Uchwała Nr XIV/77/07 Rady Powiatu w Ustrzykach Dolnych z dnia 27 września 2007 r. w sprawie przyjęcia Lokalnego programu opieki nad dzieckiem i rodziną w na lata 2007 2012 Na podstawie art. 112 ust. 13 w związku z art.19 pkt. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r o pomocy społecznej (Dz. U. nr 64, poz. 593 z późn. zm.) Rada Powiatu w Ustrzykach Dolnych postanawia, co następuje: 1 przyjmuje się Lokalny program opieki nad dzieckiem i rodziną na lata 2007 2012 w brzmieniu stanowiącym załącznik do uchwały. 2 Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia.
2 Załącznik do Uchwały Nr XIV/77/07 Rady Powiatu w Ustrzykach Dolnych z dnia 27 września 2007 r. Lokalny program opieki nad dzieckiem i rodziną na lata 2007 2012 realizator programu: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Ustrzyki Dolne 2007 r.
3 Spis treści Wstęp 3 Ustawowe zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej 4 Podstawy prawne 4 Diagnoza społeczna 5 Diagnoza istniejącej infrastruktury w zakresie pomocy dziecku i rodzinie 9 Dane dotyczące Programu 10 Cel strategiczny 11 Cele szczegółowe 11 Przewidywane efekty i rezultaty Programu 17 Monitoring i ewaluacja Programu 17 Podsumowanie 17
4 Wstęp Ustawa o samorządzie powiatowym stanowi, Ŝe powiat realizuje określone zadnia publiczne, w tym zadania z zakresu pomocy społecznej. Szczegółowe zadania z zakresu pomocy społecznej zapisane są w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64 poz. 593 z późn. zm.) w dziale I rozdziału 4 ustawy, zatytułowanym Opieka nad rodziną i dzieckiem. Zapisy tego rozdziału dotyczą pomocy dziecku i rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swych podstawowych funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Środowisko rodzinne to najwaŝniejsze środowisko wychowawcze w Ŝyciu dziecka. Niepokojąca fala zjawisk patologicznych oraz wzrost bezrobocia przyczynia się do powstawania wielu sytuacji konfliktowych, których negatywne skutki najbardziej dotykają dzieci. W celu skutecznego przeciwdziałania pogłębianiu się kryzysów i narastaniu problemów w rodzinach niezbędne jest utworzenie profesjonalnego, sprawnie funkcjonującego systemu poradnictwa specjalistycznego i wsparcia rodzin. Stworzenie moŝliwości pomocy rodzinie w rozwiązywaniu bieŝących problemów małŝeńskich, wychowawczych, rodzinnych pojawiających się na poszczególnych etapach Ŝycia rodzinnego moŝe zapobiec narastaniu i pogłębianiu się dysfunkcji rodziny. DąŜąc do zapewnienia skutecznego rozwiązywania problemów rodzin i ich kryzysów koniecznym jest opracowanie i realizacja lokalnych programów budowania systemu opieki nad dzieckiem i rodziną, które uwzględniać będą podstawowe cele: - wczesna prewencja poprzez rozwój poradnictwa i terapii rodzin dysfunkcyjnych, - tworzenie placówek wsparcia dziennego np. świetlice terapeutyczne, środowiskowe, itp., - wspieranie rodzin i pomoc w rozwiązywaniu ich problemów, - tworzenie zastępczej opieki rodzinnej poprzez powoływanie profesjonalnych rodzin zastępczych, - współpracę z wielofunkcyjnymi placówkami opiekuńczo-wychowawczymi, ZałoŜenia niniejszego programu dotyczącego tworzenia lokalnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną zaprojektowano w oparciu o diagnozę środowiska i konsultację z instytucjami, placówkami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz rodziny. Program ten jest zgodny z ogólną koncepcją programu opracowanego w tym zakresie na poziomie województwa oraz kierunkami polityki prorodzinnej państwa jak i wypracowanymi juŝ i obowiązującymi standardami w zakresie pomocy rodzinie i dziecku obowiązującymi w Unii Europejskiej. W systemie prorodzinnej profilaktyki i opieki nad dzieckiem naleŝy uznać, docenić i konsekwentnie realizować zasadę podstawowej roli opiekuńczej i wychowawczej rodziny w rozwoju dziecka. Zamiast zastępować rodzinę w jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, naleŝy ją wspierać i wspomagać tak, aby przywrócić jej prawidłowe funkcjonowanie. W sprawnym lokalnym systemie prorodzinnym większość dzieci nie powinna wychodzić na dłuŝej z kręgu rodziny. Dlatego istotnym przesłaniem jest podejmowanie pracy z rodzinami biologicznymi, aby ich dzieci pozostające w opiece zastępczej, jak najszybciej mogły powrócić do środowiska rodzinnego. Rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swoich funkcji opiekuńczo-wychowawczych naleŝy udzielić niezbędnej pomocy w formie: - poradnictwa rodzinnego, - terapii rodzinnej, - pracy socjalnej.
