PAN WIÓRECKI I ŚWIAT-MASZYNA Człowiek a technologia od kamienia do komputera Autor: Aleksander Dzbyński ISBN: 978-83-89949-66-0 Liczba stron: 270 Oprawa: miękka Format: 14,5 20,5 cm Rok wydania: 2011 Język: polski Waga: 500 g Cena: 45,99 zł Książka Aleksandra Dzbyńskiego prowadzi czytelnika fascynującą drogą, jaką przebył człowiek, zmierzając ku nowoczesności. Dzięki splotowi techniki i języka, wykonując kolejne kroki milowe, wyznaczane stworzeniem makrolitu, metalu i maszyny, nauczył się mierzyć i liczyć, zdefiniował czas i wymyślił pieniądz. Wytworzenie pojęć umożliwiających abstrakcyjne myślenie i pojawienie się pisma doprowadziło do powstania filozofii, matematyki, alchemii i nauki. Technologia jest zatem czynnikiem napędzającym zmiany w świecie i kształtującym wzory myślenia, emocje, zachowania, tożsamości, osobowości i mechanizmy władzy. Książka dobitnie pokazuje, że nowoczesność tkwi korzeniami nie tylko w starożytności, ale jest głęboko osadzona w pradziejach. prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Aleksander Dzbyński (ur. 1972) studiował archeologię pradziejową oraz antropologię historyczną na Uniwersytecie Warszawskim, następnie archeologię klasyczną i etnologię na Uniwersytetach w Bazylei i Freiburgu. Stopień doktora nauk filozoficznych uzyskał w 2004 roku na Uniwersytecie Bazylejskim. Od 2004 roku pracuje w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Spis treści WSTĘP Technologia Słownik Metafora Układ książki Część I. PIERWSZE TECHNOLOGIE Rozdział 1. Technologie kamienne Lepiej pięściakiem niż pięścią. Dolny paleolit Grunt to rdzeń. Środkowy paleolit Gdzie krzemień łupią, tam wióry lecą. Górny paleolit Język i narzędzia Rozdział 2. Poza technologię, czyli ewolucja człowieczeństwa Koncepcje rozwoju mózgu i języka Mit, religia, magia, rytuał. Pierwotny światopogląd Ile człowieka w małpoludzie? Szamanizm i narracja Symbolika sztuki paleolitu Pierwszy słownik i pierwsze metafory Rozdział 3. Rewolucja neolityczna. Pan Wiórecki wkracza na scenę Od zbierania do wytwarzania Neolit w Europie Najlepiej mieć miedź. Eneolit/chalkolit Wióry podbijają świat po raz drugi. Czy każdemu według potrzeb? Europa wiórem stoi w eneolicie! Do czego służyła fragmentacja wiórów? Prototyp pojęcia miary liczbowej
Ewolucja mierzenia i liczenia Tokeny Bliskiego Wschodu Wióry metaforą sukcesu? Kim był Pan Wiórecki? Od wiórów do pieniądza Rozdział 4. Metalowy świat Początki metalurgii Tajemnice metalowej siekiery Użyteczność czy prestiż? Fragmentacja siekier miedzianych Siekiera zyskuje na wadze powstanie sztabki Racjonalizacja procesu fragmentacji siekier Właściwości metalu wzrost abstrakcji Pierwszy europejski system metrologiczny? Tajemnicze paciorki Od czterech, przez osiem, do dziesięciu Brąz i żelazo. Metal nie tylko dla bohaterów Epoka brązu Standaryzacja wagowa metalu. Pieniądz ważony Epoka żelaza Od metalurgii do alchemii Błyski i olśnienia nowa estetyka Łączenie sztuk nowe mity i słowniki Od sztabki do pieniądza, od pieniądza do filozofii Rozdział 5. Podsumowanie części pierwszej Język i mowa jako narzędzia wyswobadzania się człowieka z Natury Przejmowanie kontroli nad środowiskiem w neolicie Rola technologii w rozwoju komunikowania się w gospodarce wytwórczej Metrologizacja kultury
Część II. MECHANICZNE FANTAZJE Rozdział 6. Czas Różne oblicza czasu Czas i alfabet Grecy mają czas Średniowiecze wzrost świadomości mechanika Problemy z czasem Zegarmistrza czas Co ma zegar do wiatraka? Czas to pieniądz Rozdział 7. Maszyna Renesans. Niech stanie się Maszyna! Leonardo i włoska szkoła inżynierska Rozpowszechnianie wiedzy technicznej Maszyna niewyczerpane źródło metafor Rozdział 8. Świat-Maszyna a człowiek Thomas Hobbes i Lewiatan Kartezjusz Oświecony słownik Namiętności i interesy Rola astronomów Rozdział 9. Mechaniczny świat podsumowanie CZĘŚĆ III. TECHNOSPOŁECZEŃSTWO Rozdział 10. Konsekwencje liczby i miary Różne oblicza czasu Czas, pieniądz, społeczeństwo porządek liniowy, kalkulacja i umasowienie Psychologia pieniądza Problemy z kalkulacją
Rozdział 11. Metafory przyszłości W technologicznej matni Komputer metaforą przyszłości? Systemy i sieci Wzrost racjonalności instrumentalnej Zjednoczenie człowieka z technologią? Bibliografia Indeks osób i postaci Indeks rzeczowy