Prof. Ryszard Skubisz 1
ŹRÓDŁA PRAWA (W OGÓLNOŚCI) Ustawa prawo własności przemysłowej z 30 czerwca 2000 r. (Dz. U z 2013 r., poz. 1410) wraz z przepisami wykonawczymi Rozporządzenie Rady WE nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz. U UE L, nr 78, poz. 1) wraz z przepisami wykonawczymi. 2
ZASADY WSPÓLNOTOWEGO Wspólnotowe prawo znaków towarowych opiera się na trzech podstawowych zasadach: 1. Autonomii 2. Koegzystencji (współistnienia prawa krajowego i wspólnotowego) 3. Jednolitości 3
ZASADY WSPÓLNOTOWEGO ZASADA AUTONOMII Skutek wspólnotowego znaku towarowego określa się wyłącznie według rozporządzenia. Dlatego wspólnotowy znak towarowy podlega własnej autonomicznej regulacji i nie należy co do zasady odwoływać się do krajowych systemów prawnych. Wyjątki od tej zasady są przewidziane jedynie w tych kwestiach, w których rozporządzenie nie zawiera odpowiednich regulacji i odsyła expressis verbis do prawa krajowego. Dotyczy to przede wszystkim zasad proceduralnych w zakresie postępowania w sprawie skuteczności i naruszenia prawa do znaku wspólnotowego. 4
ZASADY WSPÓLNOTOWEGO ZASADA KOEGZYSTENCJI Według tej zasady wspólnotowy znak towarowy jest chroniony obok prawa krajowego i nie zastępuje sytemu prawa krajowego ani nie wyłącza jego stosowania. Stosownie do przepisów rozporządzenia, istnieje swoboda wyboru sposobu ochrony. Możliwa jest też podwójna ochrona, przy której dany znak towarowy korzysta zarówno z ochrony wynikającej z rozporządzenia jak i z prawa krajowego. Zasada koegzystencji znajduje zastosowanie nie tylko w relacji z prawami do znaków towarowych ale również prawo do znaku towarowego może podlegać ochronie obok ochrony krajowej jako prawo do wzoru przemysłowego, prawo autorskie, jak również może podlegać ochronie na podstawie prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. 5
ZASADA JEDNOLITOŚCI, WYJĄTKI OD ZASADY JEDNOLITOŚCI Zasada jednolitości wspólnotowego znaku towarowego objaśnia przez odpowiedź na następujące pytanie Pytanie nr 1: Czy zakaz kontynuowania działań stwarzających groźbę naruszenia prawa do wspólnotowego znaku towarowego wydany przez sąd wspólnotowy jest skuteczny z mocy prawa na całym terytorium Unii? Odpowiedź: Zakaz kontynuowania działań stanowiących naruszenie lub stwarzających groźbę naruszenia prawa do wspólnotowego znaku towarowego rozciąga się co do zasady na całość terytorium Unii (wyrok TS z 12 kwietnia 2011 r., C-235/09, w sprawie Chronopost - teza). 6
ZASADA JEDNOLITOŚCI, WYJĄTKI OD ZASADY JEDNOLITOŚCI Uzasadnienie: Terytorialny zakres obowiązywania powyższego zakazu jest wyznaczony zarówno przez terytorialną właściwość sądu w sprawach wspólnotowych znaków towarowych, jak i przez terytorialny zakres prawa wyłącznego: a) terytorialna właściwość może rozciągać się na całe terytorium Unii (wyrok w sprawie Chronopost, pkt 36). b) terytorialny zakres prawa wyłącznego obejmuje całe terytorium Unii art. 1 ust. 2, akapit 2, 15, 16 rozporządzenia Gdyby terytorialny zakres tego zakazu ograniczał się jedynie do terytorium państwa członkowskiego lub kilku, powstałoby ryzyko, że podmiot dopuszczający się naruszenia rozpoczyna używanie na terytorium innego państwa, a w razie wytoczenia powództwa jest możliwy odmienny wyrok i w rezultacie powstawałoby sprzeczne orzecznictwo w poszczególnych państwach członkowskich. 7
W prawie unijnym, obok przepisów istotne znaczenie ma preambuła danego aktu normatywnego. Stosownie do akapitu (motywu) 3 rozporządzenia działanie Wspólnoty wydaje się niezbędne dla osiągnięcia wymienionych celów Wspólnoty; działanie takie polega na ustanowieniu przepisów wspólnotowych dla znaków towarowych, na podstawie których przedsiębiorstwa mogą otrzymać w ramach jednolitego postępowania wspólnotowe znaki towarowe, którym przyznano jednolitą ochronę i które wywołują jednolite skutki na całym terytorium Wspólnoty; tak wyrażona zasada jednolitego charakteru wspólnotowego znaku towarowego znaku ma zastosowanie, jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej. 8
Według do akapitu (motywu) 16 rozporządzenia orzeczenia dotyczące ważności i naruszenia wspólnotowego znaku towarowego są skuteczne i obejmują całe terytorium Wspólnoty, jako że jest to jedyny sposób uniknięcia sprzecznych orzeczeń ze strony sądów i Urzędu [Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM)] oraz zapewnienia, że jednolity charakter wspólnotowych znaków towarowych nie zostanie naruszony. 9
Zgodnie z akapitem 17 rozporządzenia należy unikać sprzecznych orzeczeń wydanych w oparciu o powództwa dotyczące tych samych czynów i stron, które są wnoszone w oparciu o wspólnotowy znak towarowy i odpowiadające mu krajowe znaki towarowe; w tym celu, jeżeli powództwa wnoszone są w tym samym państwie członkowskim, sposób, w jaki zostają one rozstrzygnięte, jest sprawą należącą do krajowych przepisów proceduralnych, których niniejsze rozporządzenie nie narusza. 10
