PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY EUROPEJSKIEJ I REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY

PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY EUROPEJSKIEJ I REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY

PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY EUROPEJSKIEJ I REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY

Nota Niniejsza publikacja została wydana nakładem Sekretariatu Generalnego Rady wyłącznie do celów informacyjnych. Instytucje UE ani państwa członkowskie nie odpowiadają za jej treść. Więcej informacji o Radzie Europejskiej i Radzie można znaleźć w portalu: www.consilium.europa.eu lub otrzymać od Sekcji Informacji Publicznej Sekretariatu Generalnego Rady: Rue de la Loi/Wetstraat 175 1048 Bruxelles/Brussel BELGIQUE/BELGIË tel. +32 (0)2 281 56 50 faks +32 (0)2 281 49 77 public.info@consilium.europa.eu Strona internetowa: www.consilium.europa.eu/infopublic Visit Zapraszamy our website: na naszą stronę: www.consilium.europa.eu More information on the European Union is available on the internet Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu www.europa.eu. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2016 Print QC-04-15-692-PL-C PDF QC-04-15-692-PL-N Unia Europejska, 2016 Wykorzystywanie treści dozwolone pod warunkiem podania źródła. Printed in Luxembourg

SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE... 7 CZĘŚĆ 1 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY... 9 WPROWADZENIE... 11 ROZDZIAŁ I STRUKTURA RADY... 13 1. Rada jako jeden podmiot prawny...13 2. Składy Rady (art. 2 regulaminu i załącznik I do niego)...14 A Uwagi ogólne...14 B Rada do Spraw Ogólnych...15 C Rada do Spraw Zagranicznych...16 D Reprezentowanie państw członkowskich w Radzie...16 3. Coreper, komitety i grupy robocze (art. 19 i 21 regulaminu)...17 A Coreper...17 B Komitety utworzone na mocy Traktatów lub na mocy decyzji Rady...20 C Komitety i grupy robocze utworzone przez Coreper...22 D Prezydencja w organach przygotowawczych Rady...23 4. Prezydencja i sprawny przebieg obrad (art. 20 regulaminu i załącznik V do niego)...25 5. Sekretarz generalny i Sekretariat Generalny Rady (art. 23 regulaminu)...26 A Sekretarz generalny...27 B Sekretariat Generalny...27 ROZDZIAŁ II PRACE RADY... 29 1. Planowanie prac Rady (art. 2 ust. 6 i 7 regulaminu)...29 2. Zwoływanie posiedzeń i ich miejsce (art. 1 regulaminu)...29 A Zwoływanie posiedzeń...29 B Miejsce posiedzeń...30 3. Porządek obrad (art. 3 regulaminu)...30 A Opracowywanie wstępnego porządku obrad...30 B Przyjmowanie ostatecznego porządku obrad...33 C Struktura i treść porządku obrad...34 4. Tajemnica służbowa (art. 5 i 6 regulaminu)...38 A Udział w posiedzeniach Rady...38 B Obecność na posiedzeniach Rady...39 5. Protokół (art. 13 regulaminu)...40 A Struktura i treść protokołu...40 B Zatwierdzenie protokołu...41 Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 3

6. Publiczny dostęp do dokumentów i przejrzystość (art. 5 10 regulaminu)...42 A Obrady ustawodawcze, obrady otwarte dla publiczności i debaty jawne...42 B Podawanie porządków obrad do wiadomości publicznej...44 C Podawanie do wiadomości publicznej wyników głosowań, objaśnień głosowań, oświadczeń włączonych do protokołu i protokołów (art. 7 i 9 regulaminu)...44 D Publiczny dostęp do dokumentów...46 7. Przepisy dotyczące systemu językowego (art. 14 regulaminu)...46 A System językowy odnoszący się do traktatów założycielskich...46 B System językowy odnoszący się do instytucji Unii Europejskiej (języki urzędowe i języki robocze)...47 C Używanie innych języków...52 ROZDZIAŁ III PROCES DECYZYJNY W RADZIE...53 1. Organizacja głosowania (art. 11 regulaminu)...53 A Decyzja o przeprowadzeniu głosowania...53 B Procedura głosowania.......................................................... 53 C Brak możliwości uczestnictwa w głosowaniu...57 2. Kworum i przekazywanie praw do głosowania (art. 4 i 11 regulaminu)...58 A Kworum...58 B Przekazywanie praw do głosowania...58 3. Procedura pisemna (art. 12 regulaminu)...59 A Zwykła procedura pisemna...59 B Uproszczona procedura pisemna (procedura milczącej zgody)...61 ROZDZIAŁ IV AKTY RADY I ICH FORMA...64 1. Podpisywanie aktów (art. 15 regulaminu)...64 2. Tytuł i forma rozporządzeń (załącznik VI do regulaminu, część A.1)...65 3. Struktura rozporządzeń (załącznik VI do regulaminu, część A.2, 3 i 4)...66 4. Tytuł i forma pozostałych aktów prawa wtórnego (załącznik VI do regulaminu, część B)...67 5. Forma decyzji, o których mowa w art. 25 TUE (załącznik VI do regulaminu, część C)...67 6. Akty nietypowe...68 7. Publikacja aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (art. 17 regulaminu)...69 8. Notyfikowanie i przekazywanie aktów (art. 18 regulaminu)...71 ROZDZIAŁ V POZOSTAŁE PRZEPISY...72 1. Bezpieczeństwo (art. 24 regulaminu)...72 2. Depozytariusz umów...72 3. Reprezentowanie Rady przed Parlamentem Europejskim (art. 26 regulaminu)...73 4. Korespondencja (art. 28 regulaminu)...74 4 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

CZĘŚĆ 2 REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY EUROPEJSKIEJ... 75 CZĘŚĆ 3 REGULAMIN WEWNĘTRZNY RADY... 83 ZAŁĄCZNIK I Wykaz składów Rady...104 ZAŁĄCZNIK II Przepisy szczegółowe dotyczące publicznego dostępu do dokumentów Rady...105 ZAŁĄCZNIK III Dane dotyczące liczby ludności Unii i liczby ludności każdego państwa członkowskiego do celów wykonania postanowień dotyczących głosowania w Radzie większością kwalifikowaną...109 ZAŁĄCZNIK IV o którym mowa w art. 16...111 ZAŁĄCZNIK V Metody pracy Rady...113 ZAŁĄCZNIK VI Przepisy dotyczące formy aktów...115 Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 5

SŁOWO WSTĘPNE Niniejszy Przewodnik po regulaminie wewnętrznym Rady ma ułatwić prezydencjom, członkom Rady i urzędnikom Sekretariatu Generalnego Rady poruszanie się wśród przepisów prawnych, zwłaszcza reguł wprowadzonych traktatem lizbońskim. Przewodnik powstał z inicjatywy Sekretariatu Generalnego. To dokument wewnętrzny, który nie ma wiążącej mocy prawnej. Mam nadzieję, że publikacja okaże się pomocna zarówno dla delegacji, jak i dla naszych kolegów w Sekretariacie Generalnym i że znajdą w niej Państwo odpowiedzi na wiele pytań dotyczących funkcjonowania Rady. Dokładniejszych informacji udzielą Państwu odpowiednie służby Sekretariatu. Jeppe Tranholm-Mikkelsen Sekretarz generalny Rada Unii Europejskiej Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 7

