Zaskarżanie uchwał połączeniowych, radca prawny Dariusz Kulgawczuk, 27 28 luty 2012 r. 1
Typy powództw o stwierdzenie wadliwości uchwał połączeniowych: powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały w związku z jej sprzecznością z ustawą powództwo o uchylenie uchwały 2 www.eurofinance.pl
Powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały ZW/ WZ Podstawa prawna: art. 189 KPC: Powód może żądad ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Dlaczego żądad w pierwszej kolejności ustalenia nieistnienia uchwały? Kto może wystąpid z powództwem? Każdy W jakim terminie może wystąpid? Bez ograniczeo Wyrok zawsze deklaratoryjny! 3
Powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały ZW/WZ - znaczenie kworum Zdaniem Sądu Najwyższego... UWAGA jednolita linia orzecznicza od 1998 roku nieistnienie uchwały = brak spełnienia wymogu kworum Wyrok SN z dnia 4 stycznia 2007 r. III CSK 238/07: Brak zachowania kworum należy do uchybieo czyniących uchwałę nieistniejącą. Zawarty w statucie wymóg dotyczący kworum normuje sposób działania walnego zgromadzenia spółki jako organu uprawnionego do składania w jej imieniu oświadczeo woli. Jeśli statut przewiduje możliwośd podjęcia uchwały jedynie przy istnieniu określonego kworum i jeśli uchwała stanowi oświadczenie woli spółki, to w konsekwencji należy uznad, że podjęcie uchwały przy braku tego kworum nie może w ogóle byd uznane za złożenie oświadczenia woli. Rozbieżne orzecznictwo Sądów Apelacyjnych: od skrajnie rygorystycznego (SA Białystok i SA Katowice), poprzez rygorystyczne (SA Lublin) do umiarkowanie liberalnego (SA Poznao i SA Kraków) 4
Powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały ZW/WZ pozostałe podstawy Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.12.2008 r., II CSK 278/08? O uchwale nieistniejącej wspólników można mówid wtedy, gdy uchwała została powzięta: (i) przez osoby niebędące w rzeczywistości wspólnikami, gdy (ii) w ogóle nie doszło do zwołania zgromadzenia wspólników oraz gdy (iii) brak było niezbędnego do jej podjęcia quorum lub też (iv) uchwała nie uzyskała wymaganej większości głosów. Uchwała wspólników może byd uznana za nieistniejącą również w innych sytuacjach, mianowicie wtedy, gdy (v) wyniki głosowania zostały sfałszowane, (vi) zaprotokołowano uchwałę bez głosowania lub (vii) uchwałę powzięto w sprawie nieumieszczonej w porządku obrad, z wyjątkiem określonym w art. 239 1 k.s.h., a także, zgodnie z ogólnymi regułami dotyczącymi nieistniejących czynności prawnych, gdy zastosowano (viii) przymus fizyczny wobec wspólników, (ix) uchwała została powzięta nie na serio albo (x) treśd uchwały jest niezrozumiała i nie można ustalid jej sensu w drodze wykładni. 5
Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały ZW/ WZ cz. I Kto może żądad stwierdzenia nieważności/ uchylenia uchwały? zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna (tylko sp. z o.o.) oraz poszczególni ich członkowie, wspólnik (akcjonariusz), który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, wspólnik (akcjonariusz) bezzasadnie niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników, wspólnik (akcjonariusz) który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad, w przypadku pisemnego głosowania, wspólnik, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw. 6
Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały ZW/WZ cz. II Pod jakimi warunkami (wspólnik/ akcjonariusz uczestniczył w głosowaniu)? - głosowanie przeciw uchwale - zażądanie po podjęciu uchwały zaprotokołowania sprzeciwu W jakim terminie? - S.A. publiczna: 30 dni od daty dowiedzenia się, max 1 rok od podjęcia - S.A. niepubliczna: 6 miesięcy od dowiedzenia się, max 2 lata od podjęcia - Sp. z o.o.: 6 miesięcy od dowiedzenia się, max 3 lata od podjęcia - art. 509 par. 2 KSH oraz art. 544 par. 1 KSH (1 miesiąc od podjęcia uchwały połączeniowej odpowiednio podziałowej) - art. 567 par. 3 (1 miesiąc od otrzymania wiadomości o uchwale przekształceniowej, max 3 miesiące od podjęcia) 7
Powództwo o uchylenie uchwały ZW/ WZ cz. I Kto i pod jakimi warunkami patrz: powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały W jakim terminie: - S.A. publiczna: 1 miesiąc od daty dowiedzenia się, max 3 miesiące od podjęcia - S.A. niepubliczna: 1 miesiąc od dowiedzenia się, max 6 miesiecy od podjęcia - Sp. z o.o.: 1 miesiąc od dowiedzenia się, max 6 miesiecy od podjęcia - art. 509 par. 2 KSH oraz art. 544 par. 1 KSH (1 miesiąc od podjęcia uchwały połączeniowej odpowiednio podziałowej) - art. 567 par. 3 (1 miesiąc od otrzymania wiadomości o uchwale przekształceniowej, max 3 miesiące od podjęcia) 8
Powództwo o uchylenie uchwały ZW/ WZ cz. II Przesłanki: Sprzecznośd z umową (statutem) spółki lub Sprzecznośd z dobrymi obyczajami oraz Godząca w interesy spółki lub Podjęta w celu pokrzywdzenia wspólnika/ akcjonariusza 9
