RAFAŁ KASTERSKI WYKORZYSTANIE METODY PUNKTÓW FUNKCYJNYCH W UMOWACH NA WDROŻENIE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH

POJĘCIE WDROŻENIA OKIEM PRAWNIKA 2 Pojęcie wdrożenia systemu IT nie występuje w regulacjach prawnych; W ramach wdrożenia zwykle dochodzi do realizacji szeregu zadań, mogących być przedmiotem różnych umów: analiza przedwdrożeniowa development instalacja i uruchomienie rozwiązania udzielenie licencji / przeniesienie praw autorskich serwis

CO WCHODZI W ZAKRES WDROŻENIA 3 W ramach wdrożenia wykonawca wykonuje świadczenia typowe dla: umowy o dzieło umowy o świadczenie usług INSTALACJA, KONFIGURACJA SZKOLENIA umowy prawnoautorskiej czasem umowy sprzedaży WYKONANIE OPROGRAMOWANIA DOSTAWA SPRZĘTU, OPROGRAMOWANIA COTS

W UMOWACH UTRZYMANIOWYCH TEŻ BYWA UKRYTE WDROŻENIE 4 Mały i duży rozwój jako element umów utrzymaniowych Mały rozwój Drobne modyfikacje, Realizacja na podstawie zlecenia (czasem mało sformalizowanego) Kwalifikowany często jako usługa, Wynagrodzenie ryczałtowe lub w oparciu o r/h Duży rozwój Większe zmiany w systemie, Realizacja na podstawie zamówienia zbliżającego się do odrębnej umowy Realizacja w drodzę odrębnego projektu Wynagrodzenie w oparciu o szacunek pracochłonności lub złożoności

PODSTAWA FORMALNA WDROŻENIA 5 Umowa wdrożeniowa; Umowa ramowa i umowy (zamówienia) wykonawcze; umowa ramowa z k.c. to nie to samo co umowa ramowa z PZP Komponent rozwojowy umowy utrzymaniowej;

RÓŻNE MODELE WYNAGRODZENIA 6 Modelowo wyróżniamy dwa sposoby ustalania wynagrodzenia z tytułu wykonania przedmiotu umowy: wynagrodzenie ryczałtowe (fixed price) istotą jest określenie tego wynagrodzenia z góry, niezależnie od rzeczywistego rozmiaru lub kosztu prac. RYZYKO PO STRONIE WYKONAWCY ALE MOŻNA JE WLICZYĆ W CENĘ wynagrodzenie kosztorysowe (T&M) wynagrodzenie opierające się na przewidywaniach dotyczących zakresu prac oraz kosztów ich wykonania, które nie są ostateczne i mogą ulec zmianie Problem pojawia się w przypadku konieczności wykonania prac dodatkowych, nieujętych w kosztorysie.

RÓŻNE MODELE WYNAGRODZENIA 7 W umowach IT stosowane są różne modele wynagrodzenia wykonawcy: umowa o dzieło wynagrodzenie ryczałtowe, kosztorysowe; umowa o świadczenie usług wynagrodzenie ryczałtowe, kosztorysowe w oparciu o pracochłonność; umowa licencyjna zwykle wynagrodzenie ryczałtowe umowa sprzedaży cena (ryczałt)

RÓŻNE MODELE WYNAGRODZENIA 8 Konsekwencje wyboru modelu wynagrodzenia Określony w umowie zakres i cena - cena ryczałtowa Wykonawca chciałby zrobić jak najmniej w ramach budżetu. Zamawiający chciałby dostać jak najwięcej, ryzyko obciąża Wykonawcę, zwykle jednak jest wliczone w cenę, UWAGA: wynagrodzenie oparte na ustalonym z góry nakładzie pracy, bez możliwości korekty, też ma charakter ryczałtowy Zakres umowy płynny, wynagrodzenie w formule time&material zakres prac, cena i termin wykonania niesprecyzowane, ryzyko obciąża głównie Zamawiającego, sukces wymaga dojrzałości obu stron.

RÓŻNE MODELE WYNAGRODZENIA 9 wynagrodzenie kosztorysowe typowy przykład: kosztorysowanie w oparciu o normatywy budowlane; Katalog Nakładów Rzeczowych

RÓŻNE MODELE WYNAGRODZENIA 10 wynagrodzenie kosztorysowe typowy przykład: kosztorysowanie w oparciu o normatywy budowlane Domy budujemy od kilku tysięcy lat, branża zdobyła pewne doświadczenia ;) Próby kosztorysowania w IT w oparciu o złożoność oprogramowania.

USTALANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA I CENY 11 PODSUMOWUJĄC: Ryczałt (wyrażony kwotowo lub jako równowartość pracochłonności brak możliwości weryfikacji przez Zamawiającego Kosztorysowanie w oparciu o pracochłonność ograniczone możliwości weryfikacji Kosztorysowanie w oparciu o pomiar złożoności oprogramowania możliwa weryfikacja

TRYBY POSTĘPOWANIA NA WYBÓR WYKONAWCY 12 Zamawiający niepubliczny regulacja wewnętrzna (o ile istnieje) oraz przepisy k.c. Procedura otwarta (przetarg publiczny), Procedura ograniczona; Zamawiający publiczny - Prawo Zamówień Publicznych W trybie zamówień publicznych Konkurencyjne (przetarg nieograniczony, ograniczony) Niekonkurencyjne (wolna ręka, negocjacje bez ogłoszenia) Poza PZP (zamówienia podprogowe, wyłączone, zamawiający wyłączeni z PZP) W oparciu o regulamin zamówień WSZYSTKIE DROGI PROWADZĄ DO NEGOCJACJI

ZAMÓWIENIA POZA PZP 13 Warunki określa organizator, decyduje o procedurze otwartej lub ograniczonej; Swoboda negocjacji z wykonawcami; (Względna) swoboda unieważnienia postępowania; Umowa na czas oznaczony lub nie; Swoboda zmiany umowy - ograniczona wolą stron.

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE 14 Prymat trybów konkurencyjnych, głównie przetargu Niezachowanie trybu może powodować nieważność umowy Procedury niepubliczne i negocjacyjne ściśle reglamentowane Umowy o charakterze adhezyjnym, Znaczne lub nieograniczone ryzyko po stronie wykonawcy, równoważone ceną brak możliwości negocjacyjnego dojścia do kompromisu, Konieczność precyzyjnego opisu przedmiotu zamówienia, Konieczność oszacowania wartości zamówienia, Ograniczony horyzont czasowy (3 lata), Ograniczona wartość umowy, Ścisła reglamentacja dokonywania zmian w umowie, Rygoryzm w dochodzeniu kar umownych.

MODEL WDROŻENIA 15 Iteracyjno-kaskadowy (waterfall); popularny w relacjach z zamawiającym typowy dla zamówień publicznych; Iteracyjno-przyrostowy (agile); popularny jako wewnętrzna metoda prowadzenia projektów przez wykonawców mniej typowy jako podstawa relacji z zamawiającym, zupełnie wyjątkowy w zamówieniach publicznych,

MODEL KASKADOWY 16 Typowe fazy wdrożenia: Planowanie systemu (w tym specyfikacja wymagań). ZWYKLE W TYM MIEJSCU NASTĘPUJE WYBÓR WYKONAWCY Analiza systemowa (w tym analiza i uszczegółowienie wymagań). Projekt systemu (poszczególnych struktur itp.). Implementacja (wytworzenie kodu). Testowanie (poszczególnych elementów systemu oraz elementów połączonych w całość). Start produkcyjny Pielęgnacja powstałego systemu.

PODSTAWA OSZACOWANIA ZŁOŻONOŚCI: 17 Istniejąca już wcześniej dokumentacja analityczna (np. wytworzona w ramach studium wykonalności), Dokumentacja analityczna stworzona przez Zamawiającego na potrzeby OPZ (wymagany odpowiedni nakład pracy oraz zasób kompetencji), Dokumentacja analityczna wykonana przez Wykonawcę w ramach realizacji zamówienia (kompetencje po stronie Zamawiającego tak samo potrzebne, za pracę Wykonawcy trzeba zapłacić).