5 Ustawowe zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej W 1999 r. wprowadzono zasadnicze zmiany w funkcjonowaniu systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. Zadania z zakresu opieki nad dziećmi zostały wyłączone z systemu oświaty i przekazane pod nadzór ministra pracy i polityki społecznej w ramach nowego modelu pomocy społecznej. W wyniku tych zmian do zadań gminy włączono zabezpieczenie podstawowych potrzeb dzieci i rodzin zamieszkujących na jej terenie. Gmina ma obowiązek tworzenia gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. Natomiast powiat ma realizować zadania specjalistyczne takie jak: poradnictwo rodzinne, zapewnienie opieki i wychowania dzieciom poza rodziną, w tym w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczowychowawczych. Ustawowe zadania powiatu w tym zakresie obejmują: - prowadzenie specjalistycznego poradnictwa, - organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, - organizowanie opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, - udzielanie pomocy pienięŝnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych, - wypłacanie wynagrodzenia zawodowym rodzinom zastępczym, - pokrywanie kosztów pobytu dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczowychowawczych, - udzielanie pomocy na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki wychowankom rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, - pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do Ŝycia po opuszczeniu róŝnego typu placówek, - organizowanie i prowadzenie mieszkań chronionych, - organizowanie i prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej, - organizowanie i prowadzenie ośrodków wsparcia. Realizatorem ustawowych zadań powiatu z zakresu pomocy społecznej jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Przy realizacji tych zadań Centrum współpracuje z róŝnymi podmiotami działającymi w sferze pomocy społecznej, z organizacjami pozarządowymi i osobami fizycznymi. WaŜna jest współpraca w tym zakresie z samorządami gminnymi i jednostkami pomocy społecznej, które wspierają rodzinę w ich naturalnym środowisku zapewniając im pomoc i opiekę w systemie dziennym, bez konieczności opuszczania środowiska lokalnego. Podstawy prawne Działania w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną, w tym zadania zapisane w Programie... podejmowane są i realizowane w oparciu o następujące przepisy: 1) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, 2) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych, 3) rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie, 4) rozporządzenie Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 7 marca 2005 r.
6 w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych, 5) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 lutego 2001 r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Diagnoza społeczna Powiat Bieszczadzki przynaleŝy administracyjnie do województwa podkarpackiego. Jest połoŝony w jego południowo-wschodniej części. W skład powiatu wchodzą trzy gminy: - 1 miejsko - wiejska - Ustrzyki Dolne - 2 wiejskie - Czarna i Lutowiska Powiat Bieszczadzki w całości liczy 22 341 ludności. Miasto powiatowe Ustrzyki Dolne zamieszkuje około 10 tys. ludności. Niepokojącym zjawiskiem na terenie powiatu bieszczadzkiego jest bezrobocie. Wg stanu na 31 sierpnia 2007 r. wynosi 21 %. Z bezrobociem wiąŝe się ściśle ubóstwo i brak perspektyw Ŝyciowych. Jest to niepokojący objaw poniewaŝ wpływa na zwiększenie rozmiaru róŝnych patologii społecznych takich jak: agresja, przemoc domowa, uzaleŝnienia, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, przestępczość.