CZĘŚĆ 1 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 9

WPROWADZENIE Regulamin wewnętrzny Rady (zwany dalej regulaminem ) to jeden z zasadniczych elementów sprawnego działania tej instytucji. Bazując na postanowieniach Traktatu o Unii Europejskiej (zwanego dalej TUE ) i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanego dalej TFUE ), ustanawia on przepisy regulujące prace Rady. Celem obecnego wydania przewodnika (podobnie jak wydań wcześniejszych) nie jest wyczerpujące opisanie wszystkich przepisów regulaminu ani określenie stanowiska prawnego; zawiera on raczej praktyczne wskazówki dla członków Rady i ich przedstawicieli. Przewodnik podzielono na pięć rozdziałów: I. Struktura Rady II. Prace Rady III. Proces decyzyjny w Radzie IV. Akty Rady i ich forma V. Pozostałe przepisy. Uwagi dotyczące dwudziestu ośmiu artykułów regulaminu zgrupowano tematycznie w ramach poszczególnych rozdziałów. Najnowszą wersję regulaminu (z 1 grudnia 2009 r. 1 ) zamieszczono w załączniku, uaktualniając liczbę mieszkańców UE według stanu na rok 2016. 1 Decyzja Rady 2009/937/UE z dnia 1 grudnia 2009 r. dotycząca przyjęcia regulaminu wewnętrznego Rady (Dz.U. L 325 z 11.12.2009, s. 35). Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 11

ROZDZIAŁ I STRUKTURA RADY Rada Unii Europejskiej to jeden podmiot prawny, który zależnie od przedmiotu obrad spotyka się w różnych składach. Przygotowywaniem jej prac zajmują się Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich ( Coreper ) oraz wyspecjalizowane komitety i grupy robocze. Za prawidłowy przebieg prac odpowiada przewodniczący Rady. Radę wspomaga Sekretariat Generalny działający pod kierunkiem sekretarza generalnego. 1. RADA JAKO JEDEN PODMIOT PRAWNY Regulamin ma zastosowanie do samej Rady (na szczeblu ministrów) i do jej organów przygotowawczych (Coreper, komitety i grupy robocze). Rada to jeden podmiot prawny, który może zbierać się na posiedzenia w różnych składach ( Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, Rada ds. Środowiska itp.) w zależności od przedmiotu obrad (art. 2 ust. 1 regulaminu). Z wyjątkiem Rady do Spraw Ogólnych i Rady do Spraw Zagranicznych (których kompetencje określono w art. 16 ust. 6 TUE oraz art. 2 ust. 2, 4 i 5 regulaminu) specjalizacja lub zakres kompetencji poszczególnych składów Rady wynika z praktyki. Liczbę składów stopniowo zmniejszano: w 2000 r. z 22 do 16, a następnie w 2002 r. do 9. Z chwilą wejścia w życie traktatu lizbońskiego liczba ta zwiększyła się do 10 w związku z tym, że Radę do Spraw Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych podzielono na dwa odrębne składy. Procedurę tworzenia wykazu składów Rady innych niż Rada do Spraw Ogólnych i Rada do Spraw Zagranicznych określono w art. 236 TFUE (zob. pkt 2.A). Fakt, że Rada jest jednym podmiotem prawnym, pociąga za sobą trzy skutki. Po pierwsze, akt prawny, który dotyczy kwestii wchodzących w zakres kompetencji Unii, może zostać formalnie przyjęty przez dowolny skład Rady. Na przykład dany skład Rady może przyjąć jako punkt A dokument wchodzący w zakres kompetencji innego składu Rady. Akt Rady ma taką samą moc prawną, bez względu na to, który skład go przyjął. Po drugie, składy Rady nie są zhierarchizowane. Przy czym zauważyć trzeba, że Rada do Spraw Ogólnych pełni rolę koordynującą (zob. pkt 2.B) i odpowiada za sprawy instytucjonalne, administracyjne i horyzontalne, a z kolei Radzie do Spraw Zagranicznych przysługuje szczególny zakres kompetencji. Rada do Spraw Zagranicznych opracowuje działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnia spójność działań Unii (zob. pkt 2.C). Godzenie różnych interesów wchodzi w zakres uprawnień Rady Europejskiej, która zgodnie z art. 15 ust. 1 TUE nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Po trzecie, to, że Rada jest jednym podmiotem prawnym, oznacza, że również prezydencja Rady jest jednym urzędem. Tym samym przepisy mające zastosowanie do prezydencji stosuje się do każdej osoby przewodniczącej jednemu ze składów Rady (w tym Radzie do Spraw Zagranicznych) lub, w stosownych przypadkach, do każdej osoby przewodniczącej jednemu z organów przygotowawczych Rady, o ile regulamin nie przewiduje innego rozwiązania (art. 1 ust. 5 akapit drugi regulaminu). Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 13

2. SKŁADY RADY (ART. 2 REGULAMINU I ZAŁĄCZNIK I DO NIEGO) A Uwagi ogólne Rada Europejska, stanowiąc kwalifikowaną większością głosów, określa (lub zmienia) wykaz składów, w których obraduje Rada, z wyjątkiem Rady do Spraw Ogólnych i Rady do Spraw Zagranicznych (art. 2 ust. 1 regulaminu, art. 236 TFUE). W art. 4 Protokołu w sprawie postanowień przejściowych przewidziano, że zanim wejdzie w życie decyzja Rady Europejskiej, o której mowa w art. 16 ust. 6 TUE, wykaz składów Rady powinna utworzyć Rada do Spraw Ogólnych stanowiąca zwykłą większością głosów. Taki wykaz utworzono 1 grudnia 2009 r. 2. Następnie zmieniono go 16 września 2010 r. 3 i zamieszczono jako załącznik I do regulaminu. Rada obraduje w dziesięciu składach: 1. Rada do Spraw Ogólnych; 2. Rada do Spraw Zagranicznych 4 ; 3. Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych 5 ; 4. Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych 6 ; 5. Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów; 6. Rada ds. Konkurencyjności (Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Badań i Przestrzeni Kosmicznej) 7 ; 7. Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii; 8. Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa; 9. Rada ds. Środowiska; 10. Rada ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu 8. Wspólne posiedzenia co najmniej dwóch składów Rady (tzw. jumbo meetings) należą obecnie do rzadkości. Na posiedzeniu jednego składu Rady dane państwo może jednak reprezentować więcej niż jeden minister. W takim przypadku prezydencja powinna, organizując prace Rady, zgrupować powiązane ze sobą punkty porządku obrad, tak by każdy członek danej Rady mógł łatwiej uczestniczyć w jej obradach. Czasami zdarza się, że członkowie Rady kontynuują dyskusje podczas posiłków organizowanych przy okazji posiedzeń Rady. Spotkania takie nie są jednak częścią oficjalnych posiedzeń, co oznacza, że wszelkie decyzje, które członkowie 2 Decyzja Rady (do Spraw Ogólnych) 2009/878/UE z dnia 1 grudnia 2009 r. ustanawiająca wykaz składów Rady uzupełniający składy, o których mowa w art. 16 ust. 6 akapity drugi i trzeci Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.U. L 315 z 2.12.2009, s. 46). 3 Decyzja Rady Europejskiej 2010/594/UE z dnia 16 września 2010 r. w sprawie zmiany wykazu składów Rady (Dz.U. L 263 z 6.10.2010, s. 12). 4 W tym europejska polityka bezpieczeństwa i obrony oraz współpraca na rzecz rozwoju. 5 W tym budżet. 6 W tym ochrona ludności. 7 W tym turystyka. 8 W tym sprawy audiowizualne. 14 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

