PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI SMARCHOWICE ŚLĄSKIE 2008-2015 GMINA NAMYSŁÓW Smarchowice Śląskie, czerwiec 2008
Wstęp Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań słuŝących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i róŝnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najwaŝniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszkańców. Celem działania jest poprawa jakości Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umoŝliwi rozwój toŝsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Smarchowice Śląskie jest obszar tej miejscowości. Niniejsze opracowanie zawiera charakterystykę miejscowości, inwentaryzację zasobów słuŝącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT czyli mocne i słabe strony miejscowości. Plan Odnowy Miejscowości Smarchowice Śląskie to dokument, który określa strategię działań w sferze społeczno-gospodarczej na najbliŝsze lata. Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym moŝliwość aktualizacji w zaleŝności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, Ŝe mogą być dopisywane nowe zadania, a takŝe to, Ŝe moŝe zmienić się kolejność ich realizacji w zaleŝności od uruchomienia i dostępu do funduszy UE. Wprowadzenie Uwarunkowania Planu Odnowy Miejscowości polegają na tym, Ŝe ma on zdecentralizowany, lokalny charakter, obejmuje ograniczony teren jednej miejscowości i przygotowywany z inicjatywy i przez mieszkańców miejscowości. Specyfika planu polega na tym, Ŝe jest on ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno-kulturowe, koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do poprawy standardu i jakości Ŝycia mieszkańców. Ma mniej pro-gospodarczy, a bardziej pro-społeczny i pro-kulturowy charakter. I dzięki temu moŝe stanowić doskonałe uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na zagadnieniach infrastrukturalnych i gospodarczych. Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności wsi jako miejsca zamieszkania i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób dostępny, oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla lokalnej społeczności. Jest to szczególnie waŝne w dzisiejszej sytuacji, gdy miasta oferują konkurencyjną alternatywę zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło 2
utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi do miasta. Idea odnowy wsi wyrasta z przekonania, Ŝe odnowiona, doinwestowana i oŝywiona kulturowo wieś odzyska swoją atrakcyjność jako miejsce zamieszkania, zapewni swoim mieszkańcom godziwy standard i jakość Ŝycia oraz zdoła zatrzymać młodzieŝ na miejscu. Plan Odnowy ma więc charakter planu małych kroków, ale w kierunku wielkich celów. Małych kroków, które podejmowane przez mieszkańców przy finansowym i organizacyjnym wsparciu gminy doprowadzić mają do trwałej poprawy miejscowych warunków Ŝycia. Plan odnowy sołectwa ma teŝ pobudzić mieszkańców do wspólnego działania. Plan jest dokumentem strategicznym, stworzonym przy znacznym udziale mieszkańców. Określa najwaŝniejsze działania, które sami zainteresowani uznali za istotne dla swojej miejscowości, działania, które pomogą im rozwiązać problemy, pokonać bariery i osiągnąć stawiane sobie przez nich cele. Proponowane przedsięwzięcia mieszkańcy uznali za realne, moŝliwe do zrealizowania, przy załoŝeniu takŝe ich własnej aktywności oraz przy zaangaŝowaniu władz samorządowych Gminy Namysłów. Plan odnowy sołectwa pozwolił takŝe na uświadomienie sobie przez mieszkańców ich roli w tworzeniu pomysłów na własny rozwój i poprawę warunków Ŝycia. Korzyści wynikające z posiadania Planu Odnowy: 1. Plan umoŝliwia efektywne gospodarowanie zasobami takimi, jak środowisko, ludzie, infrastruktura i środki finansowe. 2. Zapisanie tego procesu w formie dokumentu umoŝliwia stałą ocenę postępów i korygowanie błędów przez wszystkich członków społeczności lokalnej. 