Wymagania edukacyjne z języka polskiego w klasach -I 1. Umiejętności oceniane na lekcjach języka polskiego - mówienie (opowiadania ustne twórcze i odtwórcze) - czytanie: - głośne i wyraziste z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa - ciche ze zrozumieniem - pisanie, redagowanie określonych form wypowiedzi (w domu i w klasie) - posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi - znajomość treści lektur obowiązkowych - znajomość wybranych zagadnień z nauki o języku - inne (recytacja, rysunkowe konkretyzacje utworów literackich, wykonanie określonych projektów, realizacja zadań w grupie) 2. Sposób oceniania poszczególnych umiejętność Umiejętność: Sposób oceniania: - mówienie - kryteria oceny opowiadania ustnego - czytanie: - kryteria oceny czytania głośnego - głośne i wyraziste z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa - ciche ze zrozumieniem - czytanie ciche ze zrozumieniem - według liczby uzyskanych przeliczanych na oceny - pisanie, redagowanie określonych form wypowiedzi (w domu i w klasie) - posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi - kryteria oceny pisemnych prac klasowych i domowych (ćwiczenia redakcyjne) - zasady oceniania dyktand - znajomość treści lektur obowiązkowych - według liczby uzyskanych przeliczanych na oceny - rysunkowe konkretyzacje utworów - kryteria oceny rysunkowych konkretyzacji literackich - realizacja określonych projektów - kryteria podawane po realizacji projektu, uwzględniające zasady ustalone przed jego realizacją - ocena realizacji zadań w grupie - kryteria oceny współpracy w grupie 1
3. Ilość uzyskiwanych ocen w semestrze za poszczególne umiejętności Przyjmuje się minimalną ilość uzyskanych przez ucznia w ciągu jednego semestru ocen za poniższe umiejętności: - mówienie 2 stopnie - czytanie głośne 2 stopnie - czytanie ciche ze zrozumieniem 3 stopnie - pisanie, redagowanie określonych form wypowiedzi (w domu i w klasie) po 3 stopnie, w sumie 6 - posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi (dyktanda) 3 stopnie. oceny opowiadania ustnego I Wypowiedź (opowiadanie) wiąże się z zadanym tematem II Rozwinięcie wypowiedzi w ramach określonej koncepcji ucznia 0 2p. III Spójność i logiczne uporządkowanie wypowiedzi I II Płynność opowiadania [właściwe tempo mówienia] Wyraźne mówienie [uczeń jest dostatecznie słyszany i rozumiany] Przestrzeganie poprawności językowej [dopuszczalne 3 błędy] Wyraziste mówienie [uczeń dostosowuje sposób mówienia do sytuacji opowiadania; zaciekawia, potęguje napięcie itp.] 2p. oceny czytania głośnego I II Płynność czytania (opanowanie tekstu) [do dwóch błędów (nieznaczne przekręcenia ) 2 punkty; od 3 do 5 błędów 1punkt; liczne błędy, częste poprawianie przez nauczyciela, wykluczają przyznawanie za kolejne kryteria, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną] Właściwe tempo czytania [dostosowane do sytuacji ukazanej w tekście, przestrzeganie znaków interpunkcyjnych] 0 2p. 2
III Wyraźne czytanie [uczeń jest słyszany i rozumiany] Wyraziste czytanie [uczeń dostosowuje sposób czytania do sytuacji ukazanej w tekście; głosem wyraża uczucia, zaciekawia, wzrusza itp.] 0 2p. oceny dialogu I Rozmowa dotyczy podanego tematu II Rozwinięcie dialogu w ramach określonego tematu 0 2p. III Logiczne powiązanie ze sobą poszczególnych wypowiedzi I II III IX Rozmowa stanowi spójną, zamkniętą całość [ma wstęp, rozwinięcie i zakończenie] Poprawnie zapisany dialog [każda kolejna wypowiedź zapisana od nowej linii, od myślnika, wielką literą] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 2 estetyczne skreślenia] oceny dziennika [zapis w ciągu siedmiu dni] I Stosowanie narracji pierwszoosobowej II III Zapisy poprzedzone datą Relacjonowanie (aktualnych) spraw i zdarzeń z perspektywy własnej lub bohatera literackiego Zamieszczenie informacji o przemyśleniach, uczuciach narratora Zapiski ułożone w sposób chronologiczny 3
I II III IX [dopuszczalny 2 błąd] [dopuszczalny 2 błąd] [dopuszczalny 3 błąd] Estetyka zapisu [Jeśli zapiski ograniczają się tylko do 3 4 zdań z każdego dnia, punkty przyznaje się tylko za kryteria od I do.] I oceny instrukcji Realizacja tematu [Podanie dokładnych poleceń dotyczących: - sposobu wykonania czegoś (lub) - obsługi jakiegoś urządzenia (lub) - postępowania w określonych okolicznościach.] II Zachowanie logicznego układu podawanych kolejno poleceń III I II III IX Rzeczowość i komunikatywność [pisanie w prosty sposób, zrozumiały dla każdego odbiorcy] Konsekwencja użytych form czasowników [uczeń stosuje bezokoliczniki, formy trybu rozkazującego lub formy 1. osoby liczby mnogiej] Przejrzysty układ graficzny [np. zapis w punktach, czytelne akapity] [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] 4
oceny kartki pocztowej wraz z adresem I Poprawne zaadresowanie kartki [Umieszczenie we właściwych miejscach niezbędnych elementów adresu: - imię (inicjał) i nazwisko - ulica z numerem domu - kod pocztowy i nazwa miejscowości z siedzibą poczty.] II Bezpośredni lub pośredni zwrot do adresata oraz podpisanie kartki przez nadawcę III Realizacja podanego tematu 0 2p. Dobór słownictwa dostosowany do osoby adresata oraz wyrażonej treści I II III [dopuszczalny 1 błąd] [dopuszczalny 1 błąd] [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria i II.] oceny kartki z pamiętnika I Stosowanie narracji pierwszoosobowej II Zapis poprzedzony datą. III Opowiadanie o zdarzeniach z pewnego dystansu czasowego. Wyraźnie zaznaczone stanowisko autora wobec przedstawionych zdarzeń (przemyślenia, nazwanie uczuć, zamieszczenie komentarzy) [dopuszczalny 1 błąd] 5