podejmą przy tej okazji, lub wnioski, które sformułują, muszą zostać następnie zatwierdzone podczas oficjalnego posiedzenia. Ponadto utarła się praktyka, zgodnie z którą każda prezydencja Rady organizuje także nieformalne spotkania ministrów. Spotkania takie nie są równoważne posiedzeniom Rady i nie mogą zastępować prac Rady. Służą one wspólnej, niczym nieskrępowanej wymianie poglądów i pomysłów na tematy ogólne. Są organizowane poza ramami prawnymi wyznaczonymi Traktatami i nie stosuje się do nich ani traktatowych zasad proceduralnych, ani regulaminu. Aby zachować nieformalny charakter tych spotkań, podczas posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w Helsinkach 10 11 grudnia 1999 r., zdecydowano, że nie powinny one mieć porządku obrad i że dyskusje nie mogą zakończyć się przedstawieniem dokumentów (przed lub po spotkaniu) ani opracowaniem konkluzji lub formalnych decyzji. W komunikatach prasowych dotyczących takich spotkań należy wyraźnie podkreślić ich nieformalny charakter. Postanowiono również, że każda prezydencja może zorganizować maksymalnie pięć takich spotkań 9. B Rada do Spraw Ogólnych Rada do Spraw Ogólnych, w porozumieniu z przewodniczącym Rady Europejskiej i Komisją, przygotowuje posiedzenia Rady Europejskiej i zapewnia ich ciągłość (art. 16 ust. 6 akapit drugi TUE). Zajmuje się m.in. koordynacją całości prac przygotowawczych oraz ogólną koordynacją polityk, zagadnień instytucjonalnych i administracyjnych, dossier horyzontalnych, które podlegają więcej niż jednej polityce unijnej (takich jak wieloletnie ramy finansowe i rozszerzenie), oraz wszelkich dossier przesłanych przez Radę Europejską, z uwzględnieniem zasad działania unii gospodarczej i walutowej. Zapewnia także we współpracy z Komisją spójność prac różnych składów Rady (art. 2 ust. 2 regulaminu). Zasady przygotowywania posiedzeń Rady Europejskiej opisane są w art. 3 jej regulaminu wewnętrznego (art. 2 ust. 3 regulaminu). Co najmniej cztery tygodnie przed każdym zwykłym posiedzeniem Rady Europejskiej jej przewodniczący przygotowuje w ścisłej współpracy z państwem członkowskim sprawującym prezydencję w Radzie i z przewodniczącym Komisji projekt porządku obrad z uwagami, który następnie przekazuje Radzie do Spraw Ogólnych. Rada do Spraw Ogólnych omawia projekt wytycznych do konkluzji Rady Europejskiej oraz projekty konkluzji i projekty decyzji Rady Europejskiej przygotowane przez przewodniczącego Rady Europejskiej z zachowaniem zasady ścisłej współpracy, o której mowa powyżej. Rada do Spraw Ogólnych przeprowadza również w ciągu pięciu dni poprzedzających posiedzenie Rady Europejskiej ostatnie posiedzenie przygotowawcze, po zakończeniu którego przewodniczący Rady Europejskiej sporządza wstępny porządek obrad. Od tej chwili do porządku obrad nie można dodać żadnego punktu bez zgody wszystkich delegacji. Mając na uwadze jak najlepsze przygotowanie posiedzenia Rady Europejskiej, nie można w okresie między ostatnim posiedzeniem przygotowawczym Rady do Spraw Ogólnych a posiedzeniem Rady Europejskiej organizować żadnego posiedzenia innego składu Rady lub komitetu przygotowawczego w celu omówienia kwestii, którymi 9 Zob. sekcja E konkluzji prezydencji z posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w Helsinkach w grudniu 1999 r.: Nieformalne spotkania ministrów [...] nie są równoważne posiedzeniom Rady i nie mogą zastępować zwykłych prac Rady. Każda prezydencja może zorganizować maksymalnie pięć takich spotkań. Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 15

ma się zająć Rada Europejska. Wyjątek od tej zasady może być umotywowany wyłącznie nagłymi i nieprzewidzianymi powodami związanymi na przykład z aktualną sytuacją międzynarodową. Inne składy przesyłają więc Radzie do Spraw Ogólnych swój wkład w prace Rady Europejskiej nie później niż na dwa tygodnie przed posiedzeniem Rady Europejskiej. Ostateczna wersja porządku obrad przyjmowana jest na początku posiedzenia Rady Europejskiej. C Rada do Spraw Zagranicznych Rada do Spraw Zagranicznych opracowuje działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnia spójność tych działań (art. 16 ust. 6 TUE i art. 2 ust. 5 regulaminu). Jest odpowiedzialna za zewnętrzne działania Unii Europejskiej, jeśli chodzi o wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony, wspólną politykę handlową, współpracę na rzecz rozwoju i pomoc humanitarną (art. 2 ust. 5 regulaminu). Radzie do Spraw Zagranicznych przewodniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (zwany dalej wysokim przedstawicielem ). Może go jednak zastąpić członek Rady do Spraw Zagranicznych, który reprezentuje państwo członkowskie sprawujące prezydencję Rady (art. 2 ust. 5 akapit drugi regulaminu). Zwykle taka sytuacja ma miejsce wtedy, gdy Rada zostaje zwołana w celu omówienia kwestii z zakresu wspólnej polityki handlowej 10. D Reprezentowanie państw członkowskich w Radzie W myśl załącznika I do regulaminu każde państwo członkowskie ustala swoją reprezentację w Radzie, zgodnie z art. 16 ust. 2 TUE. W art. 16 ust. 2 zapisano, że: w skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego państwa członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu państwa członkowskiego, które reprezentuje, oraz do wykonywania prawa głosu. Wynika z tego przede wszystkim, że każde państwo członkowskie musi być reprezentowane przez członka rządu (w randze ministra lub sekretarza stanu). Ze sposobu, w jaki sformułowano to postanowienie, wynika również, że państwa federalne lub państwa zdecentralizowane mogą być reprezentowane również przez członków rządów regionalnych, pod warunkiem iż są oni upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu państwa członkowskiego, które reprezentują, tj. rządu federalnego lub centralnego. Bez uszczerbku dla art. 16 ust. 2 TUE i przepisów o kworum (zob. rozdział III pkt 2.A) każdy członek Rady sam wybiera w sposób, który uzna za odpowiedni skład swojej delegacji 11. Członkowi Rady mogą towarzyszyć urzędnicy, który służą mu pomocą. Należy zauważyć, że z systemu traktatowego (w szczególności z art. 16 TUE) wynika, iż reprezentacja rządów państw członkowskich w Radzie składa się z obywateli danego państwa członkowskiego 10 Zob. oświadczenie a) dotyczące art. 2 ust. 5 akapit drugi regulaminu: W przypadku gdy Rada do Spraw Zagranicznych jest zwoływana w celu omawiania kwestii wspólnej polityki handlowej, jej przewodniczącego zastępuje półroczna prezydencja, zgodnie z art. 2 ust. 5 akapit drugi. 11 Zgodnie z art. 5 ust. 3 regulaminu Rada może ograniczyć liczbę członków delegacji obecnych w sali posiedzeń. 16 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

