TEMAT: Zuchowe, harcerskie i starszoharcerskie instrumenty metodyczne 1. Zabawa ruchowa 2. Wprowadzenie w temat zajęć, czyli słów kilka o warsztacie pracy drużynowego. Po wprowadzeniu uczestnicy muszą stworzyć schemat instrumentów metodycznych z podziałem na poszczególne metodyki. W tym celu dostają ich nazwy (załącznik) muszą je pogrupować. 3. Przypomnienie wymagań próby harcerza/ harcerki wspólne rozwiązanie krzyżówki (załącznik). Uczestnicy udzielają poprawnych odpowiedzi na zasadzie kto pierwszy, ten lepszy. Za poprawną odpowiedź, kursant otrzymuje fragment Krzyża Harcerskiego (załącznik). Na końcu ze wszystkich części wspólnie układamy krzyż. 4. Sposoby realizacji próby harcerza/ harcerki wymiana doświadczeń. 5. Piosenka 6. Rola stopni, gwiazdek i sprawności indywidualnych, korzyści płynące z ich zdobywania dla zucha/ harcerza oraz gromady/ drużyny burza mózgów. Propozycje kursantów zapisujemy na szarym papierze. 7. Przypomnienie S.M.A.R.T, czyli o tym, jakie powinny być zadania. 8. Przypomnienie nazw, oznaczeń i idei gwiazdek i stopni. Kursanci podzielenie na 3 grupy (zuchy, harcerze, harcerze starsi). Z dostępnych materiałów (kolorowy papier, kartki ksero, klej, nożyczki, pisaki) grupy tworzą oznaczenia gwiazdek lub stopni adekwatnych do przypisanej im metodyki. Następnie dobierają do nich odpowiednie nazwy oraz opisy idei lub wymagań w przypadku gwiazdek (załącznik). Prezentacja. 9. Karta próby na gwiazdkę/ stopień kursanci w grupach (2 zuchowe, 2 harcerskie, 2 starszoharcerskie) układają przykładowe karty prób adekwatne do opisu zucha/ harcerza (załącznik). Po stworzeniu kart grupy wymieniają się nimi w obrębie metodyk, wzajemnie oceniając i podając własne propozycje. 10. Piosenka lub pląs 11. Grupa zuchowa. Zadaniem grupy zuchowej jest: opracowanie cyklu sprawnościowego do wybranej sprawności zespołowej (przedstawienie tego w ciekawej formie graficznej); rozpisanie i przygotowanie jednej zbiórki z cyklu (jej fragment w późniejszej części zajęć przedstawią) oraz dobranie do cyklu sprawności indywidualne, jakie zuchy mogą przy tej okazji zdobywać wraz z przykładowymi zadaniami. 1
12. Grupa harcerska i starszoharcerska. a) Sprawności kursanci losują jeden symbol sprawności wraz z wymaganiami. Tworzą indywidualnie przykładowe karty prób. b) Słów kilka nt. projektów starszoharcerskich i zadań zespołowych: czym są, jakich obszarów dotyczą, jakie są etapy ich realizacji. c) Zadaniem grup jest: zaplanowanie oraz realizacja zadania zespołowego (harcerze), projektu (harcerze starsi). 13. Prezentacja oraz podsumowanie zadań poszczególnych grup. 14. Podsumowanie zajęć. phm. Dorota Bartkowiak HO Załączniki: Ćw. 2 INSTRUMENTY METODYCZNE ZUCHOWE HARCERSKIE STARSZOHARCERSKIE Gwiazdki Sprawności zespołowe Sprawności indywidualne Próba harcerza/ harcerki Stopnie harcerskie (I i II) Sprawności * i ** Zadanie zespołowe Próba harcerza/ harcerki Stopnie harcerskie (III i IV) Sprawności ** i *** Projekt 2
Ćw. 3 a) Pytania do krzyżówki: 1. Jego złożenie jest zwieńczeniem próby harcerza (Przyrzeczenie Harcerskie) 2. Zbiór harcerskich zasad (Prawo Harcerskie) 3. Składając Przyrzeczenie obiecujemy Mu służyć całym życiem (Bóg) 4. Symbolizują męstwo (liście dębowe) 5. Rycerz, do którego odwołuje się Prawo Harcerskie (Zawisza) 6. Noszona przy mundurze w barwach drużyny (chusta) 7. Symbol zwycięstwa (laur) 8. Kolor tła lilijki skautowej (purpura) 9. Zawołanie harcerskie (Czuwaj) 10. Kolor symbolizujący czystość (biel) 11. Na czele drużyny (drużynowy) 12. Pierwsze słowa hymnu harcerskiego (Wszystko, co nasze) 13. N na ramionach lilijki (nauka) X X X X X X hasło: PRÓBA HARCERZA b) CZU WAJ 3
