Streszczenie wyników badań w ramach projektu: WROCŁAWSKA DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

Streszczenie wyników badań w ramach projektu: WROCŁAWSKA DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

Badania 2500 gospodarstw domowych Badania 5000 respondentów indywidualnych mieszkańców Wrocławia w wieku 15-64 lat

Zakres problemowy badań GD Struktura gospodarstwa domowego Aktywność zawodowa i edukacyjna członków gospodarstwa Sytuacja ekonomiczna i źródła utrzymania Warunki mieszkaniowe Wyposażenie i infrastruktura gospodarstwa domowego Identyfikacja sytuacji problemowych: ekonomicznych, zdrowotnych, patologii społecznych Udzielane wsparcie i kontakty z instytucjami Podejmowane działania dotyczące przystosowania gospodarstwa/mieszkania do potrzeb osób chorych, niedołężnych, starych itp.

Zakres problemowy badań - ID Stosunki rodzinne i role społeczne realizowane w rodzinie Realizacja funkcji wychowawczej i opiekuńczej w rodzinie (opinie i postawy) Aktywność ekonomiczna, edukacyjna i społeczna Stan zdrowia i stosunek do zdrowia (zachowania prozdrowotne) Więzi społeczne w przestrzeni miejskiej (rodzinne, sąsiedzkie, kręgi towarzysko-przyjacielskie) Budżet czasu wolnego i sposoby jego konsumpcji Konsumpcja i zachowania konsumpcyjne (potrzeby i sposoby ich zaspokajania) Korzystanie z instytucjonalnej oferty miasta Orientacje życiowe / profile psychospołeczne (zaufanie, aktywność, autorytaryzm, otwartość na zmiany, nastawienie na działania kolektywne-współpracę itp.) Strategie zachowań w sytuacjach problemowych (dotyczących zdrowia, finansów, bezpieczeństwa, ładu prawnego, funkcjonowania w świecie instytucji) Zaufanie społeczne Elementy jakości życia (ocena możliwości zaspokajania potrzeb, problemy w miejscu zamieszkania i pracy/nauki) Informacje o gospodarstwie (metrykowe: struktura gospodarstwa, warunki mieszkaniowe, występowanie sytuacji problemowych)

Wybrane wyniki badan zasadniczych

Gospodarstwo domowe Podstawowe informacje Liczba osób w GD Liczba osób Częstość Procent Procent skumulowany 1 553 22,1 22,1 2 763 30,5 52,6 3 646 25,8 78,5 4 402 16,1 94,6 5 100 4,0 98,6 6 26 1,0 99,6 7 7,3 99,9 9 2,1 100,0 10 1,0 100,0 Ogółem 2500 100,0 Średnia liczba osób w GD = 2,5 większe gospodarstwa domowe występowały najczęściej w peryferyjnie usytuowanych częściach miasta

status mieszkania Gospodarstwo domowe Rodzaj zajmowanego mieszkania n=2458 mieszkanie "u rodziny" 1,6 mieszkanie pokój wynajmowane od innych 12,3 mieszkanie zakładowe / służbowe 0,8 mieszkanie komunalne / kwaterunkowe 16 mieszkanie spółdzielcze lokatorskie / TBS 3,7 mieszkanie własnościowe spółdzielcze 16,4 mieszkanie własnościowe pełna własność 37,1 własny dom część/ domu szeregówka, bliźniak itp 12 procent 0 5 10 15 20 25 30 35 40

Gospodarstwo domowe Kondycja ekonomiczna GD Średni miesięczny budżet, jakim dysponują objęte badaniem gospodarstwa wynosił nieco ponad 3700 złotych. Bez uwzględnienia 5% najwyższych i najniższych dochodów dochód wyniósł 3289 złotych. (me=3000zł) W co dwudziestym gospodarstwie dochód był nie większy niż 876 złotych, Co dziesiąte GD deklarowało dochody nie większe niż 1200 złotych Nie mniej niż ¼ gospodarstw uzyskiwała dochody na poziomie przynajmniej 4500 złotych, 10% najlepiej uposażonych przyznawało się do dochodów nie mniejszych niż 6000 złotych. Bez oszczędności żyje 42% GD

