GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2010 Tom 5 Zeszyt 1 Stanisław GAJOS, Wojciech DYGDAŁA, Urszula MIESZCZAK, Sławomir SZWAJDA Katowicki Holding Węglowy S.A. DZIAŁANIA KATOWICKIEGO HOLDINGU WĘGLOWEGO S.A. W ZAKRESIE OGRANICZANIA UJEMNEGO WPŁYWU GÓRNICTWA NA ŚRODOWISKO Streszczenie. Prowadzona w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. działalność górnicza uwzględnia zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. KHW S.A. posiada opracowaną Strategię ograniczania negatywnych skutków oddziaływania na środowisko oraz pełnego dostosowania do wymogów Unii Europejskiej obejmującą lata 2007 2015, której celem jest ograniczanie negatywnych skutków oddziaływania kopalń na środowisko. Celem ograniczenia względnie eliminacji uciążliwości nieodłącznie związanych z działalnością przemysłową zakładów górniczych prowadzona jest w kopalniach KHW S.A. szeroka działalność inwestycyjna w zakresie ochrony wód powierzchniowych, gospodarki odpadami górniczymi, ograniczenia emisji pyłów i gazów do atmosfery, ochrony przed uciążliwościami hałasu oraz w zakresie rekultywacji terenów przekształconych przez działalność górniczą. THE ACTIVITIES OF KATOWICKI HOLDING WĘGLOWY S.A. TO LIMIT THE NEGATIVE ENVIRONMENTAL EFFECTS OF MINING Summary. The mining activities carried out in the mines of Katowicki Holding Węglowy S.A. take into account the principles of environment protection and sustainable development. KHW S.A. developed "Strategy to limit negative environmental effects and to fully adjust to the requirements of the European Union" for the period of 2007-2015 to limit the negative environmental effects of mines. To limit or eliminate nuisances which are inherently connected with industrial operations of mining companies, comprehensive investment projects are carried out in the mines of KHW S.A. in the field of surface water protection, mining waste management, limitation of dust and gas emissions to the atmosphere, protection against noise nuisance and reclamation of areas transformed by mining activities.
22 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda 1. Wprowadzenie Górnictwo węgla kamiennego niezależnie od stosowanych technologii eksploatacji węgla powoduje określone, negatywne skutki w środowisku. W art. 140 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska określono, że Podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany zapewnić przestrzeganie wymagań ochrony środowiska, w szczególności przez... m.in. podejmowanie działań w celu wyeliminowania lub ograniczenia szkód w środowisku wynikających z nieprzestrzegania wymagań ochrony środowiska... itd.. Prowadzona w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. działalność górnicza uwzględnia zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Katowicki Holding Węglowy S.A. posiada opracowaną Strategię ograniczania negatywnych skutków oddziaływania na środowisko oraz pełnego dostosowania do wymogów Unii Europejskiej obejmującą lata 2007 2015, której celem jest ograniczanie negatywnych skutków oddziaływania kopalń na środowisko przez: kontynuowanie działań zmierzających do zapobiegania powstawania odpadów innych niż górnicze, w tym niebezpiecznych, ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów górniczych wraz z intensyfikacją ich zagospodarowania na powierzchni i w wyrobiskach górniczych, zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe, utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza atmosferycznego, ograniczanie poziomu emisji hałasu do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalń, minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnie, poprzez prowadzenie jej w sposób ograniczający deformacje, produkcję węgli przyjaznych środowisku. Zadania zawarte w Strategii ograniczania... są również ujęte w Programie Zarządzania Środowiskowego dla Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. Celem ograniczenia względnie eliminacji uciążliwości nieodłącznie związanych z działalnością przemysłową zakładów górniczych prowadzona jest szeroka działalność inwestycyjna. Działalność inwestycyjna w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. prowadzona jest między innymi w zakresie ochrony wód powierzchniowych, gospodarki
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 23 odpadami górniczymi, ograniczenia emisji pyłów i gazów do atmosfery, ochrony przed uciążliwościami hałasu oraz w zakresie rekultywacji terenów przekształconych przez działalność górniczą. Działalność kopalń Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. usprawniana jest również przez ich funkcjonowanie na podstawie wymogów Systemu Zarządzania Jakością, Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy oraz Systemu Zarządzania Środowiskowego. Wdrożenie przez Katowicki Holding Węglowy S.A. Zintegrowanego Systemu Zarządzania jest nowatorskim sposobem na poprawę efektywności działania. 2. Gospodarka odpadami górniczymi W wyniku prowadzonej przez kopalnie działalności wydobywczej wytwarzane są odpady, których ilość uzależniona jest od wielkości wydobycia i warunków geologiczno górniczych eksploatacji. Odpady te można podzielić na dwie grupy rodzajowo systemowe: grupa odpadów pogórniczych, skalnych, pochodzących z robót udostępniających, przygotowawczych i eksploatacyjnych oraz procesów przeróbki mechanicznej węgla; grupa odpadów powstających w wyniku prowadzonej działalności techniczno gospodarczej zakładu i zaspokajania potrzeb socjalno bytowych pracowników. Gospodarka odpadami prowadzona jest zgodnie z obowiązującą Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (DzU Nr 39 poz. 251 tekst jednolity z 2007 r. z późniejszymi zmianami) oraz aktami wykonawczymi do ww. ustawy, opartymi na programie obejmującym sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów, minimalizacji ich ilości, usuwania, odzysku oraz unieszkodliwiania z wyodrębnieniem postępowania z odpadami niebezpiecznymi. Realizowane przedsięwzięcia i oczekiwane efekty ekologiczne KWK Murcki Zagospodarowanie zwałowiska w Katowicach Kostuchnie lata realizacji 1999 2007 (fot. 1) Zgodnie z decyzjami: Prezydenta Katowic (pozwolenie na budowę I etap, pozwolenie na budowę II etap) oraz Wojewody Śląskiego, kopalnia zakończyła w 2007 r. rekultywację i zagospodarowanie terenu zwałowiska o powierzchni 27 ha (w tym ok. 2 ha przyległego terenu leśnego).
