SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z DZIAŁALNOŚCI STOWARZYSZENIE DLA NATURY WILK ZA 2008 ROK 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI Nazwa: Stowarzyszenie dla Natury WILK Siedziba/adres: ul. Górska 69, 43-376 Godziszka Data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego: 14.06.2002. Identyfikator KRS: 0000118275 REGON: 070741325 Członkowie zarządu stowarzyszenia: dr Sabina Pierużek-Nowak prezes, adres: ul. Górska 69, 43-376 Godziszka mgr inż. Robert Wojciech Mysłajek wiceprezes, adres: Twardorzeczka 229, 34-324 Lipowa prof. dr hab. Grzegorz Gabryś członek zarządu, adres: ul. Wazów 78c m 4, 65-191 Zielona Góra Cele statutowe stowarzyszenia: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego; Ochrona zwierząt i roślin oraz ich siedlisk; Kształtowanie przyjaznych przyrodzie postaw społecznych; Proekologiczna działalność edukacyjna; Prowadzenie badań naukowych służących ochronie przyrody. 2. ZASADY, FORMY I ZAKRES DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ Z PODANIEM REALIZACJI CELÓW STATUTOWYCH, A TAKŻE OPIS GŁÓWNYCH ZDARZEŃ PRAWNYCH a) Zasady, formy i zakres działalności statutowej Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez prowadzenie nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego. Prowadzenie nieodpłatnej działalności pożytku publicznego obejmuje: 1) Działalność usługową związaną z chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej (PKD 01.42.Z), w tym zabezpieczanie zwierząt hodowlanych przed atakami drapieżników; 2) Działalność usługową związaną z leśnictwem (PKD 02.02.Z), w tym instalowanie skrzynek lęgowych dla ptaków i nietoperzy oraz innych urządzeń służących ochronie przyrody; 3) Produkcję pozostałych wyrobów z drewna (20.51.Z), w tym produkcję skrzynek lęgowych dla zwierząt i innych urządzeń służących ochronie przyrody; 4) Wydawanie książek (PKD 22.11.Z); 5) Wydawanie czasopism i wydawnictw periodycznych (PKD 22.13.Z); 6) Wydawanie nagrań dźwiękowych (PKD 22.14.Z); 7) Działalność wydawniczą pozostałą (PKD 22.15.Z); 8) Produkcję wyrobów pozostałą, gdzie indziej niesklasyfikowaną (PKD 36.63.Z), w tym produkcję sprzętu do zabezpieczania zwierząt hodowlanych przed atakami drapieżników; 9) Wynajem nieruchomości na własny rachunek (PKD 70.20.Z); 10) Przetwarzanie danych (PKD 72.30.Z); 11) Działalność związaną z bazami danych (PKD 72.40.Z); 12) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk o Ziemi (PKD 73.10.C); 13) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk biologicznych i środowiska naturalnego (PKD 73.10.D);
14) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk leśnych, rolniczych i weterynaryjnych (PKD 73.10.E); 15) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie psychologii, socjologii i pedagogiki (PKD 73.20.H); 16) Działalność związaną z tłumaczeniami (PKD 74.85.Z); 17) Działalność związaną z organizacją targów i wystaw (PKD 74.87.A); 18) Działalność pomocnicza na rzecz administracji publicznej (PKD 75.14.Z); 19) Kształcenie ustawiczne dorosłych i pozostałe formy kształcenia, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKD 80.42); 20) Działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowaną (PKD 91.33.Z); 21) Produkcję filmów i nagrań wideo (PKD 92.11.Z); 22) Działalność ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz naturalnych obszarów i obiektów chronionej przyrody (PKD 92.53.Z). Prowadzenie odpłatnej działalności pożytku publicznego obejmuje: 1) Działalność usługową związaną z chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej (PKD 01.42.Z), w tym zabezpieczanie zwierząt hodowlanych przed atakami drapieżników; 2) Działalność