Rola przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem energii elektrycznej w świetle obowiązujących regulacji prawnych w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego kraju Autor: Waldemar Dołęga - Instytut Energoelektryki, Politechnika Wrocławska ( Energetyka nr 7/2009) Streszczenie W artykule przedstawiono analizę i ocenę moŝliwości i skuteczności dotychczasowych regulacji prawnych dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych prowadzących koncesjonowaną działalność w zakresie wytwarzania energii elektrycznej realizowaną w ramach projektu badawczego zamawianego nr PBZ-MEiN-1/2/2006 Bezpieczeństwo elektroenergetyczne kraju przez Konsorcjum Politechnik: Gdańskiej, Śląskiej, Warszawskiej i Wrocławskiej Regulacje prawne dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego zawarte w ustawie Prawo Energetyczne mają charakter wielopłaszczyznowy i dotyczą m.in. przedsiębiorstw energetycznych prowadzących koncesjonowaną działalność w zakresie wytwarzania energii elektrycznej. W artykule przedstawiono analizę i ocenę uregulowań prawnych w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego dla przedsiębiorstw energetyki konwencjonalnej i odnawialnej oraz zaproponowano rozwiązania legislacyjne w celu poprawy istniejącego stanu. Słowa kluczowe energetyka, system elektroenergetyczny, bezpieczeństwo energetyczne, prawo, rynek energii elektrycznej 1. Wprowadzenie Bezpieczeństwo energetyczne kraju jest stanem jego gospodarki umoŝliwiającym pokrycie bieŝącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju obok wzrostu konkurencyjności gospodarki i jej efektywności energetycznej oraz ochrony środowiska stanowi podstawowy cel polityki energetycznej państwa. Dlatego teŝ jest zawsze jednym z celów strategicznych wprowadzania krajowych regulacji prawnych. Zagadnienia i regulacje dotyczące bezpieczeństwa energetycznego kraju przedstawiono w kluczowej dla funkcjonowania sektora elektroenergetycznego w Polsce ustawie Prawo Energetyczne. W jej ramach zawarto m.in. postanowienia dotyczące: bezpieczeństwa dostaw energii i bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Regulacje te mają charakter wielopłaszczyznowy i dotyczą m.in. przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem energii. Przy czym regulacje te są zróŝnicowane w stosunku do przedsiębiorstw energetyki konwencjonalnej oraz przedsiębiorstw energetyki odnawialnej. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych obowiązują regulacje w zakresie bezpieczeństwa energetycznego kraju w dwóch obszarach: zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, zapewnienia zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców.
2. Bezpieczeństwo funkcjonowania systemu elektroenergetycznego W celu zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej są zobowiązane do wytwarzania energii elektrycznej lub pozostawania w gotowości do jej wytwarzania oraz jeŝeli jest to konieczne do zapewnienia jakości dostarczanej energii oraz ciągłości i niezawodności dostarczania tej energii do odbiorców lub uniknięcia zagroŝenia bezpieczeństwa osób lub strat materialnych (art. 9j. [U1]). W przypadku wystąpienia: stanu zagroŝenia krajowego systemu elektroenergetycznego (w skrócie KSE), awarii w systemie, awarii sieciowej, względnie uszkodzenia lub zniszczenia urządzeń i instalacji istotnych dla bezpiecznej pracy KSE operator systemu przesyłowego (w skrócie OSP) podejmuje, we współpracy z zainteresowanymi podmiotami, niezbędne, zgodne z ustalonymi wcześniej procedurami, działania mające na celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania tego systemu. Działania te polegają w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych podsektora wytwarzania na: wytwarzaniu energii elektrycznej lub pozostawaniu w gotowości do jej wytwarzania, uruchomieniu dodatkowych jednostek wytwórczych energii elektrycznej. Ponadto konieczne jest wprowadzenie ograniczeń lub wstrzymania poboru energii elektrycznej przez odbiorców tej energii na określonym obszarze kraju. Konieczność podjęcia wspomnianych działań jest wymuszona zagroŝeniem bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Operator systemu przesyłowego moŝe ogłosić stan zagroŝenia KSE w sytuacji stwierdzenia przez niego realnego niebezpieczeństwa niestabilności systemu, podziału sieci przesyłowej lub ograniczenia dostaw energii elektrycznej do odbiorców. Stan zagroŝenia KSE moŝe mieć przyczyny związane bezpośrednio z podsektorem wytwarzania lub przesyłu i moŝe być spowodowany m.in.: brakiem mocy dyspozycyjnej jednostek wytwórczych pokrywającej zapotrzebowanie energii elektrycznej oraz zapewniającej odpowiedni poziom rezerwy mocy (przy uwzględnieniu salda mocy wymiany międzysystemowej) lub brakiem dyspozycyjności zdolności przesyłowych zapewniających dotrzymanie parametrów jakościowo-niezawodnościowych w węzłach odbiorczych lub bezpieczne wyprowadzenie mocy z jednostek wytwórczych (zapewniających zrównowaŝenie bilansu mocy w KSE) [I2,I3]. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pracy KSE. Szczególnie waŝne są przedsiębiorstwa: posiadające jednostki wytwórcze o mocy osiągalnej równej lub większej od 50 MW lub świadczące regulacyjne usługi systemowe, posiadające jednostki wytwórcze centralnie dysponowane (JWCD) /w kontekście rezerwy mocy sekundowej i minutowej/, posiadające elektrownie pompowo-szczytowe lub elektrownie gazowe /w kontekście pracy interwencyjnej/,
posiadające jednostki wytwórcze zdolne do uruchomienia bez zasilania z zewnątrz /w kontekście odbudowy KSE po awarii systemowej/. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej, posiadające jednostki wytwórcze o mocy osiągalnej równej lub większej od 50 MW lub świadczące regulacyjne usługi systemowe zobowiązane są do podjęcia niezbędnych z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy KSE działań koordynowanych przez operatora systemu przesyłowego [I1]. Udział takich wytwórców jest niezbędny dla sprawnej i szybkiej realizacji scenariuszy odbudowy zasilania KSE, w sytuacji wystąpienia awarii w systemie. Szczególnie istotna jest rola wytwórców, z którymi operator systemu przesyłowego zawarł umowy na świadczenie regulacyjnych usług systemowych polegających na: zdolności do zapewnienia długotrwałej pracy wybranej jednostki wytwórczej bez zasilania z KSE, zdolności do prowadzenia przez wybraną jednostkę wytwórczą skutecznej regulacji częstotliwości i napięcia w procesie odbudowy KSE, według wymagań określonych przez OSP [I1]. W sytuacjach awaryjnych, w określonych warunkach (np. przy utracie stabilności współpracy z KSE), wytwórcy muszą się liczyć z moŝliwością odłączenia jednostek wytwórczych od KSE (o ile umowa wytwórcy z operatorem systemu nie przewiduje inaczej). Bardzo istotna z punktu widzenia bezpieczeństwa funkcjonowania KSE, jest rola wytwórców, posiadających jednostki wytwórcze centralnie dysponowane (JWCD) z którymi operator systemu przesyłowego zawarł umowy dotyczące wykorzystania rezerw mocy sekundowej w ramach regulacji pierwotnej i minutowej w ramach regulacji wtórnej (na podstawie rankingu cenowego ofert). Obowiązek zakupu przez operatora systemu przesyłowego wspomnianych usług systemowych jest niezbędny do realizacji postawionego przed nim celu jakim jest prawidłowe funkcjonowanie systemu elektroenergetycznego, niezawodność pracy tego systemu oraz utrzymanie parametrów jakościowych energii elektrycznej ( 27. [R1]). Ponadto waŝną rolę z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy KSE odgrywają przedsiębiorstwa energetyczne posiadające elektrownie pompowo-szczytowe lub elektrownie gazowe z którymi operator systemu przesyłowego zawarł umowy dotyczące pracy interwencyjnej dla tych jednostek wytwórczych. Szczególnie jest to istotne w procesie zarządzania ograniczeniami systemowymi przez operatora systemu przesyłowego ( 28. [R1]). Bardzo istotna z punktu widzenia bezpieczeństwa funkcjonowania KSE, jest rola wytwórców, posiadających jednostki wytwórcze zdolne do uruchomienia bez zasilania z zewnątrz. Odgrywają oni szczególną rolę w procesie odbudowy KSE. Operator systemu przesyłowego zawiera z takimi wytwórcami umowy o świadczenie usługi odbudowy KSE. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w zakresie bezpieczeństwa pracy systemu współpracują ponadto z operatorami systemów dystrybucyjnych (w skrócie OSD). Potrzeba takiej współpracy wynika m.in. z faktu, Ŝe odpowiedni poziom i struktura rezerw mocy oraz regulacyjnych usług systemowych musi być spełniona równieŝ przez operatorów systemów dystrybucyjnych, w zakresie wynikającym z umowy zawieranej z operatorem systemu przesyłowego [I2,I3]. Oznacza to konieczność zawierania stosownych umów z wytwórcami przez operatorów systemów dystrybucyjnych.
Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej są uŝytkownikami systemu elektroenergetycznego. Dlatego zobowiązane są do dbałości o swój majątek wytwórczy i realizacji odpowiednich działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego oraz jego niezawodnej pracy. W związku z tym, w świetle 36 rozporządzenia [R1] przedsiębiorstwa te mają obowiązek: utrzymywania naleŝących do nich sieci, urządzeń i wewnętrznych instalacji zasilających i odbiorczych w naleŝytym stanie technicznym; dostosowania swoich instalacji do zmienionych warunków funkcjonowania sieci, w sytuacji gdy zostali powiadomieni w uzgodnionym trybie; niezwłocznego poinformowania właściwego operatora o zauwaŝonych wadach lub usterkach w pracy sieci, urządzeń i wewnętrznych instalacji oraz w układach pomiarowo-rozliczeniowych bądź o niewłaściwych parametrach wytwarzanej energii elektrycznej. 3. Wymagane zapasy paliw Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej są obowiązane utrzymywać zapasy paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców (art. 10. [U1]). Wielkości zapasów paliw, sposób ich gromadzenia oraz szczegółowy tryb przeprowadzania kontroli stanu zapasów określa rozporządzenie [R6]. W świetle 2. rozporządzenia [R6] przedsiębiorstwa energetyczne wytwarzające energię elektryczną z węgla kamiennego są zobowiązane do utrzymywania jego zapasów w ilości odpowiadającej co najmniej: a) trzydobowemu zuŝyciu, jeŝeli węgiel kamienny jest dostarczany przy uŝyciu taśmociągów, do miejsca składowania sąsiadującego z miejscem wytwarzania energii, bezpośrednio z wydobywającej go kopalni, a dostawca w umowie sprzedaŝy zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym na okres nie krótszy niŝ rok zobowiąŝe się do gromadzenia i utrzymywania zapasów na składowisku dostępnym w kaŝdym czasie na potrzeby tego przedsiębiorstwa, w ilości co najmniej czternastodobowego zuŝycia; b) dwudziestodobowemu zuŝyciu, jeŝeli węgiel kamienny jest dostarczany transportem kolejowym lub samochodowym oraz przy uŝyciu taśmociągów do miejsca składowania sąsiadującego z miejscem wytwarzania energii, a odległość składowiska zapasów węgla kamiennego od wydobywających go kopalń, które dostarczają łącznie 70% przewidywanego zuŝycia węgla kamiennego, jest nie większa niŝ 50 km; c) trzydziestodobowemu zuŝyciu, jeŝeli zapasy węgla kamiennego znajdują się w miejscu składowania sąsiadującym z miejscem wytwarzania energii, a ich dostarczanie nie spełnia warunków określonych we wcześniejszych punktach a) i b). Przedsiębiorstwa energetyczne wytwarzające natomiast energię elektryczną z węgla brunatnego są zobowiązane do utrzymywania jego zapasów w ilości odpowiadającej co najmniej dwudziestodobowemu zuŝyciu, z uwzględnieniem zapasu węgla brunatnego gromadzonego i utrzymywanego przez dostawcę na podstawie umowy sprzedaŝy zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym na okres nie krótszy niŝ rok, jeŝeli węgiel brunatny jest
dostarczany z wydobywającej go kopalni przy uŝyciu taśmociągów do miejsca składowania sąsiadującego z miejscem wytwarzania energii. Przy czym za zapas węgla brunatnego gromadzony i utrzymywany przez dostawcę moŝe być uznany węgiel brunatny w złoŝu odkrywkowej kopalni węgla brunatnego, przygotowany do wydobycia i dostarczenia do miejsca składowania sąsiadującego z miejscem wytwarzania energii. ZuŜycie dobowe, konieczne do określenia wymaganego poziomu zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych ustala się w poszczególnych miesiącach jako iloczyn średniego dobowego zuŝycia w tym okresie w trzech ostatnich latach i odpowiedniego współczynnika o ustalonej wartości dla kaŝdego miesiąca. Współczynniki te wynoszą odpowiednio: 0,8 (w marcu, kwietniu, maju, czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu); 1,0 (w lutym i październiku); 1,1 (w listopadzie); 1,2 (w grudniu) i 1,3 (w styczniu). Przedsiębiorstwo energetyczne, jest obowiązane umoŝliwić przeprowadzenie kontroli przez osoby upowaŝnione przez Prezesa URE w zakresie zgodności wielkości zapasów paliw z wielkościami określonymi w rozporządzeniu [R6]. Po przeprowadzonej kontroli w przedsiębiorstwie energetycznym kontrolujący sporządza protokół zawierający: ustalenia dotyczące rzeczywistego stanu zapasów i ich zgodności z wielkościami wymaganymi, wnioski i zalecenia oraz pouczenie o sposobie i terminie złoŝenia wyjaśnień i zastrzeŝeń co do jego treści. 