7 Problem ten dotyczy nie tylko dorosłych, ale w sposób szczególny dotyka dzieci, które nie znajdują oparcia i właściwej opieki we własnej rodzinie biologicznej. Rodzice niewłaściwie wypełniający swą funkcję opiekuńczo-wychowawczą mają ograniczaną władzę rodzicielską lub są jej pozbawiani. Z tego powodu dzieci obejmowane są róŝnymi formami opieki zastępczej tj. umieszczane są w rodzinach zastępczych spokrewnionych, zawodowych lub w placówkach opiekuńczowychowawczych. Zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 54 poz. 593 z późn. zm.) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wykonuje zadania powiatu dotyczące zapewnienia opieki nad dzieckiem i rodziną. Do najwaŝniejszych z nich naleŝą: 1. Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionych opieki rodziców, w szczególności przez organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, dla dzieci i młodzieŝy, w tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym a takŝe wdraŝanie programów pomocy dziecku i rodzinie. Powiat Bieszczadzki nie posiada w swych strukturach placówek opiekuńczo wychowawczych wobec czego dzieci pozbawione opieki i wychowania rodziców z terenu Powiatu Bieszczadzkiego umieszczane są w placówkach opiekuńczo-wychowawczych na terenie innych powiatów. Ponadto Powiat równieŝ nie posiada w swych strukturach ośrodka adopcyjno-opiekuńczego. W ramach realizacji zadania kontynuowana jest współpraca z Katolickim Ośrodkiem Adopcyjno Opiekuńczym w Krośnie, który na mocy porozumienia świadczy usługi w formie doradztwa, szkoleń dla rodzin i osób z terenu powiatu bieszczadzkiego. KOAO w Krośnie przeprowadza równieŝ wywiady oceniające sytuację opiekuńczo wychowawczą w rodzinach zastępczych. Ponadto pracownicy Powiatowego Centrum na bieŝąco udzielają porad socjalnych osobiście lub telefonicznie w zakresie w/w zadania. Zapewniane jest poradnictwo socjalne oraz prawne dla mieszkańców powiatu, którzy z róŝnych przyczyn wymagają tej formy pomocy. Za pośrednictwem Katolickiego Ośrodka Adpocyjno Opiekuńczego w Krośnie na terenie Powiatu Bieszczadzkiego i innych powiatów umieszczono w placówkach opiekuńczowychowawczych i rodzinach zastępczych 10 dzieci pozbawionych opieki rodziców. W 2006 roku dotacja dla Katolickiego Ośrodka Adopcyjno Opiekuńczego wyniosła 5 000 zł. 2. Organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pienięŝnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym. Na koniec 2006 r. pomoc pienięŝna była wypłacana dla 32 rodzin zastępczych, w których umieszczonych było 52 dzieci. W ramach realizacji zadania kilkakrotnie w roku wizytuje się rodziny zastępcze w miejscu zamieszkania kontrolując wypełnianie przez te rodziny ciąŝących na nich obowiązków. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie udziela rodzinom zastępczym i wychowankom pomocy w formie doradztwa, poradnictwa i pracy socjalnej.
8 Zachodzące w ostatnich latach zmiany w systemie sprawowania opieki nad dzieckiem powodują, Ŝe coraz większego znaczenia nabierają rodzinne formy opieki nad dziećmi pozbawionymi troski ze strony rodziców. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych podjęło się propagowania idei rodzicielstwa zastępczego. Promowaniem tej idei oprócz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie zajęło się szereg instytucji z terenu powiatu bieszczadzkiego. Wspólny wysiłek zaowocował zwiększeniem wiedzy społeczności lokalnej na temat rodzicielstwa zastępczego oraz zasad funkcjonowania rodzinnych form opieki nad dzieckiem. W ramach realizowania programu Opieki nad dzieckiem i rodziną Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych zrealizowało projekt pn. Nie ma jak u rodzinki. Dnia 28 listopada 2006 r. odbył się Bieszczadzki Dzień Rodzicielstwa Zastępczego. Zaproszone zostały rodziny zastępcze wraz z wychowankami, przedstawiciele organizacji współpracujących z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie oraz przedstawiciele lokalnych władz. W dalszej części realizacji projektu wydano folder promujący rodzicielstwo zastępcze na terenie naszego powiatu. Folder ten został rozprowadzony przez instytucje współpracujące i media. W ramach realizacji programu wydatkowano ok. 4 500 zł. 3. Przyznawanie pomocy pienięŝnej na usamodzielnienie oraz pokrywanie wydatków związanych z kontynuowaniem nauki osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych, schroniska, zakłady poprawcze, domy pomocy społecznej i rodziny zastępcze. W ramach zadania udzielana jest pomoc pienięŝna dla wychowanków rodzin zastępczych na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie jak i dla osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze. Na koniec grudnia 2006 r. pomoc pienięŝną na kontynuowanie nauki otrzymało 15 wychowanków rodzin zastępczych. Koszty poniesione na realizację tego zadania wyniosły 78 599 zł. Z pomocy pienięŝnej na kontynuowanie nauki dla wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych skorzystało 6 wychowanków. Koszty poniesione na realizację tego zadania wyniosły 21 162 zł. W 2006 r. 3 wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych otrzymało pomoc pienięŝną na usamodzielnienie w wysokości 16 210 zł, natomiast 2 wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych otrzymało pomoc rzeczową na usamodzielnienie w wysokości 6 113 zł. 4. Pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu Powiatu Bieszczadzkiego umieszczanych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych na terenie innych powiatów. Na koniec grudnia 2006 r. Powiat Bieszczadzki poniósł koszt na realizację zadania w kwocie 144 982 zł. tj. na utrzymanie 6 wychowanków w placówkach opiekuńczowychowawczych oraz 7 wychowanków w rodzinie zastępczej na terenie innego powiatu. Koszty te stanowią bardzo duŝe obciąŝenie budŝetu powiatu i mają tendencję wzrostową. 5. Prowadzenie mieszkań chronionych dla wychowanków placówek opiekuńczowychowawczych i rodzin zastępczych. W II kwartale 2003 r. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych przystąpiło do programu pn. Opieka nad dzieckiem i rodziną ogłoszonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Na realizację zadania uzyskano 30 000 zł.