Gospodarstwo domowe Problemy finansowe GD Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się, że w gospodarstwie zabrakło pieniędzy na: tak, mamy z tym stale problemy tak, zdarza się dość często tak, zdarza się od czasu do czasu tak, jeden, dwa razy nie, nigdy N czynsz i opłaty związane z mieszkaniem 2,3 1,9 4,5 6,2 85,1 2479 żywność 1,2 1,2 3,1 2,6 91,9 2480 wydatki związane z leczeniem 1,0 2,0 3,4 2,7 90,9 2428 edukację 0,4 0,4 1,9 1,8 95,3 2225 odzież, obuwie 1,5 1,7 4,8 3,9 88,1 2461 środki czystości i higieny osobistej 1,0 1,3 1,8 1,5 94,5 2471 wydatki z wiązane z kulturą i rozrywką 2,8 3,0 7,4 4,0 82,9 2392 spłatę kredytów konsumpcyjnych 0,9 1,1 1,7 3,5 92,7 2177 Gospodarstwa mogły wskazywać na wiele problemów finansowych

Gospodarstwo domowe Bezrobocie w gospodarstwie domowym Bezrobotni szukający pracy obecni byli w 7% gospodarstw, nie szukający pracy w 2% a osoby niepracujące, zajmujące się domem w 5%. Gospodarstw, których dotyczy problem bezrobocia i wyłączenia z aktywności ekonomicznej w próbie było w sumie 355, co stanowi 14% ogółu. Tzn. gospodarstwa domowe z osobami szukających pracy, ale też nie szukających pracy oraz osoby zajmujące się domem. wliczając także ich kombinacje (np. osoba poszukująca pracy + osoba zajmująca się domem).

Gospodarstwo domowe Osoby niepełnosprawne w GD W badaniu GD zidentyfikowano 197 osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych, które mają problemy zdrowotne trwające dłużej niż pół roku i z tego powodu nie mogą w pełni wykonywać pewnych czynności w pracy, w szkole, prowadzeniu domu, czynności higienicznych, samoobsługi itp. Mieszkali oni w 177 objętych badaniem gospodarstwach (7%) w 20 GD były po dwie osoby niepełnosprawne. W interesującej nas tu kategorii osób 61 z nich miało 65 lat i więcej. Dzieci i młodzieży do lat 18 było wśród osób niepełnosprawnych 12 osób. W sumie 37% ogółu niepełnosprawnych, niezależnie od stopnia niepełnosprawności wymagało mniejszej lub większej pomocy i opieki ze strony innych członków ich rodzin. Obecność osób niepełnosprawnych w gospodarstwie domowym bardzo czytelnie wpływa na ich kondycję ekonomiczną. Odsetki gospodarstw żyjących bardzo skromnie i biednych były znacznie wyższe (łącznie 41% tej kategorii gospodarstw) niż pozostałych gospodarstwach.

Gospodarstwo domowe Skala wykluczenia społecznego GD wymiar ekonomiczny Nie brakuje pieniędzy na: (odsetek odpowiedzi tak ) dzieci w gospodarstwie osoby bezrobotne w gospodarstwie osoby niepełnosprawne w gospodarstwie NIE TAK NIE TAK NIE TAK czynsz i opłaty związane z mieszkaniem 88,40% 84,30% 89,50% 72,40% 87,9% 76,6% żywnośd 94,20% 94,40% 95,50% 86,50% 94,7% 87,3% wydatki związane z leczeniem 91,20% 91,40% 93,40% 77,90% 92,2% 77,8% edukację 85,20% 93,50% 88,90% 80,10% 88,4% 77,2% odzież, obuwie 90,40% 87,90% 91,70% 76,70% 90,3% 80,4% środki czystości i higieny osobistej 96,60% 96,40% 97,70% 89,30% 96,7% 93,7% wydatki z wiązane z kulturą i rozrywką 81,50% 82,90% 83,90% 69,30% 82,7% 70,9% spłatę kredytów konsumpcyjnych 82,50% 85,70% 84,70% 75,20% 83,8% 77,8% Ogółem (N) 1706 713 2093 326 2261 158