3. Energetyka odnawialna Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej ze źródeł obowiązują regulacje w zakresie bezpieczeństwa energetycznego kraju w obszarze zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego zawarte w 36 rozporządzenia [R1]. Obowiązki te są identyczne, z omówionymi wcześniej regulacjami dotyczącymi przedsiębiorstw energetyki konwencjonalnej. Budowa nowych źródeł wytwórczych opartych o odnawialne źródła energii, zwłaszcza małych i rozproszonych stanowi jeden z waŝnych elementów poprawy bezpieczeństwa energetycznego. Dlatego poprawy i wzmocnienia wymaga mechanizm wsparcia dla rozwoju małej energetyki rozproszonej opartej o biomasę i energię wiatru, w szczególności w zakresie rozbudowy sieci w celu przyłączania nowych, małych jednostek wytwórczych. 4. Wybrane problemy w relacjach OSP - wytwórca Właściwa realizacja zadań dotyczących bezpieczeństwa energetycznego kraju przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej jest obecnie ograniczona i wymaga doprecyzowania ich obowiązków w zakresie bezpieczeństwa dostaw oraz likwidacji pewnych niekorzystnych zjawisk w których uczestniczą wytwórcy, stwarzających zagroŝenie i powodujących znaczny wzrost kosztów funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw ze strony operatora systemu przesyłowego i operatorów systemów dystrybucyjnych wymaga opracowania planów działania na wypadek wystąpienia awarii w KSE oraz procedur postępowania słuŝb dyspozytorskich w przypadku zagroŝenia wystąpienia lub wystąpienia awarii w KSE oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu tej awarii ( 35. [R1]). W ramach tych planów i procedur OSP określa m.in. sposób
dysponowania mocą jednostek wytwórczych. Z punktu widzenia przedsiębiorstw energetycznych wytwarzających energię elektryczną waŝne jest, aby nakazać obligatoryjnie OSP przeprowadzanie z nimi konsultacji, co do sposobu i zakresu dysponowania mocą jednostek wytwórczych w ramach tych planów. Pozwoli to uniknąć lub ograniczyć generowanie u wytwórców dodatkowych nieuzasadnionych kosztów. Ponadto muszą być opracowane dokładne wytyczne postępowania w sytuacjach, gdy polecenia wydawane przez OSP w stanie zagroŝenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej ingerują w pozycję handlową wytwórcy lub wpływają na zmianę warunków technicznych pracy jednostek wytwórczych. Nie moŝna bowiem wykluczyć, Ŝe w stanach zagroŝenia wydawane mogą być polecenia zmiany nastaw zabezpieczeń bloku lub polecenia pracy groŝącej uszkodzeniem mienia wytwórcy. Dlatego istotne jest określenie, kto w takim wypadku ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo ludzi i mienia oraz pokrywa koszty wynikłe np. z uszkodzeń urządzeń wytwórcy. Rozwiązanie tych problemów wymaga wypracowania konsensusu pomiędzy OSP, a wytwórcami oraz znowelizowania rozporządzenia systemowego i dodania odpowiednich, precyzyjnych przepisów w tym zakresie. Jest to o tyle istotne, Ŝe bezpieczeństwo dostaw energii nie moŝe stać w pełnej sprzeczności z interesem wytwórców energii, bowiem odmówią oni wykonania poleceń OSP w stanach zagroŝenia KSE. Uregulowania wymaga sprawa kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w sytuacjach wydania polecenia ruchowego wytwórcy przez OSP wskutek zagroŝenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Koszty te wynikają z podjętych przez wytwórcę działań wymaganych przez OSP. W sytuacji gdy nie określa to umowa bezpośrednia między operatorem a wytwórcą, operator systemu przesyłowego powinien pokrywać rzeczywiste koszty poniesione przez wytwórcę w sytuacjach wydania mu polecenia ruchowego przez OSP wskutek zagroŝenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Takie postanowienie powinno znaleźć się w ustawie [U1]. Wymagane jest więc znowelizowanie ustawy Prawo Energetyczne w tym zakresie. Właściwe funkcjonowanie