9 W końcowym efekcie utworzono mieszkanie chronione, które znajduje się w Ustrzykach Dolnych przy ul. Gombrowicza 37 w lokalu udostępnionym przez Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. Z mieszkania chronionego mogą korzystać usamodzielniający się wychowankowie rodzin zastępczych oraz placówek opiekuńczo - wychowawczych. W 2006 r. z mieszkania skorzystała 1 osoba. 6. Pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu do Ŝycia, młodzieŝy opuszczającej placówki opiekuńczo - wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnej intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąŝy, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, mających braki w przystosowaniu się. Powiatowe Centrum udziela pomocy w/w osobom w formie poradnictwa a takŝe pomocy merytorycznej. Pracownicy PCPR pomagają tym osobom pisać podania i wnioski do róŝnych instytucji celem poprawy ich sytuacji Ŝyciowej, zawodowej, mieszkaniowej itp. Wskazują gdzie w/w osoby mogą uzyskać pomoc oraz jeŝeli zachodzi taka potrzeba piszą pisma wspierające działania tych osób. Wspierają równieŝ realizację opracowywanych przez wychowanków i ich opiekunów programów usamodzielnienia. 7. Pomoc ofiarom przemocy domowej i ich rodzinom. Niepokojącym zjawiskiem na terenie naszego powiatu jest równieŝ liczba rodzin, w których występuje przemoc domowa. Od 2006 r. w Ustrzykach Dolnych przy ul. Pionierskiej 10 funkcjonuje Punkt Konsultacyjny Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Jest to placówka pomocnicza Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych. W chwili obecnej w placówce pełnione są dyŝury przez specjalistów: psychologa, pedagoga, pracownika socjalnego i prawnika. Ofiary przemocy i ich rodziny, w tym równieŝ dzieci mogą tam uzyskać specjalistyczną pomoc terapeutyczną a takŝe pomoc prawną i psychologiczno - pedagogiczną. W ramach działań Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w ciągu roku dokonuje się kilkudziesięciu interwencji w związku z przemocą w rodzinie. Rocznie z róŝnych form pomocy w ramach interwencji kryzysowej skorzystało 120 osób, w tym 47 dzieci. RównieŜ od 2006 r. w Moczarach funkcjonuje Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Moczarach. Ośrodek ten dysponuje 5 miejscami hostelowymi (noclegowymi) gdzie mogą przebywać tymczasowo ofiary przemocy i ich rodziny kierowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych. Od 01.2006 r. do 31.08.2007 r. z miejsca hostelowego w Ośrodku Interwencji Kryzysowej skorzystało 5 rodzin, w tym 8 ro dzieci.
10 Diagnoza istniejącej infrastruktury w zakresie pomocy dziecku i rodzinie Nazwa Instytucji, placówki, organizacji pozarządowej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sanoku Punkt Konsultacyjny Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Ustrzykach Dolnych Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Ustrzykach Dolne Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Ustrzyki Dolne Ośrodki Pomocy Społecznej - Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ustrzykach Dolnych - Gminny Ośrodek Pomocy społecznej w Czarnej - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lutowiskach Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Moczarach Świetlica Socjoterapeutyczna przy Bieszczadzkim Stowarzyszeniu dla Dzieci i MłodzieŜy Niepełnosprawnej PROMYK NADZIEI. Świetlica Środowiskowa przy Bieszczadzkim Centrum Charytatywnym CARITAS Działalność instytucji, placówek i organizacji pozarządowych świadczących pomoc dziecku i rodzinie, Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej w formach instytucjonalnych, wsparcia dziennego i opiece rodzinnej, Zlecanie zadania dla Zespołu w Sanoku w zakresie orzekania o niepełnosprawności dla celów pomocy społecznej, zatrudnienia oraz korzystania z ulg i uprawnień, Pomoc psychologiczna, pedagogiczna, prawna i socjalna dla ofiar i ich rodzin oraz sprawców przemocy domowej. Poradnictwo rodzinne, zawodowe, psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne Szkoła podstawowa, gimnazjalna, zawodowa dla dzieci z orzeczeniem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej do kształcenia specjalnego Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych na terenie podległej gminy Pomoc osobom i rodzinom w sytuacji kryzysowej w postaci noclegu i wyŝywienia. Zapewnienie zajęć pozalekcyjnych w zakresie opieki i wychowania dla dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnej. DoŜywianie, pomoc w nauce, realizacja programów terapeutycznych. Zapewnienie zajęć pozalekcyjnych w zakresie opieki i wychowania dla dzieci i młodzieŝy, w tym