INFORMACJE METEOROLOGICZNE DLA LOTNICTWA 18.2. METAR. Jest to depesza, która zawiera aktualne dane pogodowe występujące na lotnisku. Obserwacje warunków atmosferycznych i przekazywanych za pomocą depeszy METAR, są wykonywane co 1 lub co 0,5 godziny ( w zależności od lotniska) w systemie 24/7. Do depeszy tej może być dodana prognoza TREND, która mówi o spodziewanych warunkach pogodowych w następnych 2 godz. Na końcu depeszy METAR może także znaleźć się informacja, o warunkach panujących na pasie startowym. Jest ona dodawana w zależności od potrzeb tzn. wtedy, gdy na drodze startowej występują jakieś utrudnienia. Postać depeszy METAR przedstawiony jest w poniższej tabeli (Rys.18-2). Rysunek 18.2. Format depeszy METAR. Rodzaj depeszy Identyfikator lotniska Dzień/Czas obserwacji Wiatr Widzialność pozioma RVR METAR EPWA 161050Z 29010G25KT 1200SW 6000N R03/P1100 Aktualna pogoda Zachmurzenie T/Td QNH Pogoda ubiegła Uskok wiatru Trend Stan pasa SHRA FEW005 SCT010CB BKN025 11/06 Q0999 RETS WS RWY11 NOSIG 88290592 18.2.1. Identyfikacja depeszy METAR. Do identyfikacji depeszy METAR służą pierwsze trzy grupy: 1. Rodzaj depeszy. METAR 2. Identyfikator lotniska (ICAO).. EPBY (czteroliterowa nazwa lotniska nadana przez ICAO) 3. Dzień/Czas obserwacji. Data (bez miesiąca) i czas UTC (Zulu) w godzinach i minutach Przykład: METAR EPBY 161050Z znaczenie: depesza METAR, lotnisko Bydgoszcz, 16 dzień miesiąca, godzina 10.50 czasu UTC. 18.2.2. Wiatr (grupa wiatrowa). Pierwsze 3 cyfry podają kierunek wiatru z dokładnością do 10. Po nich następują dwie cyfry, które podają średnią (za ostatnie 10 min.) prędkość wiatru przyziemnego. Prędkość wiatru może być określona za pomocą węzłów (KT), kilometrów na godzinę (KMH) lub metrów na sekundę (MPS). Przykład: 29020KT lub 29037KMH lub 29010MPS znaczenie: kierunek wiatru 290, prędkość 20KT (lub odpowiednio 37KMH i 10MPS). 18.2.2.1. Jeśli w momencie pomiaru wiatru występowały jego porywy (nagły krótkotrwały wzrost prędkości wiatru), które przekraczały o 10KT (5MPS, 19KMH) średnią prędkość wiatru to po 5 początkowych cyfrach występuje litera G (Gust poryw wiatru), a po niej podawana jest dwucyfrowa prędkość maksymalnego porywu i na koniec podawana jest jednostka prędkości w jakiej dokonano pomiaru (KT, KMH, MPS). Przykład: 29020G40KT lub 29037G74KMH lub 29010G20MPS - znaczenie: kierunek wiatru 290, prędkość 20KT ( lub odpowiednio 37KMH, 10 MPS) w porywach do 40KT (lub odpowiednio 74KMH, 20MPS). 18.2.2.2. Jeśli występowały duże zmiany kierunku wiatru (60 lub więcej) w ostatnich 10 minutach przed obserwacją, to po głównej grupie wiatrowej następują 3 cyfry (określenie kierunku wiatru), następnie litera V i 1
kolejne 3 cyfry (określenie zmiany kierunku wiatru). Grupa ta występuje tylko wtedy, gdy oprócz zmiany kierunku wiatru o 60 lub więcej, jego prędkość jest większa niż 3KT (1,5MPS, 5,5KMH). Przykład: 29020KT 290V360 lub 29037KMH 290V360 lub 29010MPS 290V360 znaczenie: kierunek wiatru 290, prędkość 20KT (lub odpowiednio 37KMH, 10MPS), wahania kierunku wiatru pomiędzy 290 i 360. 18.2.2.3. Jeśli na lotnisku panuje cisza (brak wiatru) to grupa wiatrowa przyjmuje postać 00000. Gdy wiatr jest zmienny, to jego kierunek podawany jest jako VRB a po nim następuje prędkość wiatru. Przykład: VRB10KT lub VRB18KMH lub VRB05MPS znaczenie : wiatr zmienny, prędkość 10KT (lub odpowiednio 18KMH, 5MPS). 18.2.3. Widzialność pozioma (grupa widzialności). Kiedy widzialność pozioma jest taka sama we wszystkich kierunkach, to jest ona podawana cyfrowo w metrach. Przykład: 3000 znaczenie: widzialność pozioma 3000 metrów. 18.2.3.1. Jeśli widzialność pozioma jest różna w zależności od kierunku patrzenia, to podaje się jej wartość minimalną cyfrowo w metrach, a po niej występuje literowy znacznik kierunku geograficznego ( N-North, E- East, S-South, W-West, lub ich kombinacje np. NW północny zachód) Przykład: 3000NW znaczenie: widzialność pozioma 3000 metrów w kierunku północno-zachodnim. 