Ćw. 8 * ZUCH OCHOCZY 1. Złożyłem Obietnicę Zuchową. Dbam o swój mundur. Ochoczo biorę udział w zbiórkach gromady. 2. Chętnie służę radą i pomocą wszystkim, którzy tego potrzebują. Stale pomagam w pracach domowych. 3. Brałem udział w wycieczce lub innej formie turystycznej. 4. Znam symbole narodowe, hymn mojej Ojczyzny i potrafię godnie zachować się w sytuacjach, kiedy są używane. ** ZUCH SPRAWNY 1. Jestem dla innych przykładem dobrego zucha. Ważne sprawy gromady i swoje potrafię omówić i załatwić w Kręgu Rady. 2. Potrafię zaplanować swój dzień, znajdując czas na naukę, zabawę i pracę domową. Wykonałem (-am) pożyteczną pracę dla domu rodzinnego. 3. Zorganizowałem (-am) gry i zabawy dla kolegów samodzielnie lub z szóstką. Aktywnie spędziłem (-am) ferie zimowe (w jednej formie). 4. Zdobyłem (-am) najważniejsze wiadomości związane z historią mojej miejscowości. *** ZUCH GOSPODARNY 1. Zorganizowałem (-am) wraz z gromadą akcję gospodarczą, która przyczyniła się do wzbogacenia majątku gromady. 2. Nawiązałem (-am) kontakt z harcerzami i dowiedziałem (-am) się, jak można zostać harcerzem. Wykonałem (-am) z nimi pożyteczną pracę dla środowiska. 3. Zdobyłem (-am) odznakę Siedmiomilowe buty lub uczestniczyłem (-am) w harcerskiej formie wypoczynku. 4. Znam obrzędy i zwyczaje drużyny harcerskiej, z którą nawiązałem (-am) kontakt. Wiem, kto jest bohaterem tej drużyny i szczepu, w którym ona działa. 4
OCHOTNICZKA-MŁODZIK Z ochotą poznaję smak harcerskiej przygody. W swoim postępowaniu kieruję się Prawem Harcerskim. Pamiętam o codziennym dobrym uczynku. Chętnie zdobywam nowe wiadomości i umiejętności przydatne w zastępie, drużynie, domu i szkole. Jestem zaradna/y, dzielna/y i pogodna/y. TROPICIELKA-WYWIADOWCA Jestem na tropie harcerskiej przygody. Przestrzegam Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w życiu codziennym. Mam oczy i uszy otwarte. Ćwiczę swoją spostrzegawczość. Aktywnie uczestniczę w zadaniach zastępu i drużyny. Zdobywam harcerską wiedzę i doskonalę umiejętności z różnych dziedzin harcerskiego życia. PIONIERKA-ODKRYWCA Uczestnicząc w harcerskim życiu, odkrywam swoje zainteresowania. Oceniam siebie i swoje postępowanie odwołując się do Prawa Harcerskiego. Potrafię radzić sobie w różnych sytuacjach działając samodzielnie i odpowiedzialnie. Można na mnie polegać. Jestem uczynna/ny, odważany, samodzielna/ny. SAMARYTANKA-ĆWIK Poszukuję wzorów do naśladowania zgodnych z harcerskimi wartościami zawartymi w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Szukam sytuacji, w których mogę pomóc. Pracuję nad swoim charakterem. Wywiązuję się ze swoich obowiązków. Poszukuję swoich zainteresowań i pasji. Rozwijam je zdobywając wiedzę i umiejętności w wybranych dziedzinach. Współtworzę życie drużyny. Ćw. 9 ZUCHY: 1. Zosia ma 8 lat. zdobyła już pierwszą gwiazdkę. Chętnie bierze udział w życiu gromady. Ma wiele pomysłów. Bardzo lubi gry i zabawy ruchowe. Uczęszcza w szkole na kółko muzyczne i plastyczne. Ma młodsze rodzeństwo. 2. Bartek skończył 6 lat. niedawno złożył Obietnicę zuchową. Lubi sport. Interesuje się samolotami. Bardzo lubi sklejać modele; uwielbia zajęcia manualne. Jest jedynakiem. Lubi zwracać na siebie uwagę w różny sposób HARCERZE: 1. Ewelina ma 12 lat. jest energiczną, twórczą i aktywną harcerką. Żyje tym, co robi, nie unika działania, każde potrafi ożywić i uatrakcyjnić. Jest przebojowa do wszystkiego chętna, wszędzie jej pełno, co nieraz nie jest dobrze widziane przez inne harcerki. Jest bardzo pracowita i wręcz chłonie harcerstwo, a przy tym jest indywidualnością. Może być przykładem, jak cieszyć się tym, co się robi. 5