USTALANIE ZŁOŻONOŚCI WARIANT 1 18 Zakres funkcjonalny określony przez wymagania i zwymiarowany w punktach funkcyjnych (FP) przez Zamawiającego Analiza niezbędna do oszacowania złożoności - po stronie Zamawiającego Szacowanie po stronie Zamawiajacego WYBÓR WYKONAWCY I ZAWARCIE UMOWY - WYKONAWCY KONKURUJĄ CENĄ FP Szacowanie może być powtarzane w toku wdrożenia w oparciu o pogłębioną analizę i projektowanie Szacowanie jest weryfikowane wymiarowaniem już po wytworzeniu systemu. Dodatkowo zwymiarowane zostają wszystkie zmiany związane ze zmianą zakresu systemu KLUCZOWA WIARYGODNOŚĆ SZACOWANIA! ZALETA możliwość wprowadzania zmian w zakresie funkcjonalnym CENA ZA FAKTYCZNĄ ZŁOŻONOŚĆ WADY wymóg szczegółowej analizy już na etapie opracowania OPZ; ryzyko sporów na tle uszczegółowienia wstępnej analizy tendencja wykonawców by uszczegółowienia traktować jako nowe wymagania; problem różnic pomiędzy szacowaniem a wymiarowaniem - Umowa musi przewidywać korektę FP, co w PZP może być niełatwe.

USTALANIE ZŁOŻONOŚCI WARIANT 2 19 Zakres funkcjonalny systemu określony przez wymagania Zamawiającego i zwymiarowany w FP przez Wykonawcę po zawarciu umowy Analiza wstępna po stronie Zamawiającego ograniczona do przedstawienia wymagań funkcjonalnych i pozafunkcjonalnych ZAWARCIE UMOWY Wymiarowanie następuje po wytworzeniu systemu ZALETA BRAK PUNKTU ODNIESIENIA WADY brak konieczności rozbudowanych prac analitycznych po stronie Zamawiającego przeniesienie odpowiedzialności za wymiarowanie na Wykonawcę może spowodować brak spójności szacowania z wykonywanym dla innych systemów, gdy wymiarowanie przestaje być kontraktem, pojawia się pytanie, czy jest wiarygodne i w ogóle potrzebne

USTALANIE ZŁOŻONOŚCI WARIANT 3 20 Zamówienie określonej puli FP Zamówienie na określoną pulę FP Analiza wymagań ZAWARCIE UMOWY KTO ZA TO PŁACI? Szacowanie wstępne Zawarcie umowy wykonawczej, udzielenie zlecenia, CENA ZA FAKTYCZNĄ ZŁOŻONOŚĆ Wymiarowanie ZALETA funkcjonalność nie jest przedmiotem umowy, może być więc swobodnie modyfikowana; Ten model bywa wykorzystywany w umowach ramowych oraz umowach utrzymaniowych przy zamawianiu puli FP na potrzeby rozwoju. WADY (możliwe do ograniczenia w umowie) Wykonawca jest zainteresowany wysoką złożonością wdrażanych funkcjonalności Wykonawca nie ponosi odpowiedzialności za osiągnięcie określonej złożoności, możliwe spory i impas przy uzgadnianiu docelowego zakresu funkcjonalnego

ZAGADNIENIA PRAKTYCZNE (1) 21 Rozliczanie się w oparciu o złożoność oprogramowania wymaga dojrzałości i kompetencji po stronie wykonawcy i zamawiającego Czy można stosować FP do wyrażania ceny sprzętu i usług? Przydatne jest określenie w umowie struktury punktu funkcyjnego oraz zasad jego szacowania dla potrzeb kontraktu (odesłanie do standardów oraz ich uszczegółowień, podręczników ). Ryzyka wynikające ze stosowania współczynników korygujących

ZAGADNIENIA PRAKTYCZNE (2) 22 Co ma być przedmiotem umowy pomiędzy wykonawcą a zamawiającym? zakup puli FP (typowe dla rozwoju w ramach umów ramowych lub stanowiących komponent umowy utrzymaniowej), wykonawcy konkurują ceną FP nie znając przedmiotu prac, które będą wykonywać wykonanie prac o określonej z góry złożoności wyrażonej w FP, wykonawcy wskazują cenę FP oraz całego systemu znając rzeczywisty przedmiot i zakres projektu wykonanie systemu, którego złożoność zostanie ustalona w toku projektu opis przedmiotu zamówienia może okazać się niewystarczający do oszacowania ceny FP; ryzyka po obu stronach wydają się tu największe. W przypadku kontraktowania określonej złożoności: po stronie Zamawiającego leży jej oszacowanie i odpowiedzialność za jego wynik. należy przewidzieć mechanizm korygowania skutków błędów oszacowania Ryzyka związane z szacowaniem złożoności już po podpisaniu kontraktu

23 dziękuję za uwagę RAFAŁ KASTERSKI kasterski@azkp.com.pl