lub w każdym razie obywateli jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej. Niedopuszczalna jest zatem obecność na posiedzeniu Rady obywatela państwa trzeciego w charakterze członka delegacji członka Rady, ponieważ inni członkowie Rady mogliby postrzegać taką obecność jako czynnik, który może wpływać na autonomię decyzyjną Rady 12. Artykuł 5 ust. 3 regulaminu przewiduje, że nazwiska i funkcje urzędników wchodzących w skład delegacji członka Rady należy wcześniej podać do wiadomości Sekretariatu Generalnego. Wstęp na posiedzenia Rady możliwy jest po okazaniu przepustki wystawionej przez Sekretariat Generalny. Członek Rady, który nie może uczestniczyć w posiedzeniu, może wyznaczyć osobę, która będzie go reprezentować (art. 4 regulaminu). W praktyce reprezentować go będzie stały przedstawiciel lub zastępca stałego przedstawiciela. Przedstawicielowi nie przysługuje jednak prawo głosu może je wykonywać tylko członek Rady. Zgodnie z art. 239 TFUE, którego treść powtórzono w regulaminie (w art. 11 ust. 3), w przypadku głosowania każdy członek Rady może otrzymać pełnomocnictwo tylko od jednego z pozostałych członków (tzw. przekazywanie praw do głosowania: zob. rozdział III pkt 2.B). Jeżeli członka Rady ma reprezentować osoba, która nie spełnia kryteriów definicji członka Rady w rozumieniu art. 16 ust. 2 TUE, osoby tej nie uwzględnia się przy sprawdzaniu kworum. 3. COREPER, KOMITETY I GRUPY ROBOCZE (ART. 19 I 21 REGULAMINU) A Coreper Zgodnie z nazwą (Comité des représentants permanents) w skład Coreperu wchodzą stali przedstawiciele rządów państw członkowskich Unii Europejskiej. Odniesienie do rządów dodano ma mocy traktatu lizbońskiego do art. 16 ust. 7 TUE i do art. 240 ust. 1 TFUE po to, by podkreślić, że stali przedstawiciele wyrażają stanowisko swoich rządów. Coreper składa się z dwóch części: pierwsza (Coreper I) gromadzi zastępców stałych przedstawicieli, a druga (Coreper II) stałych przedstawicieli. Zgodnie z art. 19 ust. 1 regulaminu Coreper przygotowuje prace Rady i wykonuje zadania powierzone mu przez Radę. Ponadto zapewnia spójność polityk i działań unijnych oraz przestrzeganie następujących zasad i przepisów: zasad legalności, pomocniczości, proporcjonalności i uzasadniania aktów; przepisów określających kompetencje unijnych instytucji, organów i jednostek organizacyjnych; przepisów budżetowych; przepisów proceduralnych, przepisów dotyczących przejrzystości i przepisów dotyczących jakości redakcyjnej. 12 Jest to kwestia odmienna od ustaleń dotyczących obecności przedstawicieli państw trzecich lub organizacji międzynarodowych na całym posiedzeniu Rady lub na jego części (zob. rozdział II pkt 4.B). Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 17

Zgodnie z TFUE (art. 240 ust. 1 ostatnie zdanie) Coreper może przyjmować wymienione poniżej decyzje proceduralne 13, pod warunkiem że punkty dotyczące tych decyzji umieszczono we wstępnym porządku obrad co najmniej trzy dni robocze przed posiedzeniem; wszelkie odstępstwa od tego terminu wymagają jednomyślności Coreperu (art. 19 ust. 7 regulaminu): decyzja o zorganizowaniu posiedzenia Rady w miejscu innym niż Bruksela lub Luksemburg; upoważnienie do utworzenia kopii lub wyciągu z dokumentu Rady do celów postępowania sądowego; decyzja o przeprowadzeniu debaty jawnej w Radzie lub o zamknięciu dla publiczności danych obrad Rady; decyzja o podaniu do wiadomości publicznej wyników głosowania i oświadczeń włączonych do protokołu Rady w przypadkach określonych w art. 9 ust. 2 regulaminu; decyzja o zastosowaniu procedury pisemnej; zatwierdzenie lub zmiana protokołu Rady; decyzja o opublikowaniu lub niepublikowaniu tekstu lub aktu w Dzienniku Urzędowym; decyzja o przeprowadzeniu konsultacji z instytucją lub organem, jeśli takich konsultacji nie wymagają Traktaty; decyzja określająca lub przedłużająca termin konsultacji z instytucją lub organem; decyzja o przedłużeniu terminów, o których mowa w art. 294 ust. 14 TFUE; zatwierdzenie brzmienia pisma, które ma być wysłane do instytucji lub organu. Decyzje proceduralne często nie mają szczególnej formy, z wyjątkiem wzmianki w skrótowym sprawozdaniu z prac Coreperu. Pismo, które ma być wysłane do instytucji lub organu, może być podpisane przez przewodniczącego Coreperu. Coreper I przygotowuje prace sześciu składów Rady (Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa; Rada ds. Konkurencyjności; Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii; Rada ds. Środowiska; Rada ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu; Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów). Coreper II przygotowuje prace czterech składów (Rada do Spraw Ogólnych; Rada do Spraw Zagranicznych; Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych oraz Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych). 13 Decyzja prezydencji o tym, by po zakończeniu debaty na forum Coreperu odesłać dany dokument z powrotem do grupy roboczej z uwagi na to, że np. nie jest on jeszcze gotowy do przedłożenia Radzie lub nie może jeszcze posłużyć jako podstawa do rozpoczęcia negocjacji z Parlamentem Europejskim, nie stanowi decyzji proceduralnej jako takiej, ale wchodzi raczej w zakres podstawowej funkcji Coreperu, który jest głównym organem przygotowawczym Rady. 18 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

