontrola, nadzór: badanie rachunkowości i działalności spółki z o.o., na żądanie wspólników reprezentujących co najmniej 10% kapitału 5. Powstanie spółki akcyjnej. Badanie sprawozdania założycieli dotyczące: przedmiotu wkładów niepieniężnych, mienia nabytego przed zarejestrowaniem spółki, usług świadczonych przy powstaniu spółki metod wyceny wkładów 223 224 225 226 311 312 314 320 2 Podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych wyznaczony przez sąd rejestrowy. Podmiot deleguje biegłego rewidenta do wykonania zadań. Biegły rewident wyznaczony przez sąd rejestrowy Dokument finalny Sprawozdani e Szczegółowa opinia 39
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych Lp. Temat Artykuł Badający 6. Badanie sprawozdania zarządu dotyczące nabycia jakiegokolwiek mienia za cenę przewyższającą 1/10 wpłaconego kapitału zakładowego od założyciela lub akcjonariusza (...) zawarte przed upływem 2 lat od dnia zarejestrowania spółki. 7. Wycena akcji będących przedmiotem wykupu w przypadku gdy uchwała o zmianie przedmiotu działalności spółki zapadła wymaganą większością 2/3 głosów. Do skuteczności uchwały niezbędnie jest wykupienie akcji tych akcjonariuszy, którzy nie zgadzają się na zmianę. 393 394 416 417 Biegły rewident określony przez sąd rejestrowy Biegły wybrany przez walne zgromadzenie, a jeśli akcjonariusze nie wybiorą biegłego wyznacza go sąd rejestrowy. Art. 417 przywołuje przepisy art. 312 5, który sugeruje że badającym jest biegły rewident. Dokument finalny Szczegółowa opinia Szczegółowa opinia 40
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych 41 Lp. Temat Artykuł Badający 8. Wycena akcji będących przedmiotem przymusowego wykupu 9. Wycena akcji spółki przejmowa-nej lub spółki dzielonej jeżeli wspólnik na mocy art. 516, 541 żąda wykupu wspólnik spółki przejmowa-nej (temat: łączenie spółek) może żądać wykupienia jego udziałów lub akcji wspólnik spółki dzielonej może żądać wykupienia udziałów 418 Biegły wybrany przez walne zgromadzenie, a jeśli akcjonariusze nie wybiorą biegłego wyznacza go sąd rejestrowy. Art. 418 przywołuje przepisy art. 417 oraz 412 5 sugeru-jące, że biegły wybrany przez zgromadzenie powinien być biegłym rewidentem. 516 3 541 5 Biegły wybrany przez walne zgromadzenie, a jeżeli akcjonariusze nie wybiorą biegłego wyznacza go sąd rejestrowy. Przywołane są przepisy art. 417 i 312 5, określające że wyceny dokonuje biegły rewident. Dokument finalny Szczegóło wa opinia Szczegóło wa opinia
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych Lp. Temat Artykuł Badający 10. Zwykłe podwyższenie kapitału SA Badanie sprawozdania zarządu w zakresie: przedmiotu wkładów niepieniężnych, mienia nabytego, usług przy podwyższeniu kapitału i wynagrodzenia, metody wyceny (art. 308 312 Ksh) 11. Podwyższenie kapitału ze środków spółki: badanie sprawozdania finansowego, które powinno być przedstawione na walnym zgromadzeniu celem podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitałów ze środków spółki. 431, 431 7 Biegły rewident wyznaczony przez sąd rejestrowy. Art. 431 przywołuje art. 312 ksh. 442 Biegły rewident wybrany do badania sprawozdania finansowego albo inny biegły rewident wybrany przez radę nadzorczą. Dokument finalny Szczegółowa opinia Opinia wraz z raportem biegłego rewidenta 42