18.2.3.2. Gdy widzialność pozioma w jednym kierunku jest mniejsza od 1500 metrów, a widzialność w innym kierunku jest większa od 5000 metrów, to maksymalna widzialność w tym drugim kierunku jest także podawana. Przykład: 1100SE 6000NE znaczenie: widzialność 1100 metrów w kierunku południowo-wschodnim, widzialność 6000 metrów w kierunku północno-wschodnim. 18.2.3.3. Gdy w grupie widzialności podane są cztery cyfry 9999, to oznacza, że widzialność jest 10 kilometrów lub więcej. Jeżeli podawane są cztery 0000, oznacza to, że widzialność pozioma jest mniejsza niż 50 metrów. 18.2.4. Runway Visual Range (grupa RVR). Grupa ta pojawia się w depeszy METAR, kiedy widzialność meteorologiczna spada poniżej 1500 metrów. Rozpoczyna się literą R, po której następuje numer drogi startowej, następnie jest ukośnik /, a po nim widzialność RVR. Przykład: R17/1000 znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 wynosi 1000 metrów. 18.2.4.1. Jeśli w użyciu jest więcej niż jeden pas startowy to grupa RVR jest powtarzana dla nich. Równoległe drogi startowe oznaczane są przez dodanie do numeru drogi startowej litery C, L lub R. Przykład: R17L/1000R17R/1200 18.2.4.2. Jeśli widzialność RVR jest większa niż od tej, którą można było zmierzyć, to wtedy przed wartością widzialności zmierzonej występuje litera P. Przykład: R17/P1500 znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 przekracza 1500 metrów. 18.2.4.3. Jeśli widzialność RVR jest mniejsza od tej, którą można było zmierzyć, to wtedy przed wartością zmierzoną występuje litera M. Przykład: R17/M0050 znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 jest mniejsza niż 50 metrów. 2
18.2.4.4. W grupie tej mogą także występować określenia tendencji zmian widzialności RVR. Są one oznaczane w zależności od tendencji zmian przez pojedyncze litery następujące bezpośrednio po wartości widzialności. Litera U oznacza - wzrost widzialności, D spadek, a N bez zmian. Określają one istotne zmiany widzialności RVR (100 m lub więcej) w czasie od pierwszych 5 minut do drugich 5 minut, w okresie 10 minut przed obserwacją. Przykład 1: R17/1000U znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 wynosi 1000 metrów i w ciągu ostatnich 10 minut wzrosła o co najmniej 100 metrów. Przykład 2: R17/1000D znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 wynosi 1000 metrów i w ciągu ostatnich 10 minut spadła o co najmniej 100 metrów. Przykład 3: R17/1000N znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 wynosi 1000 metrów i w ciągu ostatnich 10 minut jej wartość nie uległa zmianie. 18.2.4.4.1. Jeżeli widzialność RVR zmienia się z minuty na minutę w ciągu 10 minutowego okresu przed czasem obserwacji to oznacza się ją literą V, która umiejscowiona jest pomiędzy minimalną i maksymalną wartością widzialności RVR. Przykład: R17/0750V0850 znaczenie: widzialność RVR na drodze startowej nr 17 jest zmienna i jej minimum wynosi 750 metrów, a maksimum 850 metrów. 3
18.2.5. Aktualna pogoda (grupa zjawisk). Grupa zjawisk opisuje aktualnie występującą pogodę na lotnisku lub w jego pobliżu. Jest ona być złożona ze wskaźników intensywności zjawiska i literowego skrótu rodzaju zjawiska. Wszystkie obowiązujące wskaźniki i skróty, podane są w poniższej tabeli (Rys.18-3). Rysunek 18-3. Wskaźniki i skróty występujące w grupie zjawisk depeszy METAR, SPECI i TAF. WSKAŹNIK ZJAWISKO ATMOSFERYCZNE Intensywność lub bliskość zjawiska LIGHT Słaba MODERATE Umiarkowana (brak wskaźnika) + HEAVY Silna VC VICINITY W pobliżu lotniska (w obrębie 8km od lotniska, ale nie na lotnisku) Opis zjawiska Opady Zjawiska ograniczające widzialność 1 2 3 4 5 _ MI DZ BR SHALLOW DRIZZLE MIST Niska Mżawka Zamglenie BC PATCHES Platy PR PARTIAL Częściowo (pokrywa częściowo lotnisko) DR DRIFTING Zamieć niska (do 2m) BL BLOWING Zamieć wysoka (powyżej 2m) SH SHOWER(S) Opad / opady przelotne TS THUNDERSTORM Burza FZ FREEZING Marznący RA RAIN Deszcz SN SNOW Śnieg SG SNOW GRAINS Śnieg ziarnisty IC ICE CRYSTALS Słupki lodowe PE ICE-PELLETS Krupa lodowa GR HAIL Grad GS SMALL HAIL Mały grad (średnica<5mm i/lub krupa śnieżna) FG FOG Mgła FU SMOKE Dym VA VOLCANIC ASH Popiół wulkaniczny DU WIDESPREAD DUST Pyły SA SAND Piasek HZ HAZE Zmętnienie Inne PO DUST/SAND WHIRLS Wiry pyłowe/piaskowe SQ SQUALLS Nawałnica FC FUNNEL CLOUD(S) TOPRNADO or WATER-SPOUT Chmura(y)kominowe Tornado lub Trąba wodna DS DUSTSTORM Burza pyłowa 4