24 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Zatrawiono metodą Frisol całą powierzchnię wierzchowiny i ukształtowanych ostatecznie zboczy hałdy. Zakończenie zagospodarowania wyżej wymienionego zwałowiska zielenią izolacyjną nastąpiło w 2007 r. Zgodnie z wyznaczonym kierunkiem zagospodarowania przedmiotowego zwałowiska, w zamierzeniu docelowo ma ono pełnić rolę obiektu rekreacyjnego. Wybudowanie obiektów, takich jak ścieżki dla pieszych oraz ścieżki rowerowe, parkingi oraz obiekty kubaturowe z zapleczem gastronomicznym, leży już w gestii docelowego użytkownika tego terenu, któremu kopalnia zamierza przekazać byłe zwałowisko. Powyższy obiekt został uwzględniony w Koncepcji zagospodarowania przestrzennego Parku Rekreacyjno Sportowego POŁUDNIE, która przewiduje także ewentualność umiejscowienia w obszarze tego zwałowiska między innymi wyciągu narciarskiego (orczykowego i krzesełkowego), sztucznego stoku narciarskiego i saneczkowego oraz z myślą o rekreacji w okresie zimy naturalnych tras narciarskich (zjazdowych i biegowych). Fot. 1. Widok ogólny na docelowo ukształtowaną bryłę zwałowiska w Katowicach Kostuchnie Photo 1. A view of the final shape of the dumping ground in Katowice Kostuchna Zagospodarowanie zwałowiska w Katowicach Murckach lata realizacji 2002 2010 (fot. 2) Kopalnia kontynuuje rekultywację nadpoziomowego zwałowiska zlokalizowanego przy zlikwidowanych szybach Maria, na podstawie posiadanego pozwolenia na budowę, udzielonego decyzją Prezydenta Katowic. Projekt budowlany przewiduje zagospodarowanie zwałowiska zielenią urządzoną (parkowo - rekreacyjną), po ukształtowaniu jego powierzchni z wykorzystaniem odpadów pogórniczych, w tym skarp, do wymaganego nachylenia.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 25 Infrastrukturę zwałowiska w toku jego zagospodarowywania na powierzchni ok. 20 ha uzupełnią drogi, ścieżki, place i miejsca pod parkingi. Kopalnia Murcki, po wypełnieniu obowiązku wykonania rekultywacji podstawowej i biologicznej stanowiącej podstawowe przygotowanie terenu do pełnienia omawianej funkcji, przekaże powyższy obiekt czasowemu administratorowi lub docelowemu użytkownikowi (inwestorowi), do ostatecznego zagospodarowania. Przewiduje się wybudowanie na omawianym terenie takich obiektów, jak np. ścieżki piesze i rowerowe, tory zjazdowe na igielicie, tor saneczkowy na rolkach, zjeżdżalnie dla dzieci na plastikowych liściach oraz place zabaw. Na stokach północno wschodnim i północno zachodnim mogą natomiast powstać obiekty sportów zimowych, takie jak wyciągi narciarskie, stoki narciarskie i tor saneczkowy. Wymagać będzie to także budowy parkingów i zaplecza gastronomicznego. Opracowana przez Biuro Rozwoju Miasta Katowice Sp. z o.o. Koncepcja zagospodarowania przestrzennego Parku Rekreacyjno Sportowego POŁUDNIE, w skład którego zostało zaliczone po docelowym zagospodarowaniu zwałowisko w Katowicach Murckach, przewiduje również możliwość lokalizacji na jego terenie w dalszej przyszłości między innymi kortów tenisowych, motelu, kąpieliska i ośrodka odnowy biologicznej. Fot. 2. Widok na fragment zwałowiska w Katowicach Murckach (od strony wschodniej), przed zakończeniem rekultywacji podstawowej, obrazujący sukcesję naturalną pionierskich gatunków drzew Photo 2. An eastern side fragment of the dumping ground in Katowice Murcki before the end of the primary recultivation, which shows the natural succession of pioneering tree species Teren po byłych osadnikach Krystyna lata realizacji 2005 2010 (fot. 3, 4) Kopalnia posiada decyzję Prezydenta Miasta Katowice uzgadniającą pozytywnie projekt rekultywacji oraz określającą termin jej zakończenia do dnia 31 grudnia 2010 r. Kopalnia aktualnie prowadzi prace związane z docelowym ukształtowaniem terenu byłych osadników Krystyna obejmującego powierzchnię ok. 14 ha. Roboty wykonywane są
26 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda zgodnie z opracowanym w tym zakresie projektem rekultywacji, przewidującym zagospodarowanie o kierunku leśnym. W myśl wyznaczonego kierunku zagospodarowania terenu byłych osadników Krystyna, którym jest zalesienie, po całkowitym zakończeniu prac łącznie z wykonaniem pielęgnacji przedmiotowy teren zostanie przekazany w użytkowanie Lasom Państwowym. Teren byłych osadników Krystyna jako trzeci obiekt został również włączony do Koncepcji zagospodarowania przestrzennego Parku Rekreacyjno Sportowego POŁUDNIE. Całość terenu obejmującego opisane powyżej trzy zrekultywowane i zagospodarowane obiekty poprzemysłowe kopalni Murcki, wraz z otoczeniem ze względu na nieprzeciętne walory przyrodnicze może być niezależnie od powyższego przystosowana do pełnienia funkcji turystycznych, poprzez wyprofilowanie na bazie istniejących dróg i ścieżek leśnych - tras do jazdy konnej wraz z miejscami biwakowymi. Centralna część obszaru projektowanego Parku ze starodrzewiem bukowym (pomiędzy byłym zwałowiskiem w Katowicach Kostuchnie a terenem byłych osadników Krystyna ), zgodnie z zamierzeniem byłaby objęta ochroną prawną w formie użytku ekologicznego. Przedstawiona Koncepcja projektowanego Parku na bazie wymienionych powyżej trzech zrekultywowanych obiektów poprzemysłowych kopalni Murcki ma na celu stworzenie zaplecza rekreacyjno-sportowego dla dynamicznie rozwijających się urbanistycznie południowych dzielnic miasta Katowice. Oczekiwany efekt ekologiczny Efektem realizacji przedmiotowych zadań będzie przywrócenie środowisku zdegradowanych terenów poprzemysłowych o łącznej powierzchni 61,4 ha (w tym: 27 ha zwałowisko w Katowicach-Kostuchnie, 20 ha zwałowisko w Katowicach Murckach, 14,4 ha osadniki Krystyna ).