3. Dokument umoŝliwia zaangaŝowanie władz lokalnych oraz mieszkańców w planowanie swojej przyszłości. Uwzględnienie róŝnych opinii, pomysłów i koncepcji często wymaga consensusu. Osiągnięty na drodze otwartej dyskusji pozwala na wypracowanie strategii, z którą będzie identyfikowała się społeczność lokalna. 4. Tworzenie Planu Odnowy sprzyja realistycznej ocenie mocnych i słabych stron miejscowości a przez to przyjrzenie się moŝliwościom oraz potencjalnym problemom, które mogą się pojawić w przyszłości. W ten sposób moŝna uniknąć wielu trudności. Projekt wprowadzonych do Planu zadań powstał w oparciu o wytyczne środowiska lokalnego i konsultacji społecznych. 3
I. Charakterystyka miejscowości 1. PołoŜenie Wieś Smarchowice Śląskie połoŝona jest w odległości 7 km od Namysłowa Smarchowice Śląskie leŝą w województwie opolskim, w powiecie namysłowskim. Administracyjnie naleŝy do Gminy Namysłów. PołoŜenie wsi w atrakcyjnej malowniczej okolicy, wśród lasów a jednocześnie stosunkowo blisko od Namysłowa, daje szanse na rozwój mieszkalnictwa w przyjaznej, spokojnej okolicy. 2. Rys historyczny Nie ma jednoznacznie określonej daty powstania miejscowości, jej powstanie datuje się XIV/ XV wiek. Wojny husyckie (1419-1434) zbrojne wypady na Śląsk spowodowały na jego terenie olbrzymie straty materialne i ogromny ubytek ludności. W 1428 roku w bitwie z husytami zginął ostatni KsiąŜe Ziębicki Jan. W 1459 r. Śląsk przeszedł pod władze ksiąŝąt czeskich. W 1526 r Czechy, wraz z nimi Śląsk, dostały się pod zwierzchność Hasburgów - Austrii. Po olbrzymich zniszczeniach wojen Husakach przyszła kolej na wojnę trzydziestoletnią (1618-1648) stoczoną między katolikami i protestantami, Szwedami, które doprowadziły do straszliwych zniszczeń na orzasze niemal całej Europy Środkowej, a w szczególności ziemni śląskiej. Od 1740 r do 1763 r. trwały trzy wojny śląskie, które zakończyły się pokojem i przesądziły o przynaleŝności części Śląska do państwa pruskiego. Zarówno wojna Napoleońska w 1807 roku jak i I wojna światowa spowodowały grabieŝe i wielkie zniszczenie. W styczniu 1945 r ruszyła wielka ofensywa radziecka. Jej celem było zdobycie Berlina i całkowite pokonanie hitlerowskich Niemiec. Brygada pancerna płk. Tutina w składzie 60 czołgów 3 armii pancernej gen. Rybałki wspierana przez piechotę 52 armii zajęła Namysłów. 21 stycznia 1945 roku rozbito pod Smarchowicami Śląskimi wycofujące się wojska niemieckie. W czasie wojny stoczonej między Namysłowem a Smarchowicami Śląskimi (wówczas Windisch Marchwitz) i Niwkami zginęło 170 oficerów i Ŝołnierzy niemieckich. Po zakończonej wojnie ludność niemiecka opuściła miejscowość, na ich miejsce zostali osiedleni ludzie z róŝnych stron Polski. 3. Liczba mieszkańców Ogółem Do 18 roku Od 19 do 65 roku męŝczyźni Od 19 do 65 roku kobiety PowyŜej 65 roku męŝczyźni i kobiety 325 67 116 107 35 4. Bezrobocie Gmina Namysłów zaliczana jest do obszarów zagroŝonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym. W naszym sołectwie bezrobocie nie jest zbyt wysokie. 4
Wyszczególnienie Ogółem Bezrobotni zarejestrowani Z prawem do zasiłu Razem W tym kobiety Razem W tym kobiety Ogółem w tym: 10 4 3 3 Do 25 roku Ŝycia 4 3 1 0 Długotrwale bezrobotni 4 2 1 0 PowyŜej 50 roku Ŝycia 4 1 1 1 Bez kwalifikacji zawodowych 0 0 0 0 II. Inwentaryzacja zasobów Zasoby to wszelkie elementy materialne i niematerialne wsi i otaczającego ją obszaru, które mogą być wykorzystane obecnie bądź w przyszłości w budowaniu bądź realizacji publicznych bądź prywatnych przedsięwzięć odnowy wsi. 1. Infrastruktura społeczna Oświata i sport Na terenie sołectwa funkcjonuje przedszkole. Dzieci i młodzieŝ z terenu sołectwa uczęszczają do Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Ligocie KsiąŜęcej. Dzięki wsparciu lokalnego samorządu oddane została do uŝytkowania pełnowymiarowe boisko sportowe, która słuŝy całej społeczności lokalnej. Organizacja działająca na terenie sołectwa to klub sportowy LZS śubry. Klub często jest organizatorem imprez sportowych. SłuŜba zdrowia Mieszkańcy korzystają z usług medycznych szpitala i przychodni w Namysłowie Bezpieczeństwo publiczne Na terenie sołectwa brak jest posterunku policji. Zadania z zakresu działań policji wykonuje Komenda Powiatowa Policji w Namysłowie. Na terenie sołectwa działa Ochotnicza StraŜ PoŜarna, bardzo dobrze zorganizowana, z 60 letnią tradycją. 2. Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę. 5
