ORZECZNICTWO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH DLA CELÓW POZARENTOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM ANALIZA STATYSTYCZNA 2008-2012

ORZECZNICTWO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH DLA CELÓW POZARENTOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM ANALIZA STATYSTYCZNA 28-212 WOJEWÓDZKI ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI 93-173 Łódź, ul. Lecznicza 6 tel. 42 664 2 48, fax. 42 664 2 49 e mail: wzon@lodz.uw.gov.pl www.pomoc.lodzkie.eu Łódź 213

Spis treści Wstęp 2-3 Analiza Wojewódzka I. Wnioski o wydanie orzeczenia składane w powiatowych/miejskich zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności: 4-17 II. Liczba wydanych orzeczeń ogółem przez powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności 18-22 III. IV. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności. Osoby przed 16-tym rokiem życia 23-31 Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wiek osób orzekanych. Osoby przed 16-tym rokiem życia 32-4 V. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a płeć osób orzekanych. Osoby przed 16-tym rokiem życia 41-5 VI. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a stopień niepełnosprawności osób orzekanych. Osoby powyżej 16-go roku życia 51-6 VII. VIII. IX. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wiek osób orzekanych. Osoby powyżej 16-go roku życia 61-7 Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a płeć osób orzekanych. Osoby powyżej 16-go roku życia 71-79 Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wykształcenie osób orzekanych Osoby powyżej 16-go roku życia 8-88 X. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a zatrudnienie osób orzekanych. Osoby powyżej 16-go roku życia 89-97 XI. Liczba wydanych legitymacji dokumentujących niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności 98-11 Analiza powiatowa XII. Liczba złożonych wniosków w podziale na powiaty 12-114 XIII. Liczba wydanych orzeczeń w podziale na powiaty 115-126 Gdzie szukać wsparcia? XIV. Jak ubiegać się o orzeczenie? 127-138 XV. Gdzie szukać wsparcia? 139-148 Bibliografia 149 1

Wstęp W polskim systemie prawnym niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Osobami niepełnosprawnymi są osoby, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do niepełnosprawności lub jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub o niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów. Oddawana do Państwa rąk publikacja zawiera analizę statystyczną orzecznictwa osób niepełnosprawnych w województwie łódzkim za lata 28-212. Dodatkowo wydanie III zostało uzupełnione o istotne informacje przydatne osobom zainteresowanym ubiegającym się o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Ostatni rozdział zatytułowany Gdzie szukać wsparcia? opisuje cały proces orzeczniczy, wyjaśnia podstawowe pojęcia związane z orzecznictwem pozarentowym, informuje gdzie oraz jakie dokumenty należy złożyć, jak także zawiera aktualne dane teleadresowe powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności w województwie łódzkim. Ponadto dostarcza ważnych informacji dotyczących funkcjonowania innych instytucji działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Polecamy lekturę tej publikacji osobom zatrudnionym w instytucjach, stowarzyszeniach i fundacjach działających na rzecz osób niepełnosprawnych z terenu województwa łódzkiego, jako doskonały materiał poglądowy wskazujący na trendy, tendencje zachodzące w poszczególnych grupach wiekowych osób posiadających status osoby niepełnosprawnej. Interesujące wnioski dotyczą także osób niepełnosprawnych w podziale na stopnie niepełnosprawności, wykształcenie, płeć, przyczynę niepełnosprawności i zatrudnienie. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności obecnie nadzoruje w imieniu Wojewody Łódzkiego 21 powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności; to o jeden mniej niż w z zeszłym roku, co związane jest z likwidacją Powiatowego Zespołu w Skierniewicach. 1. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Bełchatowie 2

2. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Brzezinach 3. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Kutnie 4. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łasku 5. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łęczycy 6. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łowiczu 7. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Powiecie Łódzkim Wschodnim 8. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi 9. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Opocznie 1. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Pabianicach 11. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności Pajęcznie 12. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Piotrkowie Trybunalskim 13. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Piotrkowie Trybunalskim 14. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Poddębicach 15. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Radomsku 16. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Rawie Mazowieckiej 17. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sieradzu 18. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Skierniewicach 19. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Tomaszowie Mazowieckim 2. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Wieluniu 21. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Zduńskiej Woli. Niniejsza publikacja (wyd. III) została opracowana na podstawie danych statystycznych zgromadzonych w zasobach komputerowych Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w województwie łódzkim. Przewodniczący Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi Jan Pawlikowski Ekspert Ewa Cyganik-Bala Ekspert Monika Sałek 3

Rozdział I Wnioski o wydanie orzeczenia składane w powiatowych/miejskich zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności w latach 28-212 Na przestrzeni lat 28-212 w odniesieniu do osób przed 16 rokiem życia, obserwujemy ogólny spadek liczby składanych wniosków z uwzględnieniem celu. Analizując cele, dla których składane są wnioski o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności, odnotowujemy stały spadek liczby wniosków w celu uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego. Jeśli zaś chodzi o świadczenie pielęgnacyjne w roku 212 liczba wniosków znacząco wzrosła. W przypadku pozostałych celów spadek jest proporcjonalny do liczby wniosków. Wyjątek stanowi cel do korzystania z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów, gdzie występuje tendencja wzrostowa. W latach 28-21 odnotowano niewielkie wahania w odniesieniu do liczby wniosków składanych przez wnioskodawców powyżej 16 roku życia. W analizowanych latach rok 212 wyróżnia się pod względem zwiększonej ilości złożonych wniosków. Analizując cele, dla których składane są wnioski o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, obserwujemy wzrost liczby wniosków w celach szkoleniowych oraz w celu korzystania z uprawnień na podstawie art. 8 ustawy Prawo o ruchu drogowym (karta parkingowa). Obserwujemy stały wzrost w celu uzyskania przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego. W roku 212 liczba wniosków jest ponad 3-krotnie wyższa niż w roku 21. Natomiast jeśli chodzi o wnioski złożone w celu uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej odnotowano nieznaczne wahania ilościowe. W pozostałych celach odnotowano spadek liczby wniosków o wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Najmniej popularnym wnioskiem składanym przez osoby zainteresowane powyżej 16. roku życia są wnioski o ustalenie wskazań do ulg i uprawnień. Na podstawie tych wniosków powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności dokonują zgodnie z art. 5 i 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 211 r., Nr 127, poz.721) przełożenia orzeczeń innych organów na stopnie niepełnosprawności i następnie ustalają wskazania do ulg i uprawnień. Analizując cele, dla których składane są wnioski o ustalenie wskazań do ulg i uprawnień, należy potwierdzić te same tendencje, o których mowa przy wnioskach o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. 4

Liczba wniosków o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności z uwzględnieniem celu Osoby przed 16 rokiem życia L.p. Cel 28 29 21 211 212 1 Uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego 6955 6665 6151 6119 5941 2 Uzyskanie przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego 457 42 48 329 499 3 Zamieszkanie w oddzielnym pokoju 6 6 9 7 1 4 5 Uzyskanie przez opiekuna urlopu wychowawczego w wymiarze dodatkowym Korzystanie z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów 9 1 8 8 7 76 12 121 148 164 753 723 6697 6611 6621 Uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 5

Uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 Zamieszkiwanie w oddzielnym pokoju 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 6

Korzystanie z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów 2 15 1 5 28 29 21 211 212 Uzyskanie przez opiekuna urlopu wychowawczego w wymiarze dodatkowym 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 7