Przepis art. 1 ust. 2 rozporządzenia stanowi: Wspólnotowy znak towarowy ma charakter jednolity. Wywołuje on ten sam skutek w całej Wspólnocie; może on być zarejestrowany, zbyty, być przedmiotem zrzeczenia się lub decyzji stwierdzającej wygaśnięcie praw właściciela znaku lub unieważnienie znaku, a jego używanie może być zakazane jedynie w odniesieniu do całej Wspólnoty. Zasadę tę stosuje się, jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej. 11
Przepis art. 9 ust. 1 rozporządzenia reguluje zagadnienia naruszenia prawa z rejestracji wspólnotowego znaku towarowego: - pkt 1 - podwójna identyczność - pkt 2 - naruszenie ze względu na niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd - pkt 3 - naruszenie prawa do renomowanego znaku towarowego. 12
Przepis art. 14 ust. 1 stanowi: Skutki wspólnotowego znaku towarowego podlegają wyłącznie przepisom niniejszego rozporządzenia. W innych przypadkach naruszenie wspólnotowego znaku towarowego podlega prawu krajowemu odnoszącemu się do naruszenia krajowego znaku towarowego zgodnie z przepisami tytułu X. 13
Zgodnie z art. 96 omawianego rozporządzenia: Sądy w sprawach wspólnotowych znaków towarowych mają wyłączną właściwość: a) w przypadku wszystkich powództw, których przedmiotem jest naruszenie oraz - jeżeli zezwala na to ustawodawstwo krajowe - w przypadku powództw dotyczących zagrożenia naruszenia, odnoszących się do wspólnotowego znaku towarowego; b) w przypadku powództw o stwierdzenie braku naruszenia, jeżeli zezwala na to ustawodawstwo krajowe. / / 14
Zgodnie z art. 98 omawianego rozporządzenia: 1. Sąd w sprawach wspólnotowych znaków towarowych, którego właściwość wynika z art. 97 ust. 1-4, ma właściwość w sprawach, których przedmiotem są: a) czynności naruszenia lub groźba naruszenia na terytorium któregokolwiek z państw członkowskich; b) czynności w rozumieniu art. 9 ust. 3 zdanie drugie, dokonane na terytorium któregokolwiek z państw członkowskich. 2. Sąd w sprawach wspólnotowych znaków towarowych, którego właściwość wynika z art. 97 ust. 5, ma właściwość wyłącznie w sprawach, których przedmiotem są czynności dokonane lub groźba ich dokonania na terytorium państwa członkowskiego, w którym ten sąd ma swoją siedzibę. 15
Według art. 101 omawianego rozporządzenia: 1. Sądy w sprawach wspólnotowych znaków towarowych stosują przepisy niniejszego rozporządzenia. 2. We wszystkich sprawach nieobjętych zakresem niniejszego rozporządzenia sąd w sprawach wspólnotowych znaków towarowych stosuje przepisy swojego ustawodawstwa krajowego, w tym również swojego prawa prywatnego międzynarodowego. 3. Jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, sąd w sprawach wspólnotowych znaków towarowych stosuje przepisy proceduralne odnoszące się do tego samego rodzaju powództwa jak w przypadku krajowego znaku towarowego w państwie członkowskim, w którym ma swoją siedzibę 16
Zgodnie art. 102 omawianego rozporządzenia: 1. W przypadku gdy sąd w sprawach wspólnotowych znaków towarowych uznaje, że pozwany naruszył, lub że z jego strony istnieje groźba naruszenia wspólnotowego znaku towarowego, wydaje, chyba że istnieją szczególne powody zaniechania tego, decyzję zakazującą pozwanemu działań stanowiących naruszenie lub stwarzających groźbę naruszenia wspólnotowego znaku towarowego. Stosuje również takie środki, zgodnie z przepisami swojego ustawodawstwa krajowego, których celem jest zapewnienie przestrzegania zakazu. 2. We wszystkich pozostałych przypadkach sąd w sprawach wspólnotowych znaków towarowych stosuje prawo obowiązujące w państwie członkowskim, w którym miały miejsce akty naruszenia lub wystąpiło zagrożenie naruszenia, w tym prawa prywatnego międzynarodowego. 17
Pytanie nr 2: Czy zakres terytorialnego zakazu może być ograniczony do terytorium jednego lub kilku państw członkowskich? Odpowiedź: Tak. Zakres terytorialnego zakazu może być ograniczony do terytorium jednego lub kilku państw członkowskich. Dotyczy to przypadków gdy sam powód ograniczył terytorialny zakres powództwa. niejednolite postrzeganie znaku, przez potencjalnych odbiorców, w szczególności ze względów językowych, ze względu na zróżnicowaną obecność (znajomość) znaku towarowego na poszczególnych rynkach państw członkowskich. Dowód obciąża pozwanego (wyrok TS w sprawie Chronopost, pkt 48) 18
Uzasadnienie Naruszenie występuje tylko wtedy, gdy używanie oznaczenia wpływa negatywnie na funkcje znaku towarowego realizowane w obrocie (np. funkcję wskazania pochodzenia, funkcję reklamową): podwójna identyczność (przykład braku naruszenia WEBSHIPPING p. Web Shipping) wprowadzenie w błąd (przykład braku naruszenia: Nomafoam p. Armafoam) ochrona znaków renomowanych (przykład braku naruszenia Red Bull) 19