ZARZĄDZENIE NR 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji Na podstawie art.5 ust.1 i art.7 ust.1 oraz w związku z art.5 ust.3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji zarządza się, co następuje: Rozdział 1. Przepisy ogólne 1 Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają: 1) przełożony" każdy policjant lub pracownik Policji uprawniony z tytułu zajmowanego sta nowiska albo na podstawie odrębnego przepisu lub poważnienia do kierowania przebiegiem służby lub pracy innego policjanta albo pracownika Policji, 2) podwładny" każdy policjant lub pracownik Policji zobowiązany z tytułu zajmowanego st anowiska lub na podstawie odrębnego przepisu lub decyzji uprawnionego organu do podporządkowania się w trakcie pełnienia służby lub wykonywania pracy zarządzeniom,rozkazom i poleceniom przełożonego, 1 / 17
3) jednostka organizacyjna" komenda, komisariat lub posterunek Policji,szkoła policyjna, a także biuro lub równorzędna struktura w Komendzie Głównej Policji, 4) komórka organizacyjna" wyodrębniona struktura w jednostce organizacyjnej, 5) droga służbowa" obowiązek przekazywania przez podwładnego informacji lub sporząd zonego dokumentu wyłącznie bezpośredniemu przełożonemu, a w wypadku, gdy informacja lub dokument jest skierowany do wyższego przełożonego albo poza Policję wyłącznie za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego, 6) organizacja hierarchiczna" stan wewnętrznego zorganizowania Policji w systemie podp orządkowania, a także wzajemnych uprawnień i obowiązków organów Policji oraz policjantów i pracowników Policji. 2 Funkcjonowanie organizacji hierarchicznej polega na: 1) przestrzeganiu określonej ustawami i przepisami wykonawczymi do ustaw właściwości terytorialnej i rzeczowej organów Policji 2) przestrzeganiu określonej przepisami prawa policyjnego zasad podejmowania decyzji i wydawania poleceń niezbędnych do wykonania zadań Policji, 3) stosowaniu określonych w niniejszym zarządzeniu sposobów i metod wykonywania zadań Policji, 2 / 17
4) stosowaniu się do określonych w niniejszym zarządzeniu zasad postępowania, wynikających ze starszeństwa stopni policyjnych. 3 Organizacja hierarchiczna w Policji ma na celu zapewnienie: 1) jednolitości, sprawności, szybkości, ekonomiczności i efektywności czynności służbowych, 2) zdolności struktur organizacyjnych Policji do działań uporządkowanych, 3) ustalenia odpowiedzialności indywidualnej w przypadku naruszenia prawa, bezczynności pomimo obowiązku działania albo wykonania zadań służbowych w sposób profesjonalnie wadliwy. 4 1. W razie wystąpienia trudności związanych z ustaleniem obowiązku właściwego działania lub uprawnienia przełożonego do nakazania określonego działania albo z wyborem odpowiedniego sposobu postępowania, należy kierować się przede wszystkim treścią obowiązującego prawa, a w szczególności: 1) przepisami ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji ( Dz.U. Nr 30, poz. 179 z póź. zm. ) w przypadku policjantów, 2) przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31,poz. 214 z póź. zm.) w przypadku pracowników Policji 3 / 17
zatrudnionych na podstawie mianowania, 3) przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141 z póź. zm.) w przypadku pracowników Policji zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, 4) odpowiednimi w danej sytuacji przepisami wykonawczymi do ustaw wymienionych w pkt 1-3 Rozdział 2 Przełożeni 5 Wykonywanie czynności przełożonego polega na: 1) kierowaniu przebiegiem służby lub pracy podwładnych poprzez osobiste podejmowanie decyzji rozstrzygających zasadnicze problemy wynikłe w załatwianych sprawach albo poprzez stosowanie form nadzoru zapewniających bieżącą informację o stanie tych spraw, jeżeli osobisty wgląd, z uwagi na rodzaj sprawy, jest utrudniony lub niecelowy, 2) tworzeniu warunków do sprawnej i efektywnej realizacji zadań służbowych przez podwładnych, a mianowicie: a) przydzielaniu niezbędnych środków technicznych lub materiałowych, 4 / 17