8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 8

Liczba wniosków o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności z uwzględnieniem celu Osoby powyżej 16 roku życia L.p. Cel 28 29 21 211 212 1 Odpowiednie zatrudnienie 13929 15962 17856 17691 17645 2 Szkolenie 98 14 96 154 14 3 Uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej 559 68 476 69 573 4 5 6 Konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze Korzystanie ze środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji Korzystanie z uprawnień na podst. art. 8 ustawy Prawo o ruchu drogowym 823 8517 6959 7641 7353 3311 2664 1468 134 1159 1379 1841 2375 2796 315 7 Korzystanie ze świadczeń pomocy społecznej 7328 6619 6313 5699 5963 8 Uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego 8383 8515 8381 7227 89 9 Uzyskanie przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego 122 129 62 1345 2157 1 Zamieszkiwanie w oddzielnym pokoju 18 131 95 77 66 11 12 Uzyskanie przez opiekuna urlopu wychowawczego w wymiarze dodatkowym Korzystanie z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów 6 4 3 13 12 5132 3862 3789 292 364 4863 48956 48413 47494 49867 9

Odpowiednie zatrudnienie 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 Szkolenie 16 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 1

Uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 Konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 11

Korzystanie ze środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 Korzystanie z uprawnień na podst.art.8 ustawy. Prawo o ruchu drogowym 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 12

Korzystanie ze świadczeń pomocy społecznej 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 Uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego 86 84 82 8 78 76 74 72 7 68 66 64 28 29 21 211 212 13

Uzyskanie przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 Zamieszkiwanie w oddzielnym pokoju 2 15 1 5 28 29 21 211 212 14

Uzyskanie przez opiekuna urlopu wychowawczego w wymiarze dodatkowym 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 Korzystanie z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 15

5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 16

Liczba wniosków o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności o wskazaniach do ulg i uprawnień z uwzględnieniem celu. Osoby powyżej 16 roku życia L.p. Cel 28 29 21 211 212 1 Odpowiednie zatrudnienie 1 2 2 4 2 Szkolenie 3 4 5 6 7 Uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej Konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze Korzystanie ze środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji Korzystanie z uprawnień na podst. art. 8 ustawy. Prawo o ruchu drogowym Korzystanie ze świadczeń pomocy społecznej 1 15 3 1 1 8 1 2 1 7 8 Uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego 1 1 9 1 11 12 Uzyskanie przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego Zamieszkiwanie w oddzielnym pokoju Uzyskanie przez opiekuna urlopu wychowawczego w wymiarze dodatkowym Korzystanie z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów 1 1 4 4 6 11 1 13 22 33 24 23 17

Rozdział II Liczba wydanych orzeczeń ogółem przez powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności w latach 28-212. W odniesieniu do liczby wydanych orzeczeń przez powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności na przestrzeni lat 28-29 występowała tendencja wzrostowa, zarówno w odniesieniu do ogółu wydanych orzeczeń, jak również w rozbiciu na liczbę wydanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, o odmowie ustalenia niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności oraz orzeczenia o niezaliczeniu do osób niepełnosprawnych. Wyjątek stanowią orzeczenia o niepełnosprawności i orzeczenia wydane na podstawie art. 5a i art. 62 ustawy. W roku 21 nastąpił spadek liczby wydanych orzeczeń w stosunku do lat poprzednich, chociaż równocześnie nastąpił niewielki wzrost liczby orzeczeń wydanych na podstawie art. 5a i art. 62 ustawy, w stosunku do roku 29. Spadek liczby orzeczeń w roku 21 można tłumaczyć np. zwiększoną liczbą orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydanych na czas nieokreślony. Lata 211-212 przedstawiają wzrostowy trend zarówno jeśli chodzi o liczbę wydanych orzeczeń ogółem, jak i poszczególne grupy orzeczeń. Rekordowy pod względem zarówno ogólnej ilości orzeczeń, jak w szczególności pod względem orzeczeń o stopniu niepełnosprawności był rok 212, w którym odnotowujemy najwyższe dane z ostatnich pięciu lat działalności powiatowych zespołów. 18

Liczba wydanych orzeczeń-przez powiatowe zespoły- Wykonanie L.p. Cel 28 29 21 211 212 1 Orzeczenie o niepełnosprawności 643 6117 5445 5634 5616 2 3 4 5 Orzeczenie o odmowie ustalenia niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności Orzeczenia wydane na podst. artykułu 5 ustawy. Prawo o ruchu drogowym Orzeczenia o niezaliczeniu do osób niepełnosprawnych 892 1 984 121 171 4443 4616 444 45347 4792 156 11 27 18 23 2457 2588 1166 2265 2146 53978 55822 5222 54285 55948 19

Orzeczenie o niepełnosprawności 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 Orzeczenia o odmowie ustalenia niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 2

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 Orzeczenia wydane na podst. artykułu 5 ustawy. Prawo o ruchu drogowym 16 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 21

Orzeczenia o niezaliczeniu do osób niepełnosprawnych 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 22

Rozdział III Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności. Osoby przed 16-tym rokiem życia. Na przestrzeni lat 28-21 odnotowano spadek liczby orzeczeń o niepełnosprawności wydanych osobom przed 16 rokiem życia. Tendencja spadkowa dotyczyła wszystkich przyczyn niepełnosprawności. W latach 211-212 odnotowano znaczący wzrost liczby wydanych orzeczeń ogółem- w rozbiciu według symboli przyczyny niepełnosprawności dane w obu tych latach różnią się między sobą nieznacznie. W latach 28-21 największą różnicę w liczbie orzeczeń wydanych osobom przed 16. rokiem życia odnotowano wśród dzieci z chorobami układu oddechowego i krążenia, najmniejszą - w chorobach układu pokarmowego. W porównaniu z rokiem 21 najwyższy wzrost liczby wydanych orzeczeń (ponad 6%) latach 211-212 odnotowano u dzieci z zaburzeniami głosu, mowy i chorób słuchu oraz chorobami narządu wzroku. Trudno poddać analizie dane dotyczące liczby wydanych orzeczeń o niepełnosprawności z symbolem 12-C, gdyż jest to stosunkowo nowy symbol- dostępny dopiero od roku 21. W tej grupie schorzeń- całościowe zaburzenia rozwoju, w porównaniu do 21 roku odnotowano wzrost wydawanych orzeczeń o 39% w roku 211 i o 9% w roku kolejnym. Na przestrzeni lat 28-21 odnotowano spadek liczby orzeczeń o niepełnosprawności wydanych osobom przed 16 rokiem życia. Tendencja spadkowa dotyczyła wszystkich przyczyn niepełnosprawności. W 211 r. odnotowano znaczący wzrost (o 28,5%) liczby wydanych orzeczeń według przyczyn niepełnosprawności. W roku 212 liczba ta przekroczyła 7 tys. i jest najwyższa spośród lat poddanych analizie. 23

Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności Osoby przed 16 rokiem życia L.p. Przyczyna niepełnosprawności 28 29 21 211 212 1 1-U upośledzenie umysłowe 445 43 367 443 441 2 2-P choroby psychiczne 374 388 233 331 323 3 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 37 261 242 48 41 4 4-O choroby narządu wzroku 353 339 275 46 463 5 5-R upośledzenie narządu ruchu 653 671 585 772 82 6 6-E epilepsja 319 36 288 428 359 7 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 225 1776 1473 164 153 8 8-T choroby układu pokarmowego 139 14 125 178 184 9 9-M choroby układu moczowo-płciowego 28 197 182 212 198 1 1-N choroby neurologiczne 86 787 714 943 915 11 11-I inne 81 849 75 889 992 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 211 293 42 RAZEM 643 6117 5445 6997 719 24

1-U Upośledzenie umysłowe 45 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 2-P choroby psychiczne 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 25

3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 4-O choroby narządu wzroku 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 26

5-R upośledzenie narządu ruchu 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 6-E epilepsja 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 27

7-S choroby układu oddechowego i krążenia 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 2 15 1 5 28 29 21 211 212 28

9-M choroby układu moczowo-płciowego 22 21 2 19 18 17 16 28 29 21 211 212 1-N choroby neurologiczne 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 29