18.2.5.1. W grupie zjawisk występują kombinacje tych wskaźników i skrótów. W jednej grupie może występować do trzech określeń dotyczących zjawisk pogody. Przykłady: MIFG niska mgła, MIBCFG niska mgła w płatach, VCBLSN wysoka zamieć śnieżna w obrębie lotniska, +SHRA silny opad przelotny deszczu, -SHSN słaby opad przelotny śniegu, DZHZ opad mżawki i zmętnienie. 18.2.5.2. Jeżeli widzialność na lotnisku jest powyżej 5000m, to w depeszy METAR nie są umieszczane następujące skróty: BR, HZ, FU, IC, DU i SA. 18.2.6. Zachmurzenie (grupa chmurowa). Grupa chmurowa zwykle składa się z 3 liter i 3 cyfr. Litery określają wielkość zachmurzenia, a cyfry następujące bezpośrednio po nich, określają podstawę chmur w setkach stóp powyżej poziomu lotniska. Skróty określające ilość zachmurzenia są następujące: FEW zachmurzenie od 1/8 do 2/8 nieba; SCT (scattered) - zachmurzenie od 3/8 do 4/8 nieba; BKN (broken) zachmurzenie od 5/8 do 7/8 nieba; OVC (overcast) zachmurzenie 8/8 nieba. Przykład 1: SCT015 zachmurzenie do 4/8, podstawa 1500 stóp Przykład 2: OVC080 zachmurzenie pełne, podstawa 8000 stóp 18.2.6.1. Jeżeli obserwowane zachmurzenie składa się z kilku warstw o różnych podstawach, to dla każdej warstwy podawana jest osobna grupa chmurowa. Kolejność tych grup jest następująca: Pierwsza grupa najniższa indywidualna warstwa chmur o każdej ilości; Druga grupa następna indywidualna warstwa chmur, ale ich ilość musi być większa od 2/8; Trzecia grupa następna wyższa warstwa chmur, ale ich ilość musi być większa od 4/8; 18.2.6.2. Do grupy chmurowej może być dołączony przyrostek oznaczający chmury konwekcyjne, CB dla Cumulonimbus i TCU dla wypiętrzonej chmury Cumulus. Nazw innych rodzajów chmur nie podaje się w grupie chmurowej. Przykład: BKN015CB zachmurzenie 5-7/8 przez chmury CB o podstawach 1500 stóp. 18.2.6.2. Kiedy niebo jest niewidoczne to grupie chmurowej pojawia się skrót VV (vertical visibility), a po nim następuje wartość widzialności pionowej w setkach stóp. Przykład: VV003 niebo niewidoczne widzialność pionowa 300 stóp. Jeżeli przy niewidocznym niebie nie oszacowano widzialności pionowej, to grupa chmurowa przyjmuje postać VV///. 18.2.6.3. Jeśli brak jest chmur, a nie można zastosować określenia CAVOK, to w grupie chmurowej pojawia się skrót SKC (sky clear niebo bezchmurne.) 18.2.6.4. CAVOK. Określenie CAVOK w depeszy METAR zastępuje następujące grupy: wiatrową, widzialności, zjawisk i zachmurzenia. Stosuje się je, gdy spełnione są jednocześnie wszystkie poniższe warunki: 1. Widzialność jest 10 km lub większa; 2. Brak chmur o podstawach niższych od 5000 stóp oraz brak chmur CB; 5
3. Brak istotnych zjawisk pogody zarówno na lotnisku jak i w jego pobliżu. 18.2.7. Temperatura powietrza i temperatura punktu rosy (grupa temperaturowa). T i Td są podawane w stopniach Celsiusa. Litera M (minus) przed wartością T lub Td oznacza ich wartość ujemną. Przykład 1: 11/09 oznacza T= 11 C, Td= 9 C Przykład 2: 02/M01 oznacza T= 2 C, Td= -1 C 18.2.8. Ciśnienie na poziomie morza (grupa ciśnienia QNH). Grupa ciśnienia rozpoczyna się od litery Q, po której następują cztery cyfry oznaczające wartość ciśnienia QNH. Jeżeli QNH jest mniejsze od 1000 hpa to pierwszą cyfrą jest 0. Wartość ciśnienia zaokrąglana jest w dół do najbliższej pełnej wielkości w hpa, np. ciśnienie 996,2 hpa i ciśnienie 996,6 zostanie zaokrąglone do wartości 996. Przykład: Q0996 znaczenie: ciśnienie QNH wynosi 996 hpa. 18.2.8.1. Jeśli ciśnienie