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 27 Fot. 3. Widok na jedną z komór osadowych osadników Krystyna, wypełnioną osadami zawartymi w wodach popłuczkowych kilka lat po wyłączeniu z eksploatacji Photo 3. A view of one of the sedimentation chambers in the Krystyna sedimentation basins, filled in with dense deposits contained in the washery effluent a few years after the end of operations Fot. 4. Etap docelowego ukształtowania powierzchni jednej z komór osadników Krystyna, w ramach przygotowania do rekultywacji biologicznej Photo 4. A stage of the final surface shaping of one of the chambers in the Krystyna sedimentation basins in the process of preparation to biological recultivation
28 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda KWK Mysłowice-Wesoła Rekultywacja i zagospodarowanie terenu zalewiska zapadliska przy ulicy Spacerowej w Mysłowicach Wesołej zadanie zrealizowano w latach 1997 2004 (fot. 5) Związana z podziemną eksploatacją pokładów węglowych działalność ówczesnej kopalni Wesoła doprowadziła do osiadań terenu położonego w dzielnicy Mysłowic- Wesołej oraz rozlania się na obniżonej powierzchni wód płynącego obok potoku Przyrwa. Spowodowało to zniszczenie naturalnej pokrywy glebowej, a w konsekwencji - powstanie nieużytku. Do zasypywania zalewiska wykorzystano odpady górnicze z KWK Wesoła : skałę płonną i ziemię mineralną. Wypełnianie zalewiska prowadzono w sposób eliminujący możliwość wtórnego pylenia i zapalenia się. Wszelkie prace prowadzone były wyłącznie w porze dziennej, aby poziom dźwięku na granicy obszaru chronionego nie przekraczał dopuszczalnych prawem norm. W trakcie likwidacji zalewiska wykorzystano 620758 m 3, czyli ok. 974590 Mg skały płonnej. Fot. 5. Zrekultywowane zalewisko Photo 5. Recultivated overflow land Uzyskany efekt ekologiczny: - zrekultywowano teren o powierzchni 14,5 ha, - ciek wodny uregulowano na odcinku o długości 0,894 km, - odzyskano (wykorzystano) 974592,0 Mg odpadów górniczych.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 29 KWK Wieczorek Zagospodarowanie zrekultywowanego terenu w rejonie Stawu V lata realizacji 2000 2001 (fot. 6) Fot. 6. Zagospodarowanie zrekultywowanego terenu w rejonie Stawu V Photo 6. The development of the recultivated area around Pond 5 Uzyskany efekt ekologiczny Zadrzewiono teren o pow. 7,8 ha. Przywrócono zdegradowany teren do prowadzenia gospodarki leśnej przez Nadleśnictwo Katowice. Rekultywacja zalewiska na terenach leśnych w rejonie stawu Bolina II lata realizacji 2003 2004 (fot. 7) Od 2003 roku kopalnia prowadziła rekultywację zalewiska na terenach leśnych w rejonie stawu Bolina II. Zalewisko Bolina II powstało w wyniku osiadań terenu na skutek eksploatacji górniczej prowadzonej przez KWK Wieczorek. W konsekwencji teren ten uległ całkowitej degradacji, zatracając w 100% wartość użytkową gruntów leśnych. Uzyskany efekt ekologiczny Docelowo w II kwartale 2004 r. zrekultywowano i zagospodarowano cały zdegradowany teren o powierzchni około 3,1 ha. Posadzono około 28 tys. sztuk drzew różnych gatunków.
30 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Fot. 7. Zrekultywowany teren w rejonie stawu Bolina II Photo 7. The recultivated area around the Bolina II pond Usuwanie zagrożenia powodziowego spowodowanego obniżeniem terenu w rejonie przepustów potoku Bolina Południowa pod magistralą piaskową i ul. Mysłowicką lata realizacji 1999 2006 (fot. 8) Fot. 8. Rejon przepustu drogowego potoku Bolina Południowa Photo 8. The area of the culvert of the Bolina Południowa brook Uzyskany efekt ekologiczny Zabezpieczono terenu 3,8 ha terenu przed zalaniem wodą i degradacją terenów leśnych.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 31 KWK Wujek Ruch Wujek Rekultywacja terenów osadnika Gregor realizacja w 2005 r. Przeprowadzone w 2005 r. prace rekultywacyjne terenów osadnika Gregor przy ul. Ligockiej w Katowicach przywróciły niekorzystnie przekształcony w wyniku działalności górniczej teren o powierzchni 1,1 ha do pierwotnego ukształtowania. Rekultywacja terenów osadników wód dołowych przy ul. Dolnej lata realizacji 2006 2009. W latach 2006-2009 zostało zaplanowane przeprowadzenie rekultywacji ziemnych osadników wód dołowych przy ul. Dolnej o powierzchni 1,0 ha. KWK Staszic Rekultywacja biologiczna hałdy skały płonnej zlokalizowanej przy szybie III kopalni realizacja w 2001 r. (fot. 9) W 2001 roku KWK Staszic przeprowadziła rekultywację biologiczną hałdy skały płonnej zlokalizowanej przy szybie III kopalni. Fot. 9. Staw Górnik ze zrekultywowaną hałdą w tle Photo 9. The Górnik Pond with a recultivated dump in the background Uzyskany efekt ekologiczny W ramach rekultywacji na powierzchni 1,25 ha wysadzono 7 292 sztuki drzew i krzewów.
32 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Rekultywacja osadników "Zuzanna" lata realizacji 2003 2010 (fot. 10) Osadniki Zuzanna zlokalizowane są w rejonie autostrady A-4 i ulicy Górniczego Dorobku w Katowicach na działce o powierzchni 100270 m 2. Do połowy lat osiemdziesiątych stanowiły one obiekt technologiczny KWK Staszic, służący do gromadzenia mułów popłuczkowych i mułów z osadników wód dołowych KWK Staszic. Realizacja zadania wymaga: wycinki drzew z terenu objętego inwestycją, wypełnienia osadników odpadami górniczymi, mieszanymi w warstwie przypowierzchniowej z odpadami energetycznymi wraz z ich zagęszczaniem w celu uzyskania zwiększonej wytrzymałości gruntu, wykonania 4 studni chłonnych w celu odwodnienia terenu, wykonania 30-centymetrowej warstwy z gruntu mineralnego, wykonania obsiewu zrekultywowanego terenu mieszaniną traw. Fot. 10. Osadniki Zuzanna Photo 10. The Zuzanna sedimentation basins Oczekiwany efekt ekologiczny Przywrócenie do wartości użytkowej terenu o powierzchni ok. 10 ha zdegradowanego działalnością górniczą. Modernizacja obiegu wodno mułowego lata realizacji 2006-2008 Zmodernizowanie obiegu pozwoliło wprowadzić w kopalni Staszic nową metodę odilania mułów, która podniosła zapopielenie odpadów mułowych o 7 8%. Celem proekologicznym zadania jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów górniczych (mułów popłuczkowych), przy jednoczesnym pozyskiwaniu większych ilości mułów