b) umożliwieniu dostępu do informacji w zakresie wynikającym z rodzaju zadania służbowego, c) wyznaczeniu terminu realizacji każdego zadania służbowego, 3) rozdziale zadań służbowych między podwładnych w sposób odpowiadający indywidualnemu zróżnicowaniu w zakresie umiejętności profesjonalnych, predyspozycji osobistych i zasobu doświadczenia zawodowego, a także z uwzględnieniem aktualnego obciążenia zadaniami wcześniej zleconymi. 6 Przełożony obowiązany jest do: 1) organizowania służby lub pracy podwładnych sposób planowany, a w odniesieniu do spraw charakteryzujących się niemożliwością przewidywania, do koordynowania działań, 2) kontrolowania sposobu wykonywania zleconych działań i uzyskanych, rezultatów a w odniesieniu do spraw pilnych lub szczególnie ważnych również terminowości rozpoczęcia działań, 3) korygowania działania w razie stwierdzenia wadliwej metodyki wykonywania, 4) podejmowania przedsięwzięć doskonalących metodykę działania oraz motywujących podwła dnych do efektywnej służby lub pracy. 7 5 / 17
1. W ramach organizowania służby lub pracy podwładnych należy: 1) określać cel każdej zleconej do wykonania czynności, chyba że cel ten jest oczywisty z uwagi na rodzaj czynności, 2) ustalać kolejność wykonania poszczególnych zadań służbowych w razie zgłoszenia przez podwładnego kolizji wyznaczonych terminów, 3) określić sposób przekazywania informacji o przebiegu realizacji zadań służbowych, ze szczególnym uwzględnieniem przypadków, w których wykonanie zadania wymaga podjęcia decyzji szczegółowych przez niższych przełożonych, 4) udzielać instruktażu na wniosek podwładnych lub w przypadkach działań precedensowych albo dotyczących spraw o szczególnym znaczeniu dla wykonania przez Policję ustawowych funkcji, 5) stosować formę pisemną wydawanych poleceń w sprawach wymagających działań wieloosobowych lub przedłużonych w czasie. 2. Intensywność i zakres czynności przełożonego wymienionych w ust. 1 należy dostosować do indywidualnych predyspozycji i kwalifikacji zawodowych podwładnych. 8 W ramach kontrolowania służby lub pracy należy: 6 / 17
1) ustalać przyczyny opóźnień realizacji zadań służbowych oraz modyfikować wielkość potencjału przeznaczonego do wykonania danego zadania w taki sposób, aby neutralizować skutki opóźnień, 2) dokonać oceny przebiegu realizacji zadań służbowych pod kątem realności dotrzymania ustalonego terminu wykonania oraz zgodności przeznaczonego do działania potencjału kadrowego i materialnego z potrzebami, 3) stosować jako podstawowe kryteria oceny działania: a) zgodność z prawem, b) skuteczność ochrony, do której jest Policja, c) stopień realizacji celu określonego poleceniem lub właściwego ze względu na rodzaj działania, d) ekonomiczność i szybkość, e) pomysłowość oraz prostotę poszczególnych rozwiązań przyjętych przez podwładnego ramach pozostawionego mu wyboru 9 W ramach korygowania działania należy: 7 / 17