podawane jest w calach słupka rtęci (Hg), to zamiast litery Q w grupie ciśnienia występuje litera A, a wartość ciśnienie za nią podawana jest w setkach milimetrów lub setkach cali. Przykład 1: A7713 znaczenie: ciśnienie QNH wynosi 771,3 mmhg Przykład 2: A3037 znaczenie: ciśnienie QNH wynosi 30,37 cali Hg 18.2.9. Informacje dodatkowe Pogoda ubiegła. Grupa pogody ubiegłej podaje zjawiska jakie panowały w ciągu ostatniej godziny, przed aktualną obserwacją, ale nie występują w tej chwili. Aby opisać pogodę ubiegłą można podawać aż do trzech grup, które ją opisują. Grupa pogody ubiegłej zaczyna się od przedrostka RE, po którym następuje skrót zjawiska atmosferycznego. Przykład: RETS REGR znaczenie: w ciągu ostatniej godziny przed aktualną obserwacją wystąpiła burza opadem gradu. z 18.2.9.1. Informacje dodatkowe Uskok wiatru. Uskok wiatru podawany jest w depeszy METAR, jeśli występuje na ścieżce lądowania lub startu dla danej drogi startowej, a wysokość na której występuje wynosi 1600 stóp (500 m) lub mniej. Grupa ta zaczyna się od przedrostka WS, następnie spacja, po której podaje się numer drogi startowej. Przykład 1. WS RWY15 znaczenie: uskok wiatru na ścieżce lądowania/startu, droga startowa nr 15. Przykład 2. WS ALL RWY znaczenie: uskok wiatru na ścieżce lądowania/startu, dotyczy wszystkich dróg startowych. 18.2.9.2. Informacje dodatkowe TREND. Grupa ta może być dodana na końcu depeszy METAR. Służy do podania krótkiej prognozy obejmującej następne 2 godziny od aktualnej obserwacji i musi być opracowana, przez synoptyka/meteorologa, a nie przez obserwatora meteorologicznego. 18.2.9.2.1. Grupa TREND zaczyna się od skrótu BECMG (becoming następować) albo TEMPO (temporarily chwilowo, okresowo), po których następuje grupa czasowa (godziny i minuty czasu UTC). Możliwe jest także, że grupa czasowa rozpocznie się od FM (from-od) i czas, a po niej może być TO (to-do) i czas albo dokładnie AT (at w) i czas. (Uwaga: Jeśli przed czasem jest przedrostek FM tzn., że podawana pogoda będzie występowała do końca ważności prognozy TREND, czyli do 2 godzin. Jeżeli prognozowana zmiana warunków atmosferycznych będzie krótsza od 2 godzin, to będziemy mieli dwie grupy czasowe FM i TO). W grupie TREND do określania pogody przewidywanej używa się takich samych skrótów jak dla pogody aktualnej. 6
Przykład 1. BECMG FM1300 27030G50KT znaczenie: od 13.00 czasu UTC, wiatr z kierunku 270, prędkości wiatru do 30 węzłów, który w porywach może osiągać do 50 węzłów. Przykład 2. TEMPO FM0730 TO0830 3000 SHRA znaczenie: pomiędzy 7.30 i 8.30 czasu UTC spodziewany jest opad przelotny deszczu, widzialność w opadzie 3000 metrów. 18.2.9.2.2. Jeżeli nie przewiduje się znaczących zmian w pogodzie na następne 2 godziny po czasie obserwacji, to grupa TREND przyjmuje postać NOSIG (no significant changes brak istotnych zmian). 18.2.9.3. Informacje dodatkowe Stan drogi startowej. Grupa opisujące warunki panujące na drogach startowych składa się z 8 cyfr i jest dodawana w razie potrzeby na końcu depeszy METAR za grupą TREND (jeśli TREND występuje). Rysunek 18-4. Oznaczenia używane do określania stanu drogi startowej. Pierwsze dwie cyfry - numer drogi startowej 17 = droga startowa 17 lub 17L (lewa) 77 = Droga startowa 17R (50 jest dodawane do numeru, aby określić, że chodzi o drogę 17 prawą 88 = wszystkie drogi startowe 99 = powtórzenie poprzedniej wiadomości, bo nie otrzymano nowej Trzecia cyfra rodzaj osadu na pasie 0 = czysty i suchy 5 = wilgotny śnieg 1 = wilgotny 6 = topniejący śnieg 2 = mokry lub wodne plamy 7 = lód 3 = szadź lub szron (grubość mniejsza niż 1 mm) 8 = zbity lub zrolowany śnieg 4 = suchy śnieg 9 = zmrożone koleiny lub nierówności / = brak raportu (np. z powodu aktualnego czyszczenia drogi startowej Czwarta cyfra procentowe pokrycie pasa przez zanieczyszczenia 1 = 10% lub mniej 5 = 26% - 50% 2 = 11% - 25% 9 = 51% - 100% / = brak raportu (np. z powodu aktualnego czyszczenia drogi