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 33 koncentratowych. Z obecnie wytwarzanych mułów odpadowych 31% została wydzielona w postaci koncentratu. Uzyskany efekt ekologiczny Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów górniczych (mułów popłuczkowych) o 120 Mg/dobę. KWK Kazimierz-Juliusz Rekultywacja terenu w rejonach Kazimierz i Juliusz lata realizacji 1988 2020 Do chwili obecnej kopalnia zakończyła prace rekultywacyjne terenów o łącznej powierzchni 29 ha, tj. teren nr 3 (fot. 11) w rejonie Kazimierz oraz tereny nr 6 (fot. 12) i nr 8 (fot. 13) w rejonie Juliusz. W trakcie realizacji są prace rekultywacyjne terenu zalewiskowego nr 3a o powierzchni 13,88 ha w rejonie Kazimierz. W dniu 7 lipca 2007 roku kopalnia uzyskała nową decyzję rekultywacyjną zakładającą prowadzenie rekultywacji technicznej (niwelacji terenu zalewiska 19/69 własną skałą płonną) do 2016 r., natomiast rekultywacji biologicznej do 2020 r. Do końca 2008 roku zniwelowano 11,25 ha terenu nr 3a. Fot. 11. Teren zrekultywowany nr 3 o powierzchni 20,0 ha Photo 11. The 20.0 ha recultivated area no. 3
34 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Fot. 12. Teren zrekultywowany nr 6 o powierzchni 6,3 ha Photo 12. The 6.3 ha recultivated area no. 6 Fot. 13. Teren zrekultywowany nr 8 o powierzchni 2,85 ha Photo 13. The 2.85 ha recultivated area no. 8 Oczekiwany efekt ekologiczny Kopalnia przewiduje zgodnie z uzyskaną decyzją rekultywacyjną dokończyć prace niwelacyjne terenu nr 3a o pow. 13,88 ha, a następnie zagospodarować go w kierunku leśnym.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 35 3. Ochrona wód powierzchniowych Gospodarka wodami dołowymi w kopalniach prowadzona jest w celu: maksymalnego ograniczenia dopływu u źródła ich powstania, na dole kopalń, selekcji wód przeznaczonych na cele przemysłowe i ich zagospodarowanie oraz wód silnie zasolonych, wykorzystania wód dołowych silnie zasolonych oraz odpadów elektrownianych i odpadów poflotacyjnych do doszczelniania zrobów zawałowych w ramach profilaktyki ppoż. oraz ograniczenia osiadania terenu. Realizowane przedsięwzięcia i oczekiwane efekty ekologiczne KWK Murcki Remont komory B Osadników Centralnych wód dołowych w Tychach-Czułowie lata realizacji 1999 2001, odtworzenie komory C Osadników Centralnych lata realizacji 2003 2006 (fot. 14) W celu poprawy jakości wód odprowadzanych do rzeki Mlecznej, w zakresie stężenia zawiesiny ogólnej, kopalnia w 2001 r. zakończyła rozpoczęty w 1999 r. remont komory B Osadników Centralnych wód dołowych w Tychach-Czułowie, natomiast w 2006 r. zakończyła zadanie pt. Odtworzenie komory C Osadników Centralnych. Efektem ekologicznym ww. zadań było przywrócenie zdolności sedymentacji zawiesiny i ograniczenie możliwości ponadnormatywnego jej zrzutu do rzeki Mlecznej. Wody dołowe kopalni Murcki w około 30% są zagospodarowywane we własnym zakresie, a także częściowo przez firmy obce zlokalizowane na terenie kopalni oraz zakłady ościenne. Kopalnia planuje realizować zadania pod nazwą Oczyszczenie komory A osadników centralnych lata realizacji 2009 2011, Oczyszczenie komory B osadników centralnych lata realizacji 2011 2013, Oczyszczenie komory C osadników centralnych lata realizacji 2014 2016. Oczekiwany efekt ekologiczny Realizując zadania związane z oczyszczaniem komór A, B i C Osadników Centralnych osiągnięty zostanie efekt ekologiczny w postaci przywrócenia zdolności
36 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda sedymentacji zawiesiny i ograniczenia możliwości ponadnormatywnego jej zrzutu do rzeki Mlecznej. Fot. 14. Komora C Osadników Centralnych po zakończeniu prac polegających na wybraniu osadu, odbudowie i umocnieniu obwałowania i włączeniu do eksploatacji (doprowadzenie wód dołowych) Photo 14. The C chamber in the Central Sedimentation Basins after the end of the works which involved removing deposits, re-constructing and strengthening the embankment, and putting it into operation (supplying mine waters) KWK Mysłowice-Wesoła Kopalnia zrealizowała i realizuje przedsięwzięcia proekologiczne w celu ochrony wód powierzchniowych. Oczyszczalnia ścieków Bioblok - lata realizacji 1984 1989 (fot. 15, 16) Oczyszczalnia mechaniczno biologiczna, o przepustowości 3000 m 3 /d, oczyszcza ścieki bytowe z KWK Mysłowice - Wesoła i osiedla Wesoła. Uzyskany efekt ekologiczny Efektem modernizacji było zmniejszenie uciążliwości akustycznej obiektów oczyszczalni do poziomu normatywnego i uzyskanie lepszych parametrów oczyszczania ścieków.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 37 Fot. 15. Widok ogólny na oczyszczalnię Photo 15. A view of the treatment plant Fot. 16. Poletka osadowe Photo 16. Sludge drying beds Stacja uzdatniania wody - lata realizacji 1985-1996 (fot. 17) Stacja uzdatnia wodę dołową z poz. 230 m KWK Mysłowice-Wesoła, Ruch Wesoła do celów własnych kopalni. Ilość uzdatnionej wody to około 3000 m 3 /dobę.
38 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Fot. 17. Stacja uzdatniania wody widok ogólny Photo 17. A view of the water purification plant Uzyskany efekt ekologiczny Stacja Uzdatniania Wody w pełni pokrywa potrzeby własne KWK Mysłowice-Wesoła, Ruch Wesoła i tym samym uniezależnia zakład od dostaw wody z RPWiK. Modernizacja oczyszczalni Kremer - lata realizacji 2004 2009 (fot. 18) Poszczególnymi etapami powyższego zadania inwestycyjnego są: modernizacja przepompowni oczyszczalni Bioblok, przekierunkowanie ścieków bytowych z oczyszczalni Kremer na oczyszczalnię Bioblok, przebudowa oczyszczalni Kremer. Fot. 18. Przepompownia ścieków sito spiralne Photo 18. The spiral screen in the intermediate sewage pumping station
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 39 Oczekiwany efekt ekologiczny Przekierunkowanie ścieków bytowych (15,0 tys. m 3 na rok) z oczyszczalni Kremer do oczyszczalni Bioblok zapewni uzyskanie lepszych parametrów oczyszczania ścieków, umożliwiających ich zrzut do odbiornika. Zagospodarowanie wód dołowych i odpadów uwodnionych w zrobach kopalni - lata realizacji 1997 2010 Kopalnia realizuje zadanie inwestycyjne, polegające na rozbudowie systemu instalacji zatłaczania mieszanin popiołowo wodnych w wyrobiskach podziemnych, dzięki czemu możliwe będzie zagospodarowanie większej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych. Przedmiot zadania obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny samozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górniczego) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w podziemnych wyrobiskach górniczych. Oczekiwany efekt ekologiczny Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli (Cl+SO 4 ) w odprowadzanych wodach dołowych o około 2,9 tys. t/rok. KWK Wieczorek KWK Wieczorek w 1997 roku rozpoczęła realizację zadania, mającego na celu rozdzielenie wód słabo i silnie zmineralizowanych z różnych dopływów. Wprowadzenie selektywnego odwodnienia zakładu górniczego miało na celu ograniczenie ładunku soli odprowadzanego do środowiska. Wody wysoko zmineralizowane wykorzystywane są w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji odprowadzane są do potoku Bolina Południowa I. W minionych latach wdrożono również system wodooszczędny redukujący zużycie wody pitnej o około 50% w łaźniach górniczych. Zrealizowano również prace zmierzające do olicznikowania istotnych z uwagi na zużycie miejsc poboru wody pitnej z równoczesną analizą dobową zużycia wody. Tam, gdzie to było możliwe, zastąpiono wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego. Ponadto, w celu ochrony wód potoku Bolina Południowa I, do którego odprowadzane są wody dołowe słabo zmineralizowane, kopalnia w minionych latach doprowadziła do