11-I inne 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 3

RAZEM 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 31

Rozdział IV Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wiek osób orzekanych. Osoby przed 16-tym rokiem życia. Z symbolem przyczyny niepełnosprawności 1-U wśród osób przed 16 rokiem życia najwięcej orzeczeń wydawanych jest grupie wiekowej 8-16 lat (średniorocznie 35 orzeczeń), najmniej do 3 roku życia, na przestrzeni 5 ostatnich lat średnio 25 orzeczeń rocznie. Podobną tendencję zanotowano wśród dzieci z chorobami psychicznymi, z zaburzeniami głosu, mowy i chorobami słuchu i z chorobami narządu wzroku. U dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi najwyższy wzrost odnotowano w grupie wiekowej -7 lat. Na przestrzeni analizowanych lat 28-212 najwięcej orzeczeń wydano w roku 212 w grupie wiekowej 4-7 lat. W okresie 28-212 najwięcej orzeczeń ogółem wydano dzieciom w wieku 8-16 lat, następnie w wieku 4-7 lat, a najmniej w grupie wiekowej -3 lat. 32

Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wiek orzekanych osób Osoby przed 16 rokiem życia L.p. 1 2 3 4 5 Przyczyna niepełnosprawności WIEK 1-U upośledzenie umysłowe 2-P choroby psychiczne 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 4-O choroby narządu wzroku 5-R upośledzenie narządu ruchu -3 lat 28 29 21 211 212 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 25 96 324 18 82 33 14 73 28 26 92 325 42 15 294 36 87 251 35 95 258 8 32 193 16 62 253 1 59 254 72 85 15 56 82 123 58 73 111 9 142 176 68 158 184 37 92 224 41 98 2 36 8 159 72 135 253 65 14 258 161 119 373 18 126 365 142 114 329 225 168 379 225 181 396 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 6 6-E epilepsja 36 87 196 44 91 171 4 81 167 66 114 248 52 17 2 7 8 9 1 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8-T choroby układu pokarmowego 9-M choroby układu moczowo-płciowego 1-N choroby neurologiczne 485 578 962 443 533 8 375 431 667 449 527 664 399 468 663 39 29 71 49 26 65 43 26 56 61 39 78 68 4 76 5 58 1 56 5 91 56 47 79 68 59 85 59 51 88 264 195 347 277 19 32 243 175 296 338 238 367 295 257 363 11 11-I inne 232 178 391 262 192 395 238 169 343 268 25 416 31 247 444 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 35 84 92 72 12 11 97 175 13 RAZEM 1437 164 3389 1461 1565 391 1288 1385 2772 1751 191 3345 1681 1988 335 33

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 35 1-U upośledzenie umysłowe 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 2-P choroby psychiczne 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 34

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 2 16 12 8 4 28 29 21 211 212 3 4-O choroby narządu wzroku 25 2 15 1 5 35 28 29 21 211 212

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 5-R upośledzenie narządu ruchu 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 6-E epilepsja 25 2 15 1 5 36 28 29 21 211 212

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 8 7 6 5 4 3 2 1 8-T choroby układu pokarmowego 28 29 21 211 212 37

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 1 9-M choroby układu moczowo-płciowego 8 6 4 2 28 29 21 211 212 4 35 3 25 2 15 1 5 1-N choroby neurologiczne 38 28 29 21 211 212

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat 11-I inne 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 18 16 14 12 1 8 6 4 2 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 28 29 21 211 212 39

-3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7lat 8-16 lat - 3lat 4-7 lat 8-16 lat -3 lat 4-7 lat 8-16 lat RAZEM 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 4

Rozdział V Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a płeć osób orzekanych. Osoby przed 16-tym rokiem życia. Z danych statystycznych za lata 28-212 wynika, że wśród osób przed 16 rokiem życia z orzeczonym symbolem przyczyny niepełnosprawności wskazującym na upośledzenie umysłowe zdecydowanie przeważają chłopcy. Jednak liczba orzeczeń o niepełnosprawności z kodu 1-U wydanych dzieciom płci męskiej ma tendencję spadkową do 21 r., od 211 r. odnotowano wzrost. Natomiast wśród dziewcząt utrzymuje się na niższym poziomie z nieznacznymi wahaniami. Podobną relację między liczbą wydanych orzeczeń, a płcią osób orzekanych odnotowano wśród dzieci z chorobami psychicznymi, z zaburzeniami głosu, mowy i chorobami słuchu, układu moczowo płciowego, z epilepsją, z chorobami neurologicznymi i innymi, oznaczonymi symbolem 11-I. Ogółem najwięcej orzeczeń wydaje się z symbolem przyczyny niepełnosprawności układu oddechowego i krążenia- ze zdecydowaną przewagą dzieci płci żeńskiej, wydanych, gdzie w roku 212 przewaga ta wynosiła 91%, a w 28 aż 96%. Orzeczenia o niepełnosprawności z powodu upośledzenia narządu ruchu częściej natomiast uzyskują dziewczęta, jednak różnica w liczbie wydanych orzeczeń w podziale na płeć jest niewielka. Bardzo zbliżoną ilość orzeczeń wydano osobom przed 16 rokiem życia cierpiącym na choroby układu pokarmowego. Znaczną różnicę w ilości orzeczeń wydanych osobom przed 16 rokiem życia w zależności od płci można zaobserwować wśród dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi. W roku 212 z symbolem 12-C dziewcząt jest 4-krotnie więcej niż chłopców. Dla obydwu płci odnotowano wyraźną tendencje zwyżkową. 41

Analiza wydanych orzeczeń o niepełnosprawności w latach 28-212 wyraźnie wskazuje, że w grupie wiekowej -16 lat dominują chłopcy. Liczba wydanych orzeczeń dla płci męskiej w poszczególnych latach wynosi odpowiednio: za 28 r. 6%, za 29 r. 59%, za 21 r. 61%, za 211 r. 61%, za 212 r.-61%. W ostatnich dwóch latach dane wskazują tendencje wzrostową nie tylko jeśli chodzi o liczbę chłopców zaliczonych do osób niepełnosprawnych ale także ogólny wzrost orzeczeń wydawanych dla dzieci. W roku 212 ilość wydanych orzeczeń dla dzieci do 16 roku życia osiągnęła w przeciągu ostatnich pięciu lat maksymalna wartość. 42

Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a płeć orzekanych osób Osoby przed 16 rokiem życia L.p. Wiek 28 29 21 211 212 Przyczyna niepełnosprawności Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 1 1-U upośledzenie umysłowe 148 297 141 262 135 232 174 269 16 281 2 2-P choroby psychiczne 88 286 94 294 64 169 89 242 81 242 3 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 123 184 17 154 91 151 17 238 172 238 4 4-O choroby narządu wzroku 153 2 153 186 124 151 192 268 29 254 5 5-R upośledzenie narządu ruchu 335 318 372 299 31 284 389 383 412 39 6 6-E epilepsja 155 164 13 176 129 159 188 24 163 196 7 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 684 1341 65 1126 515 958 575 165 525 15 8 8-T choroby układu pokarmowego 69 7 71 69 57 68 86 92 81 13 9 9-M choroby układu moczowo-płciowego 89 119 78 119 72 11 87 125 79 119 1 1-N choroby neurologiczne 315 491 316 471 288 426 364 579 343 572 11 11-I inne 375 426 393 456 335 415 39 499 457 535 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 29 182 53 24 8 322 RAZEM 2534 3896 255 3612 214 335 2757 424 2762 4257 43

1-U choroby umysłowe 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 2-P choroby psychiczne 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 44

3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 4-O choroby narządu wzroku 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 45

5-R upośledzenie narządu ruchu 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 25 6-E epilepsja 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 46

7-S choroby układu oddechowego i krążenia 15 12 9 6 3 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 12 1 8 6 4 2 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 47

9-M choroby układu moczowo-płciowego 14 12 1 8 6 4 2 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 6 1-N choroby neurologiczne 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 48

11-I inne 6 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 35 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 49