I II III [dopuszczalny 1 błąd] [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu oceny listu oficjalnego I Zgodność pracy z tematem II Zwięzłość, rzeczowość III I II III IX X Obecność elementów charakterystycznych dla listu [miejscowość, data, nagłówek, podpis] Odpowiedni układ graficzny [właściwe rozmieszczenie charakterystycznych elementów, akapity, odstępy, marginesy] Odpowiednia kompozycja [przedstawienie się, sformułowanie celu, uzasadnienie prośby (propozycji), zakończenie w grzeczny sposób] Obecność zwrotów do adresata [1 2 poza nagłówkiem] [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] oceny listu prywatnego I Zgodność pracy z tematem II Rozwinięcie tematu 0 2p. 6
III I II III IX X Obecność elementów charakterystycznych dla listu [miejscowość, data, nagłówek, podpis] Odpowiedni układ graficzny [właściwe rozmieszczenie charakterystycznych elementów, akapity, odstępy, marginesy] Trójdzielność wypowiedzi z zachowaniem właściwych proporcji [wstęp, rozwinięcie, zakończenie] Obecność zwrotów do adresata [2 3 poza nagłówkiem] [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za II, III, IX przyznaje się 0, zaś w 2 1 punkt.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria II i IX.] oceny ogłoszenia/zawiadomienia I Zredagowanie wypowiedzi nastawionej na podanie informacji o czymś, zwracającej uwagę na coś Uwzględnienie niezbędnych elementów (np. terminu, miejsca, II celu, ewentualnych dodatkowych uwag na temat sprawy, nadawcy) 0 2p. III Zwięzłość, rzeczowość oraz informacyjny charakter wypowiedzi [dopuszczalny 1 błąd; przy ogłoszeniu o rozbudowanej treści i zawiadomieniu dopuszczalne 2 błędy] [dopuszczalny 1 błąd; przy ogłoszeniu o rozbudowanej treści i 7
I II III zawiadomieniu dopuszczalne 2 błędy] [dopuszczalny 1 błąd; przy ogłoszeniu o rozbudowanej treści i zawiadomieniu dopuszczalne 3 błędy] Właściwy układ graficzny [nagłówek, treść, podpis; przejrzystość zapisu] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] oceny opisu dzieła sztuki (obrazu) I II III I II III IX Opisywanie tego, co zostało przedstawione na obrazie [punktu nie przyznajemy, jeżeli dominuje forma opowiadania] Wyodrębnienie i nazwanie elementów przedstawionych na obrazie [niezbędne minimum ustala każdorazowo nauczyciel w zależności od rodzaju reprodukcji] Stosowanie różnorodnych przymiotników (określających, np. kształt, wielkość, kolor, materiał) przy opisie dostrzeżonych na obrazie elementów Stosowanie słownictwa (sformułowania typu: na pierwszym planie, w tle...) sytuującego w przestrzeni obrazu opisywane elementy Zamieszczenie oceny obrazu (własne wrażenia lub refleksje na temat obrazu) [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za I, II, III przyznaje się 0.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria I i III.] 8
oceny opisu krajobrazu I II III I II III IX Opisywanie tego, co przedstawia krajobraz [punktu nie przyznajemy, jeżeli dominuje forma opowiadania] Wyodrębnienie i nazwanie elementów krajobrazu [niezbędne minimum ustala każdorazowo nauczyciel w zależności od tematu opisu] Stosowanie różnorodnych przymiotników (określających, np. kształt, wielkość, kolor) przy opisywaniu elementów krajobrazu Stosowanie słownictwa (sformułowania typu: tuż za, dalej, bliżej, z lewej strony...) sytuującego w przestrzeni opisywane elementy Zamieszczenie oceny krajobrazu (własne wrażenia lub refleksje) [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za I, II, III przyznaje się 0.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria I i III.] oceny opisu postaci literackiej i rzeczywistej I Obecność podstawowych elementów: 1. przedstawienie postaci 2. opis wyglądu zewnętrznego 3. nazwanie cech [nauczyciel każdorazowo określa minimalną ilość] 4. uzasadnienie podanych cech [nauczyciel każdorazowo określa minimalną ilość] 5. ocena własna [zakończenie, podsumowanie] 9
II Rozwinięcie tematu 0 2p. III Spójność i logiczne uporządkowanie opisu I II [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie odpowiedniej ilości akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za,, I przyznaje się 0, zaś w 2 1 punkt.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria i I.] I II III oceny opisu przedmiotu * Wyodrębnienie i nazwanie elementów (części składowych) przedmiotu [niezbędne minimum ustala każdorazowo nauczyciel w zależności od opisywanego przedmiotu] Stosowanie różnorodnych przymiotników (określających, np. kształt, wielkość, kolor, materiał) przy opisywaniu elementów przedmiotu Stosowanie słownictwa (sformułowania typu: na górze, z tyłu, pod spodem, bliżej, z lewej strony...) sytuującego względem siebie opisywane elementy przedmiotu Ujęcie opisu w schemat trójdzielności wypowiedzi I II III IX Sformułowanie własnych wrażeń, refleksji dotyczących opisanego przedmiotu [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] 10
[Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za I, II, III przyznaje się 0.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria I i III.] I II oceny opowiadania odtwórczego (napisanego na podstawie utworu literackiego) Ujęcie najważniejszych składników treści [nauczyciel określa każdorazowo dla konkretnego utworu] Opowiadanie treści swoimi słowami [Dopuszczalne są nieliczne zaczerpnięcia z tekstu pojedynczych wyrażeń lub zwrotów.] III Przedstawienie przyczynowo skutkowego toku wydarzeń I II III IX Obecność słownictwa dynamizującego tok opowiadania [nagromadzenie czasowników oraz stosowanie wyrazów wskazujących na następstwo zdarzeń] Wypowiedź jest spójną, zamkniętą całością [zawiera: - wprowadzenie do wydarzeń - opis ich przebiegu - zakończenie] [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli uczeń ogranicza się do przepisania utworu (lub jego fragmentów), nie przyznaje się za żadne.] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za I, II, III przyznaje się 0.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria I i III.] oceny opowiadania twórczego (zredagowanego na podstawie zdarzeń przeżytych lub wymyślonych przez autora) 11
