Podstawy administracji systemu Linux Tryb tekstowy Instytut Fizyki Teoretycznej UWr 4 stycznia 2006
Plan kursu 1 Instalacja Linuksa 2 Tryb tekstowy 3 Linux od podszewki 4 Pierwsze kroki w administracji 5 Sieci lokalne 6 Bezpieczeństwo
Tryb tekstowy (CLI) 1 2 System plików Pliki tekstowe 3 man info 4 Operacje Prawa dostępu 5 6
(ang. shell) sh bash csh tcsh ksh program pełniący rolę pośrednika między systemem operacyjnym a użytkownikiem. Interpretuje polecenia wprowadzane z klawiatury i przekazuje je systemowi operacyjnemu lub programom narzędziowym. Wyprowadza na ekran wyniki działania tych programów.
Wirtualny terminal Aurox Linux r e l e a s e 1 0. 2 ( A z u r i t e ) Kernel 2.6.9 10.2. aur. 2 on an i686 v o y a g e r l o g i n : GUI CLI Ctrl + Alt + F1, Ctrl + Alt + F2,... CLI CLI Alt + F1, Alt + F2,... CLI GUI Alt + F7
Emulatory terminala eterm gnome-terminal konsole xterm
Linuksowy system plików System plików Pliki tekstowe / bin X11 boot rc.d dev sysconfig etc home X11R6 lib cdrom bin media floppy games mnt include opt lib proc gdm local root lib sbin sbin lock share doc sys log src tmp run usr spool var tmp
Znak zachęty (w Auroksie) System plików Pliki tekstowe zwykłego użytkownika [ nazwa_uzytkownika@nazwa_komputera biezacy_ katalog ] $ administratora [ root@nazwa_komputera biezacy_ kata lo g ]#
w trybie tekstowym System plików Pliki tekstowe pwd cd ls file
pwd i cd System plików Pliki tekstowe [ szwabin@voyag er ~ ] $ pwd /home/ szwabin [ szwabin@voyag er ~ ] $ cd / u s r / b i n / [ szwabin@voyager bin ] $ pwd / u s r / b i n [ szwabin@voyag er ~ ] $ cd.. /.. / u s r / b i n / [ szwabin@voyager bin ] $ pwd / u s r / b i n
ls System plików Pliki tekstowe [ szwabin@voyager ~ ] $ l s Desktop LinAdmin ToDo. txt UniWroclaw [ szwabin@voyager ~ ] $ l s a.. esd_auth. g t k r c. n a u t i l u s... f o n t s. g t k r c 1.2 gnome2. qt. bash_ history. fonts. cache 1. ICEauthority. recently used. bash_logout. fonts. conf. icons. ssh. b a s h _ p r o f i l e. gconf. kde. t h u m b n a i l s. bashrc. gconfd. kderc ToDo. txt. config. gimp 2.2 LinAdmin UniWroclaw Desktop. gnome. mcop. v i m i n f o. dmrc. gnome2. mcoprc. X a u t h o r i t y. eggcups. gnome2_private. m e t a c i t y. emacs. gstreamer 0.8. mo zil la
file System plików Pliki tekstowe [ szwabin@voyag er ~ ] $ f i l e mathid mathid : ASCII t e x t [ szwabin@voyag er ~ ] $ f i l e / b i n / bash / b i n / bash : ELF 32 b i t LSB e x e c u t a b l e, I n t e l 80386, v e r s i o n 1 (SYSV ), f o r GNU/ Linux 2. 2. 5, d y n a m i c a l l y l i n k e d ( u s e s s h a r e d l i b s ), s t r i p p e d
Pliki tekstowe System plików Pliki tekstowe cat less vi http://palmia.org/
cat System plików Pliki tekstowe [ szwabin@voyager ~ ] $ cat ToDo. txt 1) CLI 2) D o s t r a j a n i e Auroksa 3) K o n f i g u r a c j a 4) Praca w s i e c i 5) Zapory ogniowe [ szwabin@voyag er ~ ] $
less System plików Pliki tekstowe [ szwabin@voyag er ~ ] $ l e s s ToDo. t x t Klawisz Znaczenie Q zakończ program Page lub B idź stronę do tyłu Page lub idź stronę do przodu /slowo szukaj slowo w tekście N powtórz poprzednie przeszukiwanie