RAZEM 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 5

Rozdział VI Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a stopień niepełnosprawności osób orzekanych w latach 28-212. Osoby powyżej 16-go roku życia. W analizowanych latach wśród wydanych orzeczeń osobom powyżej 16 roku życia z symbolami przyczyn niepełnosprawności wskazującymi na upośledzenie umysłowym i choroby psychiczne przeważa stopień umiarkowany. Na przełomie lat 28-21 obserwujemy niewielki wzrost liczby orzeczeń o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanych osobom o wyżej wymienionych schorzeniach, natomiast liczba orzeczeń o stopniu lekkim kształtuje się na podobnym, najniższym poziomie. W 211 r. odnotowano znaczący wzrost liczby wydanych orzeczeń z tymi schorzeniami kwalifikowanymi do znacznego stopnia niepełnosprawności, a w 212 nieznaczny spadek. Zdecydowaną różnicę w ilości wydanych orzeczeń w zależności od stopnia niepełnosprawności odnotowano wśród osób z zaburzeniami głosu, mowy i chorobami słuchu. Przy tendencjach malejących na przestrzeni 3 lat stopień lekki i umiarkowany orzekany jest najczęściej, natomiast orzeczeń o stopniu znacznym jest kilkakrotnie mniej. W 21 roku znacząco zmalała ilość orzeczeń o znacznym stopniu niepełnosprawności w porównaniu do lat ubiegłych wydano ich ponad dwa razy mniej. W 211 r. odnotowano znaczący wzrost liczby orzeczeń z tymi schorzeniami zakwalifikowanymi do umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności. Podobny poziom utrzymał się w roku 212. W przypadku osób po 16 roku życia z chorobami wzroku liczba orzeczeń wydanych w okresie 28-21 utrzymuje się na podobnym poziomie, choć ma tendencję rosnącą. Nieznacznie zwiększyła się ilość osób z orzeczonym lekkim i umiarkowanym stopniem, natomiast zmalała ilość orzeczeń o znacznym stopniu niepełnosprawności. Najwięcej osób z tym schorzeniem uzyskuje stopień lekki, najmniej stopień znaczny. W 211 r. odnotowano znaczący wzrost liczby orzeczeń z tym schorzeniem zakwalifikowanym do umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności. W roku 212 wzrosła liczba wydanych orzeczeń o stopniu lekkim, natomiast zmalała o stopniu umiarkowanym i znacznym. 51

Tendencję rosnącą można zaobserwować także wśród orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z upośledzeniem narządu ruchu. W porównaniu do ubiegłych lat w 211 r. odnotowano największy wzrost liczby orzeczeń o stopniu znacznym, następnie umiarkowanym i lekkim. W roku 212 wzrosła liczba wydanych orzeczeń o stopniu lekkim, natomiast zmalała liczba o stopniu umiarkowanym oraz znacznym. Choroby układu pokarmowego są kolejną z przyczyn niepełnosprawności, wśród których odnotowano wzrost na przełomie lat 28-211. Najwięcej osób po 16 roku życia uzyskało stopień umiarkowany, również w roku 212, z tym że liczba osób ogółem z symbolem 8-T jest zbliżona do danych z roku 211. Ze statystyki wynika, że w okresie 28 a 21 rokiem istotnie zmalała ilość osób orzekanych z powodu epilepsji. Najwięcej z nich uzyskało orzeczenie o umiarkowanym i lekkim stopniu niepełnosprawności. Stopień znaczny z symbolem przyczyny niepełnosprawności 6-E został orzeczony u 4,5 % osób po 16 roku życia. W 211 r. odnotowano wzrost liczby wydanych orzeczeń ogółem o 83 %. Największy wzrost dotyczył stopnia znacznego ponad 4-krotnie. W roku 212 daje się zauważyć spadek liczby wydanych orzeczeń z symbolem epilepsji, jest on jednak nieznaczny. Wśród osób niepełnosprawnych cierpiących na schorzenia układu oddechowego i krążenia najwięcej orzeczeń wydano o stopniu umiarkowanym, najmniej o znacznym, choć w latach 21-211 wzrosła liczba orzeczeń o tym stopniu niepełnosprawności ogółem, zaś w roku 212 nieznacznie zmalała.. W okresie analizowanych 28-212 orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z symbolu przyczyny chorób układu moczowo-płciowego były najczęściej wydawane o stopień umiarkowanym i znacznym. Orzeczenia o lekkim stopniu niepełnosprawności wydawane osobom po 16 roku życia stanowią około 14 % ogółu z kodu 9-M. Liczba orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z powodu chorób neurologicznych kształtuje się w ciągu lat 28-21 na podobnym poziomie. Dominował stopień umiarkowany i znaczny, lekki stopień niepełnosprawności stanowił około 22 % orzeczeń z tego kodu. W 211 r. odnotowano istotny wzrost liczby wydanych orzeczeń z tej przyczyny niepełnosprawności. W roku 212 liczba ta zmalała, jest jednakże nadal zdecydowanie wyższa niż w latach wcześniejszych. 52

lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a stopień orzekanych osób Osoby powyżej 16 rokiem życia Lata 28 29 21 211 212 L.p.. Przyczyna niepełnosprawności 1 1-U upośledzenie umysłowe 11 364 189 663 11 421 189 711 13 373 21 686 153 422 282 857 137 498 281 916 2 2-P choroby psychiczne 95 211 82 3862 1181 2149 852 4182 123 2253 942 4218 1293 333 1563 6159 1343 2832 1261 5436 3 4 5 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 4-O choroby narządu wzroku 5-R upośledzenie narządu ruchu 1346 213 513 3872 1568 2248 463 4279 1512 1862 191 3565 1576 2542 451 4569 1891 254 43 4798 516 448 3 1264 545 447 317 139 561 473 292 1326 733 144 534 2311 812 9 42 2132 499 4854 1786 11549 569 5237 1715 1221 519 518 1836 1235 6423 871 3877 191 6923 8375 3338 18636 6 6-E epilepsja 266 458 31 755 332 45 27 89 299 396 33 728 419 748 17 1337 415 674 16 1249 7 8 9 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8-T choroby układu pokarmowego 9-M choroby układu moczowo-płciowego 361 531 1531 1451 3633 5424 1475 1532 322 539 1611 987 4362 7974 3615 15951 483 779 2866 1545 378 567 36 135 37 63 438 1411 378 64 457 1439 649 14 69 2343 659 122 636 2317 168 471 379 118 146 432 454 132 137 485 453 175 264 792 734 179 283 776 656 1715 1 1-N choroby neurologiczne 1371 2214 1819 544 1553 2511 1828 5892 1245 2446 259 575 2252 4115 3266 9633 275 3885 2927 8887 11 11-I inne 95 176 179 3744 11 1892 124 3917 944 1787 92 3651 1658 341 181 6869 1783 3331 1641 6755 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 16 14 3 15 4 55 19 43 RAZEM 14529 2569 8789 43887 15499 21814 8782 4695 14441 2914 918 44373 19782 3461 1732 7875 21151 32525 14589 68289 53

lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny 1 1-U upośledzenie umysłowe 8 6 4 2 28 29 21 211 212 7 6 5 4 3 2 1 2-P choroby psychiczne 28 29 21 211 212 54

lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny 3-L zaburzenia głosu,mowy i choroby słuchu 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 25 4-O choroby narządu wzroku 2 15 1 5 28 29 21 211 212 55

lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny 2 5-R upośledzenie narządu ruchu 15 1 5 14 28 29 21 211 212 6-E epilepsja 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 56

lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 2 15 1 5 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 57

lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny 9-M choroby układu moczowo-płciowego 2 15 1 5 28 29 21 211 212 1-N choroby neurologiczne 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 58

lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny lekki umiar znaczny 7 6 5 4 3 2 1 11-I inne 28 29 21 211 212 6 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 59

lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny lekki umiar kowany znaczny RAZEM 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 6