Główną rolą Coreperu jest koordynowanie i przygotowywanie prac poszczególnych składów Rady oraz wypracowywanie na swoim szczeblu porozumienia, które następnie jest przedkładane Radzie do przyjęcia. W związku z tym Coreper dba o odpowiednie przygotowanie poszczególnych dokumentów dla Rady. Ocenia różne aspekty danego dokumentu, określa dostępne opcje i przygotowuje posiedzenie Rady, w razie konieczności opracowując stosowne propozycje. Coreper odgrywa ważną rolę w pracach Rady, czego dowodem jest fakt, że ma on (tj. Coreper I lub Coreper II) obowiązek analizowania z wyprzedzeniem wszystkich punktów zamieszczanych w porządku obrad Rady. Od zasady tej można odstąpić tylko wtedy, gdy z uwagi na pilność sprawy Rada jednomyślnie postanowi ją rozwiązać bez uprzedniej analizy ze strony Coreperu lub gdy Coreper sam podejmie decyzję (zwykłą większością głosów) o nieprzeprowadzaniu uprzedniej analizy (art. 19 ust. 2 regulaminu). Należy jednak podkreślić, że Rada jako organ uprawniony do samodzielnego podejmowania decyzji może zakwestionować każde porozumienie wypracowane przez Coreper. Coreper nie jest zatem ani unijną instytucją, ani unijnym organem decyzyjnym, które mogłyby zastępować Radę. Niewątpliwie przysługują mu pewne uprawnienia (zob. powyżej wykaz decyzji proceduralnych, które może podejmować), ale ostateczne decyzje może podejmować tylko w tym ograniczonym zakresie. To organ przygotowawczy lub, jak stwierdził Trybunał Sprawiedliwości, organ pomocniczy Rady, dla której prowadzi prace przygotowawcze i wdrożeniowe. Funkcja Coreperu polegająca na wykonywaniu zadań powierzonych mu przez Radę nie oznacza, że może on podejmować decyzje, które zgodnie z Traktatem należą do Rady 14. Coreperowi II przewodniczy stały przedstawiciel, a Coreperowi I zastępca stałego przedstawiciela państwa członkowskiego, które sprawuje prezydencję w Radzie do Spraw Ogólnych (art. 19 ust. 4 regulaminu). Porządek obrad Coreperu dzieli się na dwie części: część I i część II. Część I, podobnie jak punkty A porządku obrad Rady (zob. rozdział II pkt 3), zawiera punkty, które co do zasady nie wymagają dyskusji, natomiast część II, podobnie jak punkty B porządku obrad Rady, wymaga przeprowadzenia dyskusji. Jeżeli Coreper osiągnie porozumienie w sprawie punktu z części II porządku obrad, punkt ten umieszcza się jako punkt A porządku obrad Rady. Jeżeli punkt rozstrzygnięto na szczeblu grupy roboczej, umieszcza się go jako punkt I/A, tj. punkt, który zostanie zatwierdzony przez Coreper lub Radę bez przeprowadzania dyskusji. Co do zasady Coreper spotyka się raz w tygodniu. Przygotowaniem jego prac zajmują się w dniu poprzedzającym posiedzenie najbliżsi współpracownicy członków Coreperu, którzy spotykają się w ramach grupy Mertens (przed posiedzeniem Coreperu I) lub w ramach grupy Antici (przed posiedzeniem Coreperu II). Grupę Antici (której nazwa pochodzi od nazwiska jej pierwszego przewodniczącego) utworzono w 1975 r. Jej zadaniem jest analizowanie porządku obrad Coreperu II i ustalanie szczegółów techniczno-organizacyjnych. Grupę Mertens (której nazwa również pochodzi od pierwszego przewodniczącego) 14 Wyrok Trybunału z dnia 19 marca 1996 r. w sprawie C-25/94 Komisja przeciwko Radzie, Rec. 1996 3 I, pkt 26 i 27. Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 19

utworzono w analogicznym celu w 1993 r. Etap prac przygotowawczych stanowi również dobrą okazję ku temu, by przekonać się, jakie stanowisko mogą zająć poszczególne delegacje podczas posiedzenia Coreperu. B Komitety utworzone na mocy Traktatów lub na mocy decyzji Rady W Traktatach lub w decyzjach Rady ustanowiono komitety odpowiedzialne za koordynację działań w określonym obszarze. Komitety te nie mogą jednak naruszać ze względu na jedność instytucjonalną przewidzianą w preambule TUE centralnej roli, jaką odgrywa Coreper. Poszczególne postanowienia Traktatu, na podstawie których utworzono te komitety, zawierają wyraźne odesłanie do art. 240 TFUE, który mówi o ogólnej odpowiedzialności Coreperu za przygotowywanie prac Rady. Sprawozdania przygotowywane przez te komitety muszą być dostępne odpowiednio wcześnie przed posiedzeniem Coreperu, na którym mają być omawiane (art. 21 regulaminu). Komitet Ekonomiczno-Finansowy 15, ustanowiony w art. 134 ust. 2 TFUE, odpowiada za monitorowanie sytuacji gospodarczo-finansowej państw członkowskich i Unii i za regularne składanie Radzie i Komisji sprawozdań na ten temat oraz za wydawanie opinii do przedłożenia Radzie i Komisji. Bez uszczerbku dla art. 240 TFUE pomaga również w przygotowywaniu prac Rady w różnych obszarach, takich jak środki ochronne dotyczące przepływu kapitału czy koordynacja polityk gospodarczych państw członkowskich, oraz uczestniczy w wykonywaniu innych zadań powierzonych mu przez Radę. Odpowiada także za badanie sytuacji w zakresie przepływu kapitału i swobody płatności. Ponadto monitoruje sytuację walutową i finansową oraz ogólny system płatności w tych państwach członkowskich, które korzystają z odstępstwa od zasad unii gospodarczej i walutowej. Na szczególną rolę tego komitetu zwrócono uwagę w przypisie do art. 19 regulaminu. Inaczej niż w przypadku większości komitetów obsługę sekretariatu Komitetu Ekonomiczno-Finansowego zapewniają pracownicy Komisji, a nie pracownicy Sekretariatu Generalnego Rady. Komitet Polityki Gospodarczej 16 pomaga przygotowywać prace Rady, przedstawiając analizy gospodarcze, opinie metodologiczne i projekty zaleceń politycznych, które dotyczą m.in. polityk strukturalnych służących poprawie wzrostu gospodarczego i zwiększeniu zatrudnienia w Unii. Swoje zadania wykonuje w ścisłej współpracy z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym w celu wspierania Rady. Także w przypadku tego komitetu obsługę jego sekretariatu zapewniają pracownicy Komisji, a nie pracownicy Sekretariatu Generalnego Rady. Specjalny Komitet ds. Rolnictwa (SCA), utworzony w maju 1960 r., odpowiada za przygotowywanie wielu spraw leżących w kompetencji Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa. Komitet ten odgrywa zatem w obszarze rolnictwa (z wyłączeniem środków weterynaryjnych i fitosanitarnych) rolę analogiczną do roli, jaką w pozostałych obszarach odgrywa Coreper. To jedyny wyjątek od zasady, zgodnie z którą Coreper jest jedynym organem przygotowującym prace Rady. Oznacza to, że punkty, które przeanalizował Specjalny Komitet ds. Rolnictwa, trafiają od razu do porządku obrad Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa. 15 Decyzja Rady 1999/8/WE z dnia 31 grudnia 1998 r. w sprawie przyjęcia statutu Komitetu Ekonomiczno-Finansowego (Dz.U. L 5 z 9.1.1999, s. 71). 16 Decyzja Rady 2000/604/WE z dnia 29 września 2000 r. w sprawie składu i statutu Komitetu Polityki Gospodarczej (Dz.U. L 257 z 11.10.2000, s. 28). 20 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