vi System plików Pliki tekstowe Podstawowa obsługa: I przejście do trybu wstawiania Esc zakończenie trybu wstawiania (przejście do trybu poleceń) H / L przesunięcie kursor w lewo/prawo J / K przesunięcie kursor w górę/dół X usunięcie znaku znajdującego się pod kursorem D D usunięcie wiersza, w którym znajduje się kursor P wstawienie usuniętego wiersza w miejscu, w którym znajduje się kursor U cofnięcie ostatniej zmiany : przejście w złożony tryb poleceń
System plików Pliki tekstowe Tryb poleceń złożonych: :q wyjdź z programu :q! wyjdź z programu bez zapisywania zmian :wq zapisz zmiany i zakończ program :wq plik zapisz tekst do pliku i zakończ program :help wyświetl pomoc
man info man info
man man info [ szwabin@voyager ~ ] $ man l s
man info [ szwabin@voyag er ~ ] $ man 5 i n t r o [ szwabin@voyag er ~ ] $ man a i n t r o 1 Polecenia użytkownika. 2 Wywołania systemowe (funkcje jądra). 3 Wywołania biblioteczne (funkcje bibliotek systemowych). 4 Urządzenia. 5 Opisy formatów plików konfiguracyjnych. 6 Rozrywka, gry. 7 Inne informacje. 8 Polecenia administracyjne (dla superużytkownika). 9 Dokumentacja specyficzna dla każdej dystrybucji Linuksa.
man info [ szwabin@voyager ~ ] $ man f l s l s ( 1 ) l i s t d i r e c t o r y c o n t e n t s [ szwabin@voyager ~ ] $ whatis l s l s ( 1 ) l i s t d i r e c t o r y c o n t e n t s
man info [ szwabin@voyager ~ ] $ man k disk c d r e c o r d ( 1 ) r e c o r d a u d i o or data Compact D i s k s cdrecord.mmap ( 1 ) record audio or data Compact Disks cdrecord. shm ( 1 ) record audio or data Compact Disks c f d i s k ( 8 ) C u r s e s based d i s k p a r t i t i o n t a b l e d f ( 1 ) r e p o r t f i l e s y s t e m d i s k space usage [ szwabin@voyag er ~ ] $ apropos d i s k c d r e c o r d ( 1 ) r e c o r d a u d i o or data Compact D i s k s cdrecord.mmap ( 1 ) record audio or data Compact Disks cdrecord. shm ( 1 ) record audio or data Compact Disks c f d i s k ( 8 ) C u r s e s based d i s k p a r t i t i o n t a b l e d f ( 1 ) r e p o r t f i l e s y s t e m d i s k space usage
info man info [ szwabin@voyager ~ ] $ in f o grep
Operacje na katalogach i plikach Operacje Prawa dostępu kopiowanie (cp) usuwanie (rm) przenoszenie (mv) tworzenie (mkdir) dowiązania (ln) dzikie karty http://perso.wanadoo.fr/club.mandriva/
Kopiowanie Operacje Prawa dostępu plików [ szwabin@voyag er ~ ] $ cp p l i k 1 p l i k 2 pliku do katalogu [ szwabin@voyag er ~ ] $ cp m o j p l i k MojKatalog katalogów [ szwabin@voyag er ~ ] $ cp R k a t a l o g 1 k a t a l o g 2
Przenoszenie Operacje Prawa dostępu plików do katalogu [ szwabin@voyag er ~ ] $ mv p l i k 1 p l i k 2 p l i k 3 M o j e P l i k i / zmiana nazwy [ szwabin@voyag er ~ ] $ mv p l i k 1 p l i k 2
Usuwanie Operacje Prawa dostępu plików [ szwabin@voyag er ~ ] $ rm p l i k plików (z potwierdzeniem) [ szwabin@voyag er ~ ] $ rm i p l i k rm : usunac zwykly p l i k p l i k? katalogów [ szwabin@voyager ~ ] $ rm r MojePliki katalogów (z potwierdzeniem) [ szwabin@voyager ~ ] $ rm r i MojePliki rm : usunac k a t a l o g M o j e P l i k i /?