40 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda połączenia i wspólnego odprowadzania ww. wód i oczyszczonych w oczyszczalni mechaniczno-biologicznej Nikiszowiec ścieków bytowych. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oczyszczalnia Nikiszowiec przewidziana jest do likwidacji, po realizacji przez gminę Katowice inwestycji związanych z rozbudową Oczyszczalni Radocha II i budową nowych kolektorów kanalizacji miejskiej. Uzyskany efekt ekologiczny Redukcja ładunku soli o 80% oraz łączenie wód dołowych z oczyszczonymi ściekami z Oczyszczalni Nikiszowiec pozwoliło na wyraźną poprawę oddziaływania kopalni na środowisko, nie dopuszczając do przekroczenia stężenia Cl+SO 4 w potoku Bolina Południowa I powyżej 1000 mg/l. KWK Wujek Ruch Wujek Uporządkowanie gospodarki ściekowej zlewni rowu Wujek odprowadzającego ścieki do rzeki Rawy - lata realizacji 2003 2007 W latach 2003-2007 w kopalni zostało zrealizowane zadanie pn. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem - uporządkowanie gospodarki ściekowej zlewni rowu Wujek doprowadzającego ścieki do rzeki Rawy, polegające na budowie kanalizacji rozdzielczej (1,6 km kanalizacja sanitarna, 3,5 km kanalizacja deszczowa), co spowodowało przekierunkowanie ścieków bytowych do kolektora sanitarnego, którym ścieki odprowadzane są do oczyszczalni miejskiej, a następnie do rzeki Kłodnicy (poprzednio ścieki bytowe, przemysłowe i opadowe odprowadzane były do rowu Wujek, a następnie do rzeki Rawy). Uzyskany efekt ekologiczny Efektem realizacji zadania jest wykonana kanalizacja rozdzielcza: 1,6 km kanalizacja sanitarna, 3,5 km kanalizacja deszczowa.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 41 KWK Staszic Budowa osadnika do oczyszczania wód opadowych i roztopowych z odwodnienia terenu Zakładu Głównego lata realizacji 2006 2009 Realizacja zadania pozwoli na dotrzymanie wielkości zanieczyszczeń w ściekach (wodach opadowych i roztopowych) odprowadzanych do potoku Bolina Zachodnia, ujętych w posiadanej przez kopalnię decyzji Wojewody Śląskiego. W ramach inwestycji zostaną wykonane następujące obiekty i instalacje: budowa osadnika o wymiarach 48,0 m x 23,0 m i głębokości całkowitej 3,5 m, budowa dwóch przepompowni wód z istniejącej kanalizacji deszczowej do osadnika, budowa dwóch studzienek rewizyjnych, budowa komory dla zabudowy separatora koalescencyjnego dla substancji ropopochodnych, budowa drogi dojazdowej i technologicznej. Oczekiwany efekt ekologiczny Ograniczenie o 13,73 Mg/rok (w przeliczeniu na suchą masę) ilości zawiesiny odprowadzanej do potoku Bolina Zachodnia wraz z wodami opadowymi i roztopowymi. 4. Emisja pyłów i gazów do atmosfery Źródłem zorganizowanej emisji pyłów w kopalniach są Zakłady Mechanicznej Przeróbki Węgla i kruszarnie. Kopalnie dążą do tego, aby urządzenia redukujące wielkość emisji pyłu odpylacze były w pełni dyspozycyjne i niezależnie od upływającego czasu posiadały wysoki poziom skuteczności (przez regularne kontrolowanie oraz prowadzenie okresowych remontów). Emitowany metan pochodzi z systemów wentylacyjnych wyrobisk kopalń (stacje odmetanowania i wentylatory główne). Realizowane przedsięwzięcia i oczekiwane efekty ekologiczne KWK Mysłowice-Wesoła Modernizacja stacji odmetanowania lata realizacji 2004 2009 Wyżej wymienione przedsięwzięcie pozwoli na zmniejszenie emisji metanu (gazów cieplarnianych). Efekt ekologiczny zadania polega na zmniejszeniu emisji metanu przez
42 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda uzyskanie lepszych parametrów mieszanki gazowej do wykorzystania spalania przez Zakłady Energetyki Cieplnej S.A. Obecnie gaz jest silnie zawodniony, co ogranicza jego wykorzystanie. Modernizacja stacji wpłynie na zwiększenie pozyskania z wyrobisk górniczych metanu dla zasilania kotłowni grzewczej oraz spowoduje poprawę bezpieczeństwa pracy, ze względu na możliwość zwiększenia ujęcia metanu do rurociągów odmetanowania. Przedsięwzięcie polega na rozbudowie instalacji rurociągów do ujmowania mieszanki metanowo-powietrznej na dole kopalni i modernizacji istniejącej stacji odmetanowania, która zlokalizowana jest na terenie szybów wentylacyjnych KWK Mysłowice- Wesoła. Oczekiwany efekt ekologiczny Korzyści wynikające z realizacji przedsięwzięcia są najbardziej widoczne w przypadku bezpieczeństwa pracy i jakości powietrza, polegają na: obniżeniu stężenia metanu w powietrzu na dole kopalni, obniżeniu emisji metanu jako gazu cieplarnianego do atmosfery o ok. 3,0 mln m 3 /rok (efekt będzie uzyskany po zrealizowaniu przez ZEC S.A. inwestycji, polegającej na wybudowaniu silników gazowych), energetycznym wykorzystaniu niskoemisyjnego paliwa, jakim jest metan. KWK Staszic Zagospodarowanie metanu ujmowanego przez stację odmetanowania na #V lata realizacji 2004 2009 (fot. 19, 20) W ramach przedsięwzięcia prowadzącego do kompleksowego zagospodarowania metanu pochodzącego z odmetanowania złóż węgla kamiennego KWK Staszic zrealizowane zostaną następujące 3 etapy - zadania inwestycyjne: Modernizacja stacji odmetanowania przy szybie V KWK Staszic (zadanie zakończone), Budowa rurociągu metanowego z szybu V na teren Zakładu Głównego KHW S.A. KWK Staszic, Stacja przetwarzania metanu. Modernizacja stacji odmetanowania przy szybie V KWK Staszic Modernizacja stacji odmetanowania miała na celu dostosowanie parametrów fizykochemicznych i ciśnienia gazu kopalnianego w rurociągu przesyłowym do potrzeb i wymogów silników metanowych stosowanych w stacji przetwarzania metanu. Zadanie zostało zakończone i przekazane na majątek kopalni w maju 2008 r.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 43 Fot. 19. Budynek stacji odmetanowania Photo 19. The building of the methane removal plant Fot. 20. Stacja odmetanowania Photo 20. The methane removal plant Budowa rurociągu metanowego z szybu V na teren Zakładu Głównego KHW S.A. KWK Staszic Budowa rurociągu podyktowana jest koniecznością zlokalizowania stacji przetwarzania metanu w rejonie Zakładu Głównego, gdyż w rejonie szybu V nie ma możliwości zagospodarowania energii elektrycznej bez przesyłu siecią obcą. Długość zaprojektowanego rurociągu wyniesie 1860 metrów. Stacja przetwarzania metanu Zadanie polega na wybudowaniu elektrociepłowni w wykonaniu kontenerowym, składającej się z 3 bloków o łącznej mocy elektrycznej ok. 5 MW. Stacja przetwarzania