2. Marek ma 11 lat. jest żywym, radosnym chłopcem, pełnym pomysłów. Podobnie jak wielu jego rówieśników pasjonuje się sportem, głównie piłką nożną. HARCERZE STARSI: 1. Ela ma 14 lat. w drużynie pełni funkcję przybocznej. Ma mnóstwo pomysłów na pracę drużyny. Potrafi zorganizować i poprowadzić fantastyczne zbiórki. Interesuje się przyrodą. Bierze udział w olimpiadach biologicznych zajmując wysokie lokaty. Konsekwentnie broni swojego zdania. Zawsze wie, co chce osiągnąć i dąży do obranego celu. Ma dobry kontakt z pozostałą częścią drużyny. 2. Jasiu ma 13 lat. niedawno złożył Przyrzeczenie Harcerskie. Miewa problemy w szkole zwłaszcza z matematyką i historią. Lubi czytać książki, zwłaszcza fantasy. Mógłby o nich opowiadać godzinami. Chętnie bierze udział w przedsięwzięciach drużyny. Zwykle jest cichy i niepozorny, ale miewa przebłyski bardzo oryginalne i zaskakujące pomysły. Jego rodzina zmaga się z różnymi problemami rodzice nie poświęcają mu zbyt wiele uwagi, przez co chłopiec jest niedowartościowany. Ćw. 12a GRAJEK * * 1. Nauczył/a się grać przynajmniej na jednym instrumencie, zagrał/a na nim melodię. 2. Brał/a udział w przygotowywaniu uroczystości harcerskiej, organizując orkiestrę. 3. Nauczył/a zastęp lub drużynę piosenki na podstawie zapisu nutowego. 4. Zorganizował/a w drużynie naukę piosenek akompaniując na instrumencie. ŚPIEWAK ŚPIEWACZKA * 1. Rozpoczął/a śpiew kilku piosenek na zbiórce zastępu. 2. Nauczył/a zastęp jednej piosenki. 3. Zaśpiewał/a z pamięci 10 piosenek (harcerskich, narodowych lub żołnierskich). 4. Występował/a z zastępem, śpiewając kilka piosenek oraz brał/a udział w inscenizacji piosenki. 5. Prowadzi na bieżąco swój śpiewnik harcerski, ma w nim zapisanych minimum 20 piosenek. 6
ORGANIZATOR HARCÓW ORGANIZATORKA HARCÓW * * 1. Przeprowadził/a 10 gier terenowych i sportowych, ucząc młodszych zasad w nich obowiązujących. 2. Zorganizował/a dla zastępu (drużyny) ćwiczenia z KIM-a w harcówce i w terenie. 3. Zorganizował/a mecz, olimpiadę lub inną formę zawodów między zastępami. 4. Prowadzi własny notatnik, zawierający zbiór gier i ćwiczeń do wykorzystania w pomieszczeniu i w terenie. JĘZYKOZNAWCA * 1. Wyraża się poprawnie, nauczył/a się umiejętnie korzystać ze słowników języka polskiego i poprawnej polszczyzny. 2. Nauczył/a się podstawowych zwrotów grzecznościowych w językach: angielskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim. 3. W wybranym przez siebie języku obcym nauczył/a się podstawowego słownictwa związanego z harcerstwem (co najmniej 20 słówek). 4. Uczy się systematycznie wybranego języka obcego. ZNAWCA KOMPUTERÓW ZNAWCZYNI KOMPUTERÓW * * 1. Wskazał/a najlepsze modele monitorów, skanerów, drukarek, modemów oraz innych podzespołów komputerowych w zależności od potrzeb i możliwości użytkownika, uzasadnił/a swój wybór. Systematycznie czyta prasę komputerową. 2. Korzystając z instrukcji zainstalował/a w komputerze i właściwie skonfigurował/a dodatkowy sprzęt: kartę muzyczną, dysk twardy, CD-ROM, skaner. 3. Zaradził/a w kilku przypadkach awarii sprzętu komputerowego. 4. Zaprezentował/a młodszym harcerzom budowę i zasadę działania komputera oraz innych urządzeń: drukarki, skanera, modemu. 5. Poznaje dowolny język programowania, wykorzystując nabyte umiejętności napisał/a prostą aplikację. 7