niepełnosprawnej. DoŜywianie, pomoc w nauce, realizacja programów terapeutycznych. Sąd Rejonowy w Wydział Rodzinny i Nieletnich Katolicki Ośrodek Adopcyjno - Opiekuńczy w Krośnie Punkt Terapii UzaleŜnień od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia w Lesku Polski Związek Niewidomych Koło w Lesku Dom Pomocy Społecznej w Moczarach Warsztaty Terapii Zajęciowej w Ustrzyakch Dolnych Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Ustrzykach Dolnych Stowarzyszenie Wprowadzać w Świat Środowiskowy Dom Samopomocy w Ustrzykach Dolnych Postępowania sądowe w sprawach rodzinnych i nieletnich, pozbawianie i ograniczanie władzy rodzicielskiej, ustalanie sytuacji prawnej dziecka. Zapewnienie opieki nad dziećmi, które są jej pozbawione oraz szkolenie rodzin zastępczych zgodnie z zawartym porozumieniem. Pomoc osobom uzaleŝnionym i współuzaleŝnionym. Diagnoza, poradnictwo, psychoterapia, konsultacje lekarskie. Kompleksowe zabezpieczenie potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją wzroku z terenu Powiatu Bieszczadzkiego i sąsiednich powiatów. Opieka całodobowa na osobami przewlekle psychicznie chorymi i przewlekle somatycznie chorymi. Wspieranie rozwoju osób niepełnosprawnych. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Realizacja obowiązku szkolnego przez dzieci niepełnosprawne intelektualnie i ze sprzęŝonymi niepełnosprawnościami. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Wspieranie rozwoju osób niepełnosprawnych. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Opieka nad niepełnosprawnymi osobami z zaburzeniami psychicznymi. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.
11 Dane dotyczące programu Miejsce realizacji Programu: Teren Powiatu Bieszczadzkiego Czas realizacji Programu: Lata 2007 2012 Adresaci programu: - rodziny biologiczne - rodziny zastępcze - placówki opiekuńczo-wychowawcze - usamodzielnieni wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczowychowawczych - osoby znajdujące się w sytuacji kryzysowej i niedostosowane społecznie Koordynator Programu: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych Źródła finansowania Programu: - środki własne powiatu - środki samorządów gminnych - środki własne jednostek organizacyjnych powiatu - środki partnerów uczestniczących w Programie - dotacje celowe - środki pozyskane z róŝnych źródeł Partnerzy: - Administracja samorządowa, - Miejski i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej, - Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, - Pełnomocnicy wójtów i burmistrza ds. uzaleŝnień w gminach, - Szkoły, - Placówki pomocy społecznej, - Samorząd województwa, Urząd Wojewódzki - Wydział Polityki Społecznej, Urząd Marszałkowski, - Sąd Rodzinny, kuratorzy zawodowi i społeczni, - Policja, - Organizacje pozarządowe, - SłuŜba zdrowia, - Wolontariusze, - Sponsorzy, - Lokalne media.
12 Cel strategiczny ZałoŜono, Ŝe realizacja polityki prorodzinnej przyniesie lepsze efekty, jeŝeli będzie miała charakter systemowy i zintegrowany, z udziałem wielu podmiotów działających na rzecz rodziny, w szczególności samorządów lokalnych, Kościoła Katolickiego, innych kościołów, związków wyznaniowych oraz organizacji pozarządowych. Opracowując i tworząc system opieki nad rodziną i dzieckiem szczególnie istotne jest włączenie wszystkich podmiotów działających w środowisku lokalnym wspierających i wspomagających dziecko i rodzinę, poprzez wcześniej ustalone kierunki działań tj.: * wzmacnianie rodziny w wypełnianiu jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, * organizowanie pomocy instytucjonalnej w sytuacjach kryzysowych, * wysoki standard usług. Wyszczególniono następujący Cel Strategiczny: Zorganizowanie kompleksowego i sprawnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w Powiecie Bieszczadzkim. Cele szczegółowe 1. Tworzenie systemu wsparcia dziecka i rodziny w ich naturalnym środowisku. 2. Wspieranie rozwoju róŝnych form rodzicielstwa zastępczego. 3. Tworzenie systemu instytucjonalnych form pomocy dziecku i rodzinie. 4. Organizowanie pomocy i wsparcia w procesie usamodzielniania się i integracji ze środowiskiem wychowankom opuszczającym niektóre typy placówek i rodziny zastępcze. 5. Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieŝy. Cel szczegółowy 1 Tworzenie systemu wsparcia dziecka i rodziny w ich naturalnym środowisku Zadania Partnerzy Planowany termin realizacji Wspieranie rodzin we wzmacnianiu i odzyskiwaniu zdolności do prawidłowego funkcjonowania poprzez: społecznej, organizacje pozarządowe, szkoły - pracę socjalną z rodziną, - pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie do działań samopomocowych