Specjalny Komitet ds. Wspólnej Polityki Handlowej (znany jako Komitet ds. Polityki Handlowej, o którym mowa w art. 207 TFUE) pomaga Komisji prowadzić po tym jak otrzyma ona upoważnienie od Rady negocjacje w sprawie międzynarodowych umów handlowych. Stały komitet utworzony w celu zacieśnienia unijnej współpracy w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego (znany jako COSI i ustanowiony na mocy art. 71 TFUE) ułatwia koordynowanie działań państw członkowskich, bez uszczerbku dla art. 240 TFUE 17. Komitet ds. Zatrudnienia 18, utworzony zgodnie z art. 150 TFUE, odpowiada za monitorowanie sytuacji i polityk w zakresie zatrudnienia w państwach członkowskich i w Unii oraz za przygotowywanie opinii (bez uszczerbku dla art. 240 TFUE). Odpowiednie wsparcie analityczne i organizacyjne dla tego komitetu zapewnia Komisja. W związku z tym jeden z pracowników Komisji pełni funkcję sekretarza pomagającego komitetowi. Komisja musi jednak współpracować z Sekretariatem Generalnym Rady, jeśli chodzi o organizowanie posiedzeń. Komitet Ochrony Socjalnej 19, utworzony zgodnie z art. 160 TFUE, wydaje opinie na wniosek Rady i Komisji lub z własnej inicjatywy. Monitoruje sytuację socjalną i funkcjonowanie polityki ochrony socjalnej w państwach członkowskich i w Unii, propaguje wymianę informacji, doświadczeń i dobrych praktyk zarówno między państwami członkowskimi, jak między państwami a Komisją oraz przygotowuje sprawozdania, wydaje opinie lub podejmuje inne działania w obszarach leżących w jego kompetencjach. Również w tym przypadku odpowiednie wsparcie analityczne i organizacyjne zapewnia komitetowi Komisja. W związku z tym jeden z pracowników Komisji pełni funkcję sekretarza pomagającego komitetowi. Komisja musi jednak współpracować z Sekretariatem Generalnym Rady, jeśli chodzi o organizowanie posiedzeń. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (PSC), o którym mowa w art. 38 TUE, odgrywa centralną rolę w kształtowaniu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB), w tym wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO). Pełni dwie funkcje 20. Po pierwsze, monitoruje sytuację międzynarodową w obszarach objętych wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa oraz współkształtuje wydając opinie do przedłożenia Radzie strategie działania (bez uszczerbku dla art. 240 TFUE). Po drugie, działając pod kierownictwem Rady i wysokiego przedstawiciela, wyznacza strategiczny kierunek operacji zarządzania kryzysowego, o których mowa w art. 43 TUE, i sprawuje nad nimi kontrolę polityczną; może również, w opisanych ramach i po uzyskaniu upoważnienia od 17 Decyzja Rady 2010/131/UE z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie ustanowienia Stałego Komitetu Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Dz.U. L 52 z 3.3.2010, s. 50). 18 Decyzja Rady 2015/772/UE z dnia 11 maja 2015 r. ustanawiająca Komitet ds. Zatrudnienia i uchylająca decyzję 2000/98/WE (Dz.U. L 121 z 14.5.2015, s. 12). 19 Decyzja Rady 2015/773/UE z dnia 11 maja 2015 r. ustanawiająca Komitet Ochrony Socjalnej i uchylająca decyzję 2004/689/WE (Dz.U. L 121 z 14.5.2015, s. 16). 20 Ich szczegółowy opis znajduje się w załączniku do decyzji Rady z dnia 22 stycznia 2001 r. ustanawiającej Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (Dz.U. L 27 z 30.1.2001, s. 1). Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 21

Rady, podejmować decyzje w tym obszarze. Zgodnie z art. 19 ust. 4 regulaminu przewodniczącym tego komitetu jest przedstawiciel wysokiego przedstawiciela 21. Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (EUMC) 22, złożony z szefów sztabu państw członkowskich, których reprezentują ich przedstawiciele wojskowi, doradza Komitetowi Politycznemu i Bezpieczeństwa we wszystkich kwestiach wojskowych w ramach UE i przedstawia mu stosowne zalecenia. Kieruje wszystkimi działaniami wojskowymi w ramach UE. Komitet ds. Aspektów Cywilnych Zarządzania Kryzysami (CIVCOM) 23 doradza Komitetowi Politycznemu i Bezpieczeństwa i innym odpowiednim organom Rady (zgodnie z ich zakresem kompetencji) odnośnie do cywilnych aspektów zarządzania kryzysowego oraz przedstawia stosowne zalecenia. Komitet Bezpieczeństwa 24 składa się z przedstawicieli organów bezpieczeństwa państw członkowskich, a w jego obradach udział bierze przedstawiciel Komisji i przedstawiciel ESDZ. Przewodniczy mu sekretarz generalny lub wyznaczona przez niego osoba. Komitet analizuje i ocenia wszelkie kwestie bezpieczeństwa związane z pracami Rady oraz przedstawia Radzie odpowiednie zalecenia. Komitet ds. Usług Finansowych, utworzony w lutym 2003 r. 25, służy Radzie i Komisji doradztwem w kwestiach związanych z rynkami finansowymi. Wśród konkretnych zadań komitetu wymienić można m.in. pomoc w określaniu średnioi długoterminowej strategii dotyczącej usług finansowych oraz zapewnianie doradztwa politycznego i nadzoru zarówno w kwestiach wewnętrznych (np. jednolity rynek, w tym wdrażanie planu działania w zakresie usług finansowych), jak i zewnętrznych (np. WTO). C Komitety i grupy robocze utworzone przez Coreper Aby pomóc w przygotowywaniu prac Rady, Coreper może tworzyć komitety lub grupy robocze i określać zakres ich obowiązków (art. 19 ust. 3 regulaminu). W skład takich organów wchodzą delegaci ze wszystkich państw członkowskich. Organy te mogą mieć bardziej lub mniej stały charakter, zależnie od okoliczności. Obecnie istnieje około 150 komitetów lub grup roboczych zajmujących się szerokim spektrum działań Rady. Regularnym uaktualnianiem wykazu organów przygotowawczych zajmuje się Sekretariat Generalny 26. Zgodnie z konkluzjami z posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w Helsinkach w 1999 r., Rada i Coreper nie tworzą nowych grup roboczych wysokiego szczebla. 21 Zasadę tę zapisano w art. 2 akapit drugi decyzji Rady Europejskiej z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie sprawowania prezydencji Rady (Dz.U. L 315 z 2.12.2009, s. 50). 22 Decyzja Rady 2001/79/WPZiB z dnia 22 stycznia 2001 r. ustanawiająca Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (Dz.U. L 27 z 30.1.2001, s. 4). 23 Decyzja Rady 2000/354/WPZiB z dnia 22 maja 2000 r. ustanawiająca Komitet ds. Aspektów Cywilnych Zarządzania Kryzysami (Dz.U. L 127 z 27.5.2000, s. 1). 24 Decyzja Rady 2013/488/UE z dnia 23 września 2013 r. w sprawie przepisów bezpieczeństwa dotyczących ochrony informacji niejawnych UE (Dz.U. L 274 z 15.10.2013, s. 1). 25 Decyzja Rady 2003/165/WE z dnia 18 lutego 2003 r. dotycząca ustanowienia Komitetu ds. Usług Finansowych (Dz.U. L 67 z 12.3.2003, s. 17). 26 Pełny, zaktualizowany wykaz można znaleźć w dokumencie Rady 10356/15 z dnia 28 lipca 2015 r. 22 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