Gospodarstwo domowe Skala obciążeń problemami społecznymi Rodzaj problemów społecznych w obrębie GD liczba gospodarst w udział w próbie (% przypadków) gospodarstwa z osobami w wieku 65 i więcej lat 290 11,6* gospodarstwa z 3 i więcej dziećmi na utrzymaniu 74 3 gospodarstwa dzielące mieszkania z innymi lub mieszkające u rodziny gospodarstwa w których stale lub często brakuje pieniędzy na zaspokojenie potrzeb egzystencjalnych gospodarstwa z osobami niepełnosprawnymi i wymagającymi opieki gospodarstwa z osobami bezrobotnymi poszukującymi pracy lub na zasiłkach przedemerytalnych gospodarstwa mające problemy uzależnieniami członków GD gospodarstwa z osobami mającymi problemy prawne o charakterze karnym OGÓŁEM (N) 2500 325 13 151 6 177 7,1 185 7,4 157 6,3 52 2,1 *wskaźnik nie uwzględnia GD wyłącznie z osobami w wieku powyżej 65 r.ż.

Gospodarstwo domowe Korzystanie ze wsparcia instytucjonalnego N nie korzystały (%) korzystały (%) Gospodarstwa ogółem 2500 89,4 10,6 w tym: rodziny z dziećmi na utrzymaniu 741 85,7 14,3 gospodarstwa z biernymi zawodowo gospodarstwa z niepełnosprawnymi 425 71,8 28,2 177 67,2 32,8 Niektóre gospodarstwa kontaktowały się z wieloma instytucjami, ale znakomita większość 194 gospodarstwa, czyli 73% pozostających w kontaktach z tym zewnętrznym otoczeniem, kontaktowała się tylko z jedną instytucją. Z dwoma podmiotami kontaktowało się kolejnych 56 gospodarstw. Tylko 16 gospodarstw kontaktowało się z trzema i więcej podmiotami.

Gospodarstwo domowe Korzystanie z form pomocy przez członków gospodarstw domowych. Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy ktokolwiek z członków P. gospodarstwa domowego korzystał z: nie korzysta (%) Korzysta (%) potrzeba korzystania (%) Ogółem (N) zajęd w lokalnym domu kultury 96,5 3,5 7,0 2495 pomocy w formie opieki bytowej (pomoc w codziennym życiu) dla niepełnosprawnych, niedołężnych itp. 99,6 0,4 2,3 2497 posiłków 98,7 1,3 2,9 2495 pobytu w mieszkaniu chronionym 99,9 0,1 1,1 2496 pomocy prawnej adwokata, radcy, notariusza 96,2 3,8 4,7 2494 pomocy psychologicznej 98,8 1,2 z pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego (ale nie z Urzędu Pracy) szkoleo zawodowych lub przekwalifikowania (ale nie z Urzędu Pracy) 3,3 2494 97,8 2,2 4,3 2496 97,7 2,3 4,6 2497 kredytów, pożyczek (także poza bankowych) 89,0 11,0 9,4 2494 pomocy w formie materialnej, rzeczowej (żywnośd, odzież, różne sprzęty do gospodarstwa, wyprawka szkolna itp.) 98,9 1,1 4,1 2497 zajęd pozalekcyjnych dla dzieci 93,4 6,6 13,9 (n=1151)* 2496 pomocy w załatwianiu spraw urzędowych 98,6 1,4 3,4 2496 wsparcia finansowego (zapomóg, zasiłków) 96,5 3,5 7,7 2497 *Wyłącznie dla GD z dziećmi uczącymi się do 24 r.ż.

Gospodarstwo domowe Czy istnieje potrzeba korzystania z takich form wsparcia jak: brak potrzeby korzystani a (%) potrzeba korzystania (%) Ogółem (N) zajęcia w lokalnym domu kultury 93,0 7,0 2479 pomoc w formie opieki bytowej (pomoc w codziennym życiu) dla niepełnosprawnych, niedołężnych itp. 97,7 2,3 2491 posiłki 97,1 2,9 2492 pobyt w mieszkaniu chronionym 98,9 1,1 2490 pomoc prawna adwokata, radcy, notariusza 95,3 4,7 2491 pomoc psychologiczna 96,7 3,3 2486 pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe (ale nie z Urzędu Pracy) szkolenia zawodowe lub przekwalifikowanie (ale nie Urzędu Pracy) 95,7 4,3 2488 95,4 4,6 2487 kredyty, pożyczki (także poza bankowe) 90,6 9,4 2469 pomoc w formie materialnej, rzeczowej (żywność, odzież, różne sprzęty do gospodarstwa, wyprawka szkolna itp.) 95,9 4,1 2488 zajęcia pozalekcyjne dla dzieci* 86,1 13,9 1151 pomoc w załatwianiu spraw urzędowych 96,6 3,4 2489 wsparcie finansowe (zapomogi, zasiłki) 92,3 7,7 2489 *Wyłącznie dla GD z dziećmi uczącymi się do 24 r.ż.