13 Zorganizowanie systemu specjalistycznego poradnictwa, w tym psychologicznego, prawnego, pedagogicznego dla rodzin w sytuacji kryzysowej Prowadzenie poradnictwa rodzinnego i terapii rodzinnej Stworzenie na terenie powiatu większej ilości świetlic środowiskowych, terapeutycznych, szkolnych, finansowanych z róŝnych źródeł Nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi świadczącymi pomoc na rzecz dziecka i rodziny- wsparcie finansowe dla tych organizacji, poradnictwo, szkolenie wolontariuszy. Zlecanie zadania z zakresu interwencji kryzysowej i ośrodków wsparcia na podstawie konkursu ofert Udoskonalenie systemu informowania o moŝliwościach uzyskania pomocy i realizowanych formach świadczeń np. strony internetowe, punkt informacji działający przy PCPR, plakaty, ulotki, informacje w mediach. Budowanie sieci współpracy z podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny Pomoc materialna, finansowa oraz pośrednictwo w znalezieniu zatrudnienia osobom i rodzinom zagroŝonym ubóstwem Pomoc stypendialna dzieciom i młodzieŝy z rodzin naturalnych, zastępczych i placówek opiekuńczowychowawczych kontynuujących naukę na szczeblu ponadgimnazjanym Przeszkolenie specjalistów i utworzenie Punktu Mediacji w sprawach rodzinnych społecznej,. PCPR, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna społecznej, szkoły, organizacje pozarządowe. Starostwo Powiatowe, PCPR, samorządy gminne Starostwo Powiatowe, PCPR organizacje pozarządowe i inne podmioty działające w sferze pomocy społecznej PCPR, Ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe społecznej, organizacje pozarządowe, instytucje, sąd rodzinny, szkoły, placówki pomocy społecznej społecznej, Powiatowy Urząd Pracy, podmioty gospodarcze społecznej, szkoły, organizacje pozarządowe, sponsorzy PCPR, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, sąd, policja, organizacje pozarządowe w zaleŝności od potrzeb Zadanie o charakterze ciągłym W przypadku występowania takich potrzeb Wg potrzeb
14 Cel szczegółowy 2 Wspieranie rozwoju róŝnych form rodzicielstwa zastępczego. Zadania Partnerzy Planowany termin realizacji Prowadzenie szerokiej akcji informacyjnej o formach rodzicielstwa zastępczego z uwzględnieniem nowych form rodzin zastępczych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat opieki zastępczej poprzez: - opracowanie i rozpowszechnianie ulotek informacyjnych, - artykuły prasowe, - audycje radiowe Prowadzenie lobbingu na rzecz pozyskania kandydatów do prowadzenia zastępczej opieki nad dzieckiem Pozyskanie nowych rodzin zastępczych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem o charakterze: pogotowia rodzinnego, wielodzietnych, specjalistycznych Szkolenie zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych i zawieranie umów cywilno-prawnych w sprawie opieki i wychowania powierzonych im dzieci WdroŜenie systemu cyklicznych szkoleń dla funkcjonujących rodzin zastępczych Szkolenie pracowników socjalnych na temat rodzinnej opieki zastępczej celem uzyskania wsparcia w poszukiwaniu nowych rodzin zastępczych i organizowaniu pracy socjalnej z rodziną biologiczną Utworzenie grup wsparcia dla rodzin zastępczych oraz pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczowychowawczych. Wspieranie psychologicznopedagogiczne osób prowadzących rodzinną opiekę zastępczą. społecznej, lokalne media PCPR, lokalne media społecznej, lokalne media społecznej, organizacje pozarządowe, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, sądy PCPR, ośrodki adopcyjnoopiekuńcze PCPR, ośrodki adopcyjnoopiekuńcze społecznej, ośrodki adopcyjnoopiekuńcze PCPR, placówki opiekuńczowychowawcze, organizacje pozarządowe, wolontariusze PCPR, placówki opiekuńczowychowawcze, organizacje pozarządowe, ośrodki adopcyjno - opiekuńcze Zgodnie z występującymi potrzebami Wg planu szkoleń 2007 Wg potrzeb 2007-2012 Zadanie o charakterze ciągłym
15 Cel szczegółowy 3 Tworzenie systemu instytucjonalnych form pomocy dziecku i rodzinie. Zadania Partnerzy Planowany termin realizacji Tworzenie i prowadzenie świetlic środowiskowych, terapeutycznych, szkolnych dla dzieci z rodzin zagroŝonych ubóstwem, niewydolnych wychowawczo i zagroŝonych patologiami Tworzenie świetlic środowiskowych dla małoletnich i samotnych matek, nie posiadających wiedzy i umiejętności w zakresie opieki nad dzieckiem i prowadzenia gospodarstwa domowego Zapewnienie mieszkańcom powiatu korzystania z usług świadczonych przez Katolicki Ośrodek Adopcyjno- Opiekuńczy w Krośnie na podstawie zawartego porozumienia Tworzenie Ośrodków Interwencji Kryzysowej i Ośrodków Wsparcia stosownie do