Rozdział VII Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wiek osób orzekanych. Osoby powyżej 16-go roku życia Biorąc pod uwagę wiek osób po 16 roku życia uzyskujących orzeczenie z symbolem przyczyny niepełnosprawności 1-U, zdecydowanie największą grupę stanowią osoby w wieku 16-25 lat. Ponad 3 razy mniej orzeczeń wydano osobom pomiędzy 26 a 4 rokiem życia, a prawie 5 razy mniej osobom po 4 roku życia. Osoby, które ukończyły 6 lat stanowią 2 % wszystkich osób niepełnosprawnych uzyskujących orzeczenie z kodu 1-U. Natomiast choroby psychiczne dotykają najczęściej osoby między 41 a 6 rokiem życia. W tej grupie wiekowej odnotowano istotny wzrost liczby wydanych orzeczeń. Dwa razy mniejszą grupę stanowią osoby w przedziale wiekowym 26-4 lat. Najmniej orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z kodu 2 P wydano młodzieży w wieku 16-25 lat. Natomiast nieznaczną tendencję wzrostową odnotowano wśród osób powyżej 6 roku życia. Jak wynika ze statystyki za lata 28-212, liczba wydanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z symbolu przyczyny niepełnosprawności chorób słuchu, zaburzeń głosu i mowy najwyższa w grupie wiekowej powyżej 6. roku życia. Dwa razy mniej orzeczeń uzyskały osoby, które ukończyły 4 lat. Najmniej orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z kodu 3-L wydano w ciągu czterech lat osobom między 26 a 4 rokiem życia, 5-8 % wszystkich orzeczeń dotyczy młodzieży do 25 roku życia. Wśród wydanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z chorobami narządu wzroku tendencję wzrostową odnotowano w grupie wiekowej 41-6 lat. Porównywalną, najmniejszą, liczbę orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z symbolem przyczyny niepełnosprawności 4- O wydano osobom w przedziałach wiekowych 16-25 i 26-4 lat. Prawie trzy razy częściej orzekane są osoby powyżej 6 roku życia. W latach 211 i 212 liczba wydanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z symbolem upośledzenia narządu ruchu w grupie wiekowej 26-4 i 41-59 lat wzrosła w porównaniu do lat ubiegłych, natomiast wśród osób powyżej 6 roku życia wzrosła ponad 2-krotnie. 61

Epilepsja to schorzenie najczęściej orzekane u osób w wieku 41 a 6 lat, najrzadziej powyżej 6 roku życia. Osoby niepełnosprawne w przedziale wiekowym 16-25 lat stanowią ponad 18 %, a w wieku między 26-4 lat 26 % ogółu orzekanych z kodu 6-E. Jednakże w latach 211-212 w porównaniu do lat wcześniejszych największy wzrost liczby wydanych orzeczeń odnotowano właśnie w grupie wiekowej powyżej 6. roku życiu- średnia z lat 28-21 wynosiła 27 orzeczeń, a w latach kolejnych aż 14. 62

16-25 26-4 41-59 6 i więcej 16-25 26-4 41-59 6 i więcej 16-25 26-4 41-59 6 i więcej 16-25 26-4 41-59 6 i więcej 16-25 26-4 41-59 6 i więcej Przyczyna niepełnosprawności Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wiek orzekanych osób Osoby po 16 roku życia 28 29 21 211 212 L.p. WIEK w latach 1 1-U upośledzenie umysłowe 439 13 96 25 474 134 93 1 451 13 91 14 54 17 126 21 564 189 134 19 2 2-P choroby psychiczne 487 868 219 488 468 953 218 581 438 954 216 666 518 122 38 1413 531 139 3244 169 3 4 5 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 4-O choroby narządu wzroku 5-R upośledzenie narządu ruchu 183 144 951 2594 191 142 985 2961 27 142 976 224 246 178 1254 2891 214 213 1134 261 189 198 548 329 197 196 527 389 199 199 569 359 222 31 953 835 314 325 971 951 674 114 6373 3488 627 1143 6815 3436 699 128 6919 329 75 151 9328 7413 787 1545 9323 7732 6 6-E epilepsja 198 26 322 29 188 242 347 32 159 236 312 21 246 35 67 134 25 358 566 147 7 8 9 1 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8-T choroby układu pokarmowego 9-M choroby układu moczowo-płciowego 1-N choroby neurologiczne 426 43 5189 446 424 381 546 4267 36 437 5149 3924 41 589 6769 8192 373 563 633 8519 147 146 7 312 156 157 739 359 138 179 785 337 178 264 1165 736 162 282 176 817 78 116 526 298 68 117 529 318 63 119 545 348 82 163 75 795 8 16 841 868 431 568 2913 1492 421 71 3188 1573 433 661 2947 179 554 114 4613 3452 586 15 4673 3945 11 11-I inne 395 362 1898 189 379 396 218 1124 394 41 1889 967 455 551 3139 2724 474 592 338 317 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 3 51 1 2 1 65 2 RAZEM 3647 4155 21535 1455 3593 4571 22881 155 3571 4666 22342 13794 4243 6311 31714 2867 44 6588 316 3234 63

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 1-U upośledzenie umysłowe 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 35 3 25 2 15 1 5 2-P choroby psychiczne 28 29 21 211 212 64

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 3 25 2 15 1 5 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 28 29 21 211 212 1 4-O choroby narządu wzroku 8 6 4 2 28 29 21 211 212 65

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i 5-R upośledzenie narządu ruchu 1 8 6 4 2 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 6-E epilepsja 66 28 29 21 211 212

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 1 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8 6 4 2 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 12 1 8 6 4 2 67 28 29 21 211 212

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 9-M choroby układu moczowo-płciowego 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 1-N choroby neurologiczne 68 28 29 21 211 212

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 35 3 25 2 15 1 5 11-I inne 28 29 21 211 212 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 7 6 5 4 3 2 1 69 28 29 21 211 212

16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i wiecej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej 16-25 lat 26-4 lat 41-59 lat 6 i więcej RAZEM 35 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 7

Rozdział VIII Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a płeć osób orzekanych. Osoby powyżej 16-go roku życia. W podziale na płeć w latach 28-211 zdecydowanie więcej orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydano kobietom, choć różnica ta zmniejszała się w kolejnych latach. W roku 28 było o 8,5 % więcej orzekanych kobiet, w roku 29 o 5,8 %, a w roku 21 o 2,7 %. W 211 r. odnotowano znaczący wzrost liczby wydanych orzeczeń, kobiety wzrost o 63 %, mężczyźni wzrost o 56%. Kobiety dominowały szczególnie wśród osób ze schorzeniami układu moczowo-płciowego, schorzeniami narządu ruchu, chorobami neurologicznymi oraz psychicznymi. Mężczyzn natomiast było więcej wśród osób upośledzonych umysłowo, z epilepsją, z chorobami układu oddechowego i krążenia oraz chorobami układu pokarmowego. W roku 212 liczba wydawanych orzeczeń dla osób powyżej 16 roku życia okazała się być najwyższą w ostatnich pięciu latach. Odnotowane wartości wskazują, że w ostatnim roku najwięcej orzeczeń otrzymały kobiety, bo aż 38 234 tys., co stanowi 52% spośród wszystkich osób zaliczonych do odpowiedniego stopnia niepełnosprawności. Ilość mężczyzn zaliczonych do właściwego stopnia niepełnosprawności była niższa zaledwie o 4 %, dzięki czemu różnica procentowa pomiędzy orzeczeniami wydanymi dla kobiet i mężczyzn została zachowana na podobnym poziomie, jak w latach ubiegłych. Wartości te nie są jednak wymierne, gdyż nie biorą pod uwagę zwiększającej się ogółem liczby osób otrzymujących orzeczenie. Podobnie jak w roku 211 kobiety dominowały wśród osób z problemami psychicznymi oraz ze schorzeniami narządu ruchu. Wśród mężczyzn dominowały problemy z układem oddechowym i krążenia, neurologiczne oraz z układem pokarmowym. 71

Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a płeć orzekanych osób Osoby po 16 roku życia Przyczyna niepełnosprawności 28 29 21 211 212 L.p. Płeć Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 1 1-U choroby umysłowe 29 373 295 416 312 374 365 492 411 495 2 2-P choroby psychiczne 2247 1615 2296 1886 2399 1819 365 2554 3887 286 3 4 5 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 4-O choroby narządu wzroku 5-R upośledzenie narządu ruchu 292 178 2327 1952 1844 1721 2363 226 215 266 683 581 71 599 68 646 1255 156 1313 1248 697 4579 742 4979 6691 5344 1523 8478 1782 865 6 6-E epilepsja 316 439 341 468 39 419 547 79 541 78 7 8 9 1 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8-T choroby układu pokarmowego 9-M choroby układu moczowo-płciowego 1-N choroby neurologiczne 568 5383 484 5728 435 5565 7726 8225 7579 826 558 747 69 82 632 87 97 1373 16 1277 641 377 657 375 653 422 138 752 1141 88 2689 2715 2918 2974 2758 2992 472 4931 565 5189 11 11-I inne 2256 1488 2388 1529 22 1451 438 2831 4338 353 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 8 22 9 46 12 55 RAZEM 2381 277 24387 2178 22791 21582 37141 33734 38234 34588 72

1-U choroby umysłowe 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 2-P choroby psychiczne 4 35 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 73

3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 4-O choroby narządu wzroku 14 12 1 8 6 4 2 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 74

5-R upośledzenie narządu ruchu 12 1 8 6 4 2 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 8 7 6 5 4 3 2 1 6-E epilepsja Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 75

7-S choroby układu oddechowego i krążenia 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 14 12 1 8 6 4 2 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 76

9-M choroby układu moczowo-płciowego 12 1 8 6 4 2 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 1-N choroby neurologiczne 6 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 77

11-I inne 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 6 5 4 3 2 1 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 78

RAZEM 4 35 3 25 2 15 1 5 Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M Płeć K Płeć M 28 29 21 211 212 79

Rozdział IX Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wykształcenie. Osoby powyżej 16-go roku życia. W latach 28-211 najwięcej orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydano osobom z wykształceniem średnim i podstawowym, najmniej natomiast osobom z wykształceniem niższym niż podstawowe oraz wyższym. Identyczna tendencja utrzymała się w 212 r. W 212 roku proporcje te przedstawiały się następująco: 4,5 % osób z wykształceniem niższym niż podstawowe, 31 % osób z wykształceniem podstawowym, 28 % osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, 29 % z wykształceniem średnim oraz 7 % z wykształceniem wyższym. W latach 28-21 proporcje te zmieniają się w znikomy sposób, różnice nie są istotne statystycznie. Osoby z wykształceniem podstawowym dominują wśród chorób umysłowych, schorzeń głosu, mowy oraz słuchu, jak także w chorobach układu oddechowego i krążenia. Jeśli chodzi o osoby, które uzyskują orzeczenia z kodu 4-O wśród nich dominują osoby z wykształceniem podstawowym oraz średnim. Osoby ze średnim wykształceniem dominują wśród niepełnosprawnych z orzeczonym kodem 5-R, czyli ze schorzeniami narządu ruchu, jak także z zaburzeniami układu moczowo-płciowego. Osoby z wykształceniem poniżej podstawowego nie dominują w żadnym ze schorzeń, należy jednak zaznaczyć, że stopniowo ogólna liczba orzekanych z najniższym wykształceniem wzrastała, osiągając w 212 r. najwyższy poziom. Ta sama tendencja tyczy się osób z wykształceniem wyższym. 8

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe L.p. Przyczyna niepełnosprawności Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a wykształcenie orzekanych osób Osoby po 16 roku życia 28 29 21 211 212 WIEK 1 2 3 4 5 1-U upośledzenie umysłowe 2-P choroby psychiczne 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 4-O choroby narządu wzroku 5-R upośledzenie narządu ruchu 158 36 123 19 3 131 426 145 6 3 153 38 146 7 188 47 182 14 3 195 58 182 21 22 1324 162 192 182 183 1434 114 1219 26 19 145 1193 124 226 343 23 165 1798 365 373 229 184 1867 44 261 1724 717 928 242 236 184 829 164 31 17 1442 728 959 266 222 1736 14 1262 39 232 1478 995 1156 31 39 4 326 399 1 3 46 343 419 111 31 444 321 436 94 14 715 599 722 171 11 778 672 815 195 28 323 31 438 127 239 389 3445 429 139 244 3185 3618 49 979 581 5248 5551 664 1557 687 528 572 622 1588 6 6-E epilepsja 27 3 233 167 28 21 32 256 21 29 15 243 247 186 37 66 437 433 346 55 69 462 426 285 79 7 8 9 1 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8-T choroby układu pokarmowego 9-M choroby układu moczowo-płciowego 1-N choroby neurologiczne 352 387 263 2965 697 272 3587 2991 339 643 39 3261 2967 2771 562 74 5523 4458 4316 95 81 5455 4373 425 951 29 46 351 372 93 26 456 413 422 94 15 439 435 446 14 61 676 749 695 162 59 653 76 742 177 27 278 261 35 12 15 299 266 37 82 24 37 34 358 82 54 571 458 594 167 48 561 527 625 188 29 182 1455 154 398 175 1839 1681 1766 431 217 1787 1628 169 428 417 2929 285 2731 76 472 3155 2985 298 734 11 11-I inne 19 1186 864 1254 331 98 1183 991 136 339 96 112 939 1189 37 29 26 1856 2178 566 274 294 223 2356 644 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 18 24 1 21 28 1 4 1 18 45 3 1 RAZEM 1693 14844 1123 13124 323 1426 14861 125 1421 3287 1482 1437 12526 13256 385 297 2596 19827 2724 512 3329 2266 2434 21183 527 81

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe 1-U upośledzenie umysłowe 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 25 2-P choroby psychiczne 2 15 1 5 28 29 21 211 212 82

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe 2 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 15 1 5 28 29 21 211 212 9 8 7 6 5 4 3 2 1 4-O choroby narządu wzroku 28 29 21 211 212 83

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe 5-R upośledzenie narządu ruchu 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 5 6-E epilepsja 4 3 2 1 28 29 21 211 212 84

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 6 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 28 29 21 211 212 85

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe 7 6 5 4 3 2 1 9-M choroby układu moczowo-płciowego 28 29 21 211 212 35 3 25 2 15 1 5 1-N choroby neurologiczne 28 29 21 211 212 86

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe 25 11-I inne 2 15 1 5 28 29 21 211 212 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 87

<podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe <podst. podst. zasad. średnie wyższe RAZEM 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 88

Rozdział X Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a zatrudnienie osób orzekanych Osoby powyżej 16-go roku życia. Analizując lata 28-211 stopniowo wzrastała liczba osób niepełnosprawnych pozostających w zatrudnieniu. Sytuacja zmieniła się w 212 r., kiedy liczba osób orzekanych posiadających pracę nieznacznie się zmniejszyła. W roku 28 było orzekanych 16 % osób pracujących i 84 % osób niepracujących; w 29 roku odpowiednio 18 % i 82 %, a w 21 roku 2 % i 8 %, w 211 r. 18% i 82%., a w 212 r. 17,5% i 82,5%. W podziale na schorzenia zwraca uwagę fakt, że wśród osób z chorobami narządu wzroku, narządu ruchu, przewodu pokarmowego oraz moczowo-płciowego spada liczba osób niepracujących. Ponadto w grupie całościowych zaburzeń rozwojowych wszystkie osoby pozostają bez pracy, odnotowano tendencję wzrostową w tej grupie schorzeń. 89

Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności a zatrudnienie orzekanych osób Osoby po 16 roku życia Przyczyna niepełnosprawności 28 29 21 211 212 L.p. Zatrudnienie TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 1 1-U upośledzenia umysłowe 31 632 36 675 41 645 67 79 37 869 2 2-P choroby psychiczne 554 338 632 355 677 3541 145 5114 143 565 3 3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 39 3482 459 382 455 311 678 3891 589 3582 4 4-O choroby narządu wzroku 213 151 248 161 292 134 475 1836 475 286 5 5-R upośledzenie narządu ruchu 2427 9122 295 971 3174 8861 4184 14817 4245 15142 6 6-E epilepsja 115 64 129 68 135 593 212 1125 173 1148 7 8 9 7-S choroby układu oddechowego i krążenia 8-T choroby układu pokarmowego 9-M choroby układu moczowo-płciowego 1558 8893 1817 8715 1884 7986 2668 13283 2486 13299 143 1162 164 1247 231 128 348 1995 37 1967 124 894 161 871 173 92 276 1514 311 1638 1 1-N choroby neurologiczne 875 4529 1137 4755 995 4755 1813 782 1777 8477 11 11-I inne 579 3165 731 3186 713 2938 1243 5626 129 611 12 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 3 55 67 RAZEM 79 36878 8464 37631 877 3563 139 57866 12796 626 9