startowej Piąta i szósta cyfra - grubość osadu (grubość osadu jest średnią wartością ze wszystkich pomiarów lub jeśli z punktu operacyjnego jest to istotne to podawana jest największa grubość osadu) 00 = mniej niż 1 mm 01 = od 1 mm do 90 mm 91 = nie używa się 92 = 10 cm 93 = 15 cm 94 = 20 cm 95 = 25 cm 96 = 30 cm 97 = 35 cm 98 = 40 cm i więcej // = grubość osadu operacyjnie nieistotna lub niemierzalna Siódma i ósma cyfra współczynnik tarcia lub warunki hamowania 28 = współczynnik tarcia 0,28 35 = współczynnik tarcia 0,35 LUB 91 = warunki hamowania: słabe 92 = warunki hamowania: średnie/słabe 93 = warunki hamowania: średnie 94 = warunki hamowania: średnie/dobre 95 = warunki hamowania: dobre 99 = pomiary niewiarygodne (np. jeśli użyty sprzęt nie wykonuje wiarygodnych pomiarów w topniejącym śniegu lub w luźnym śniegu.) // = brak meldunku o warunkach hamowania (np. droga startowa nie nadająca się do użytku, zamknięta itp.) Jeżeli zbrudzenie pasa zostanie usunięte, to używa się skrótu CLRD Przykład 1: 11CLRD93 znaczenie: droga startowa 11 czysta, warunki hamowania średnie. Przykład 2: 88CLRD95 znaczenie: wszystkie drogi startowe czyste, warunki hamowania dobre. 7
18.2.10. Informacje dodatkowe AUTO. Jeśli depesza METAR zawiera dane zmierzone całkowicie automatycznie, bez udziału człowieka, to jest to odnotowane za pomocą skrótu AUTO, które jest umiejscowione bezpośrednio przed grupą wiatrową. 18.2.11. Informacje dodatkowe RMK. Wskaźnik RMK (remarks uwagi) oznacza opcjonalną sekcję depeszy METAR, zawierającej elementy meteorologiczne, które nie są wysyłane do sieci międzynarodowej. Sekcja taka może być włączona do depeszy METAR zgodnie z ustaleniami wewnętrznymi danego kraju. Jeżeli brak jest jakiś danych pomiarowych, które powinny znajdować się w depeszy METAR, to w miejsce brakującej wartości wstawiany jest ukośnik /. 18.2.12. Przykłady pełnych depesz METAR. METAR EPBY 301220Z 24015KT 200V280 8000 -RA SCT010 BKN025 OVC080 18/15 Q0983 TEMPO 3000 RA BKN008 OVC020= Znaczenie: depesza METAR, lotnisko Bydgoszcz, dzień 20, czas 12.20 UTC; wiatr: 240, prędkość15 KT, kierunek zmienia się pomiędzy 200 a 280 ; minimalna widzialność 8 km; słaby deszcz; zachmurzenie: 3-4/8 o podstawie 1000 stóp, 5-7/8 o podstawie 2500 stóp, 8/8 o podstawie 8000 stóp; T= +18 C, Td= +15 C; QNH= 983 hpa; Trend: okresowo widzialność 3 km przy umiarkowanym deszczu i zachmurzeniu 5-7/8 o podstawach 800 stóp i 8/8 o podstawach 2000 stóp. METAR EGGW 301220Z 30025G37KT 270V360 1200NE 6000S +SHSN SCT005 BKN010CB 03/M1 Q0999 RETS WS LDG RWY27 BECMG AT 1300 9999 NSW SCT015 BKN100= Znaczenie: depesza METAR; lotnisko Luton; dzień 20, czas 12.20 UTC; wiatr: 300, prędkość średnia 25 KT w porywach do 37 KT, kierunek zmienia się pomiędzy 270 a 360; widzialność: minimalna 1200m w kierunku płnwsch, maksymalna 6km w kierunku płd.; silny opad przelotny śniegu; zachmurzenie 5-7/8 przez CB o podstawie 1000 stóp; T= 3 C, Td= -1 C; QNH 999 hpa; burza w ciągu ostatniej godziny, uskok wiatru na ścieżce lądowania drogi startowej 27; Trend: o 13.00 UTC poprawa widzialności do 10 km lub więcej, brak istotnych zjawisk, chmury 3-4/8 1500 stóp, 5-7/8 10000 stóp. 18.3. SPECI. Depesza SPECI ma dokładnie taką samą postać jaką posiada depesza METAR, dlatego też nie będzie omawiana osobno. Jedyną różnicą między SPECI, a METAR-em jest czas i powód ich tworzenia i dystrybucji przez sieć wymiany danych meteorologicznych. METAR, jak już było powiedziane, jest tworzony oraz rozpowszechniany w systemie ciągłym 24/7 i o stałych godzinach (częstotliwość co 1 lub 0,5 godz.). Depesza SPECI natomiast, jest informacją specjalną, którą wysyła się pomiędzy głównymi terminami obserwacji warunków pogodowych na lotnisku. Warunkiem do jej stworzenia i dystrybucji jest znaczące pogorszenie warunków atmosferycznych lub ich znacząca poprawa. Dzięki temu, zainteresowany pogodą na danym lotnisku odbiorca/pilot nie musi czekać na najbardziej aktualną depeszę METAR, bo jeśli coś się dzieje szybko w pogodzie, to otrzyma te zmiany za pomocą depeszy SPECI. Odbiorcy/piloci nie muszą znać kryteriów określających konieczność tworzenia informacji specjalnych SPECI, bo to jest obowiązek meteorologa i obserwatora meteorologicznego na lotnisku. Jedyne, co muszą umieć piloci, to ją przeczytać ze zrozumieniem, co jest dość proste, jeśli uważnie przeczytałeś poprzednie 7 stron tego rozdziału. 