występujących potrzeb Tworzenie sieci Rodzinnych Domów Dziecka co pozwoli na pozostawienie dziecka w środowisku lokalnym społecznej, organizacje pozarządowe, szkoły, Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych społecznej, słuŝba zdrowia, organizacje pozarządowe Starostwo Powiatowe, PCPR, Katolicki Ośrodek Adopcyjno- Opiekuńczy w Krośnie społecznej, inne podmioty PCPR, lokalni partnerzy Starostwo Powiatowe, PCPR, samorządy gminne, organizacje pozarządowe Wg potrzeb Wg potrzeb Wg potrzeb 2009-2012 Cel szczegółowy 4 Organizowanie pomocy i wsparcia w procesie usamodzielniania się i integracji ze środowiskiem wychowankom opuszczającym niektóre typy placówek i rodziny zastępcze. Zadania Partnerzy Planowany termin realizacji Praca z rodzina biologiczną dziecka przebywającego w placówce lub rodzinie społecznej, placówki opiekuńczowychowawcze, sąd zastępczej na rzecz jego powrotu po uzyskaniu pełnoletności do środowiska rodzinnego Pozyskanie bazy lokalowej i utworzenie mieszkań chronionych i mieszkań usamodzielnienia dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i społecznej, samorządy gminne i powiatowy, organizacje pozarządowe, sponsorzy
16 placówek, pozbawionych moŝliwości powrotu do miejsca zamieszkania Tworzenie programów usamodzielnień, czuwanie nad ich realizacją, korekta i dostosowanie do aktualnych potrzeb Utworzenie grup wsparcia usamodzielnianych wychowanków Praca wychowawców i opiekunów z osobami przewidzianymi do usamodzielnienia pod kątem wyrabianie odpowiednich umiejętności i samodzielności WdraŜanie programów psychoedukacyjnych skierowanych do osób usamodzielnianych Wyrównywanie szans wchodzenia w dorosłe Ŝycie usamodzielnianym wychowankom, objęcie ich pomocą pedagogiczną, psychologiczną, prawną, socjalną, doradztwem zawodowym Cel szczegółowy 5 PCPR, placówki opiekuńczowychowawcze, rodzina zastępcza, ośrodki pomocy społecznej PCPR, placówki opiekuńczowychowawcze, wychowankowie PCPR, placówki opiekuńczowychowawcze, organizacje pozarządowe PCPR, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, w Ustrzykach Dolnych PCPR, placówki opiekuńczowychowawcze, rodziny zastępcze, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, Powiatowy Urząd Pracy, podmioty gospodarcze Wg potrzeb Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieŝy. Zadania Partnerzy Planowany termin realizacji Diagnoza środowiska rodzinnego (rodzin korzystających z pomocy społecznej) pod katem występowania czynników ryzyka nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieŝy, opracowanie danych: diagnoza i prognoza (wnioski do pracy z rodziną) Opracowanie oferty zagospodarowania czasu wolnego skierowanej do dzieci i młodzieŝy społecznej, sąd, szkoły Ośrodki kultury, szkoły, samorządy gminne i powiatowy, organizacje pozarządowe, wolontariusze 2007/2008
17 Zorganizowanie w szkołach grup samopomocowych skierowanych do uczniów mających trudności w nauce społecznej, szkoły, Rady Rodziców, organizacje pozarządowe Współpraca ze szkołami w zakresie rozwiązywania problemów dydaktycznych i wychowawczych. Rozwój usług profilaktycznowspierających skierowanych do rodzin dysfunkcyjnych Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, szkoły, ośrodki pomocy społecznej, sąd, policja społecznej, szkoły, sąd, policja, organizacje pozarządowe. Wg potrzeb Opracowanie programu diagnostyczno-interwencyjnego skierowanego do rodzin najbardziej zagroŝonych wykluczeniem społecznym Organizowanie grupy wsparcia dla rodziców, którzy nie radzą sobie z problemami wychowawczymi i uzaleŝnieniami swoich dzieci Organizowanie młodzieŝy i dzieciom wypoczynku letniego, zimowego, pomoc w dofinansowaniu kolonii, obozów. Rozwój lokalnych programów prewencyjnych, profilaktycznych: - pracy ulicznej, - ognisk wychowawczych, - ośrodków kuratorskich, - zespołów interwencji kryzysowych. Zwiększenie wychowawczych i środowiskowych funkcji szkół publicznych. Realizacja programów przeciwdziałających przemocy i agresji wobec rówieśników. Realizacja programów resocjalizacyjnych dla dzieci z problemami wychowawczymi PCPR, samorządy gminne i powiatowy, szkoły, sąd, policja, gminne komisje ds. przeciwdziałania alkoholizmowi społecznej, szkoły, sąd, Poradnia UzaleŜnień, policja, organizacje pozarządowe, społecznej, organizacje pozarządowe, partnerzy lokalni - sponsorzy Samorządy gminne i powiatowy, PCPR, szkoły, sądy, policja, organizacje pozarządowe samorządy gminne i powiatowy, szkoły róŝnych szczebli PCPR, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, placówki opiekuńczo-wychowawcze, sąd, policja, szkoły, organizacje pozarządowe 2008/2010 2007-2008.