systemu elektroenergetycznego wymaga podjęcia zdecydowanych działań w celu likwidacji lub ograniczenia do minimum zjawiska tzw. gry ograniczeniami ze strony wytwórców energii elektrycznej. Zjawisko to prowadzi m.in. do znacznego wzrostu kosztów funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Ze względu na istniejące ograniczenia sieciowe dotyczące wymaganych poziomów napięć w poszczególnych węzłach systemu elektroenergetycznego operator systemu przesyłowego koryguje programy pracy jednostek wytwórczych w KSE, umoŝliwiając realizację zawartych przez elektrownie systemowe umów sprzedaŝy energii przy zachowaniu warunków bezpieczeństwa pracy systemu. Biorąc pod uwagę istotne róŝnice pomiędzy ceną energii na rynku konkurencyjnym oraz dotyczącą rozliczeń w ramach generacji wymuszonej, jak równieŝ ograniczenia sieciowe, część wytwórców dokonywała w przeszłości takiej kontraktacji jednostek wytwórczych, które powodowały konieczność działań dostosowawczych przez operatora systemu przesyłowego w obszarze jednej elektrowni i pozwalały na sprzedaŝ energii przez wytwórców na rynek bilansujący po cenach znacznie wyŝszych niŝ rynkowe. Takie działanie powodowało przenoszenie przez niektórych wytwórców znacznej części wytworzonej energii na rynek bilansujący i powodowało nierówne warunki funkcjonowania wytwórców na rynku konkurencyjnym. Aby temu przeciwdziałać zmieniono na wniosek OSP zasady rozliczeń za energię wytworzoną w ramach generacji wymuszonej. Zmiana ta dotyczyła w szczególności wspólnego rozliczania jednostek wytwórczych w ramach jednego wytwórcy oraz nowej formuły wyznaczania ceny energii dotyczącej rozliczeń za generację wymuszoną, opartej na
odwołaniu do prognozowanej ceny energii na rynku konkurencyjnym i publikowanej przez Prezesa URE w trybie określonym w art. 23. u. 2. p. 16 [U1]. Zabezpieczenie się przed zjawiskiem tzw. gry ograniczeniami ze strony wytwórców energii elektrycznej wymaga okresowego monitorowania przez Prezesa URE przyjętej formuły rozliczeń za generację wymuszoną oraz rozliczeń za uruchomienia jednostek wytwórczych dokonanych na polecenie OSP w kontekście dynamiki zmian cenowych na rynku energii. Wymagana jest ponadto, w tym zakresie, stała współpraca Prezesa URE z operatorem systemu przesyłowego i reprezentatywną organizacją zrzeszającą wytwórców energii elektrycznej (Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie). Dlatego waŝne jest m.in. przyznanie Prezesowi URE instrumentu prawnego dającego moŝliwość wysłuchania zainteresowanych stron (tzw. public hearing /ang./ ) i wypracowywania kompromisowych rozwiązań przez strony, o czym wcześniej wspominano. 5. Wnioski Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych obowiązują regulacje w zakresie bezpieczeństwa energetycznego kraju w dwóch obszarach: zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i zapewnienia zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pracy KSE. Szczególnie waŝne są przedsiębiorstwa: posiadające jednostki wytwórcze o mocy osiągalnej równej lub większej od 50 MW lub świadczące regulacyjne usługi systemowe, posiadające jednostki wytwórcze centralnie dysponowane (JWCD) /w kontekście rezerwy mocy sekundowej i minutowej/, posiadające elektrownie pompowo-szczytowe lub elektrownie gazowe /w kontekście pracy interwencyjnej/ oraz posiadające jednostki wytwórcze zdolne do uruchomienia bez zasilania z zewnątrz /w kontekście odbudowy KSE po awarii systemowej/. Pełna i skuteczna moŝliwość realizacji przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej działań z zakresu bezpieczeństwa energetycznego wymaga doprecyzowania: ich obowiązków i praw w zakresie bezpieczeństwa dostaw, precyzyjnego określenia relacji OSP-wytwórca w aspekcie technicznym i ekonomicznym w stanach zagroŝenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej oraz likwidacji pewnych niekorzystnych zjawisk w których uczestniczą wytwórcy, stwarzających zagroŝenie i powodujących znaczny wzrost kosztów funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Wymaga to znowelizowania przepisów ustawy Prawo Energetyczne i rozporządzenia systemowego.