18.4. TAF (Terminal Aerodrome Forecast). Depesza TAF podaje prognozę warunków atmosferycznych na lotnisku. Zwykle okres, którą ta prognoza obejmuje wynosi nie mniej niż 9 godzin i nie więcej niż 24 godziny. Te prognozy, które obejmują czas mniejszy od 12 godz. są opracowywane przez lotniskowe służby meteorologiczne co 3 godz., a te których okres ważności jest od 12 do 24 godz. tworzone są co 6 godz. Ogólną skróconą postać depeszy 8
TAF pokazuje Rys.18-2. W prognozach TAF zasadniczo stosuje się ten sam system kodowania informacji meteorologicznej jak w METAR-ach, z niewielkimi różnicami, które omówione są w następnym paragrafie. Czyli znowu, jeśli znasz symbolikę używaną w kluczu METAR, to będziesz mógł spokojnie odczytać i zrozumieć prognozę dla lotniska w postaci TAF-a. Rysunek 18-5. Skrócony format depeszy TAF. Rodzaj depeszy Identyfikator lotniska Dzień/Czas wydania prognozy Okres ważności prognozy (dzień, czas) Wiatr Widzialność pozioma (minimalna) Zjawiska TAF EPWA 161050Z 1610/1710 29010G25KT 1500 SHRA Chmury FEW005 SCT010CB BKN025 18.4.1. Najważniejsze różnice w symbolice pomiędzy depeszą TAF i METAR. Okres ważności prognozy: Pierwsze cztery cyfry oznaczają dzień miesiąca i godzinę początku okresu ważności prognozy następnie jest ukośnik a po nim następne cztery cyfry, określające dzień i godzinę końca okresu ważności prognozy (czas w UTC). Jeśli biuletyn zawiera depesze TAF dla jednego lub więcej lotnisk, to nazwa depeszy TAF zostaje zastąpiona na początku biuletynu przez FC lub FT, po których następuje dzień i czas opracowania, który dotyczy wszystkich depesz w biuletynie. Wtedy w poszczególnych depeszach nie pojawia się już dzień i czas opracowania, a bezpośrednio po czterocyfrowym identyfikatorze lotniska następuje okres ważności prognozy (dzień, okres ważności prognozy w UTC). Skrót FC oznacza, że prognozy obejmują okres mniejszy niż 12 godzin, a FT, że okres prognozy obejmuje okres powyżej 12 godzin, ale nie więcej niż 24 godziny. Widzialność: Tak samo jak w depeszy METAR, z tym, że jest to minimalna przewidywana wartość widzialności. Zjawiska: Jeżeli nie przewiduje się istotnych zjawisk, to grupa ta jest pomijana. Jeżeli grupa była używana, a w dalszej części prognozy pogoda staje się mało znacząca, to grupa zjawisk zostaje zastąpiona przez skrót NSW (No Significant Weather brak istotnych zjawisk). Chmury: Jeżeli prognozowane jest bezchmurne niebo, to grupa chmurowa zostaje zastąpiona przez skrót SKC (Sky Clear niebo bezchmurne). Jeśli nie można zastosować wyrażenia CAVOK i SKC, to wtedy używany jest skrót NSC (no significant cloud brak istotnych chmur). 18.4.2. Oznaczenia stosowane w prognozie TAF do określenia istotnych zmian warunków pogodowych. FM Jeśli w środku depeszy TAF pojawi się skrót FM (from od), za którym następuje czas w godzinach i minutach UTC, to oznacza początek odrębnej całościowej prognozy. Wszystkie warunki pogodowe podane przed znacznikiem FM, tracą swoją ważność. Przykład: FM1330 25020KT 2500 BKN030 Znaczenie: od 13.30 UTC wiatr 250, prędkość 20 KT, widzialność 2500 m, zachmurzenie 5-7/8 o podstawie 3000 stóp. BECMG Po skrócie BECMG, następuje spacja, a po niej osiem cyfr grupy czasowej wskazujących na początek i koniec spodziewanych stałych zmian warunków atmosferycznych. Zmiany te mogą 9