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych Lp. Temat Artykuł Badający 12. Badanie wkładów niepieniężnych w związku z warunkowym podwyższeniem kapitału zakładowego w spółce akcyjnej 449 w zw. z 312 Biegły rewident wyznaczony przez sąd rejestrowy. Art. 449 3 przywołuje art. 312 ksh. Dokument finalny Szczegółowa opinia 13. Łączenie się spółek kapitałowych. Badanie planu połączenia. 499 501 502 503 Biegłego wyznacza sąd rejestrowy na wspólny wniosek spółek podlegających łączeniu. Szczegółowa opinia 43 14. Łączenie się spółek osobowych badanie planu połączenia, jeżeli spółką przejmującą lub nowo zawiązaną jest spółka akcyjna lub gdy jedną z łączących się spółek jest spółka komandytowo akcyjna badanie wkładów niepieniężnych (podwyższenie kapitału w S.A. ) 520 Biegłego wyznacza sąd rejestrowy na wspólny wniosek spółek podlegających łączeniu. Szczegółowa opinia
Przykładowe usługi biegłego świadczone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych 44 Lp. Temat Artykuł Badający 15. Podział spółek badanie wkładów niepieniężnych, gdy spółką przejmującą jest spółka akcyjna 16. Podział spółek badanie planu podziału 17. Przekształcenia spółek. Badanie planu przekształcenia w zakresie poprawności i rzetelności. Plan przekształcenia sporządza zarząd. 18. Wypłata dywidendy badanie sprawozdania finansowego 534 536 537 538 556 557 558 559 Biegły rewident wyznaczony przez sąd rejestrowy Biegły wyznaczony przez sąd rejestrowy na wspólny wniosek spółek uczestniczących w podziale Biegłego rewidenta wyznacza sąd rejestrowy na wniosek spółki. 347 Biegły rewident wybrany przez walne zgromadzenie Dokument finalny Szczegółowa opinia Szczegółowa opinia Szczegółowa opinia Opinia i raport 19. Wypłata zaliczki na dywidendę 349 Biegły rewident Opinia i raport
Przykłady usług atestacyjnych, innych niż badania i przeglądy sprawozdań finansowych: badanie wykorzystania środków pomocowych audyt wewnętrzny 45
Usługi doradztwa podatkowego Doradztwo podatkowe Ceny transferowe Optymalizacja podatkowa Audyt prawno-podatkowy Postępowanie podatkowe Pomoc w kontaktach z organami skarbowymi Obsługa transakcji gospodarczych Due diligence prawne i podatkowe 46
Usługi doradztwa gospodarczego Konsulting i rynek kapitałowy Wyceny ( podmiotów, aktywów rzeczowych i niematerialnych Wycena wierzytelności Doradztwo strategiczne Due diligence biznesowe Fuzje i przejęcia Analizy ekonomiczno-finansowe Analizy rynkowe IPO NewConnect Obligacje i Catalyst Rating 47
Outsourcing kadr i płac Outsourcing ksiąg i sprawozdawczości Obsługa księgowa według polskich i międzynarodowych standardów rachunkowości Rachunkowość zarządcza Kadry i płace Sprawozdawczość finansowa Konsolidacja sprawozdań finansowych Obsługa podatkowa Doradztwo rachunkowe Usługa administracyjna Usługa adresu rejestrowego Przeciwdziałanie praniu pieniędzy 48
Szkolenia dla kadry finansowo-księgowej z zakresu PSR i MSSF oraz prawa gospodarczego i podatków dla członków zarządu, rad nadzorczych oraz kadry managerskiej spółek kapitałowych z zakresu problemów nadzoru właścicielskiego, restrukturyzacji, finansów, sprawozdawczości, sporządzania prospektów emisyjnych i innych na życzenie klienta dla biegłych rewidentów z rachunkowości i rewizji finansowej 49
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Ewa Jakubczyk - Cały PKF Consult Sp. z o.o. ul. Orzycka 6 lok. 1B 02-695 Warszawa Tel.: 22 560 76 50 Fax: 22 560 76 63 szkolenia@pkfpolska.pl 50