1) okresowo aktualizować plany lub programy działań służbowych, 2) niezwłocznie podejmować decyzje usprawniające w razie uzyskania informacji o zakłóceniu zakładanego przebiegu czynności służbowej, 3) bez zwłoki rozpatrywać skargi i wnioski składane w związku z realizowanymi czynnościami służbowymi. 10 W ramach doskonalenia metodyki działania oraz motywowania podwładnych do efektywnej służby lub pracy należy: 1) poprzedzać wydanie polecenia konsultacją z podwładnym przewidzianym do wykonania c zynności, której polecenie ma dotyczyć z wyjątkiem przypadków nie cierpiących zwłoki, czynności rutynowych lub nieskomplikowanych, 2) przed rozstrzygnięciem szczególnie złożonych problemów uzyskiwać opinię zespołu pod władnych dysponujących największym doświadczeniem w danej dziedzinie, 3) podawać do wiadomości podwładnych oceny przebiegu realizowanych czynności służbowych oraz wdrażać wnioski wynikające z tych ocen, 4) zlecać podwładnym analizę załatwionych spraw w celu identyfikacji przyczyn niepowodze nia, 5) przekazywać podwładnym informacje o przebiegu czynności zakończonych pozytywnym rezultatem, 8 / 17
6) przekazywać pozytywne informacje o przesłankach uwzględnionych przy podejmowaniu każdej decyzji o wyróżnieniu lub ukaraniu, 7) organizować szkolenie w zakresie dziedzin działalności, w których nie osiąga się zadawalającego poziomu wykonawczego oraz w odniesieniu do problemów nie występujących dotychczas w praktyce. 11 1. Przełożony kierujący jednostką lub komórką organizacyjną powinien zorganizować system przekazywania poleceń w taki sposób, aby każdy policjant lub pracownik Policji otrzymywał polecenia wyłącznie od bezpośredniego przełożonego. 2. W przypadku doraźnej potrzeby wydania polecenia z pominięciem bezpośredniego przeło żonego, wydający takie polecenie wyższy przełożony ma obowiązek ustalić, jakie czynności podwładny już wykonuje oraz określić, czy powinny być one kontynuowane. 3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, wyższy przełożony powiadamia bezpośredniego przełożonego o treści przekazanego poza jego wiedzą polecenia tak szybko, jak to jest w danej sytuacji możliwe. 12 1. Przełożony jest obowiązany do takiego ukształtowania porządku organizacyjnego w kierowanej jednostce lub komórce organizacyjnej, aby zachować możliwość wpływu na przebieg wszystkich załatwionych spraw, jeżeli w jego ocenie zachodzi taka potrzeba. 9 / 17
2. Sposób załatwienia określonej sprawy powinien być pozostawiony do samodzielnego pod względem koncepcyjnym rozstrzygnięcia przez podwładnego z wyjątkiem przypadków, gdy przełożony ocenia kwalifikacje podwładnego jako niewystarczające albo charakter sprawy wymaga dyskretnego ustalenia metodyki wykonawczej. Rozdział 3 Podwładni 13 Wykonanie czynności podwładnego w szczególności polega na: 1) terminowej, dokładnej i starannej realizacji zadań stałych określonych w indywidualnym z akresie czynności i poleceń przełożonego, 2) niezwłocznym powiadamianiu przełożonego o każdej okoliczności utrudniającej lub uniemożliwiającej realizację zadania stałego albo polecenia w sposób określony w pkt. 1, 3) stosowaniu metodyki wykonawczej rokującej w istniejących warunkach najwyższy poziom ochrony powierzonej Policji, przy najmniejszym zużyciu przydzielonych lub bę dących w dyspozycji środków, 4) niezwłocznym powiadamianiu przełożonego o dostrzeżonych możliwościach wykonania polecenia w sposób sprawniejszy lub skuteczniejszy, niż określony poleceniem ustalającym dyrektywnie metodykę wykonawczą, 10 / 17