Wieś jest zwodociągowana. Kanalizacja Na terenie wsi brak jest zbiorowego systemu kanalizacji. W 2004 r. została opracowana koncepcja uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w gminach: Domaszowice, Namysłów, Świerczów i Pokój. Sieć gazowa Brak sieci gazowej, wieś zaopatrywana jest w gaz butlowy. Sieć energetyczna Wieś zaopatrywana jest w energię elektryczną liniami o napięciu 15kV, co zapewnia zasilanie miejscowości w sposób ciągły. Sołectwo obsługiwane jest przez Energia Pro Grupa Turon SA Wrocław Rejon Energetyczny Namysłów Komunikacja Przez teren sołectwa przebiegają: droga powiatowa Namysłów - Przeczów, Oława, drogi gminne Smarchowice Śląskie- Ligota KsiąŜęca, Smarchowice Śląskie- Krasowiece Komunikację publiczną zapewnia Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. w Namysłowie, obejmujący połączenia bezpośrednio do Namysłowa, Brzegu, Kluczborka. Trzy znajdujące się w sołectwie przystanki autobusowe zaopatrzone są w wiaty przystankowe. Przez teren sołectwa nie przebiega linia kolejowa. Telekomunikacja Sołectwo ma sieć telefoniczną oraz cyfrową centralę automatyczną, do której podłączonych jest większość mieszkańców, umoŝliwiającą automatyczne połączenia w ruchu międzynarodowym. Połączenia wykonano w technologii światłowodowej. Gospodarka We wsi znajdują się 49 indywidualnych gospodarstw rolnych Wielkość i ilość gospodarstw rolnych: 1-2 ha od 2 do 5 ha od 5 do 7 ha od 7 do 10 ha od 10 do 15 ha powyŝej 15 ha 13 3 3 6 12 12 Gleby zaliczane są do klas średnich i słabych. Uprawiane są zboŝa, kukurydza, ziemniaki, buraki cukrowe. Na terenie wsi znajduje się sklep spoŝywczo przemysłowy. 6
3. Zabytki We wsi znajduje się zabytkowy kościół św. KrzyŜa, drewniany o konstrukcji zrębowej. Kościół zbudowany na przełomie XVI/XVII wieku. Na szczególna uwagę zasługuje ołtarz w kształcie tryptyku późnorenesansowego z 1603 roku. Wewnątrz znajdują się barokowe rzeźby. Gruntowne odnowienie miało miejsce w 1848 r. zastosowano oszalowanie deską, następne remonty przeprowadzono w 1922 i 1928 roku. W tych latach prawdopodobnie kościół został podmurowany cegłą. W 1960 roku dokonano naprawy dachu gontami. W 1989 pokryto dach nowym gontem i usunięto ze ścian farbę, kazeiną oczyszczono ściany i balkony, dokonano flekowania między belkami. W 2001 roku usunięto zewnętrzne oszalowanie desek przywracając kościołowi pierwotną formę i wygląd. NaleŜy podkreślić, Ŝe kościół drewniany w Smarchowicach Śląskich jest dziełem unikalnym z wielu względów: zarówno ze względu na swoją szacowną metrykę na reprezentowanie przez niego wczesnej fazy skromnych świętych protestanckich a więc walory historyczne; walory estetyczneprosta bezwieŝowa forma kościoła a nielicznie zachowanym, lecz autentycznym, pochodzącym z epoki wyposaŝeniem (ambona i ołtarz): wreszcie ze względów natury konserwatorskiejwystępuje w nim oryginalna, niezwykle cenna substancja, ogromne bale modrzewiowej konstrukcji zrębowej, co do której istnieje wymóg ich starannej konserwacji i zachowania. 7
4. Środowisko naturalne Istotnym elementem środowiska przyrodniczego i krajobrazu jest szata roślinna. Najcenniejszym jej składnikiem są lasy, które zajmują szczególną rolę w środowisku przyrodniczym, zapewniają zdolności produkcyjne i trwałość środowiska przyrodniczego, a jednocześnie są najskuteczniejszym czynnikiem kształtującym to środowisko. Zanieczyszczenia lokalne dotyczą głównie zanieczyszczeń z kotłowni i pieców grzewczych oraz pojazdów samochodowych napędzanych silnikami spalinowymi. Emitowane ilości zanieczyszczeń z uŝywanych surowców energetycznych nie stanowią zagroŝenia. Z tego tytułu udział emisji własnej w zanieczyszczeniu powietrza jest niewielki. 8
III. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Kierując się zasadami przyjętymi dla kreowania strategii w otoczeniu biznesowym lub samorządowym postanowiono równieŝ w przypadku wsi Smarchowice Śląskie posłuŝyć się bardzo wygodnym narzędziem planistycznym, jakim jest analiza SWOT. Jest to analiza mająca na celu przeprowadzenie inwentaryzacji zasobów oraz ustalenie słabych i mocnych stron miejscowości oraz najbliŝszego otoczenia społeczno-gospodarczego, infrastrukturalnego i przyrodniczego, które przekłada się bezpośrednio na szanse i/lub zagroŝenia wsi w okresie perspektywicznym. MOCNE STRONY 1. Dobre połoŝenie blisko aglomeracji miejskich. 2. Potencjał ludzki 3. Aktywna i otwarta społeczność lokalna 4. Atrakcyjne połoŝenie sprzyjające uprawianiu turystyki i rekreacji 5. Brak zakładów produkcyjnych zanieczyszczających środowisko. 6. Wysoki stopień zwodociągowania, dobrze rozwinięta sieć elektro-energetyczna i telefoniczna. 7. DuŜe obszary leśne 8. Czyste środowisko naturalne 9. Działalność klubu sportowego. 10. Działalność chóru kościelnego. SŁABE STRONY 1. Słaba infrastruktura (gaz) 2. Brak kanalizacji sanitarnej 3. Niedostateczny rozwój infrastruktury rekreacyjnej. 4. Niska jakość Ŝycia w aspekcie kulturalnym i wypoczynkowo-rekreacyjnym. 5. Brak zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieŝy w czasie wolnym od nauki. 6. Brak organizacji producenckich 7. Brak placów zabaw 8. Brak wykorzystania walorów przyrodniczych SZANSE 1. MoŜliwość uzyskania środków z funduszy Unii Europejskiej. 2. Sprzyjająca polityka regionalna, w tym adresowana do rozwoju obszarów wiejskich ze strony rządu i władz wojewódzkich. 3. Otwarcie granic (moŝliwość kształcenia i legalnej pracy). 4. Rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich i drobnej wytwórczości. 5. Pozyskanie inwestorów 9
ZAGROśENIA 1. Niestabilny system prawny, szczególnie podatkowy w Polsce. 2. Trudno dostępny pieniądz (niestabilność kredytowa i bankowa). 3. Niestabilność polityczna i gospodarcza państwa. 4. Bezrobocie w regionie. 5. Postępujące rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa. 6. Niebezpieczeństwo niepełnego wykorzystania szans jakie dają środki UE. 7. Migracja młodzieŝy do duŝych miast. IV. Opis planowanych zadań inwestycyjnych Plan Odnowy Miejscowości Smarchowice Śląskie zakłada realizację działań ze sfer społecznokulturalnego i gospodarczego Ŝycia mieszkańców. Celem planowanych inwestycji jest przede wszystkim poprawa estetyki miejscowości oraz stanu bezpieczeństwa. Priorytetowe zadania które chcemy zrealizować w najbliŝszym czasie to: 1) Zagospodarowanie zbiornika wodnego i budowa na jego miejscu placu zabaw wraz z zakupem wyposaŝenia 2) Modernizacja i remont świetlicy wiejskiej, który przyczyni się do poprawy stanu technicznego budynku 3) Remont nawierzchni drogowej i budowa chodnika na ulicy Polskiej, budowa chodnika na ulicy śymierskiego Uzasadnienie realizacji zadania 1 Zadanie powyŝsze zaspokoi potrzeby najmłodszych mieszkańców miejscowości. Realizacja zadania przewiduje zdrenowanie i zasypanie istniejącego zbiornika wodnego, ogrodzenie placu siatką, posadzenie drzew i krzewów, wyposaŝenie powstałego placu w urządzenia (huśtawki, bujaki, równowaŝnie, przeplotnie), wybudowanie fontanny. Zagospodarowanie terenu zabaw i wyposaŝenie je w odpowiednie urządzenia dostosowane do wieku i moŝliwości rozwojowych dziecka w naturalny sposób stwarza dobre warunki dorosłym do sprawowania opieki nad bawiącym się dzieckiem. Konsekwencja wdroŝenia projektu będzie poprawa bezpieczeństwa dzieci podczas podczas gier i zabaw oraz poprawa stanu istniejącej infrastruktury społecznej we wsi. Uzasadnienie realizacji zadania 2 Realizacja zamierzonego zadania przyczyni się do rozwoju kultury w miejscowości Smarchowice Śląskie podniesienia standardów Ŝycia, poprawy estetyki miejscowości. Świetlica wiejska, w której odbywać się będą róŝnorodne zajęcia moŝe oderwać ludzi młodych od telewizorów, pokazać im alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu. Poza tym świetlica słuŝyć będzie przede wszystkim ludziom młodym, stworzy równieŝ warunki do organizacji imprez okolicznościowych. Będzie moŝna w niej takŝe przeprowadzać róŝnorodne szkolenia, kursy 10