I Zgodność pracy z tematem II Rozwinięcie tematu 0 2p. III Przedstawienie przyczynowo skutkowego toku wydarzeń I II III IX Obecność słownictwa dynamizującego tok opowiadania [nagromadzenie czasowników oraz stosowanie wyrazów wskazujących na następstwo zdarzeń] Wypowiedź jest spójną, zamkniętą całością [zawiera: - wprowadzenie do wydarzeń - opis ich przebiegu - zakończenie] [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za I, II, III przyznaje się 0, zaś w 2 1 punkt.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria I i III.] oceny opowiadania twórczego z dialogiem (zredagowanego na podstawie zdarzeń przeżytych lub wymyślonych przez autora) I Zgodność pracy z tematem II Rozwinięcie tematu 0 2p. III Przedstawienie przyczynowo skutkowego toku wydarzeń I Obecność słownictwa dynamizującego tok opowiadania [nagromadzenie czasowników oraz stosowanie wyrazów wskazujących na następstwo zdarzeń] Wypowiedź jest spójną, zamkniętą całością [zawiera: - wprowadzenie do wydarzeń - opis ich przebiegu - zakończenie] Poprawnie zapisany dialog [każda kolejna wypowiedź zapisana od nowej linii, od myślnika, 12
II III IX X XI wielką literą] Zachowanie właściwych proporcji między częścią narracyjną a dialogiem [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu i uwzględnienie akapitów [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenia] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za III, IX, X przyznaje się 0, zaś w 2 1 punkt.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria III i X.] oceny planu ramowego [notatka w formie planu] I Wybór najistotniejszych wydarzeń (informacji) 0 2p. II Zapisanie wydarzeń w punktach III Zwięzłość, rzeczowość I II III Zapis w formie równoważników zdań [dopuszczalne nieliczne odstępstwa w zależności od liczby ] [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] 13
I oceny planu szczegółowego [notatka w formie planu] Wybór i zapis najistotniejszych wydarzeń (informacji) w punktach 0 2p. II Uzupełnienie treści podpunktami III I II III IX Zwięzłość, rzeczowość i pod [podpunkty nie muszą pojawiać się przy każdym punkcie] Zapis w formie równoważników zdań [dopuszczalne nieliczne odstępstwa w zależności od liczby i pod] Poprawność zapisu [konsekwencja w zastosowanym sposobie zapisu, np. 1. a) b)] [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] oceny przepisu kulinarnego I II III I Realizacja tematu [podanie składników i sposobu postępowania z nimi] Podanie prawdopodobnej ilości składników [dotyczy także wagi, objętości] Zachowanie logicznego układu podawanych czynności dotyczących postępowania ze składnikami Rzeczowość i komunikatywność [pisanie w prosty sposób, zrozumiały dla każdego odbiorcy] Konsekwencja użytych form czasowników [uczeń stosuje bezokoliczniki, formy trybu rozkazującego lub formy 1. osoby liczby mnogiej] Przejrzysty zapis [dwuczęściowy: - podanie składników - informacje o kolejności czynności] 14
II III IX X Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 2 estetyczne skreślenia] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria II i IX.] I oceny sprawozdania Opowiadanie o wydarzeniach z punktu widzenia uczestnika bądź świadka II Rozwinięcie tematu 0 2p. III I II III IX X XI Stosowanie czasowników w czasie przeszłym (w liczbie pojedynczej lub mnogiej) Zamieszczenie informacji o miejscu, czasie i uczestnikach wydarzeń [punkt przyznajemy za podanie wszystkich informacji] Stosowanie słownictwa informującego o kolejności wydarzeń (np. później, potem, następnie...) Ocena wydarzeń z punktu widzenia świadka bądź uczestnika (sformułowanie wrażeń, refleksji) Wypowiedź jest spójną, zamkniętą całością [w tym: zaznaczenie akapitami trójdzielności wypowiedzi] [dopuszczalne 3 błędy] Estetyka zapisu [dopuszczalne 2 3 estetyczne skreślenie] [Jeżeli praca liczy mniej niż połowę objętości określonej przez nauczyciela za III, IX, X przyznaje się 0, zaś w 2 1 punkt.] [Jeżeli uczeń nie wyznacza granicy zdań, nie przyznaje się za kryteria III i X.] 15
oceny wpisu do pamiętnika I Zapisanie wierszyka (aforyzmu, rymowanki) II Podpisanie wpisu III Umieszczenie daty Szata graficzna 0 2p. I II III [dopuszczalny 1 błąd] [dopuszczalny 1 błąd] [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu I II III oceny zaproszenia Zamieszczenie informacji odpowiadających na pytania: 1. Kto? [podpis pod zaproszeniem] 2. Kogo? [informacje o adresacie] 3. Na co? [nazwa uroczystości, imprezy] 4. Kiedy? [dzień, miesiąc, rok, godzina] 5. Gdzie? [miejsce uroczystości, imprezy] Zastosowanie charakterystycznego słownictwa [np. uprzejmie/serdecznie zapraszam, mam zaszczyt/honor zaprosić, proszę o przybycie na...] Zwięzłość, rzeczowość oraz informacyjny charakter wypowiedzi [dopuszczalny 1 błąd] [dopuszczalny 1 błąd] I 16
II [dopuszczalny 1 błąd] Estetyka zapisu [dopuszczalne 1 estetyczne skreślenie] Zasady oceniania dyktand Każde dyktando poprzedzone jest przypomnieniem określonych zasad ortograficznych oraz opracowaniem określonego zestawu ortogramów. Przyjmuje się następujące wymagania w zakresie umiejętności poprawnego pisania ortogramów opracowanych na lekcjach: 31 50 % ortogramów dopuszczający, 51 74 % ortogramów dostateczny, 75 90 % ortogramów dobry 91 99 % ortogramów bardzo dobry, 100 % ortogramów, całkowita poprawność interpunkcyjna celujący. oceny recytacji I II III Znajomość tekstu [dwa nieznaczne błędy (w tym podpowiedzi nauczyciela) 2 punkty; od 3 do 5 błędów 1punkt; liczne błędy, podpowiedzi wykluczają przyznawanie za kolejne kryteria, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną] Wyraźne mówienie [uczeń jest słyszany i rozumiany] Właściwe tempo mówienia [dostosowane do sytuacji lirycznej ukazanej w wierszu; przestrzeganie znaków interpunkcyjnych] Wyraziste mówienie [uczeń dostosowuje sposób mówienia do sytuacji lirycznej ukazanej w wierszu; głosem wyraża uczucia, zaciekawia, wzrusza itp.] 0 2p. 0 2p. oceny rysunkowych konkretyzacji utworów I Praca plastyczna jest realizacją podanego tematu II Związek pracy z tekstem [dopuszczalne, w zależności od stopnia trudności, 1 2 rozbieżności] 17