44 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda metanu zostanie wpięta w media kopalni, co umożliwi pełny odbiór wyprodukowanej w niej energii elektrycznej, tj. ok. 5 MW (co stanowi ok. 20% zapotrzebowania kopalni), oraz pełny odbiór energii cieplnej, tj. ok. 6 MW, w okresie grzewczym. W okresie pozagrzewczym odbiór energii cieplnej ograniczać się będzie do bieżącego zapotrzebowania kopalni, tj. do przygotowania ciepłej wody w łaźniach górniczych. Realizacja przedsięwzięcia zakłada budowę rurociągu metanowego o dł. 1860 m Ø 400 do przesyłu metanu z szybu V do Zakładu Głównego. Przekazany rurociągiem metan ze zmodernizowanej stacji odmetanowania wykorzystany zostanie (po wybudowaniu stacji przetwarzania metanu przez inwestora zewnętrznego) do produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu z energią cieplną. Oczekiwany efekt ekologiczny Ochrona powietrza atmosferycznego przez redukcję emisji gazów (metanu) do atmosfery o 8,2 mln m 3 /rok. 5. Ochrona przed emisją hałasu Realizowane przedsięwzięcia i oczekiwane efekty ekologiczne KWK Wujek Ruch Wujek Modernizacja stacji wentylatorów lata realizacji 2002 2010 (fot. 21) Fot. 21. Stacja wentylatorów głównych Photo 21. The station of the main fans
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 45 Oczekiwany efekt ekologiczny Realizacja zadania pozwoli na redukcję emisji hałasu do środowiska do wartości dopuszczalnych. KWK Staszic Modernizacja wraz z zabudową urządzeń płynnej regulacji wentylatora szybu V lata realizacji 2007 2009 Realizacja modernizacji wentylatora przy szybie V zapewni otrzymanie właściwych parametrów wentylacyjnych dla nowej ściany wydobywczej po zakończeniu w 2008 r. robót udostępniających poziom 900 m, przy równoczesnym efekcie proekologicznym, polegającym na obniżeniu poziomu hałasu. Modernizacja wentylatora polegać będzie na wymianie wirników i klap obrotowych oraz wprowadzeniu systemu płynnej regulacji ich prędkości obrotowej. Oczekiwany efekt ekologiczny Likwidacja źródeł nadmiernego poziomu hałasu emitowanego do środowiska spowoduje obniżenie poziomu hałasu emitowanego w wyniku pracy wentylatora przy szybie V o około 8 db. 6. Finansowanie przedsięwzięć proekologicznych Kopalnie Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. na realizację przedsięwzięć proekologicznych poniosły nakłady w 2007 r. w wysokości 14 060,8 tys. zł, natomiast w 2008 r. w wysokości 12 278,2 tys. zł. W I połowie 2009 roku na przedsięwzięcia proekologiczne zostały poniesione nakłady w wysokości 4 149,0 tys. zł. 7. Certyfikacja zintegrowanego systemu zarządzania oraz działania związane z utrzymaniem i doskonaleniem systemu Katowicki Holding Węglowy S.A., realizujący politykę dostosowania do warunków rynkowych, wprowadził w swoim przedsiębiorstwie systemy zarządzania, spełniające
46 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda wymagania norm z serii ISO 9000, ISO 14000 oraz serii PN-N 18000. Celem podjętych działań było stworzenie bardziej skutecznego i efektywnego instrumentu zarządzania działalnością przedsiębiorstwa. Katowicki Holding Węglowy S.A zakończył trzy etapy wdrażania Systemów Zarządzania, tj.: System Zarządzania Bezpieczeństwem wg normy ISO 18001 certyfikaty uzyskano w IV kwartale 2002 r. oraz w I kwartale 2003 r., System Zarządzania Jakością wg normy ISO 9001 proces certyfikacji zakończył się sukcesem w listopadzie 2003 r., System Zarządzania Środowiskowego wg normy ISO 14001 prace nad wdrażaniem rozpoczęto we wrześniu 2003 r. proces certyfikacji Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością i Środowiskowego zakończył się sukcesem w listopadzie 2004 r. (rys. 1). Zakończeniem prac jest integracja Systemów Zarządzania Jakością, Środowiskowego i Bezpieczeństwem, a co za tym idzie otrzymanie nowoczesnego narzędzia Zarządzania Przedsiębiorstwem zgodnego z unijnymi wymaganiami (proces certyfikacji zakończył się sukcesem 9.11.2005 r.) (rys. 2). Należy podkreślić, że KHW S.A. jest prekursorem we wdrażaniu ww. systemów w przemyśle wydobywczym i jako pierwszy przystąpił do ich integracji. KHW S.A. dzięki wdrożeniu zintegrowanych systemów zarządzania, poza oczywistymi korzyściami wynikającymi z charakteru norm, obserwuje wiele pozytywnych zjawisk w otoczeniu firmy. System nie tylko ukierunkował firmę na zadowolenie klienta z naszego produktu, ale także pozwolił inaczej spojrzeć na ochronę środowiska i sprawy związane z zagadnieniami bezpieczeństwa i higieny pracy. Zintegrowany system zarządzania przyczynił się przede wszystkim do poprawy jakości zarządzania produkcją, z uwzględnieniem wszelkich zasad ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Obecnie wszystkie te procesy są mierzalne i przez to można łatwiej nimi sterować.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 47 Rys. 1. Certyfikat Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością i Środowiskowego, 2004 r. Fig. 1. The Integrated Quality and Environmental Management System certificate, 2004 Rys. 2. Poświadczenie Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością, Środowiskowego i Bezpieczeństwa 2005 r. Fig. 2. The Integrated Quality, Environmental and Safety Management System certification, 2005 System został wprowadzony również po to, aby społeczność lokalna nie postrzegała nas jako tych, którzy szkodzą. W dniach od 5.11.2007 r. do 7.11.2007 r. TÜV NORD CERT GmbH/ TÜV NORD Polska Sp. z o.o. przeprowadził w Katowickim Holdingu Węglowym S.A. proces recertyfikacji. W dniu 13.11.2007 r. KHW S.A. otrzymał certyfikat zgodności systemu zarządzania z PN-EN ISO 9001:2001 i PN-EN ISO 14001:2005 (rys. 3). Natomiast w dniach 29-30.10. 2008 r. odbył się audyt recertyfikacyjny Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy. Audyt przeprowadziła Jednostka Certyfikująca Polskiego Rejestru Statków S.A. z Gdańska. W wyniku audytu KHW S.A. otrzymał certyfikat zgodności z wymaganiami normy PN-N 18001:2004 (rys. 4).