1-U upośledzenia umysłowe 9 8 7 6 5 4 3 2 1 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 2-P choroby psychiczne 6 5 4 3 2 1 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 91

3-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 4 35 3 25 2 15 1 5 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 4-O choroby narządu wzroku 25 2 15 1 5 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 92

5-R upośledzenie narządu ruchu 16 14 12 1 8 6 4 2 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 6-E epilepsja 12 1 8 6 4 2 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 93

7-S choroby układu oddechowego i krążenia 14 12 1 8 6 4 2 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 8-T choroby układu pokarmowego 2 15 1 5 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 94

9-M choroby układu moczowo-płciowego 18 16 14 12 1 8 6 4 2 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 1-N choroby neurologiczne 1 8 6 4 2 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 95

7 11-I inne 6 5 4 3 2 1 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 7 6 5 4 3 2 1 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 96

RAZEM 7 6 5 4 3 2 1 TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 28 29 21 211 212 97

Rozdział XI Liczba wystawionych legitymacji dokumentujących niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności. Na przestrzeni lat 28-212 obserwuje się spadek liczby wydanych legitymacji osobom niepełnosprawnym, zarówno dzieciom do 16 roku życia, jak i osobom zainteresowanym powyżej 16 roku życia. Sytuacja powyższa może być związana z faktem, że osoby po 16 roku życia z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności rzadko wnioskują o wydanie tego dokumentu. Wachlarz ulg i uprawnień dla tej grupy osób orzekanych jest dość ograniczony. W pozostałych grupach osób z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności również odnotowano spadek wystawianych legitymacji dokumentujących stopień niepełnosprawności, choć w mniejszym zakresie. 98

Liczba wystawionych legitymacji L.p. Wystawione legitymacje 28 29 21 211 212 1 Osobom przed 16 rokiem życia na podstawie ważnych orzeczeń o niepełnosprawności 1681 1477 1318 1389 1339 2 Osobom po 16 rokiem życia na podstawie ważnych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności 1325 12738 1649 1692 161 3 Osobom po 16 roku życia na podstawie ważnych orzeczeń o wskazaniach do ulg i uprawnień 3 3 9 4 1476 14215 1197 1284 11958 99

Osobom przed 16 rokiem życia na podst. ważnych orzeczeń o niepełnosprawności 18 16 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 Osobom po 16 roku życia na podst. ważnych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 1

Osobom po 16 roku życia na podst. ważnych orzeczeń o wskazaniach do ulg i uprawnień 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 16 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 11

o niepełno sprawności o stopniu niepełnospr awności o wskaz. do ulg o niepełno sprawności o stopniu niepełnospr awności o wskaz. do ulg o niepełno sprawności o stopniu niepełnospr awności o wskaz. do ulg o niepełno sprawności o stopniu niepełnospr awności o wskaz. do ulg o niepełno sprawności o stopniu niepełnospr awności o wskaz. do ulg ANALIZA POWIATOWA Liczba złożonych wniosków w podziale na powiaty Lata 28 29 21 211 212 L.p. Powiat 1 Bełchatowski 299 2199 2498 355 1994 2349 267 292 1 236 323 2273 2596 324 2276 26 2 Brzeziński 149 43 579 138 58 646 124 477 61 137 522 1 66 83 486 569 3 Kutnowski 49 2398 287 423 2626 349 313 2618 2931 276 2888 3164 251 2841 392 4 Łaski 93 91 13 94 973 167 113 155 1168 14 184 1188 5 Łęczycki 146 934 18 16 834 94 16 896 12 99 923 122 94 886 98 6 Łowicki 156 817 1 974 154 83 2 986 153 865 5 123 128 821 5 954 149 941 16 116 7 Łódzki Wschodni 399 387 14 35 412 3389 381 369 3178 3547 313 2986 3299 356 325 3561 8 Łódź 1616 14441 1 1658 1387 14689 1676 1342 143 15372 1347 1277 2 14119 147 1254 13947 9 Opoczyński 574 1518 292 543 1451 1994 56 1553 259 513 172 2 2217 458 182 1 2261 1 Pabianicki 348 2595 1 2944 342 2573 2915 374 2389 2763 391 2516 297 352 2631 2983 11 Pajęczański 13 532 1 663 116 446 2 564 131 546 1 678 88 518 66 11 677 787 12 Piotrkowski 292 1363 1655 34 1544 1884 31 1527 4 1832 318 1614 1932 317 1784 211 13 Piotrków Trybun. 332 2366 2698 291 2374 2665 274 2389 1 2664 3 2325 4 2629 276 2411 1 2688 14 Poddębicki 153 157 121 13 11 114 117 898 1 116 119 759 2 88 12 899 119 15 Radomszczański 388 285 3193 369 2732 311 342 2622 2964 332 2525 2857 32 2971 3291 16 Rawski 127 66 787 12 649 769 126 74 83 12 657 777 162 8 962 17 Sieradzki 299 236 1 2336 314 2113 2 2429 264 2129 2 2395 255 2135 3 2393 263 2356 4 2623 18 Skierniewice 115 137 1152 18 993 111 96 962 158 92 912 14 184 1574 1758 19 Skierniewicki 95 453 548 12 429 531 87 484 571 11 514 615 2 Tomaszowski 93 3578 4481 932 3572 7 4511 844 3598 17 4459 794 3671 5 447 838 421 1 54 21 Wieluński 233 1392 3 1628 193 1563 1756 23 1626 1 1857 172 1646 1818 186 173 1916 22 Zduńskowolski 332 2749 381 235 1727 1962 237 1865 212 279 1795 274 262 173 1992 7495 48447 22 55964 723 48956 13 56172 6697 48421 33 55151 661 47527 24 54161 6616 49825 23 56464 12

3 25 2 2199 2498 1994 Bełchatowski 2349 236 292 2273 2596 2276 26 15 1 5 299 355 267 1 323 324 28 29 21 211 212 8 6 4 43 579 58 646 Brzeziński 477 61 522 66 486 569 2 149 138 124 137 1 83 28 29 21 211 212 13

Kutnowski 35 3 25 2398 287 2626 349 2618 2931 2888 3164 2841 392 2 15 1 5 49 423 313 276 251 28 29 21 211 212 12 1 91 13 Łaski 973 167 155 1168 184 1188 8 6 4 2 93 94 113 14 28 29 21 211 212 14

Łęczycki 12 1 8 6 4 2 146 934 18 16 834 94 16 896 12 99 923 122 94 886 98 28 29 21 211 212 12 1 8 817 974 83 986 Łowicki 865 123 821 954 941 116 6 4 2 156 1 154 2 153 5 128 5 149 16 28 29 21 211 212 15

4 3 387 35 3389 Łódzki Wschodni 381 3547 3178 2986 3299 325 3561 2 1 399 14 412 369 313 356 28 29 21 211 212 2 15 14441 1658 14689 1676 Łódź 143 15372 1277 14119 1254 13947 1 5 1616 1 1387 1342 1347 2 147 28 29 21 211 212 16

25 2 15 1518 292 1451 Opoczyński 1994 259 1553 172 2217 182 2261 1 5 574 543 56 513 2 458 1 28 29 21 211 212 3 25 2595 2944 2573 Pabianicki 2915 2389 2763 2516 297 2631 2983 2 15 1 5 348 1 342 374 391 352 28 29 21 211 212 17