Sprawozdania przygotowywane przez komitety i grupy robocze Rady muszą być dostępne odpowiednio wcześnie przed posiedzeniem Coreperu, na którym mają być omawiane. Zgodnie z art. 21 ust. 1 regulaminu prezydencja wspierana przez Sekretariat Generalny odpowiada za organizowanie posiedzeń poszczególnych komitetów i grup roboczych w taki sposób, aby ich sprawozdania były dostępne przed posiedzeniem Komitetu Stałych Przedstawicieli, na którym mają być one rozpatrywane. W tym celu przed rozpoczęciem półrocznej kadencji każda prezydencja sporządza harmonogram planowanych posiedzeń poszczególnych grup roboczych i komitetów. Harmonogram ten jest następnie aktualizowany, w zależności od postępów prac. Zgodnie z art. 21 regulaminu, o ile nie zachodzi nagła potrzeba, by postąpić inaczej, prezydencja musi odłożyć na kolejne posiedzenie Coreperu punkty dotyczące aktów ustawodawczych, nad którymi komitet lub grupa robocza nie zakończyły dyskusji co najmniej pięć dni roboczych przed posiedzeniem Coreperu. Jeżeli grupa robocza osiągnie porozumienie w sprawie danego dokumentu, dotyczący go punkt umieszcza się najpierw jako punkt I w porządku obrad Coreperu, a następnie jako punkt A w odpowiedniej części 27 porządku obrad Rady. Niemniej w momencie zatwierdzania punktów I/A każdy członek Coreperu, Rady lub Komisji może jeszcze wyrazić swoją opinię i włączyć oświadczenia do protokołu Rady (art. 3 ust. 6 regulaminu); może nawet zmienić opinię i wystąpić o przeprowadzenie debaty lub o przełożenie danego punktu. D Prezydencja w organach przygotowawczych Rady 1 grudnia 2009 r. Rada Europejska przyjęła decyzję w sprawie sprawowania prezydencji Rady 28, która została następnie wdrożona decyzją Rady 2009/908/UE 29. Zgodnie z decyzją Rady Europejskiej prezydencję w Radzie, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują przez okres osiemnastu miesięcy uprzednio ustalone grupy trzech państw członkowskich (tzw. grupy trzech prezydencji). Grupy te tworzone są na zasadzie równej rotacji między państwami członkowskimi, przy uwzględnieniu ich różnorodności i równowagi geograficznej w ramach Unii. Każdy członek grupy kolejno, przez sześć miesięcy, przewodniczy wszystkim składom Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych. Członkowie danej grupy mogą jednak ustalić między sobą, że odstąpią od tej zasady. Skład grupy trzech prezydencji i kolejność sprawowania prezydencji przez poszczególne państwa członkowskie określono w decyzji Rady 2009/908/UE 30. Traktat lizboński utrzymał system bazujący na prezydencji półrocznej. Konkretnym przejawem współpracy trzech prezydencji jest 18-miesięczny program prac 27 Wstępny porządek obrad Rady dzieli się na dwie części: pierwszą, zatytułowaną Obrady ustawodawcze i drugą Działania o charakterze nieustawodawczym. Każda z nich dzieli się na kolejne dwie części zawierające odpowiednio punkty A i punkty B. 28 Dz.U. L 315 z 2.12.2009, s. 50. 29 Decyzja Rady 2009/908/UE z dnia 1 grudnia 2009 r. ustanawiająca środki wykonawcze do decyzji Rady Europejskiej w sprawie sprawowania prezydencji Rady oraz dotycząca przewodnictwa w organach przygotowawczych Rady (Dz.U. L 322 z 9.12.2009, s. 28). 30 Zob. załącznik I do decyzji Rady 2009/908/UE, w którym przedstawiono kolejność sprawowania prezydencji (i wynikający z tego podział na grupy trzech państw członkowskich). Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 23

i wsparcie, jakiego mogą sobie wzajemnie udzielać, np. w razie potrzeby państwo sprawujące prezydencję może zostać zastąpione przez inne państwo z grupy. Pracom wszystkich organów przygotowawczych Rady przewodniczy delegat państwa członkowskiego, które sprawuje prezydencję, o ile nie przewidziano innego rozwiązania lub Rada nie postanowi inaczej kwalifikowaną większością głosów (art. 19 ust. 4 regulaminu). Wynika z tego, że chociaż komitetom i grupom roboczym co do zasady przewodniczy delegat państwa członkowskiego, które sprawuje półroczną, rotacyjną prezydencję w Radzie, w konkretnych przypadkach Rada może postanowić inaczej. Na przykład, może na określony czas powierzyć funkcję przewodniczącego komitetu lub grupy roboczej delegatowi z konkretnej delegacji (wybranemu przez pozostałych członków tego komitetu lub tej grupy roboczej) lub osobie niebędącej delegatem państwa członkowskiego, takiej jak pracownik Sekretariatu Generalnego Rady. W tym względzie, zgodnie z decyzją Rady 2009/908/UE i z postanowieniami przejściowymi, zasady sprawowania przewodnictwa w organach przygotowawczych Rady do Spraw Zagranicznych regulowane są załącznikiem II do tej decyzji. Oznacza to, że organom przygotowawczym tworzonym wg klucza geograficznego, większości organów przygotowawczych tworzonych wg klucza horyzontalnego (głównie WPZiB) i organom przygotowawczym związanym z EPBiO (np. EUMC, CIVCOM) przewodniczy przedstawiciel wysokiego przedstawiciela. W załączniku III do decyzji, o której mowa w poprzednim akapicie, zamieszczono wykaz organów przygotowawczych mających stałego przewodniczącego; niektóre z nich wybrały przewodniczących (np. Komitet Ekonomiczno- Finansowy, Komitet Polityki Gospodarczej, Komitet Wojskowy), innym natomiast przewodniczy członek Sekretariatu Generalnego Rady (np. Komitet Bezpieczeństwa, Grupa Robocza ds. Ujednolicenia Prawodawstwa). Ponadto jeżeli Rada w określonym składzie zbiera się tylko raz na pół roku, a posiedzenie ma się odbyć w pierwszej połowie półrocza, posiedzeniom organów przygotowujących to posiedzenie w półroczu poprzedzającym może przewodniczyć delegat państwa członkowskiego, które będzie przewodniczyło wspomnianemu posiedzeniu Rady (art. 19 ust. 5 regulaminu). Podobnie, jeżeli większość prac nad danym dokumentem ma być prowadzona w danym półroczu, delegat państwa członkowskiego, które będzie sprawować prezydencję podczas tego półrocza, może zgodnie z ustaleniami dwóch zainteresowanych prezydencji w półroczu poprzedzającym przewodniczyć posiedzeniom organów przygotowawczych, gdy omawiają one ten dokument (art. 19 ust. 6 akapit pierwszy regulaminu). Zasada ta ma zastosowanie, o ile Rada nie podjęła innej decyzji w sprawie przewodnictwa. Z kolei w przypadku omawiania unijnego budżetu posiedzeniom organów przygotowawczych Rady (z wyjątkiem Coreperu) zajmujących się kwestiami budżetowymi musi przewodniczyć delegat państwa członkowskiego, które będzie sprawować prezydencję w Radzie w drugim półroczu poprzedzającym omawiany rok budżetowy (art. 19 ust. 6 akapit drugi regulaminu). Bez uszczerbku dla art. 19 ust. 4 6 regulaminu oraz dla kompetencji i ogólnej politycznej odpowiedzialności prezydencji państwu ją sprawującemu pomagają pozostali członkowie grupy trzech państw członkowskich, o której mowa w art. 1 ust. 4 regulaminu, lub w stosownych przypadkach przedstawiciel państwa członkowskiego, które będzie sprawować prezydencję jako następne. 24 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016