Literatura Ustawy U1. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, Nr 104, poz. 708, Nr 158, poz. 1123, Nr 170, poz. 1217 oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 124, Nr 52, poz. 343 i Nr 115, poz. 790). Rozporządzenia R1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U. nr 93, poz. 623 z dnia 29.05.2007). R2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. nr 128, poz. 895 z dnia 18.07.2007) R3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 marca 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. nr 53, poz. 318 z dnia 28.03.2008). R4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaŝy paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. nr 133, poz. 924 z dnia 24.07.2007). R5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie przetargu na budowę nowych mocy wytwórczych energii elektrycznej lub na realizację przedsięwzięć zmniejszających zapotrzebowanie na energię elektryczną (Dz.U. nr 90, poz. 548 z dnia 26.05.2008). R6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz.U. nr 39, poz. 338 z dnia 7.03.2003), Instrukcje I1. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci, Wersja 1.2. PSE-Operator S.A. Warszawa 2006. I2. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej. Część Ogólna. ENEA Operator sp.z.o.o. Poznań 2008. I3. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej. Część Ogólna. EnergiaPro Grupa Tauron S.A. Wrocław 2008. I4. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, Wersja 1.2. PSE-Operator S.A. Warszawa 2006. I5. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej. Część Szczegółowa: Bilansowanie systemu dystrybucyjnego i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. ENEA Operator sp.z.o.o. Poznań 2008. I6. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej. Część Szczegółowa: Bilansowanie systemu dystrybucyjnego i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. EnergiaPro Grupa Tauron S.A. Wrocław 2008.
Publikacje P1. Godecki S., Panek A.: Inwestycje w sektorze wytwórczym elektroenergetyki zapaść czy odwilŝ. Biuletyn URE, nr 2, marzec 2007. P2. Popczyk J.: Proponowane zmiany prawa energetycznego w zakresie elektroenergetyki. Energetyka, wrzesień 2007. P3. Popczyk J.: Stabilizacja bezpieczeństwa energetycznego Polski w okresie 2008-2020 (z uwzględnieniem perspektywy 2050) za pomocą zasobów własnych, mechanizmów rynkowych (ekonomiki) i innowacyjnych technologii. Biuletyn URE, nr 2, marzec 2008. P4. Praca zbiorowa: Mapa drogowa uwolnienia cen dla wszystkich odbiorców energii elektrycznej. Biuletyn URE, nr 2, marzec 2008. Opracowania O1. Dołęga W.: Analiza moŝliwości zastosowania środków legislacyjnych do zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa. Raporty Instytutu Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej Ser. Sprawozdania Nr 26/2008, Wrocław 2008. O2. Obwieszczenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2005 r. w sprawie polityki energetycznej państwa do 2025 r. (Dz.U. nr 42, poz. 562 z dnia 22.07.2005). O3. Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie sprawozdania z wyników nadzoru nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w energię elektryczną (Dz.U. nr 95, poz. 1037 z dnia 19.12.2007). O4. Polityka Energetyczna Polski do 2030 r Projekt opracowany przez Ministra Gospodarki. Warszawa, wrzesień 2007. O5. Program dla elektroenergetyki przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 28.03.2006 r. O6. Sprawozdanie z działalności Prezesa URE 2005. Biuletyn URE, nr 3, maj 2006. O7. Sprawozdanie z działalności Prezesa URE 2006. Biuletyn URE, nr 3, maj 2007. O8. Sprawozdanie z działalności Prezesa URE 2007. Biuletyn URE, nr 3, maj 2008. The role of energy enterprises performing licensed business activity consisting in generation electricity in view of past law regulations in aspect of energy security Key words power system, energy security, law, electricity market Annotation In this paper, analysis and evaluation of possibilities and effectiveness of past law regulations for assurance of energy security in relation to energy enterprises performing licensed business activity consisting in generation electricity is shown. It was made in frames of ordered research project no. PBZ-MEiN-1/2/2006 National energy security by Consortium of Universities of Technology: Gdańsk, Silesian, Warsaw and Wroclaw. Law regulations for assurance of energy security which are contained in the Energy Law have multi-plane character and concern, among other things, energy enterprises performing licensed business activity consisting in generation electricity. In this paper, analysis and evaluation of law regulations in aspect of energy security for enterprises of conventional and renewable power engineering is shown Moreover, law solutions for improvement of existing state are proposed. Waldemar Dołęga Instytut Energoelektryki, Politechnika Wrocławska, 50 370 Wrocław, ul. WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, email: waldemar.dolega@pwr.wroc.pl