5) przekazywaniu przełożonemu spostrzeżeń, sugestii lub wniosków, mających na celu usprawnienie metodyki realizacji zadań służbowych, 6) zawiadamianiu przełożonego o zaistniałej w trakcie wykonywania polecenia zmianie stanu faktycznego, uzasadniającej modyfikację treści polecenia, a gdy nie jest to możliwe wykonaniu polecenia z uwzględnieniem zmienionych warunków działania. Rozdział 4 Szczególne uprawnienia i obowiązki niektórych przełożonych 14 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych Policji są obowiązani do osobistego wykonania w s zczególności następujących czynności: 1) podejmowania decyzji w sprawach pozostających w ich wyłącznej kompetencji, a zwłaszcza dotyczących dyscypliny służbowej i stosowaniu wyróżnień oraz kar dyscyplinarnych, 2) podejmowania decyzji w sprawach osobowych, a zwłaszcza w zakresie przyjęć lub zwolnień ze służby lub pracy oraz opiniowania podwładnych, 3) ustalania rozkładu czasu służby lub pracy podwładnych w granicach określonych odrębnymi przepisami, 11 / 17
4) określania systemu gotowości jednostki organizacyjnej do działania w okresach poza nominalnym czasem służby lub pracy, 5) podejmowania w uzasadnionych sytuacjach decyzji zezwalających podwładnym na okresową nieobecność w służbie lub w pracy, udzielenia zwolnienia z zajęć służbowych w trybie określonym odrębnymi przepisami, a także ustalania sposobu realizacji prawa do wypoczynku z tytułu służby lub pracy wykonywanej w wymiarze przekraczającym czas nominalny, 6) podejmowania decyzji w zakresie wydatkowania pozostających w dyspozycji jednostki org anizacyjnej środków finansowych oraz rozdziału wyposażenia technicznego i innych środków rzeczowych, 7) reprezentowania jednostki organizacyjnej, zwłaszcza w przypadku udzielania informacji o prowadzonej działalności lub w okolicznościach ceremonialnych, 8) rozpatrywania problemów zgłoszonych pisemnie lub ustnie przez podwładnych, jeżeli nastąpiło to z zachowaniem drogi służbowej lub w trybie przewidzianym dla skarg. 2. W przypadku, gdy osobiste wykonywanie czynności określonych w ust. 1 jest niemożliwe l ub poważnie utrudnione z powodu wielkości jednostki organizacyjnej albo innej ważnej przyczyny, kierownik jednostki organizacyjnej może upoważnić podległych przełożonych do działania w jego imieniu, jeżeli nie pozostaje to w sprzeczności z odrębnymi przepisami. 3. W sytuacji, o których mowa w ust. 2, kierownik jednostki organizacyjnej powinien sprawo wać nadzór nad sposobem wykonywania upoważnienia poprzez zapoznawanie się z decyzjami podjętymi przez osoby upoważnione. 12 / 17
15 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych Policji są uprawnieni do podejmowania decyzji oraz wydawania poleceń, instrukcji lub wytycznych w pełnym zakresie właściwości funkcjonalnej określonej w regulaminach organizacyjnych jednostek. 2. Akty normatywne mogą być wydawane przez kierowników jednostek organizacyjnych tylko na podstawie delegacji lub odpowiedniej ogólnej normy kompetencyjnej zawartej w obowiązujących przepisach albo na podstawie upoważnienia udzielonego przez uprawnionego przełożonego. 16 1. Do bezpośredniego zwracania się w sprawach służbowych do Komendanta Głównego Pol icji i zastępców Komendanta Głównego Policji uprawnieni są wyłącznie komendanci wojewódzcy Policji, komendanci szkół policyjnych oraz kierownicy jednostek organizacyjnych Komendy Głównej Policji. 2. W wypadkach zwracania się kierowników jednostek i komórek organizacyjnych Policji do organów administracji rządowej i samorządowej, instytucji państwowych oraz organizacji społecznych obowiązuje zachowanie równorzędności poziomu kierowania lub właściwości terytorialnej. 3. Przełożeni inni, niż wymienieni w ust. 1 w sprawach służbowych zwracają się wyłącznie do swoich bezpośrednich przełożonych. 4. Przepisów ust. 1 3 nie stosuje się, jeżeli z przepisów odrębnych wynika inny tryb zwraca nia się w sprawach 13 / 17