występować w regularnych lub nieregularnych odstępach czasowych w okresie prognozy. Zmiany pogody, nie rozpoczynają się przed czasem początku, ale kończą się w drugim czasie podanym jako koniec. Przykład: BECMG 1822/1901 1800 BR Znaczenie: W dniu 18 od godz. 22.00 UTC pojawi się stała zmiana warunków, która będzie trwała do dn. 19 bm. do godz. 01 widzialność 1800m przy zamgleniu TEMPO Po skrócie TEMPO, następuje spacja, a po niej osiem cyfr grupy czasowej wskazujących na początek i koniec spodziewanych zmian warunków atmosferycznych, które mają okresowy charakter, co oznacza, że mogą pojawiać się nieregularnie przez cały czas ważności prognozy. Zmiany pogody, które określa TEMPO powinny trwać mniej niż jedną godzinę w każdym przypadku, a całkowity czas ich występowania (suma czasów pojedynczych zmian) nie będzie dłuższy niż połowa czasu okresu ważności prognozy. PROB Skrót ten o oznacza prawdopodobieństwo (Probability) wystąpienia odmiennych warunków atmosferycznych. Wielkość ta podawana jest w procentach, ale stosuje się tylko wartości 30% lub 40%. Przykład 1: PROB40 0507 0800 FG BKN004 Znaczenie: 40% prawdopodobieństwa wystąpienia mgły pomiędzy godziną 5 i 7 czasu UTC, widzialność 800m zachmurzenie 5-7/8 o podstawie 400 stóp. Przykład 2: PROB30 TEMPO 1815/1817 1200 TSSHRA BKN010CB Znaczenie: dzień 18 bm. pomiędzy godz. 15 i 17 UTC, 30% prawdopodobieństwa wystąpienia burzy z opadem przelotnym deszczu, widzialność 1200 m, zachmurzenie 5-7/8 przez CB o podstawie 1000 stóp. 18.4.3. Inne skróty stosowane w depeszy TAF. COR jeśli po słowie TAF następuje COR (TAF COR), to oznacza to korektę prognozy TAF. AMD - jeśli po słowie TAF następuje AMD (TAF AMD), to oznacza to, że to jest poprawiona prognoza TAF. 18.4.4. Przykładowe prognozy TAF. TAF EPBY 290900Z 2910/2919 23010KT 9999 SCT010 BKN018 BECMG 1114 6000 RA BKN012 TEMPO 2914/2918 2000 RADZ OVC004 FM1800 30020G30KT 9999 SHRA BKN015CB= Znaczenie: 9-godziny TAF opracowany o godz. 9.00 UTC, dnia 29 bieżącego m-ca dla lotniska Bydgoszcz. Okres ważności prognozy od 10 UTC w dniu 29 bm. do 19 UTC w dn. 29 bm. Wiatr z kierunku 230 o średniej prędkości 10 KT. Widzialność 10 km lub więcej. Zachmurzenie 3-4/8 o podstawie 1000 stóp, druga warstwa 5-7/8 o podstawie 1800 stóp. Pomiędzy godziną 11 a 14 UTC pojawią się stałe zmiany warunków atmosferycznych - widzialność spadnie do 6km przy słabym opadzie deszczu i zachmurzeniu 5-7/8 o podstawie 1200 stóp. W terminie między 14 a 18 godz. UTC pojawią się krótkotrwałe zmiany: widzialność zmniejszy się do 2 km przy umiarkowanym deszczu i mżawce, zachmurzenie 8/8 o podstawie 400 stóp. Od godz.18 UTC, nastąpi kolejna stała zmiana pogody: wiatr będzie wiał z kierunku 300 ze średnią prędkością 20 KT, a w porywach będzie osiągał prędkość do 30 KT, widzialność wzrośnie do 10 km lub powyżej, przy słabym opadzie przelotnym deszczu i zachmurzeniu 5-7/8 przez CB o podstawie 1500 stóp. TAF EGGW 022300Z 0300/0324 13010KT 9000 BKN010 BECMG 0306/0308 SCT015 BKN020 PROB30 TEMPO 0308/0316 17025G40KT 4000 TSRA SCT010 BKN015CB BECMG 0318/0324 3000 BR SKC= 10
Znaczenie: 24-godzinny TAF opracowany o godz. 23 UTC, dnia 2 bieżącego m-ca dla lotniska Luton. Okres ważności prognozy od 00 UTC w dniu 3 bm. do 24 UTC w dniu 3 bm. Wiatr 130 o prędkości 10 KT, widzialność 9 km, zachmurzenie 5-7/8 o podstawie 1000 stóp. Pomiędzy godziną 6 i 8 UTC nastąpi stała zmiana warunków: zachmurzenie 3-4/8 o podstawie 1500 stóp i druga warstwa 5-7/8 o podstawie 2000 stóp. W terminie między 8 i 16 UTC, 30% prawdopodobieństwa wystąpienia krótkich zmian pogody: kierunek wiatru 170, prędkość 25 KT w porywach do 40 KT, widzialność 4 km przy burzy z deszczem, zachmurzenie 3-4/8 o podstawie 1000 stóp i 5-7/8 przez CB o podstawie 1500 stóp. Pomiędzy 18 i 24 UTC w dniu 3 bm. nastąpi kolejna stała zmiana warunków: widzialność zmniejszy się do 3 km przy zamgleniu i bezchmurnym niebie. 