spotkania informacyjne z ciekawymi ludźmi. Celem zadania jest stworzenie takiego ośrodka kultury dla wszystkich mieszkańców sołectwa Smarchowice Śląskie, w którym dzieci i młodzieŝ mogłyby spędzać wolny czas, a dorośli uczestniczyć w Ŝyciu kulturowym i towarzyskim. W ramach projektu przewiduje się min. wymianę dachu i stropu, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, zakup podstawowego wyposaŝenia świetlicy, wymianę posadzek, malowanie pomieszczeń, naprawę tynków wewnętrznych i ułoŝenie glazury, remont wewnętrznej instalacji elektrycznej i wodociągowej, wymiana rynien, rur spustowych i opierzeń, malowanie elewacji zewnętrznej. Uzasadnienie realizacji zadania 3 Realizacja zamierzonego zadania przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa mieszkańców i poprawi estetykę mieszkańców. Projekt przewiduje modernizacje nawierzchni ulicy Polskiej oraz budowa chodnika na ulicy Polskiej i Zymierskiego. Ze względu na duŝe nasilenie ruchu samochodów osobowych i cięŝarowych w ostatnim czasie, naleŝy zwrócić uwagę na poprawę bezpieczeństwa pieszych jak i kierowców, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci. Odbiorcy projektu Odbiorcami projektu są mieszkańcy wsi Smarchowice Śląskie. oddziaływał na okoliczne sołectwa. Oczekiwane rezultaty Ponadto projekt będzie Realizacja zadań w ramach Planu Odnowy Miejscowości Smarchowice Śląskie przyczyni się do polepszenia wizerunku miejscowości, podniesienia poziomu Ŝycia lokalnej społeczności, rozwoju społeczno-kulturowego oraz pobudzenia aktywności sportowo-rekreacyjnej najmłodszych mieszkańców Rozwój fizyczny dzieci i młodzieŝy, Poprawa estetyki miejscowości. Zaspokojenie potrzeb mieszkańców, Zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych, Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców Wzrost atrakcyjności turystycznej miejscowości Poprawa stanu bezpieczeństwa, Rozwój toŝsamości społeczności wiejskiej, Poprawa infrastruktury 11
V. Szacunkowy kosztorys planowanych przedsięwzięć Zadanie Nazwa zadania Szacunkowy Termin realizacji Koszt zadania Zadanie nr 1 Zagospodarowanie 70.000 2008 zbiornika wodnego i budowa placu zabaw z wyposaŝeniem Zadanie nr 2 Modernizacja i remont świetlicy wiejskiej 300.000 2009/2010 Zadanie nr 3 Remont nawierzchni 450.000 2009/2010 drogowej i budowa chodnika na ulicy Polskiej i śymierskiego PODSUMOWANIE Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Mieszkańcy naszej miejscowości nie raz udowodnili Ŝe potrafią działać razem. Do najwaŝniejszych zadań zrealizowanych w ostatnim czasie naleŝą: rozbiórka asfaltu przy kościele, zrobienie ok. 300 m drogi polnej z pozostałości po asfalcie i tłucznia, ułoŝenie kostki granitowej wokół kościoła (240 m 2 ), zagospodarowano juŝ jeden ze zbiorników wodnych i utworzenie na jego miejscu parkingu, zrobienie chodnika przy kościele o długości 62 m, wykonanie i zamontowanie ogrodzenia kościoła i cmentarza (230 m) ze stali kutej oraz słupków granitowych, wymiana instalacji elektrycznej w zabytkowym kościele, wycięcie przydroŝnych topoli i zakup niezbędnych rzeczy niezbędnych do kościoła. Wszystkie zadania zostały wykonane przez mieszkańców i przy pomocy finansowej władz gminy Namysłów Realizacja Planu Odnowy Miejscowości Smarchowice Śląskie ma takŝe słuŝyć jeszcze większej integracji społeczności lokalnej, większemu zaangaŝowaniu w sprawy wsi, zagospodarowaniu wolnego czasu dzieci i młodzieŝy. 12