18 Przewidywane efekty i rezultaty programu NaleŜy oczekiwać następujących efektów podjętych ww. działań takich jak: - wzmocnienie więzi rodzinnych w rodzinach biologicznych, - podniesienie świadomości rodziców biologicznych dotyczącej odpowiedzialności za wychowanie własnych dzieci, - utworzenie sieci placówek wsparcia dziennego, - rozwój poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego, - utworzenie zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych - utworzenie placówek rodzinnych i socjalizacyjnych dla dzieci pozbawionych właściwej opieki, - podniesienie jakości usług świadczonych przez placówki, - powstanie mieszkań chronionych i mieszkań usamodzielnienia, - lepsze przygotowanie dzieci i młodzieŝy do samodzielnego Ŝycia, nabycie i wykształcenie odpowiednich umiejętności, które pomogą wychowankom placówki prowadzić samodzielne Ŝycie po osiągnięciu pełnoletniości, - podniesienie poczucie własnej wartości dzieci i młodzieŝy przebywających w zastępczych formach opieki, - wzrost świadomości społeczeństwa w sprawie opieki zastępczej, - stworzenie systemu współpracy między podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, - zwiększenie aktywności organizacji pozarządowych, - pozyskanie do współpracy wolontariuszy. Monitoring i ewaluacja programu: Przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych zostanie powołany zespół, którego zadaniem będzie ocena bieŝącej realizacji programu, monitoring oraz proponowanie zmian i aktualizacja załoŝeń i celów. Podsumowanie Wychodzi się z załoŝenia, Ŝe dla prawidłowego rozwoju dziecka niezbędne jest zapewnienie mu opieki w rodzinie naturalnej lub w warunkach maksymalnie zbliŝonych do tych, jakie w niej występują. Dlatego naleŝy podejmować działania aby jak najdłuŝej utrzymać dziecko w środowisku rodzinnym. Osiągniemy to dzięki rozwojowi poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego i rozwój sieci środowiskowych placówek wsparcia dziennego. Istotnym działaniem na rzecz utrzymania prawidłowo funkcjonującej rodziny jest równieŝ wsparcie finansowe i materialne pozwalające na wyjście z sytuacji kryzysowej. Dla dzieci, które zostały pozbawione właściwej opieki i wychowania w rodzinie biologicznej, naleŝy tworzyć zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka. Niezbędne jest równieŝ tworzenie małych placówek socjalizacyjnych dla dzieci, które z róŝnych przyczyn, nie znajdą opieki w rodzinach zastępczych. NaleŜy jednak dąŝyć do skracania okresów pobytu dzieci w zastępczej formie opieki na rzecz powrotu do rodzin biologicznych. Im krócej dzieci przebywać będą w instytucjonalnych formach opieki, tym lepiej dla nich i taniej dla organizatora.
19 Dla realizacji tych celów niezbędny jest rozwinięty i szybko reagujący system wsparcia środowiskowego wraz z pomocą terapeutyczną, materialną i socjalną przeznaczoną dla rodzin dysfunkcyjnych z wczesną interwencją zespołów składających się z profesjonalistów (pracownik socjalny, terapeuta, psycholog, pedagog szkolny, kurator zawodowy). Cele te będą mogły być prawidłowo realizowane, gdy zostanie stworzony sprawnie funkcjonujący system współpracy i komunikacji pomiędzy organizacjami i instytucjami świadczącymi pomoc rodzinie i dziecku na terenie powiatu bieszczadzkiego. Koordynatorem tego działania będzie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ustrzykach Dolnych.