KUCHCIK * 1. Przygotował/a w terenie posiłek dla zastępu, korzystając z kuchni polowej lub kuchenki turystycznej. 2. Zadbał/a o estetyczny wygląd polowego stołu. 3. Przestrzegał/a zasad higieny przy sporządzaniu posiłków i zapoznał/a z nimi zastęp. 4. Przygotował/a śniadanie lub kolację dla domowników. 5. Przygotował/a podwieczorek według własnego pomysłu. TECHNIK OBOZOWY * * 1. Umiejętnie posługiwał/a się zakonserwowanym przez siebie sprzętem pionierskim przy budowie urządzeń namiotowych. 2. Zbudował/a urządzenie obozowe własnego pomysłu, stosując węzły i gwoździe odpowiedniej wielkości. 3. Wraz z zastępem rozstawiał/a namioty różnego typu i wielkości. 4. Po zakończeniu obozu wraz z zastępem składał/a namioty przygotowując je do złożenia w magazynie (suszył/a, naprawiał/a, talkował/a). SZPERACZ * 1. Przygotowując żądaną informację, umiejętnie posłużył/a się przewodnikiem, encyklopedią, Internetem. 2. Zlokalizował/a wybrany obiekt w nieznanym terenie, wykorzystując dostępne źródła informacji. 3. Przeprowadził/a wywiad dotyczący ciekawostek wybranej miejscowości i zaprezentował/a go na zbiórce zastępu. 4. W czasie obozu, biwaku lub rajdu zebrał/a ciekawostki na temat odwiedzanych miejsc i ludzi, prezentując je potem kolegom 8
PŁYWAK PŁYWACZKA * * 1. Przepłynął/przepłynęła 200 m, w tym połowę na plecach. 2. Skoczył/a do wody z wysokości co najmniej 1 m i przepłynął/przepłynęła pod lustrem wody 10 m. 3. Wyciągnął/wyciągnęła przedmiot znajdujący się 1,5 m pod wodą. 4. Nauczył/a młodszych zakładania kamizelki ratunkowej i podawania koła ratunkowego. 5. Poznał/a zasady bezpieczeństwa i higieny kąpieli oraz ratowania tonącego. PRZYRODNIK PRZYRODNICZKA * 1. Rozpoznał/a po sylwetkach i liściach dziesięć drzew (np. dąb, brzozę, klon, leszczynę, wierzbę, topolę, lipę, sosnę, świerk, jodłę, modrzew). 2. Rozpoznał/a na rysunku lub zdjęciu po pięć gatunków roślin i zwierząt chronionych w Polsce. 3. Uczestniczył/a w wycieczce do lasu, ułożył/a i przedstawił/a w zastępie pięć zasad zachowania się w lesie. 4. Samodzielnie lub z zastępem zasadził/a drzewko w pobliżu swojego domu, na działce lub przy szkole. SANITARIUSZ SANITARIUSZKA * * 1. Poznał/a zasady kompletowania apteczki. Skompletował/a apteczkę osobistą. 2. Prawidłowo postąpił/a w przypadku: krwotoku (np. z kończyny), stłuczenia, zaprószenia oka, omdlenia, konieczności unieruchomienia kończyny, konieczności udrożnienia górnych dróg oddechowych. 3. Pełnił/a służbę samarytańską na wycieczce, biwaku lub obozie. 4. Prawidłowo sprawdził tętno. 9
MŁODY OBYWATEL MŁODA OBYWATELKA * 1. Poznał/a historię godła i barw narodowych. 2. Wie, co oznaczają i potrafi się wobec nich zachować. Zaśpiewał/a hymn państwowy. 3. Odszukał/a na mapie Polski miejsca, które dotąd odwiedził/a lub chciałby/chciałaby odwiedzić. 4. Zapoznał/a się z częścią statutu szkoły, zawierającą prawa i obowiązki ucznia. Angażuje się w życie swojej klasy. 5. Poznał/a daty polskich świąt narodowych. Wie, na pamiątkę jakich wydarzeń zostały ustanowione. Przygotował/a z zastępem zbiórkę z okazji jednego z nich. SPORTOWIEC * 1. Interesuje się wybraną dyscypliną sportu i popularyzuje ją, wymienił/a nazwiska swoich ulubionych sportowców. 2. Codziennie wykonuje poranną gimnastykę. 3. Zademonstrował/a swój zestaw ćwiczeń treningowych. 