Powództwo o uchylenie uchwały Jak rozumied? ZW/ WZ cz. III dobre obyczaje? oceny nastawione na zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania spółki pod względem ekonomicznym - wyrok SN z 08.03.2005, IV CK 607/04 przyzwoite postępowanie, które uwzględnia w odpowiednim stopniu różne interesy służące wszystkim w spółce wyrok SA w Katowicach z 23.11.2006, I Aca 1373/06 interes spółki? Interes spółki handlowej odpowiada interesom wszystkich grup jej wspólników z uwzględnieniem wspólnego celu określonego w umowie (statucie) spółki. wyrok SN 05.11.2009, I CSK 158/09 10
Powództwo o uchylenie uchwały Jak rozumied? ZW/ WZ cz. IV pokrzywdzenie wspólnika/ akcjonariusza? Teoria zamiaru pokrzywdzenia przeciwko teorii skutku pokrzywdzenia 11
Powództwo o uchylenie uchwały ZW/ WZ cz. V Skutecznośd wyroku uchylającego uchwałę zgromadzenia wspólników/ walnego zgromadzenia: wyrok konstytutywny (uchwała wiąże do chwili wydania prawomocnego wyroku) wyrok ma moc ex tunc - uchyla uchwałę z mocą wsteczną, doprowadza do stanu, jakby uchwała nigdy nie została podjęta (ale są też poglądy, że wyłącznie na przyszłośd ex nunc ) 12
OD KIEDY MOŻNA POWOŁYWAD SIĘ NA UCHYLENIE / NIEWAŻNOŚD / NIEISTNIENIE UCHWAŁ ZGROMADZENIA UCHYLENIE NIEWAŻNOŚD NIEISTNIENIE OD PRAWOMOCNEGO WYROKU ZASADA: OD PRAWOMOCNEGO WYROKU WYJĄTKOWO: OD CHWILI PODJĘCIA OD CHWILI PODJĘCIA 13
Specjalne zasady zaskarżania uchwał połączeniowych Art. 509 1 KSH Po dniu połączenia spółek powództwo o uchylenie albo o stwierdzenie nieważności uchwały może byd wytoczone jedynie przeciwko spółce przejmującej albo spółce nowo zawiązanej. Art. 509 2 KSH Powództwo może byd wytoczone nie później niż w terminie miesiąca od dnia powzięcia uchwały. Art. 509 3 KSH Uchwała nie podlega zaskarżeniu ze względu na zastrzeżenia dotyczące wyłącznie stosunku wymiany udziałów lub akcji. Nie ogranicza to prawa do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. 14
Specjalne skutki stwierdzenia nieważności/ uchylenia uchwały połączeniowej Art. 510. 1 KSH W przypadku uchylenia uchwały albo stwierdzenia nieważności uchwały połączeniowej sąd rejestrowy z urzędu wykreśla z rejestru wpisy dokonane w związku z połączeniem. Art. 510 2 KSH Wykreślenie z rejestru nie wpływa na ważnośd czynności prawnych spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej, dokonanych w okresie między dniem połączenia a dniem ogłoszenia o wykreśleniu. Za zobowiązania wynikające z takich czynności łączące się spółki odpowiadają solidarnie. 15
Uproszczone połączenie możliwośd ukrycia przed niechcianym wspólnikiem? Do łączenia się spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne w liczbie nieprzekraczającej we wszystkich łączących się spółkach dziesięciu osób, nie stosuje się przepisów art. 500 2 (ogłoszenie planu połączenia) i art. 502-504 (badanie planu połączenia przez biegłego, zawiadomienie wspólników o połączeniu), chyba że przynajmniej jeden wspólnik zgłosi sprzeciw spółce, nie później niż w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia planu połączenia do sądu rejestrowego 16
Uproszczone połączenie możliwośd ukrycia przed niechcianym wspólnikiem? Art. 507. 1 KSH Zarząd każdej z łączących się spółek powinien zgłosid do sądu rejestrowego uchwałę o łączeniu się spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale ze wskazaniem, czy łącząca się spółka jest spółką przejmującą, czy spółką przejmowaną. 17
Szantaż korporacyjny przy uchwałach połączeniowych?: Akcjonariusz X wnosząc pozew przeciwko Spółce Y zobowiązany był uiścid opłatę sądową w wysokości 2.000 zł. Jakie jeszcze inne koszty może ponieśd przegrywając sprawę? Ryzyko szantażysty koszty sądowe zryczałtowane odszkodowanie art. 423 2 KSH (S.A.) odszkodowanie za bezprawne powództwo 18
Zryczałtowane odszkodowanie art. 423 2 KSH W przypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia sąd, na wniosek pozwanej spółki, może zasądzid od powoda kwotę do dziesięciokrotnej wysokości kosztów sądowych oraz wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. 19
Przesłanki odpowiedzialności na podstawie art. 423 2 zd. 1 KSH Przesłanki formalne: tylko w postępowaniu o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia spółki akcyjnej (art. 422 425 KSH) na wyraźny wniosek pozwanej Spółki wniesiony wraz z odpowiedzią na pozew Przesłanki materialne: wniesienie oczywiście bezzasadnego powództwa 20
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Eurofinance Training Sp. z o.o. ul. Chałubioskiego 8, 00-613 Warszawa tel.: +48 22 830 13 40, fax.: +48 22 830 00 90 email: training@eurofinance.pl KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy ul. Wilcza 46 (II piętro) 00-679 Warszawa Tel.: + 48 22 541 70 80 Fax: + 48 22 213 30 07 email: office@rkkw.pl 21 www.eurofinance.pl