usługową związaną z leśnictwem (PKD 02.02.Z), w tym instalowanie skrzynek lęgowych dla ptaków i nietoperzy oraz innych urządzeń służących ochronie przyrody; 3) Produkcję pozostałych wyrobów z drewna (20.51.Z), w tym produkcję skrzynek lęgowych dla zwierząt i innych urządzeń służących ochronie przyrody; 4) Wydawanie książek (PKD 22.11.Z); 5) Wydawanie czasopism i wydawnictw periodycznych (PKD 22.13.Z); 6) Wydawanie nagrań dźwiękowych (PKD 22.14.Z); 7) Działalność wydawniczą pozostałą (PKD 22.15.Z); 8) Produkcję wyrobów pozostałą, gdzie indziej niesklasyfikowaną (PKD 36.63.Z), w tym produkcję sprzętu do zabezpieczania zwierząt hodowlanych przed atakami drapieżników; 9) Wynajem nieruchomości na własny rachunek (PKD 70.20.Z); 10) Przetwarzanie danych (PKD 72.30.Z); 11) Działalność związaną z bazami danych (PKD 72.40.Z); 12) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk o Ziemi (PKD 73.10.C); 13) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk biologicznych i środowiska naturalnego (PKD 73.10.D); 14) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk leśnych, rolniczych i weterynaryjnych (PKD 73.10.E); 15) Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie psychologii, socjologii i pedagogiki (PKD 73.20.H); 16) Działalność związaną z tłumaczeniami (PKD 74.85.Z); 17) Działalność związaną z organizacją targów i wystaw (PKD 74.87.A); 18) Działalność pomocnicza na rzecz administracji publicznej (PKD 75.14.Z); 19) Kształcenie ustawiczne dorosłych i pozostałe formy kształcenia, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKD 80.42); 20) Działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowaną (PKD 91.33.Z); 21) Produkcję filmów i nagrań wideo (PKD 92.11.Z); 22) Działalność ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz naturalnych obszarów i obiektów chronionej przyrody (PKD 92.53.Z). b) Realizacja celów statutowych Przeciwdziałanie fragmentacji środowiska W Polsce dynamicznie realizowane są inwestycje drogowe, zwłaszcza te dotyczące dróg ekspresowych i autostrad. Ich negatywny wpływ jest potęgowany tym, że oba typy dróg są grodzone, co dodatkowo ogranicza możliwość przemieszczania się zwierząt. Stowarzyszenie dla Natury "Wilk"
od wielu lat prowadzi projekt ochrony siedlisk zwierząt, w tym ochrony korytarzy ekologicznych. Jednym z najcięższych elementów tego projektu są negocjacje związane z lokalizacją i projektowaniem przejść dla zwierząt. Co roku uczestniczymy w dziesiątkach spotkań i analizujemy projektu budowy setek kilometrów nowych dróg. W 2008 roku zajmowaliśmy się m. in. następującymi odcinkami: autostrada A1 (Pyrzowice-granica woj. śląskiego, Nowe Marzy- Czerniewice, Czerniewice-granica woj. kujawsko-pomorskiego); autostrada A2 (Świecko-Trzciel); autostrada A18 (Olszyna-Golnice); autostrada A4 (Rzeszów-Korczowa); droga ekspresowa S-1 (Mysłowice- Bielsko-Biala, Pyrzowice-Lotnisko, Myslowice-Suchy Potok); droga ekspresowa S-8 (Syców-Wieruszów); droga ekspresowa S-69 (Przybędza-Milówka); droga krajowa 12 (Żary-Żagań). Łącznie w 2008 roku przeanalizowaliśmy 546 km planowanych dróg i zaproponowaliśmy budowę 176 przejść dla dużych i srednich zwierząt oraz 170 przepustów dla małych zwierząt. Śledziliśmy także realizację poszczególnych przejść dla zwierząt i proponowaliśmy rozwiązania usprawniające migracje zwierząt. Tab było np. w przypadku poszerzanych mostów na Bobrze i Kwisie, w przebiegu autostrady A18, gdzie wykonawca wykonał umocnienia za pomocą gabionów co znacznie utrudniało przemieszczanie się zwierząt i narażało je na wypadki. Dzięki naszej interwencji gabiony przykryto warstwą ziemi dostosowując teren na potrzeby zwierząt. Stowarzyszenie