Respondenci indywidualni Kto powinien ponosić koszty opieki nad Opieka nad osobami: Najbliższa rodzina Instytucje państwowe i publiczne/opieka społeczna Sami zainteresowani starszymi 44,6 25,3 27,3 niepełnosprawnymi 30 50,4 15,7 obłożnie chorymi 28 54,9 13,7

Respondenci indywidualni Opinie o obowiązkach dorosłych dzieci wobec rodziców w podeszłym wieku Jakie obowiązki powinny mied dorosłe dzieci w stosunku do swych rodziców w podeszłym wieku? Nie Tak* Tak** Żadnych 97,0% 3,0% opiekowad się i pielęgnowad w czasie choroby 11,0% 89,0% pomagad w bieżącym prowadzeniu gospodarstwa domowego 41,1% 58,9% pomagad robieniu większych zakupów 25,1% 74,9% wspierad finansowo rodziców 44,1% 55,9% mieszkad z nimi, by nie czuli się samotni 80,4% 19,6% sfinansowad ich pobyt w domu opieki społecznej 63,2% 36,8% załatwiad różne sprawy w urzędach, instytucjach 25,6% 74,4% zapewniad towarzystwo, odwiedzad, rozmawiad o różnych sprawach 17,4% 82,6% 19% 72% 42% 67% 26% 20% 14% 64% 30% *Pominięto odpowiedzi trudno powiedzieć. Pytano respondentów posiadających dzieci **Dane porównawcze z badań rodzin zastępczych n=270

Respondenci indywidualni Relacje rodzice - szkoła Czy gdyby istniała taka możliwość to chciał(a)by się P. bardziej zaangażować w różne sprawy szkoły, do której uczęszczają P. dzieci? zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 % Na pytanie to odpowiedziało 580 osób z 697 respondentów posiadających dzieci w wieku szkolnym, ale aż 16.7% pytanych rodziców uchyliło się od odpowiedzi. Deklaratywnego potwierdzenia gotowości współpracy ze szkołą udzieliło 42% respondentów, ale tylko 12% wskazało odpowiedź zdecydowanie tak.

Respondenci indywidualni Dysfunkcje przestrzeni publicznej w miejscu zamieszkania Proszę powiedzieć, jakie są największe problemy, uciążliwości przeszkadzające P. w miejscu zamieszkania: Procent (nie sumuje się do 100) Ogółem (N) lokacja osiedla w przestrzeni miejskiej 7,64 382 dysfunkcje zbiorowej komunikacji publicznej 7,3 365 czystość i estetyka 16,56 828 bezpieczeństwo 4,28 214 dysfunkcje systemu drogowego 30,26 1513 kwestie ekologiczne 19,02 951 niedostatki infrastruktury wyposażenia osiedla / budynku 15,72 786 dostęp do infrastruktury społecznej 0,88 44 dostęp do systemu konsumpcji zbiorowej (systemu usług, okazji) 3,44 172 problemy społeczne 20,34 1017 inne 12 600 nie ma problemów/uciążliwości 18,2 910

Respondenci indywidualni Intensywność stylu życia 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Wartości średnie na skali częstości praktyk: 0 wcale; 5- min. raz w tygodniu