III Oryginalność wyrażonej treści 1 2p. Oryginalność zastosowanej techniki [2 punkty przyznaje się, jeżeli uczeń do wykonania pracy użył innych materiałów niż kartka i kredki ] 1 2p. oceny współpracy w grupie Elementy współpracy podlegające punktowaniu I Ogólne zaangażowanie w pracę grupy 0 2p. II Bezpośredni wkład w realizację powierzonego zadania 0 2p. III Stopień wywiązania się z pełnionej funkcji 0 2p. Umiejętności współpracy z innymi 0 2p. Rozumienie własnej sytuacji w grupie 0 2p. Podane punkty przeliczane są na procenty i wyrażane oceną zgodnie z przyjętymi kryteriami: 99%- 100% celujący 91%- 98% bardzo dobry 75%-90% dobry 51%-74% dostateczny 31%-50% dopuszczający 0%-30% niedostateczny Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z języka polskiego dla klasy OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: - doskonale opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej, - samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności, - czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej, - posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie, - aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych, - z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim, - tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym, - wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe, - odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów, - współpracuje w zespole, podejmuje działania mające na celu sprawną realizację zadań, - wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi, 18
- interpretuje głosowo utwory poetyckie, - przygotowuje adaptację sceniczną. - przygotowuje i prezentuje prezentację multimedialną, - posiada umiejętności z zakresu nauki o języku wyższe niż przewidywane w programie nauczania klasy. OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: - opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej, - samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności, - zazwyczaj aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych, - bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim, - wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - wypowiada się i pisze całkowicie poprawnie pod względem stylistyczno językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym, - doskonale potrafi posługiwać się formami wypowiedzi poznanymi w klasie (opowiadanie twórcze i odtwórcze, opis wyglądu przedmiotu i postaci, dialog, list, kartka pocztowa, zaproszenie, życzenia, odmowa, przeprosiny, powitanie, przepis, ogłoszenie, zawiadomienie, podziękowanie, notatka w postaci schematu) i w klasie (gratulacje, plan odtwórczy ramowy i szczegółowy, instrukcja, opis krajobrazu lub dzieła sztuki), - zachowuje trójdzielną kompozycję opowiadania, -dba o prawidłowy układ graficzny wypowiedzi pisemnej akapity, - redaguje opowiadanie z dialogiem, - redaguje twórcze opowiadanie z cechami charakterystycznymi dla mitu, - objaśnia morał wypływający z bajki, - wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu, - samodzielnie sporządza plan odtwórczy (ramowy i szczegółowy) tekstu literackiego i kompozycyjny własnej wypowiedzi, - nazywa cechy bohatera i przywołuje czyny, zachowania, które o tym świadczą, - potrafi nazywać stany psychiczne i ich przejawy, - ma bogaty zasób słownictwa i umiejętnie się nim posługuje, - samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym, języka polskiego i wyrazów bliskoznacznych, - analizuje utwór poetycki, wskazując elementy poznane w klasie (epitety, porównania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, przenośnia, kontrast, wersy, rymy, osobę mówiącą w wierszu) i w (wątek, wiersz nierymowany, uosobienia). - czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji. FLEKSJA I SKŁADNIA - biegle rozróżnia części mowy poznane w klasie i, - łączy przymiotnik z rzeczownikiem, odmienia i określa przypadek, liczbę i rodzaj, - określa rolę przyimków w zdaniu. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: - czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, - jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo - stylistyczne, logiczne i ortograficzne, 19
- samodzielnie poprawia błędy wskazane przez nauczyciela, - potrafi posługiwać się formami wypowiedzi poznanymi w klasie, - w wypowiedziach próbuje oceniać i wartościować problemy, zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury, - nazywa cechy gatunkowe mitu i bajki, - poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy fragmentów lektury, - poprawnie posługuje się formami wypowiedzi poznanymi w klasie. FLEKSJA I SKŁADNIA - określa formę gramatyczną czasowników, - stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej, - poprawnie odmienia czasownik typu: umiem, rozumiem, idę, - uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany, - w zdaniu wskazuje przyimki i wyrażenia przyimkowe, określa ich rolę, - tworzy przysłówki od przymiotników, stosuje je w zdaniach i określa ich rolę, - określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - poprawnie zapisuje cząstki -bym, -byś, -by (w czasownikach), - prawidłowo zapisuje nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, liczebnikiem. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: - w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnej budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii, - w miarę samodzielnie potrafi posługiwać się formami wypowiedzi poznanymi w klasie, - opanował technikę poprawnego czytania i doskonali ją pod względem dykcji, intonacji, akcentowania, - poprawia błędy wskazane przez nauczyciela przy pomocy słownika ortograficznego, - wskazuje elementy świata przedstawionego w utworze (miejsce i czas akcji, bohaterów, wydarzenia), - odróżnia zdarzenia i postacie fantastyczne od realistycznych w poznanych utworach, - w utworze lirycznym wskazuje epitety, porównania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, uosobienia, kontrast, - w miarę samodzielnie posługuje się formami wypowiedzi poznanymi w klasie. FLEKSJA I SKŁADNIA - tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej (i odwrotnie), - określa formę fleksyjną rzeczowników, - odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki, - rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - poprawnie zapisuje nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, liczebnikiem (bez wyjątków). 20
OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego zasób wiedzy i umiejętności pozwala na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadania o niewielkim stopniu trudności. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE Technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez ucznia analizowanego zagadnienia. Błędy językowo - stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie. FLEKSJA I SKŁADNIA - rozróżnia części mowy, - odmienia przez przypadki rzeczownik w prostej odmianie, - odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy, rodzaje, - odmienia przymiotnik przez przypadki. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - zna podstawowe zasady ortograficzne, - wstawia przecinek przed powtórzonym spójnikiem. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje j uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, fonetyki, ortografii, w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową w klasie piątej. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu dopuszczającym. Wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym, ortograficznym. Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. Nie potrafi skorzystać ze słowników i encyklopedii. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny roczne z języka polskiego dla klasy OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: - doskonale opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej, - samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności, - czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej, - posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem oraz poprawnym językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie, - aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych, - z powodzeniem bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim, - tworzy wypowiedzi pisemne zgodnie z wyznacznikami gatunkowymi, poprawne pod względem kompozycji, spójności wypowiedzi, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym, - wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe, - odznacza się samodzielnością i dojrzałością sądów, 21
- współpracuje w zespole, podejmuje działania mające na celu sprawną realizację zadań, - wykorzystuje wiedzę, umiejętności i zdolności twórcze przy odbiorze i analizie tekstów oraz tworzeniu wypowiedzi, - interpretuje głosowo utwory poetyckie, - przygotowuje adaptację sceniczną. - przygotowuje i prezentuje prezentację multimedialną, - posiada umiejętności z zakresu nauki o języku wyższe niż przewidywane w programie nauczania klasy. OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: - opanował umiejętności zapisane w podstawie programowej, - samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o znacznym stopniu trudności, - zazwyczaj aktywnie uczestniczy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych, - bierze udział w konkursach tematycznie związanych z językiem polskim, - wykonuje prace domowe, często angażuje się w zadania dodatkowe. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - wypowiada się i pisze całkowicie poprawnie pod względem stylistyczno językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym, - doskonale potrafi posługiwać się formami wypowiedzi poznanymi w klasie (opowiadanie twórcze i odtwórcze, opis wyglądu przedmiotu i postaci, dialog, list, kartka pocztowa, zaproszenie, życzenia, odmowa, przeprosiny, powitanie, przepis, ogłoszenie, zawiadomienie, podziękowanie, notatka w postaci schematu) i w klasie (gratulacje, plan odtwórczy ramowy i szczegółowy, instrukcja, opis krajobrazu lub dzieła sztuki), - zachowuje trójdzielną kompozycję opowiadania, -dba o prawidłowy układ graficzny wypowiedzi pisemnej akapity, - redaguje opowiadanie z dialogiem, - redaguje twórcze opowiadanie z cechami charakterystycznymi dla mitu, - objaśnia morał wypływający z bajki, - wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu, - samodzielnie sporządza plan odtwórczy (ramowy i szczegółowy) tekstu literackiego i kompozycyjny własnej wypowiedzi, - nazywa cechy bohatera i przywołuje czyny, zachowania, które o tym świadczą, - potrafi nazywać stany psychiczne i ich przejawy, - ma bogaty zasób słownictwa i umiejętnie się nim posługuje, - samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym, języka polskiego i wyrazów bliskoznacznych, - analizuje utwór poetycki, wskazując elementy poznane w klasie (epitety, porównania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, przenośnia, kontrast, wersy, rymy, osobę mówiącą w wierszu) i w (wątek, wiersz nierymowany, uosobienia). - czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować je samodzielnie, podejmuje próby interpretacji. FLEKSJA I SKŁADNIA - biegle rozróżnia części mowy poznane w klasie i, - łączy przymiotnik z rzeczownikiem, odmienia i określa przypadek, liczbę i rodzaj, - określa rolę przyimków w zdaniu, - podaje poprawne formy liczebników, 22
- klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń, podaje ich przykłady, - nazywa części zdania, wskazuje sposób ich wyrażenia, - buduje zdania złożone podrzędnie i współrzędnie, - układa zdanie pojedyncze rozwinięte według podanego wzoru (trudniejsze przykłady). FONETYKA - omawia zależność brzmienia głosu od ruchów i pozycji narządów mowy, - podaje wszystkie zasady akcentowania wyrazów w języku polskim omawiane na lekcjach. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - poprawnie zapisuje wyrazy z i, j po spółgłoskach, - prawidłowo stosuje przecinki w zdaniu złożonym. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: - czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, - jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo - stylistyczne, logiczne i ortograficzne, - samodzielnie poprawia błędy wskazane przez nauczyciela, - potrafi posługiwać się formami wypowiedzi poznanymi w klasie, - w wypowiedziach próbuje oceniać i wartościować problemy, zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury, - nazywa cechy gatunkowe mitu i bajki, - poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy fragmentów lektury, - poprawnie posługuje się formami wypowiedzi poznanymi w klasie. FLEKSJA I SKŁADNIA - określa formę gramatyczną czasowników, - stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej, - poprawnie odmienia czasownik typu: umiem, rozumiem, idę, - uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany, - w zdaniu wskazuje przyimki i wyrażenia przyimkowe, określa ich rolę, - tworzy przysłówki od przymiotników, stosuje je w zdaniach i określa ich rolę, - określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem, - określa przypadek liczebnika i rzeczownika, - zastępuje słowem liczebniki podane cyfrą i odwrotnie, - stosuje w zdaniu liczebnik zbiorowy w odpowiednim przypadku, - przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie, - przedstawia za pomocą wykresu budowę zdania pojedynczego rozwiniętego (na łatwych przykładach), - rozpoznaje i nazywa określenia rzeczownika i czasownika w zdaniu, - przekształca zdanie pojedyncze na złożone i odwrotnie, - układa zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie. FONETYKA - określa cechy głoski, - poprawnie akcentuje wyrazy na 3. i 4. sylabie od końca. 23
ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - stara się poprawnie zapisywać wyrazy z i, j po spółgłoskach i samogłoskach, - poprawnie zapisuje cząstki -bym, -byś, -by (w czasownikach), - prawidłowo zapisuje nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, liczebnikiem. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: - w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnej budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii, - w miarę samodzielnie potrafi posługiwać się formami wypowiedzi poznanymi w klasie, - opanował technikę poprawnego czytania i doskonali ją pod względem dykcji, intonacji, akcentowania, - poprawia błędy wskazane przez nauczyciela przy pomocy słownika ortograficznego, - wskazuje elementy świata przedstawionego w utworze (miejsce i czas akcji, bohaterów, wydarzenia), - odróżnia zdarzenia i postacie fantastyczne od realistycznych w poznanych utworach, - w utworze lirycznym wskazuje epitety, porównania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, uosobienia, kontrast, - w miarę samodzielnie posługuje się formami wypowiedzi poznanymi w klasie. FLEKSJA I SKŁADNIA - tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej (i odwrotnie), - określa formę fleksyjną rzeczowników, - odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki, - rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu, - rozpoznaje czasownik w roli orzeczenia, - łączy przymiotnik z rzeczownikiem i odmienia przez przypadki, - rozpoznaje w zdaniu liczebnik, - rozróżnia zdanie i równoważnik zdania, - podaje przykłady typów zdań, - łączy w zespoły składniowe wyrazy tworzące zdanie, - wpisuje zdanie w podany wykres (prostsze przykłady), - z podanych zdań pojedynczych tworzy zdanie złożone. FONETYKA - odróżnia samogłoski od spółgłosek, - rozróżnia rodzaje głosek, dzieli wyraz na sylaby, - poprawnie akcentuje wyrazy na 2. sylabie od końca. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - poprawnie zapisuje nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, liczebnikiem (bez wyjątków), - poprawnie zapisuje liczebniki. 24
OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego zasób wiedzy i umiejętności pozwala na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadania o niewielkim stopniu trudności. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE Technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez ucznia analizowanego zagadnienia. Błędy językowo - stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie. FLEKSJA I SKŁADNIA - rozróżnia części mowy, - wskazuje podmiot, orzeczenia i określenia, - odmienia przez przypadki rzeczownik w prostej odmianie, - odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy, rodzaje, - odmienia przymiotnik przez przypadki, - potrafi wskazać zdanie, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone. FONETYKA - dzieli wyraz na głoski, litery i sylaby, - stara się poprawnie akcentować wyrazy na 2. sylabie od końca. ORTOGRAFIA I INTERPUNKCJA - zna podstawowe zasady ortograficzne, - wstawia przecinek przed powtórzonym spójnikiem. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje j uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, fonetyki, ortografii, w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową w klasie piątej. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu dopuszczającym. Wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym, ortograficznym. Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. Nie potrafi skorzystać ze słowników i encyklopedii. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z języka polskiego dla klasy I OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: - twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, - proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy, - jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia, - nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, - literackiej i kulturalnej rzeczywistości, - bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy, - podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach, prezentuje wysoki poziom merytoryczny ora artystyczny. 25
OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla klasy szóstej. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - wypowiada się i pisze całkowicie poprawnie pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. - potrafi samodzielnie wnioskować, myśleć logicznie, - biegle posługuje się słownikami i encyklopedią, - samodzielnie sporządza notatki z lekcji, selekcjonuje materiał rzeczowy, - bezbłędnie pisze charakterystykę postaci, - opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki, - ten sam teks potrafi przedstawić w formie streszczenia, opisu, opowiadania, - w sposób świadczący o gruntownej znajomości utworu redaguje list do postaci literackiej, - bezbłędnie pisze sprawozdanie z wycieczki, - rozumie i poprawnie posługuje się terminami w zakresie wiedzy o epice, wierszu, nowych gatunkach literackich, - dokonuje samodzielnie analizy i interpretacji wiersza, wyodrębnia środki stylistyczne, odróżnia obrazowanie realistyczne od fantastycznego, - pisze prace bezbłędne pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym. FLEKSJA I SKŁADNIA - samodzielnie zapisuje trudne formy czasowników, - zna i poprawnie stosuje zasady pisowni cząstki by, - rozpoznaje czasowniki przechodnie i nieprzechodnie, - potrafi wyjaśnić, od czego zależą formy odmiany rzeczownika. SŁOWOTWÓRSTWO - przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazów pochodzących od wyrażeń przyimkowych i od czasowników, - wskazuje przyrostek lub przedrostek jako formant w jednym wyrazie i jako składnik podstawy słowotwórczej w innym, - podaje przykłady wyrażeń z obocznymi tematami słowotwórczymi, - daje przykłady wyrazów utworzonych za pomocą różnych formantów. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania w klasie szóstej. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, - wypowiadając się ustne i pisemne, popełnia jedynie nieliczne błędy językowe, - podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu, sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu, - dobra znajomość tekstu pozwala mu na odtwórcze opowiadanie losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego, - poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy, 26
- wskazuje poznane środki stylistyczne w wierszu, - potrafi samodzielnie poprawić większość swoich błędów. FLEKSJA I SKŁADNIA uzasadnia pisownię trudnych form czasowników, tworzy bezokoliczniki oraz formy czasu przeszłego zakończone na -no, -to, uzupełnia zdania czasownikami w stronie czynnej lub biernej. SŁOWOTWÓRSTWO - od podanego wyrazu podstawowego tworzy kilka wyrazów pochodnych będących różnymi częściami mowy, - rozpoznaje wyraz pochodny, który może być podstawowym dla innego wyrazu, - wyjaśnia pisownię podanego wyrazu, odwołując się do wiadomości ze słowotwórstwa. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który, w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii, - w miarę samodzielnie posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie, - jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu, - zna przewidziane programem gatunki literackie, - umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego, - odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu, - poprawia popełnione błędy językowe przy pomocy nauczyciela. FLEKSJA I SKŁADNIA - wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej, określa formę fleksyjną czasowników, - określa funkcję czasowników w zdaniu, - zapisuje cząstki -by, -byś, -bym zgodnie z zasadami pisowni, - używa czasowników w stronie biernej, - odmienia podane rzeczowniki przez przypadki, oddziela temat od końcówki, wskazuje tematy oboczne. SŁOWOTWÓRSTWO - od podanego wyrazu podstawowego tworzy wyrazy pochodne, - rozpoznaje wyraz pochodny, który może być podstawowym dla innego wyrazu, - wyjaśnia pisownię podanego wyrazu, odwołując się do wiadomości ze słowotwórstwa. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności. 27
Jego technika czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają wartości prac i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Stopień opanowanych przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. Przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu (na prostych przykładach). Zestawia pary wyrazów podstawowych i pochodnych oraz przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu o przejrzystej budowie wskazuje podstawę słowotwórczą i formant, a także tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową, a także techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu zadowalającym. Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. W pracach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, językowych, stylistycznych, logicznych. Nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny roczne z języka polskiego dla klasy I OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: - twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, - proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy, - jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia, - nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, - literackiej i kulturalnej rzeczywistości, - bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy, - podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach, prezentuje wysoki poziom merytoryczny ora artystyczny. OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla klasy szóstej. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - wypowiada się i pisze całkowicie poprawnie pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. - potrafi samodzielnie wnioskować, myśleć logicznie, - biegle posługuje się słownikami i encyklopedią, - samodzielnie sporządza notatki z lekcji, selekcjonuje materiał rzeczowy, - bezbłędnie pisze charakterystykę postaci, - opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki, - ten sam teks potrafi przedstawić w formie streszczenia, opisu, opowiadania, - w sposób świadczący o gruntownej znajomości utworu redaguje list do postaci literackiej, - bezbłędnie pisze sprawozdanie z wycieczki, - rozumie i poprawnie posługuje się terminami w zakresie wiedzy o epice, wierszu, nowych gatunkach literackich, 28