8 6 532 663 446 564 Pajęczański 546 678 518 66 677 787 4 2 13 1 116 2 131 1 88 11 28 29 21 211 212 25 2 15 1363 1655 1544 Piotrkowski 1884 1527 1832 1614 1932 1784 211 1 5 292 34 31 4 318 317 28 29 21 211 212 18

Piotrków Trybunalski 3 25 2366 2698 2374 2665 2389 2664 2325 2629 2411 2688 2 15 1 5 332 291 274 1 3 4 276 1 28 29 21 211 212 Poddębicki 14 12 1 8 157 121 11 114 898 116 759 88 899 119 6 4 2 153 13 117 1 119 2 12 28 29 21 211 212 19

Radomszczański 4 3 285 3193 2732 311 2622 2964 2525 2857 2971 3291 2 1 388 369 342 332 32 28 29 21 211 212 Rawski 1 8 66 787 649 769 74 83 657 777 8 962 6 4 2 127 12 126 12 162 28 29 21 211 212 11

Sieradzki 3 25 2 236 2336 2113 2429 2129 2395 2135 2393 2356 2623 15 1 5 299 1 314 2 264 2 255 3 263 4 28 29 21 211 212 Skierniewice 3 25 2 15 1 137 1152 993 111 962 158 912 14 1574 1758 5 115 18 96 92 184 28 29 21 211 212 111

7 6 5 453 548 429 Skierniewicki 571 531 484 514 615 4 3 2 1 95 12 87 11 28 29 21 211 212 Tomaszowski 6 5 4 3578 4481 3572 4511 3598 4459 3671 447 421 54 3 2 1 93 932 7 844 17 794 5 838 1 112 28 29 21 211 212

3 Wieluński 25 2 15 1392 1628 1563 1756 1626 1857 1646 1818 173 1916 1 5 233 3 193 23 1 172 186 28 29 21 211 212 Zduńskowolski 35 3 25 2 15 1 5 332 2749 381 235 1727 1962 237 1865 212 279 1795 274 262 173 1992 28 29 21 211 212 113

o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności 6 55964 56172 55151 54161 56464 5 48447 48956 48421 47527 49825 4 3 2 1 7495 723 6697 661 6616 22 13 33 24 23 28 29 21 211 212 114

o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności o niepełno sprawności o stopniu niepełnosprawności Liczba wydanych orzeczeń w podziale na powiaty Lata 28 29 21 211 212 Powiat 1 Bełchatowski 295 2125 242 381 2219 26 285 284 1 237 311 217 2481 336 238 2716 2 Brzeziński 136 4 536 142 56 648 118 461 579 131 489 1 621 94 494 588 3 Kutnowski 438 2275 2713 427 2553 298 342 2488 283 272 2899 3171 267 281 368 4 Łaski 94 853 947 93 989 182 81 927 18 119 1123 1242 5 Łęczycki 148 969 1117 117 851 968 94 835 929 12 848 95 1 888 988 6 Łowicki 145 812 1 958 161 763 2 926 151 824 2 977 137 744 3 884 136 895 13 144 7 Łódzki Wschodni 416 321 147 3584 38 2833 3213 338 275 388 366 3477 3843 341 2984 3325 8 Łódź 1616 1396 1 15577 1449 14616 1665 1247 1313 1426 1443 13488 1 14932 1335 12722 1 1458 9 Opoczyński 569 1452 221 52 1491 211 53 1535 265 481 163 2 2113 478 1811 1 229 1 Pabianicki 348 2535 1 2884 342 2646 2988 379 2397 2776 394 2389 2783 337 261 2938 11 Pajęczański 13 498 1 629 96 432 2 53 133 528 661 1 446 546 92 591 683 12 Piotrkowski 32 135 1652 352 1488 184 288 1476 3 1767 37 1538 1845 267 2223 3 2493 13 Piotrków Trybun. 341 2314 2655 289 2385 2674 27 2398 1 2669 297 237 2 266 332 1799 2131 14 Poddębicki 141 994 1135 129 978 117 11 835 1 946 129 834 2 965 117 839 956 15 Radomszczański 377 2689 366 383 2817 32 325 2676 31 343 2466 289 344 2975 3319 16 Rawski 135 627 762 19 665 774 122 652 774 118 657 775 158 781 939 17 Sieradzki 28 1885 1 2166 288 1938 1 2227 257 235 1 2293 287 2136 2 2425 229 2223 4 2456 18 Skierniewice 13 15 118 13 958 161 93 949 142 94 87 964 172 1465 1637 19 Skierniewicki 97 433 53 14 417 521 83 467 55 95 441 536 2 Tomaszowski 96 3194 41 93 3729 6 4638 922 383 17 4769 738 3443 5 4186 88 4255 1 5136 21 Wieluński 236 1339 4 1579 197 1558 1755 223 161 1 1834 182 1596 1778 185 1735 192 23 Zduńskowolski 352 2436 2788 232 1915 2147 231 1868 299 281 1783 264 251 1672 1923 7511 46313 156 5398 7198 48611 11 5582 6634 467 27 53361 6689 47578 18 54285 657 49257 23 5585 115

3 25 2 2125 242 2219 Bełchatowski 26 237 284 217 2481 238 2716 15 1 5 295 381 285 1 311 336 28 29 21 211 212 Brzeziński 8 6 4 4 536 56 648 461 579 489 621 494 588 2 136 142 118 131 1 28 29 21 211 212 116

Kutnowski 35 3 25 2 15 1 5 438 2275 2713 427 2553 298 342 2488 283 272 2899 3171 267 281 368 135 12 15 9 75 6 45 3 15 28 29 21 211 212 Łaski 182 1123 947 989 18 927 853 94 93 81 1242 28 29 21 211 212 117

12 1 8 969 1117 851 968 Łęczycki 929 835 848 95 888 988 6 4 2 148 117 94 12 28 29 21 211 212 12 1 8 812 958 763 926 Łowicki 824 977 744 884 895 144 6 4 2 145 1 161 2 151 2 137 3 13 28 29 21 211 212 118

Łódzki Wschodni 5 4 3 321 3584 2833 3213 275 388 3477 3843 2984 3325 2 1 416 147 38 338 366 341 28 29 21 211 212 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1616 1396 1 15577 1449 14616 Łódź 1665 1313 1247 1426 1443 13488 1 14932 1335 12722 1 1458 28 29 21 211 212 119

3 Opoczyński 25 2 15 1452 221 1491 211 1535 265 163 2113 1811 229 1 5 569 52 53 481 2 478 1 28 29 21 211 212 3 25 2535 2884 2646 Pabianicki 2988 2397 2776 2389 2783 261 2938 2 15 1 5 348 1 342 379 394 337 28 29 21 211 212 12

7 6 5 4 3 2 1 13 498 1 629 96 432 2 Pajęczański 661 53 528 133 1 446 546 92 591 683 28 29 21 211 212 3 25 2 15 135 1652 1488 184 Piotrkowski 1767 1476 1538 1845 2223 2493 1 5 32 352 288 3 37 267 3 28 29 21 211 212 121

Piotrków Trybun. 3 25 2 2314 2655 2385 2674 2398 2669 237 266 1799 2131 15 1 5 341 289 27 1 297 2 332 28 29 21 211 212 Radomszczański 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 377 2689 366 383 2817 32 325 2676 31 343 2466 289 344 2975 3319 28 29 21 211 212 122

Poddębicki 12 1 8 994 1135 978 117 835 946 834 965 839 956 6 4 2 141 129 11 1 129 2 117 28 29 21 211 212 1 Rawski 939 8 6 627 762 665 774 652 774 657 775 781 4 2 135 19 122 118 158 123 28 29 21 211 212

Sieradzki 3 25 2 1885 2166 1938 2227 235 2293 2136 2425 2223 2456 15 1 5 28 1 288 1 257 1 287 2 229 4 28 29 21 211 212 Skierniewice 18 16 14 12 1 8 6 4 2 13 15 118 13 958 161 93 949 142 94 87 964 172 1465 1637 28 29 21 211 212 124