Respondenci indywidualni Programy profilaktyczne zdrowia publicznego programy profilaktyczne dotyczące zdrowia, organizowane dla mieszkańców Wrocławia Wczesnego wykrywania wad i schorzeń narządu wzroku i słuchu Czy słyszał/a, wiedział/a P Czy uczestniczył/a nie tak nie tak 70% 30% 98% 2% Profilaktyki wad postawy u dzieci i młodzieży 63% 37% 98% 2% wczesnego wykrywania chorób nowotworowych u dzieci młodzieży profilaktyki chorób nowotworowych (np. raka piersi, raka skóry) 69% 31% 100% 0% 44% 56% 91% 9% profilaktyki chorób sercowo - naczyniowych 62% 38% 96% 4% dla chorych na cukrzycę i schorzenia metaboliczne 70% 30% 98% 2% dla uzależnionych od palenia tytoniu 64% 36% 99% 1% zdrowego żywienia, profilaktyki otyłości, osteoporozy i narządów ruchu świadomego rodzicielstwa, naturalnego karmienia piersią poprawy jakości życia osób chorych przewlekle i nieuleczalnie (pomoc w opiece, poradnictwo dla rodzin, opieka paliatywna) 68% 32% 97% 3% 76% 24% 99% 1% 81% 19% 99% 1% promocji zdrowia psychicznego 80% 20% 99% 1% białe niedziele 67% 33% 98% 2%

Respondenci indywidualni Bierni zawodowo i poszukujący pracy Liczba biernych zawodowo 1135 osób (23,4% osóbw wieku 19-64 lata) Liczba osób poszukujących pracy w ostatnim roku 185 (3,8% spośród osób w wieku 19-64 lata)) Okres pozostawania bez pracy N=1134 0 5 10 15 20 25 30 35 poniżej jednego roku 12,2 rok 12,1 od dw óch do trzech lat 17,1 od czterech do ośmiu lat 31 ponad osiem lat 27,7 procent

Respondenci indywidualni Aktywność społeczna Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy brał/a P. udział w takich działaniach jak: nie tak Razem (N) manifestacja / protest 98,7% 1,3% 4988 strajk 99,5%,5% 4989 zebranie w jakiejś publicznej sprawie 96,7% 3,3% 4982 petycja 94,2% 5,8% 4984 przekazanie jakiejś informacji do mediów 98,2% 1,8% 4988 przekazanie jakiejś informacji do urzędu, instytucji wspólne aktywne, "społeczne" działania sąsiadów, znajomych, / w miejscu pracy/ organizowanie pomocy innym potrzebującym ludziom (załatwienie czegoś, zbiórka odzieży itp.) 96,8% 3,2% 4989 94,9% 5,1% 4987 91,6% 8,4% 4986 honorowe oddanie krwi 91,7% 8,3% 4987 wpłata pieniędzy dla organizacji społecznych (bez 1% w PIT) 83,0% 17,0% 4981

Respondenci indywidualni Poczucie bezpieczeństwa Czy generalnie rzecz biorąc czuje się P. bezpieczna/ bezpieczny: w swoim mieszkaniu / domu w dzień w swoim mieszkaniu / domu w nocy nie raczej nie trochę tak, trochę nie raczej tak tak Ogółem (N) 0,4% 0,7% 3,3% 15,1% 80,5% 4987 1,1% 1,4% 5,4% 19,8% 72,2% 4975 na swojej ulicy / osiedlu w dzień 0,8% 1,5% 6,3% 22,4% 69,0% 4985 na swojej ulicy / osiedlu w nocy 6,5% 11,3% 18,3% 26,7% 37,2% 4853 w centrum Wrocławia w dzień 0,6% 1,2% 8,8% 25,3% 64,0% 4907 w centrum Wrocławia w nocy 8,6% 15,1% 24,8% 25,8% 25,6% 4531 w innych częściach Wrocławia w dzień w innych częściach Wrocławia w nocy w parkach, na skwerach w dzień 1,1% 3,3% 14,9% 30,3% 50,4% 4735 17,1% 26,0% 27,6% 16,3% 13,0% 4290 1,8% 4,0% 16,1% 29,9% 48,2% 4902 w parkach, na skwerach w nocy 37,5% 24,0% 18,0% 11,0% 9,4% 4438

Respondenci indywidualni Uogólniony poziom poczucia bezpieczeństwa Obszary aktywności poziom bezpieczeństwa [1] własne mieszkanie / dom dzień noc 3,75 3,61 swoja ulica / osiedle 3,57 2,77 centrum Wrocławia 3,51 2,45 inne części Wrocławia 3,26 1,82 parki, skwery 3,19 1,31 [1] Maksymalna wartość jest równa 4, minimalna 0.

Projekt WROCŁAWSKA DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego www.diagnoza.um.wroc.pl