48 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Rys. 3. Certyfikat zgodności systemu zarządzania z PN-EN ISO 9001:2001 i PN-EN ISO 14001:2005 2007 r. Fig. 3. The certificate of conformity of the management system with PN-EN ISO 9001:2001 and PN-EN ISO 14001:2005, 2007. Rys. 4. Certyfikat zgodności z wymaganiami normy PN-N 18001:2004 2008 r. Fig. 4. The certificate of conformity with the requirements of PN-N 18001:2004, 2008 8. Dotychczasowe wyróżnienia Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w zakresie ekologii Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w zakresie ochrony środowiska zostały wielokrotnie wyróżniane. W 1999 r. Zarząd Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. oraz cztery kopalnie: KWK Murcki, KWK Staszic, KWK Mysłowice i KWK Wieczorek przystąpiły do realizacji programu Czystszej Produkcji, jako niesformalizowanego systemu zarządzania środowiskowego, mającego na celu ograniczenie ilości i jakości emisji wytwarzanych odpadów przez wdrożenie opracowanych przez Zespół ds. Czystszej Produkcji i Zarządzania Środowiskowego Projektów. W wyniku realizacji projektów wymienione kopalnie oraz Biuro Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. uzyskały Certyfikat Uczestnictwa w Programie Czystszej Produkcji z prawem używania znaku Stosuję zasady Czystszej Produkcji.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 49 W 2002 roku Katowicki Holding Węglowy S.A. otrzymał wyróżnienie na ogólnopolskim konkursie o Ekolaury Polskiej Izby Ekologii w kategorii Ochrona Powietrza za przedsięwzięcie proekologiczne pn. Opracowanie i realizacja kompleksowego programu wdrażania niskoemisyjnych kotłów grzewczych, pracujących na bazie specjalnych typów węgli z wybranych kopalń KHW S.A. (rys. 5). Katowicki Holding Węglowy S.A. w ramach poszanowania energii stał się jednym z pierwszych uczestników Konkurencyjnego Rynku Energii Elektrycznej. Włączył się w proces modelowania obowiązujących na nim zasad i jako pierwszy prowadził Wewnętrzny Rynek Bilansujący (pierwsza w Polsce Grupa Bilansująca jako paralokalny Rynek Energii Elektrycznej), za co otrzymał zaszczytny tytuł Lidera Świata Energii 2003 w kategorii Odbiorca Roku (rys. 6). Za całokształt działań w poszanowaniu energii elektrycznej za okres 1996-2003 Katowicki Holding Węglowy S.A. uhonorowano w 2004 roku tytułem Lauru Białego Tygrysa (rys. 7). Rys. 6. Lider Świata Energii 2003 Fig. 6. Lider Świata Energii, 2003. [Power World Leader] Rys. 5. Ekolaury 2002 (wyróżnienie) w kategorii Ochrona Powietrza 2002 r. Fig. 5. Ekolaury 2002 (an honourable mention) in the Air Protection category, 2002. [Eco- Laurels] Rys. 7. Laur Białego Tygrysa 2004 r. Fig. 7. Laur Białego Tygrysa, 2004. [White Tiger Laurel]
50 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Rys. 8. Ekolaury 2004 (nagroda główna) w kategorii Gospodarka Odpadami, Rekultywacja Terenów Zdegradowanych 2004 r. Fig. 8. Ekolaury 2004 (the main prize) in the Waste Management, Recultivation of Degraded Areas category, 2004. [Eco- Laurels] Rys. 9. Certyfikat Produkt Godny Polecenia 2005 r. Fig. 9. The Produkt Godny Polecenia certificate, 2005. [Product Worth Recommendation] W 2004 roku Katowicki Holding Węglowy S.A. otrzymał nagrodę główną na ogólnopolskim konkursie o Ekolaury Polskiej Izby Ekologii w kategorii Gospodarka Odpadami, Rekultywacja Terenów Zdegradowanych za całokształt działań związanych z rekultywacją terenów przekształconych działalnością górniczą (rys. 8). 18 stycznia 2005 r. Katowicki Holding Węglowy S.A. został laureatem w Narodowym Konkursie Ekologicznym Przyjaźni Środowisku pod Patronatem Honorowym Prezydenta RP w kategorii Produkt Godny Polecenia za węgiel Ekoret, spełniający wszystkie wysokie wymagania stawiane paliwu przeznaczonemu do kotłów z paleniskami retortowymi (rys. 9). Katowicki Holding Węglowy S.A. przystąpił dnia 26.01.2005 r. do konkursu pod nazwą Technośląsk organizowanego przez Górnośląski Zakład Elektroenergetyczny, spółkę GZE Kontakt oraz koncern energetyczny Vattenfall Poland, pod honorowym patronatem Michała Czarskiego - marszałka województwa śląskiego, na najlepszy projekt zagospodarowania terenów poprzemysłowych na Górnym Śląsku i w Zagłębiu, z przedsięwzięciem realizowanym przez KWK Murcki pn. Park rekreacyjno sportowy Południe. W dniu 25 lutego 2005 r. w Sali Złotej Urzędu Wojewódzkiego na uroczystej gali w Katowicach przyznano II miejsce Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. KWK Murcki, za koncepcję Parku rekreacyjno sportowego Południe w katowickiej dzielnicy Murcki.
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 51 W dniu 22 czerwca 2005 roku Katowicki Holding Węglowy S.A. otrzymał dwa wyróżnienia na ogólnopolskim konkursie o Ekolaury Polskiej Izby Ekologii w kategorii Ochrona Powietrza za przedsięwzięcie proekologiczne pn. Poszanowanie energii w Katowickim Holdingu Węglowym S.A. poprzez zarządzanie w ramach Kompleksowego Programu Techniczno-Organizacyjno-Ekonomicznego Racjonalizacji Zużycia Mediów Energetycznych (rys. 10) oraz w kategorii Ekoprodukt za EKORET ekologiczne paliwo węglowe do niskoemisyjnych kotłów retortowych typu Stocker (rys. 11). Rys. 10. Ekolaury 2005 (wyróżnienie) w kategorii Ochrona Powietrza 2005 r. Fig. 10. Ekolaury 2005 (an honourable mention) in the Air Protection category, 2005. [Eco-Laurels] Rys. 11. Ekolaury 2005 (wyróżnienie) w kategorii Ekoprodukt 2005 r. Fig. 11. Ekolaury 2005 (an honourable mention) in the Ekoprodukt category, 2005. [Eco- Laurels] [Eco-Product] 28 czerwca 2006 roku Katowicki Holding Węglowy S.A. otrzymał wyróżnienie na ogólnopolskim konkursie o Ekolaury Polskiej Izby Ekologii w kategorii Ochrona Powietrza za przedsięwzięcie proekologiczne pn. Kwalifikowane Paliwa Węglowe do nowoczesnych, niskoemisyjnych kotłów grzewczych (rys. 12).