Na wniosek prezydencji i zgodnie z jej instrukcjami przedstawiciel ten lub członek wyżej wymienionej grupy w razie potrzeby zastępuje ją i w razie konieczności przejmuje niektóre zadania administracyjne, a także zapewnia ciągłość prac Rady (art. 20 ust. 2 regulaminu). Tym samym, jeżeli przewodniczący grupy roboczej lub komitetu nie może przewodniczyć posiedzeniu, a prezydencja nie może znaleźć zastępstwa lub jeżeli półroczna prezydencja nie jest w stanie wyznaczyć przewodniczącego konkretnej grupy roboczej, funkcję przewodniczącego co do zasady pełnić będzie delegat jednego z państw tworzących grupę trzech prezydencji lub delegat kolejnej prezydencji. Ma to zagwarantować jak największą ciągłość prac. Jeżeli zastępstwo takie ma trwać całe półrocze, prezydencja sporządza na początku półrocza listę odnośnych grup roboczych i przekazuje ją Radzie do zatwierdzenia, zgodnie z art. 19 ust. 4 regulaminu. 4. PREZYDENCJA I SPRAWNY PRZEBIEG OBRAD (ART. 20 REGULAMINU I ZAŁĄCZNIK V DO NIEGO) Prezydencja jest odpowiedzialna za prawidłowy przebieg obrad. W związku z tym dba o stosowanie regulaminu i przestrzeganie przepisów zawartych w załączniku V ( Metody pracy Rady ); przepisy te mają zastosowanie zarówno do Rady, jak i do jej organów przygotowawczych: a) Przygotowywanie posiedzeń (pkt 1 5) prezydencja dba z jednej strony o to, by Coreperowi przedkładano dokumenty jedynie wtedy, gdy istnieje racjonalna możliwość osiągnięcia postępów lub sprecyzowania stanowisk na tym szczeblu, a z drugiej by zwracano je grupie roboczej lub komitetowi jedynie w razie konieczności, z zadaniem rozpatrzenia konkretnych, ściśle określonych zagadnień; prezydencja dba o postęp prac między posiedzeniami: na przykład przygotowuje teksty kompromisowe, przeprowadza konsultacje w sprawie konkretnych problemów lub zwraca się do delegacji o to, by przed następnym posiedzeniem grupy roboczej lub komitetu przedstawiły na piśmie swoje stanowisko w sprawie danego wniosku; w stosownych przypadkach delegacje powinny z wyprzedzeniem przedstawić na piśmie stanowisko, jakie mają zamiar zająć podczas zbliżającego się posiedzenia. Jeżeli zamierzają wnioskować o wprowadzenie zmian do tekstów, powinny zaproponować konkretne sformułowania. Delegacje zajmujące identyczne stanowisko powinny w miarę możliwości przedstawić je wspólnie; w ramach przygotowań do obrad Coreperu prezydencja jak najszybciej przekazuje delegacjom wszelkie informacje pozwalające starannie te obrady przygotować, w tym informacje na temat swoich oczekiwań co do wyników dyskusji nad poszczególnymi punktami. Równocześnie w stosownych przypadkach prezydencja zachęca delegacje do przekazywania innym delegacjom informacji na temat stanowisk, jakie zamierzają zająć na forum Coreperu. Na tej podstawie ustala ostateczną wersję porządku obrad Coreperu. W razie konieczności prezydencja może częściej zwoływać grupy robocze przygotowujące obrady Coreperu; Coreper powinien unikać ponownego zajmowania się sprawami omówionymi na posiedzeniach grupy Antici i grupy Mertens; w miarę możliwości delegacje Marzec 2016 PL PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY 25

powinny zgłaszać punkty sprawy różne właśnie na tych posiedzeniach, a nie na forum Coreperu; b) Prowadzenie posiedzeń (pkt 6 16): w porządku obrad Rady nie należy umieszczać żadnego punktu jedynie w celu jego prezentacji, z wyjątkiem sytuacji, gdy planowana jest debata na temat ważnych nowych inicjatyw; prezydencja nie powinna umieszczać w porządku obrad Coreperu punktów, które mają charakter wyłącznie informacyjny. Informacje takie należy raczej przekazać na piśmie w ramach przygotowań do obrad Coreperu; prezydencja może ograniczyć liczbę członków delegacji obecnych w sali posiedzeń podczas omawiania konkretnego punktu oraz podjąć decyzję o otwarciu sali odsłuchowej; może również ustalić kolejność omawiania punktów oraz określić czas trwania dyskusji nad nimi; może także nadzorować czas wyznaczony na dyskusję nad poszczególnymi punktami, w szczególności ograniczając czas wystąpień uczestników oraz określając kolejność tych wystąpień. W związku z tym na początku posiedzenia prezydencja ustala, ile czasu zamierza poświęcić każdemu punktowi; unika długich wprowadzeń lub powtarzania informacji znanych już delegacjom; na początku dyskusji nad danym punktem informuje również delegacje o tym, ile czasu może trwać ich wystąpienie; należy unikać sytuacji, w której wszyscy uczestnicy kolejno prezentują swoje stanowisko; prezydencja w jak największym stopniu dba o rzeczowość dyskusji, w szczególności zwracając się do delegacji o uwagi do tekstów kompromisowych lub konkretnych propozycji; unika przedstawiania na końcu posiedzenia obszernych podsumowań; z kolei delegacje starają się nie powtarzać uwag przedmówców ani nie zabierać głosu, jeżeli zgadzają się z daną propozycją milczenie co do zasady uznawane jest za zgodę; prezydencja może zwrócić się do delegacji o to, by zamiast zgłaszać sprzeciw wobec danej propozycji, przedstawiły w określonym terminie pisemne propozycje zmian do omawianego tekstu i dołączyły do nich w razie potrzeby krótkie uzasadnienie (art. 20 ust. 1 akapit drugi lit. d)); prezydencja może również zwrócić się do delegacji reprezentujących identyczne lub podobne stanowisko w sprawie konkretnego punktu, całego tekstu lub części tekstu o wybranie jednej delegacji, która przedstawi ich wspólne stanowisko ustnie na posiedzeniu lub na piśmie przed posiedzeniem. 5. SEKRETARZ GENERALNY I SEKRETARIAT GENERALNY RADY (ART. 23 REGULAMINU) Na pierwszym posiedzeniu Rady Ministrów Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, które odbyło się we wrześniu 1952 r., utworzono sekretariat działający pod kierunkiem sekretarza generalnego. Po wejściu w życie dwóch traktatów rzymskich (ustanawiających EWG i Euratom) zakres kompetencji Sekretariatu Generalnego rozszerzył się. Wzmianki o Sekretariacie i sekretarzu generalnym można było znaleźć w kolejnych wersjach regulaminu, natomiast bezpośrednie postanowienia ich dotyczące wprowadził najpierw traktat z Maastricht (do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską), a kilka lat później traktat z Amsterdamu (do Traktatu o Unii Europejskiej). Sekretarz generalny kieruje pracami Sekretariatu Generalnego i jest mianowany przez Radę kwalifikowaną większością głosów (art. 240 ust. 2 TFUE). Postanowienie to powtórzono w art. 23 ust. 1 regulaminu. Zasada mówiąca, że Rada jest jednym podmiotem, 26 PRZEWODNIK PO REGULAMINIE WEWNĘTRZNYM RADY PL Marzec 2016