4. Zorganizował/a spotkanie z zawodnikiem lub trenerem swojej dyscypliny albo zaprezentował/a film o życiu sportowców. TERENOZNAWCA * * 1. Ocenił/a prawidłowo odległość od wyznaczonego punktu wykorzystując zasady określania odległości w terenie. 2. Dokonał/a pomiaru niedostępnych obiektów w terenie: wysokości drzewa, szerokości rzeki. 3. Trafił/a do wyznaczonego miejsca w nieznanym terenie na podstawie szkicu lub mapy. 4. Poprowadził/a patrol w terenie posługując się busolą i bezbłędnie docierając do miejsca oznaczonego na mapie. 5. Wytypował/a w nowym terenie miejsce na biwak drużyny, rozplanowując jego rozbicie. 10
TRAMP * * 1. Odbył/a co najmniej 5 samodzielnych wypraw w promieniu kilku kilometrów od miejsca zamieszkania. 2. Poznał/a zasady bezpiecznego marszu (tempo, odpoczynek, obciążenie, przepisy ruchu drogowego). 3. Nocował/a w lesie bez namiotu oraz w nieznanej miejscowości, korzystając np. ze schroniska PTSM. 4. Zorganizował/a biwak zastępu (drużyny), rozbijając go, a następnie likwidując bez pozostawienia śladów. STRAŻNIK BETLEJEMSKIEGO ŚWIATŁA POKOJU*** 1. Wspólnie z drużyną co rok organizuje zbiórkę, na której zapoznaje zaprzyjaźnioną drużynę z przesłaniem i tradycjami Betlejemskiego Światła Pokoju. 2. Zorganizowała/ał udział drużyny w przekazaniu Betlejemskiego Światła Pokoju do kościołów, urzędów instytucji, placówek opiekuńczych i mieszkańcom. 3. Wspólnie z drużyną pomogła/pomógł w zorganizowaniu wigilii dla osób samotnych, przekazując im Betlejemskie Światło Pokoju. 4. W porozumieniu z rodziną lub drużyną zaprosiła/ił do domu lub na zbiórkę wigilijną w okresie świąt Bożego Narodzenia samotną osobę z sąsiedztwa, przekazując jej Betlejemskie Światło Pokoju. KOLEKCJONER *** 1. Posiada własne zbiory. 2. Opracowała/ał system katalogowania własnych zbiorów i posługuje się nim, uzupełniając swoją kolekcję. 3. Skompletowała/ał biblioteczkę specjalistyczną i utrzymuje kontakty z innymi kolekcjonerami o podobnym hobby. 4. Zorganizowała/ał wystawę swoich eksponatów. 11
DZIENNIKARZ *** 1. Poznała/ał cechy, jakimi powinni charakteryzować się dziennikarze oraz zasady, jakie obowiązują w ich zawodzie. 2. Przeprowadziła/ił wywiad na określony temat. 3. Przez okres próby brała/ał udział w pracy redakcji harcerskiej, pisząc do wybranego działu. 4. Nawiązała/ał stały kontakt z gazetą młodzieżową lub dla dzieci i systematycznie dostarcza jej swoje artykuły. 5. Przekazał napisany przez siebie reportaż z imprezy harcerskiej do lokalnej ZNAWCA ZWYCZAJÓW I TRADYCJI HARCERSTWA ** 1. Wie, jak powstała pieśń Wszystko, co nasze i od kiedy jest ona hymnem ZHP. 2. Wie, skąd wywodzi się tradycja pozdrowienia Czuwaj i co oznacza to pozdrowienie. Przygotowała/ał krótka gawędę dla zastępu na ten temat. 3. Poznała/ał harcerskie zwyczaje związane z ogniskiem, napisała/ał artykuł do gazetki hufca (drużyny, szkoły) o tych zwyczajach. 4. Zna pieśni obrzędowe ZHP: Bratnie słowo, Płonie ognisko i nauczyła/ył początkującego harcerza tych pieśni. 5. Zorganizowała/ał przedsięwzięcie dotyczące zwyczajów ZHP (dla harcerzy albo dla społeczności lokalnej, dzieci w szkole).. 12
Ćw. 12b Karta zadania zespołowego Nazwa zadania: Cel zadania: Co jest do zrobienia? Termin Kto wykonuje? Kto kieruje? 13
Tytuł: Karta projektu starszoharcerskiego Hufiec/Drużyna: Zespół: Cel projektu: Planowany czas rozpoczęcia: Planowany czas zakończenia: ZAŁOŻENIA I PLANOWANY PRZEBIEG REALIZACJI PROJEKTU Realizowane zadanie Termin realizacji Osoba odpowiedzialna 14
15