52 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda Rys. 12. Ekolaury 2006 (wyróżnienie) w kategorii Ochrona Powietrza 2006 r. Fig. 12. Ekolaury 2006 (an honourable mention) in the Air Protection category, 2006. [Eco-Laurels] Rys. 13. Certyfikat Firma Przyjazna Środowisku 2006 r. Fig. 13. The Firma Przyjazna Środowisku certificate, 2006. [Environment-Friendly Company] 11 lipca 2006 roku w Pałacu Prezydenckim w Warszawie ogłoszono rozstrzygnięcie VII edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku organizowanego pod patronatem Prezydenta RP przez Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. Na wniosek Narodowej Rady Ekologicznej Prezydent RP przyznał Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. tytuł Firma Przyjazna Środowisku (rys. 13). 26 stycznia 2007 roku na uroczystej Gali Laureatów Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku pod patronatem honorowym Prezydenta RP - Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. na wniosek Kapituły Kategorii Przedsiębiorstwo Przyjazne Środowisku został przedłużony znak Przyjaźni Środowisku na rok 2007 (rys. 14). Ponadto, Katowicki Holding Węglowy S.A. otrzymał dyplom Partnera Polskiej Ekologii VIII Edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku od Ministra Środowiska (rys. 15) i Ministra Gospodarki (rys. 16).
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 53 Rys. 14. Certyfikat Firma Przyjazna Środowisku 2007 r. przedłużenie znaku 2007 r. Fig. 14. The Firma Przyjazna Środowisku certificate, 2007; renewal of the marking, 2007. [Environment-Friendly Company] Rys. 15. Nadanie statusu Partnera Polskiej Ekologii przez Ministra Środowiska 2007 r. Fig. 15. Receiving a status of Partner Polskiej Ekologii from the Minister of Environment, 2007. [Partner of Polish Ecology] Rys. 16. Nadanie statusu Partnera Polskiej Ekologii przez Ministra Gospodarki 2007 r. Fig. 16. Receiving a status of Partner Polskiej Ekologii from the Minister of Environment, 2007. [Partner of Polish Ecology] Rys. 17. Ekolaury 2007 (wyróżnienie) w kategorii Gospodarka Wodno- Ściekowa 2007 r. Fig. 17. Ekolaury 2007 (an honourable mention) in the Waste Water Management, 2007. [Eco-Laurels] Podczas uroczystej gali, która odbyła się 20 czerwca 2007 r. w Teatrze Śląskim w Katowicach, zostało wręczone dla Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. wyróżnienie przyznane przez Polską Izbę Ekologii za Poprawę gospodarki wodno ściekowej
54 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda w kopalniach: Mysłowice-Wesoła (rejon Mysłowice ), Wieczorek, Staszic i Kazimierz Juliusz (rys. 17). 25 stycznia 2008 roku na uroczystej Gali Laureatów Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku, pod patronatem honorowym Prezydenta RP, Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. - na wniosek Kapituły został wręczony certyfikat przedłużający znak w Kategorii Firma Przyjazna Środowisku na 2008 rok (rys. 18). 11 lutego 2008 roku na uroczystej Gali Laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Ekologicznego Firma Bliska Środowisku 2007, pod honorowym patronatem Ministra Środowiska, Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. - na wniosek Kapituły został wręczony certyfikat Firma Bliska Środowisku 2007 (rys. 19). Rys. 18. Certyfikat Firma Przyjazna Środowisku 2008 r. - przedłużenie znaku 2008 r. Fig. 18. The Firma Przyjazna Środowisku certificate, 2008; renewal of the marking, 2008. [Environment-Friendly Company] Rys. 19. Certyfikat Firma Bliska Środowisku 2007 2008 r. Fig. 19. The Firma Bliska Środowisku 2007 certificate, 2008. [Company Close to the Environment] 24 czerwca 2008 roku na uroczystej Gali w Kinoteatrze Rialto w Katowicach przyznano Katowickiemu Holdingowi S.A. nagrodę główną Ekolaur na ogólnopolskim konkursie o Ekolaury Polskiej Izby Ekologii w kategorii: Gospodarka odpadami, rekultywacja terenów zdegradowanych za Przeprowadzoną rekultywację i zagospodarowanie terenów przekształconych działalnością górniczą w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. (rys. 20).
Działania Katowickiego Holdingu Węglowego S.A... 55 6 lutego 2009 roku na uroczystej Gali Laureatów Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku, pod patronatem honorowym Prezydenta RP, Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. - na wniosek Kapituły został wręczony certyfikat nadający tytuł Mecenas Polskiej Ekologii w Kategorii Firma Przyjazna Środowisku (rys. 21). Rys. 20. Ekolaur 2008 (nagroda główna) w kategorii Gospodarka Odpadami i Rekultywacja Terenów Zdegradowanych 2008 r. Fig. 20. Ekolaur 2008 (the main prize) in the Waste Management and Recultivation of Degraded Areas category, 2008. [Eco-Laurel] Rys. 21. Certyfikat Mecenas Polskiej Ekologii 2009 r. Fig. 21. The Mecenas Polskiej Ekologii certificate, 2009. [Patron of Polish Ecology] Rys. 22. Certyfikat Firma Bliska Środowisku 2008 2009 r. Fig. 22. The Firma Bliska Środowisku 2008 certificate, 2009. [Company Close to the Enviroment] Rys. 23. Wyróżnienie specjalne Firma Bliska Środowisku 2008 2009 r. Fig. 23. A special honourable mention, Firma Bliska Środowisku 2008, 2009. [Company Close to the Environment]
56 S. Gajos, W. Dygdała, U. Mieszczak, S. Szwajda 12 marca 2009 roku na uroczystej Gali Laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Ekologicznego Firma Bliska Środowisku 2008, pod honorowym patronatem Ministra Środowiska, Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A. - na wniosek Kapituły został wręczony certyfikat Firma Bliska Środowisku 2008 (rys. 22) oraz Wyróżnienie specjalne (rys. 23). 23 czerwca 2009 roku na uroczystej Gali w Teatrze Śląskim w Katowicach przyznano Katowickiemu Holdingowi S.A. nagrodę główną Ekolaur na ogólnopolskim konkursie o Ekolaury Polskiej Izby Ekologii w kategorii Oszczędność energii, niekonwencjonalne źródła energii za Poszanowanie energii w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. 2009 r. (rys. 24). Rys. 24. Ekolaur 2009 (nagroda główna) w kategorii Oszczędność Energii, Niekonwencjonalne Źródła Energii 2009 r. Fig. 24. Ekolaur 2009 (the main prize) in the Power Economy, Non-Conventional Power Sources category, 2009. [Eco-Laurel] BIBLIOGRAFIA Materiały własne oraz z kopalń Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. Recenzent: Prof. dr hab. inż. Franciszek Plewa Abstract Katowicki Holding Węglowy S.A. developed "Strategy to limit negative environmental effects and to fully adjust to the requirements of the European Union" for the period 2007-2015 to limit the negative environmental effects of mines by: - continuing activities to prevent the production of waste other than mining waste, including hazardous waste, - limiting amounts of mining waste and intensifying waste management activities on the surface and in mining excavations, - reducing the effects of sewage on surface waters, - maintaining gas and dust emissions at levels which ensure atmospheric air protection,