- dokonuje samodzielnie analizy i interpretacji wiersza, wyodrębnia środki stylistyczne, odróżnia obrazowanie realistyczne od fantastycznego, - pisze prace bezbłędne pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym. FLEKSJA I SKŁADNIA - samodzielnie zapisuje trudne formy czasowników, - zna i poprawnie stosuje zasady pisowni cząstki by, - rozpoznaje czasowniki przechodnie i nieprzechodnie, - potrafi wyjaśnić, od czego zależą formy odmiany rzeczownika. - potrafi wyjaśnić, od czego zależą formy odmiany rzeczownika, - wymienia rodzaje zaimków, omawia ich odmianę, funkcję w zdaniu, uzasadnia zastosowanie skróconych form zaimków rzeczowych, - biegle stopniuje przymiotniki, nazywa rodzaj stopniowania, pisze poprawnie nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym, - rozpoznaje różne typy liczebników, określa jego formy gramatyczne i funkcję w zdaniu, potrafi uzasadnić użycie danego typu liczebnika; odmienia trudniejsze liczebniki złożone, - stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych (podmiotu, dopełnienia, przydawki), - rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym, omawia jego budowę, - omawia, podając przykłady, różne sposoby wyrażania orzeczenia oraz podmiotu, przydawki i dopełnienia, - wyróżnia w zdaniu związki zgody, rządu, przynależności; wskazuje zasady ich tworzenia, - przeprowadza klasyfikację zdań złożonych współrzędnie, rysuje ich wykresy. SŁOWOTWÓRSTWO - przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazów pochodzących od wyrażeń przyimkowych i od czasowników, - wskazuje przyrostek lub przedrostek jako formant w jednym wyrazie i jako składnik podstawy słowotwórczej w innym, - podaje przykłady wyrażeń z obocznymi tematami słowotwórczymi, - daje przykłady wyrazów utworzonych za pomocą różnych formantów. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania w klasie szóstej. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, - wypowiadając się ustne i pisemne, popełnia jedynie nieliczne błędy językowe, - podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu, sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu, - dobra znajomość tekstu pozwala mu na odtwórcze opowiadanie losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego, - poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy, - wskazuje poznane środki stylistyczne w wierszu, - potrafi samodzielnie poprawić większość swoich błędów. 29
FLEKSJA I SKŁADNIA uzasadnia pisownię trudnych form czasowników, tworzy bezokoliczniki oraz formy czasu przeszłego zakończone na -no, -to, uzupełnia zdania czasownikami w stronie czynnej lub biernej, - wyróżnia przysłówki wśród innych części mowy, wskazuje sposób ich utworzenia, - poprawnie stopniuje przymiotniki, wie, czemu służy stopniowanie, - podaje przykłady różnych typów liczebników, - na konkretnych przykładach omawia sposób wyrażenia orzeczenia i pomiotu, - wyróżnia w zdaniu związki wyrazów i nazywa je, - układa przykłady czterech rodzajów zdań złożonych współrzędnie. SŁOWOTWÓRSTWO - od podanego wyrazu podstawowego tworzy kilka wyrazów pochodnych będących różnymi częściami mowy, - rozpoznaje wyraz pochodny, który może być podstawowym dla innego wyrazu, - wyjaśnia pisownię podanego wyrazu, odwołując się do wiadomości ze słowotwórstwa. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który, w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej. KSZTAŁCENIE LITERACKIE I JĘZYKOWE - w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii, - w miarę samodzielnie posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie, - jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu, - zna przewidziane programem gatunki literackie, - umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego, - odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu, - poprawia popełnione błędy językowe przy pomocy nauczyciela. FLEKSJA I SKŁADNIA - wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej, określa formę fleksyjną czasowników, - określa funkcję czasowników w zdaniu, - zapisuje cząstki -by, -byś, -bym zgodnie z zasadami pisowni, - używa czasowników w stronie biernej, - odmienia podane rzeczowniki przez przypadki, oddziela temat od końcówki, wskazuje tematy oboczne, nazywa funkcje rzeczowników w zdaniu, - rozpoznaje w zdaniu zaimki, przysłówki, przymiotniki i liczebniki; potrafi rozpoznać ich związek z wyrazem określanym, - stopniuje przymiotniki, - rozróżnia przyimki proste i złożone, wyrażenia przyimkowe, 30
- na łatwiejszych przykładach omawia sposób wyrażenia podmiotów, - rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, - nazywa w zdaniu części zdania (na prostszych przykładach), - układa zdania złożone z podanych zdań pojedynczych, - wśród zdań złożonych rozróżnia złożone podrzędnie i współrzędnie. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności. Jego technika czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają wartości prac i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Stopień opanowanych przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. Przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu (na prostych przykładach). Odróżnia zdania pojedyncze od złożonych i próbuje określać ich rodzaj. Łączy wyrazy w zespoły składniowe. Zestawia pary wyrazów podstawowych i pochodnych oraz przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu o przejrzystej budowie wskazuje podstawę słowotwórczą i formant, a także tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową, a także techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu zadowalającym. Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. W pracach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, językowych, stylistycznych, logicznych. Nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 31