służbowych. 17 Przepisy 15 i 16 ust. 2 4 stosuje się odpowiednio do kierowników komórek organizacyjnych. 18 1. Zastępcy kierowników jednostek organizacyjnych lub kierowników komórek organizacyjnych wykonują czynności przewidziane dla przełożonych w zakresie wskazanym przepisami regulaminu organizacyjnego lub upoważnieniem udzielonym przez wyższego przełożonego. 2. Zastępcy kierowników jednostek lub komórek organizacyjnych są uprawnieni do wydawania poleceń w trybie i sytuacjach określonych w 20 w stosunku do wszystkich policjantów i pracowników Policji pełniących służbę lub zatrudnionych w danej jednostce lub komórce organizacyjnej. 3. W okresie nieobecności kierownika jednostki lub komórki organizacyjnej w stałym miejscu pełnienia służby, jego zastępca jest upoważniony do podejmowania decyzji w zakresie kompetencji kierownika, chyba że odrębne przepisy lub zakres udzielonego upoważnienia przewidują ograniczenia w tym względzie. 4. W przypadku, gdy w jednostce lub komórce organizacyjnej utworzono więcej niż jedno stanowisko zastępcy kierownika, kierownik jest obowiązany wskazać na czas swojej nieobecności, którego z zastępców upoważnia do podejmowania decyzji w zakresie podanym w ust. 3. 14 / 17
19 Przepisy 18 stosuje się odpowiednio do zastępców Komendanta Głównego Policji. Rozdział 5 Funkcjonowanie organizacji hierarchicznej Policji w zakresie starszeństwa stopni policyjnych 20 Każdy policjant starszy stopniem jest zobowiązany do wydawania policjantowi młodszemu stopniem, chociażby nie był podwładnym stosownego polecenia w następujących sytuacjach: 1) w celu przywrócenia zgodności z prawem wykonywanej czynności służbowej, 2) w celu ochrony praw i wolności obywatelskich, jeżeli czynność służbowa może być wykonywana w sposób mniej dolegliwy lub uciążliwy dla obywatela bez uszczerbku w zakresie skuteczności działania, 3) w celu zapobieżenia naruszeniu dyscypliny służbowej, jeżeli postępowanie policjanta wyraźnie wskazuje na taką możliwość, 4) dla ochrony autorytetu urzędowego Policji, 15 / 17
5) dla zapobieżenia naruszeniu obowiązujących w Policji zasad ochrony wiadomości stanowiących tajemnicę państwową lub służbową, 6) w celu zapobieżenia naruszeniu zasad bezpieczeństwa służby. 21 1. Policjant młodszy stopniem jest obowiązany zmienić sposób wykonywania czynności służbowej lub innego rodzaju postępowania stosownie do treści polecenia, o którym mowa w 20. 2. Policjant starszy stopniem w związku z wydaniem polecenia, o którym mowa w 20, powinien: 1) wyraźnie wskazać, na czym polega niewłaściwe postępowanie policjanta młodszego stopniem, 2) niezwłocznie po wydaniu polecenia zawiadomić o tym bezpośredniego lub wyższego przełożonego policjanta, którego polecenie dotyczyło albo dyżurnego jednostki Policji, w której policjant ten pełni służbę. 3. Dyżurny, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jest obowiązany niezwłocznie poinformować o powziętej wiadomości właściwego przełożon ego oraz wydać dodatkowe polecenia, jeżeli uzna taką potrzebę. 22 Przy najbliższej sposobności policjant obowiązany jest złożyć bezpośredniemu przełożonemu 16 / 17
meldunek, co do okoliczności otrzymania polecenia od policjanta starszego stopniem. 23 1. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się w przypadkach, gdy policjant młodszy stopniem pełni funkcję organu Policji albo est przełożonym policjanta starszego stopniem. j 2. Policjant starszy stopniem przed wydaniem polecenia w trybie określonym w 20 i 21 jest obowiązany okazać policjantowi młodszemu stopniem legitymację służbową oraz podać swój stopień policyjny i przydział służbowy. Rozdział 6 Przepisy końcowe 24 Problematykę objętą niniejszym zarządzeniem włącza się do programów szkolenia i doskonalenia zawodowego policjantów pracowników Policji. 25 Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty podpisania. 17 / 17