18.5. VOLMET. Jest to depesza METAR, transmitowana słownie drogą radiową na częstotliwości UKF. Język używany w tej transmisji radiowej, jest bardzo prosty i nieskomplikowany. Informacja o aktualnych warunkach atmosferycznych panujących na danym lotnisku podawana jest w następującej kolejności: 1. Prędkość wiatru przyziemnego; 2. Widzialność; 3. RVR (jeśli jest to konieczne); 4. Zjawiska; 5. Zachmurzenie; 6. Temperatura; 7. Temperatura Td; 8. QNH; 9. TREND (jeśli występuje), lub NOSIG; 10. SNOCLO wyrażenie to podawane słownie na końcu komunikatu oznacza, że lotnisko jest wyłączone z ruchu dla startów i lądowań z powodu śniegu na drogach startowych albo, gdy trwa oczyszczanie tych dróg. 18.6. Prognoza obszarowa GAMET. Prognoza obszarowa w postaci tekstu otwartego, przedstawiona z wykorzystaniem obowiązujących skrótów, przeznaczona dla lotów na małych wysokościach i dotycząca odpowiedniego rejonu informacji powietrznej lub jego części, opracowana przez biuro meteorologiczne wyznaczone przez zainteresowaną władzę meteorologiczną. Jest przekazywana do biur meteorologicznych sąsiednich rejonów informacji powietrznej, zgodnie z uzgodnieniami pomiędzy zainteresowanymi władzami meteorologicznymi. 18.6.1. Prognozy Gamet w Polsce opracowywane są dla poszczególnych sektorów FIS przez FIR Warszawa: A1- FIS Gdańsk, A2-FIS Poznań, A3-FIS Olsztyn, A4-FIS Okęcie, A5-FIS Kraków. 11
Rysunek 18-6. Rejony FIR w Polsce. Rysunek 18-7. Kody i skróty stosowane w depeszy GAMET. Rysunek 18-7. Kody i skróty stosowane w depeszy GAMET (cd). 12
13
Rysunek 18-7. Kody i skróty stosowane w depeszy GAMET (cd). 18.7. SIGMET. Informacje SIGMET wydawane są przez meteorologiczne biuro nadzoru i podają tekstem otwartym z użyciem obowiązujących skrótów, zwięzły opis określonych, występujących i/lub przewidywanych, istotnych zjawisk meteorologicznych, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo statków powietrznych, a także obraz tych zjawisk w czasie i przestrzeni. 14
18.7.1. Informacje SIGMET są anulowane, gdy w danym obszarze istotne zjawisko zanikło lub już nie oczekuje się jego wystąpienia. 18.7.2. Okres ważności depeszy SIGMET nie przekracza 4 godzin. W szczególnych przypadku informacji o pyłach wulkanicznych i cyklonach tropikalnych, okres ważności powinien być przedłużony do 6 godzin. 18.7.3. Depesze SIGMET powinny być wydawane nie wcześniej niż 4 godziny przed rozpoczęciem okresu ważności. SIGMET (Significant Meteorological Information istotne informacje meteorologiczne). Jest to pewnego rodzaju ostrzeżenie meteorologiczne o obserwowanych/występujących lub prognozowanych niebezpiecznych zjawiskach atmosferycznych dla lotnictwa. SIGMET może być opracowywany/wydawany na podstawie prognozowanych niebezpiecznych zjawisk jak też na podstawie meldunków załóg w czasie lotu (PIREP Pilot Report) W ICAO Annex 3 Appendix 6 wymienione są wszystkie okoliczności, kiedy informacja w postaci depeszy SIGMET musi być opracowana i opublikowana. Między innymi są to: 1. Burze ale tylko następujące typy: OBSC TS (słabo widoczne burze) EMBD TS (wbudowane burze) FRQ TS (częste burze) SQL TS (burze na linii szkwału) OBSC TSGR (słabo widoczne burze z gradem) EMBD TSGR (wbudowane burze z gradem) FRQ TSGR (częste burze z gradem) SQL TSGR (burze z gradem na linii szkwału) 2. Cyklony tropikalne (TC + nazwa) 3. Silna turbulencja (SEV TURB) 4. Silne oblodzenie lub deszcz marznący (SEV ICE lub FZRA) 5. Silne fale górskie (SEV MTW) 6. Silna burza pyłowa (HVY DS) 7. Silna burz piaskowa (HVY SS) 8. Popiół wulkaniczny (VA) 18.8. AIRMET. Informacja AIRMET wydawana jest przez meteorologiczne biuro nadzoru. Opracowywana jest dla warstwy poniżej FL100. Podawana jest tekstem otwartym z użyciem obowiązujących skrótów, zaobserwowanego i/lub przewidywanego wystąpienia określonych istotnych zjawisk atmosferycznych na trasie lotu, a które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo statków powietrznych w czasie wykonywania lotów na małych wysokościach. 18.8.1. Informacja AIRMET jest kasowana, jeśli dane zjawisko już nie występuje lub nie jest dłużej oczekiwane. 18.8.2. Okres ważności depeszy AIRMET nie powinien przekraczać 4 godzin. 15