Dzikie karty Operacje Prawa dostępu [ szwabin@voyag er ~ ] $ cp u. t x t Tekstowe/ * dowolna nazwa? dowolny jeden znak [znaki] dowolny ze znaków podanych w nawiasie [!znaki] dowolny ze znaków niewystępujących w nawiasie
Tworzenie katalogów Operacje Prawa dostępu pojedynczych [ szwabin@voyag er ~ ] $ mkdir Moje wielu poziomów na raz [ szwabin@voyag er ~ ] $ mkdir p Moje / Tekstowe/TIP/
Dowiązania Operacje Prawa dostępu dla wygody [ szwabin@voyager ~ ] $ ln s UniWroc / Kursy /TIP/ LinAdmin/ Ksiazka Ksiazka [ szwabin@voyag er ~ ] $ cd K s i a z k a [ szwabin@voyager ~/ Ksiazka ] $ l s images l i c e n c j a. t e x linadmin_book. t e x tux. eps c l i. t e x i n s t a l a c j a. t e x l i n a d m i n. b i b s c r e e n s h o t s w celu zastąpienia jednego programu innym [ r o o t @ v o y a g e r ~]# l n s / u s r / b i n / nano / u s r / b i n / p i c o
Prawa dostępu do plików Operacje Prawa dostępu [ szwabin@voyager ~ ] $ l s l ToDo. txt rw rw r 1 szwabin szwabin 100 s i e 16 15:38 ToDo. txt Prawo r do odczytu w do zapisu x do uruchamiania
Zmiana praw Operacje Prawa dostępu chmod [ugoa][+-=][rwx] nazwa_pliku [ szwabin@voyager ~ ] $ l s l ToDo. txt rw rw r 1 szwabin szwabin 100 s i e 16 15:38 ToDo. txt [ szwabin@voyager ~ ] $ chmod o r ToDo. txt [ szwabin@voyager ~ ] $ l s l ToDo. txt rw rw 1 szwabin szwabin 100 s i e 16 15:38 ToDo. txt [ szwabin@voyager ~ ] $ chmod ug w ToDo. txt [ szwabin@voyager ~ ] $ l s l ToDo. txt r r 1 szwabin szwabin 100 s i e 16 15:38 ToDo. txt [ szwabin@voyager ~ ] $ chmod ug=rw ToDo. txt [ szwabin@voyager ~ ] $ l s l ToDo. txt rw rw 1 szwabin szwabin 100 s i e 16 15:38 ToDo. txt
[ szwabin@voyag er ~ ] $ ps aux USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND... szwabin 3587 0. 0 0. 2 5564 1432 pts /3 S 15:50 0 : 00 / bin / bash szwabin 24396 0. 0 0. 1 4488 800 pts /3 R 16:25 0 : 00 ps aux [ szwabin@voyag er ~ ] $ ps u szwabin PID TTY TIME CMD... 3587 pts /3 00: 00: 00 bash 24354? 0 0 : 0 0 : 1 5 kpdf 27299 pts /3 00: 00: 00 ps [ szwabin@voyag er ~ ] $
zakończenie programu [ szwabin@voyag er ~ ] $ k i l l 29621 zabicie programu [ szwabin@voyag er ~ ] $ k i l l 9 29621 wybrane sygnały [ szwabin@voyag er ~ ] $ k i l l l 1) SIGHUP 2) SIGINT 3) SIGQUIT 4) SIGILL 5) SIGTRAP 6) SIGABRT 7) SIGBUS 8) SIGFPE 9) SIGKILL 10) SIGUSR1 11) SIGSEGV 12) SIGUSR2 13) SIGPIPE 14) SIGALRM 15) SIGTERM 17) SIGCHLD 18) SIGCONT 19) SIGSTOP 20) SIGTSTP 21) SIGTTIN
[ szwabin@voyag er ~ ] $ l s > p l i k i. t x t [ szwabin@voyag er ~ ] $ c a t p l i k i. t x t Desktop L i n u x A d m i n i s t r a c j a M o j e P l i k i p l i k p l i k i. t x t ToDo. t x t UniWroclaw [ szwabin@voyag er ~ ] $ [ szwabin@voyag er ~ ] $ c a t l i s t a. t x t t r z y dwa j e d e n [ szwabin@voyag er ~ ] $ s o r t < l i s t a. t x t dwa j e d e n t r z y
Potoki [ szwabin@voyag er ~ ] $ l s / u s r / b i n l e s s