włączyło się w realizację międzynarodowego projektu Trans-European Wildlife Network, mającego na celu ochronę korytarzy ekologicznych w całej centralnej i południowej Europie. Współorganizowaliśmy również międzynarodową konferencję Wdrażanie koncepcji korytarzy ekologicznych w Polsce poświęconą ochronie korytarzy ekologicznych, która odbyła się w Białowieży. Przedstawialiśmy również polskie doświadczenia dotyczące korytarzy ekologicznych podczas konferencji w Niemczech ( Defragmentation concepts in Central Europe ) i na Węgrzech ( Infra Eco Network Europe Meeting ). Przeciwdziałanie konfliktom między hodowcami i drapieżnikami Stowarzyszenie pomaga hodowcom mającym kłopoty ze szkodami wyrządzanymi przez duże drapieżniki. Przekazujemy nieodpłatnie wydawnictwa szkoleniowe (opracowany przez nas Poradnik ochrony zwierząt hodowlanych przed wilkami ), doradzamy w kwestii ochrony inwentarza i pomagamy w zabezpieczaniu zwierząt hodowlanych przekazując hodowcom zestawy fladr. Działania na rzecz ochrony sieldisk Jednym z najważniejszych działań służących ochronie zagrożonych gatunków jest zabezpieczanie ich siedlisk. Stowarzyszenie podejmowało w 2008 szereg działań służących lepszej ochronie obszarów zamieszkałych przez rzadkie gatunki. Zaproponowaliśmy utworzenie nowych obszarów Natura 2000 oraz powiększenie kilku już proponowanych obszarów Natura 2000, ze względu na ochronę wilka. Były to m. in. Lasy Sieniawskie, Puszcza Sandomierska, Lasy nad Nysą, Lasy Janowskie, Lasy Dobrosułowskie. W związku z powtarzającymi sie kolizjami pojazdów ze zwierzętami w Puszczy Białowieskiej, w wyniku których zabijane są m. in. wilki, wystosowaliśmy pismo do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Białymstoku oraz do zarządców dróg powiatowych w regionie Puszczy, z żądaniem wprowadzenia rozwiązań ograniczających szybkość pojazdów na drogach poprowadzonych wewnątrz tego kompleksu leśnego. Braliśmy udział w pracach Komisji opracowującej plan ochrony dla rezerwatu Kuźnie w Beskidzie Śląskim. Stowarzyszenie zaproponowało objecie rezerwatu ścisłą ochroną, ze względu na znajdujące się tu siedliska nietoperzy. Zaproponowaliśmy wprowadzenie specjalnych stref ochronnych w Beskidzie Żywieckim i Beskidzie Śląskim, służących ochronie dużych drapieżników. Wprowadzenie stref związane jest z ograniczeniem cięć w ważnych dla rozrodu niedźwiedzi, wilków i rysi fragmentach Beskidów Zachodnich objętych ochroną w ramach sieci obszarów Natura 2000.
Monitoring populacji wilka i rysia Stowarzyszenie dla Natury Wilk monitoruje rozwój populacji wilka głównie w zachodniej części Karpat, w Polsce Środkowej i Zachodniej, a także rysia w Beskidach Zachodnich. Oceniamy zmiany rozmieszczenia i liczebności populacji, badamy skład ich pokarmu, a także zbieramy próby do badań genetycznych. W 2008 roku prowadziliśmy inwentaryzację wilków w Lasach Wałeckich, Puszczy Rzepińskiej, Borach Dolnośląskich, Puszczy Noteckiej, Borach Tucholskich, Puszczy Bydgoskiej, Puszczy Świętokrzyskiej, Puszczy Sandomierskiej, Lasach Sieniawskich, w proponowanych ostojach Ździary, Bukowina, Rudnik and Łukawiec, Beskidzie Śląskim, Beskidzie Żywieckim i Beskidzie Małym, a także inwentaryzację rysi w Beskidzie Żywieckim i Beskidzie Śląskim. Wyniki prowadzonego przez nas monitoringu służą m. in. wyznaczaniu nowych obszarów chronionych sieci Natura 2000. Monitoring i ochrona nietoperzy Stowarzyszenie prowadziło zimowe i jesienne liczenia nietoperzy w jaskiniach i bunkrach Beskidu Śląskiego, Beskidu Żywieckiego i Beskidu Małego. Monitorowaliśmy również liczbę i skład gatunkowy nietoperzy w trakcie późno-letniego rojenia. Kilkanaście razy interweniowaliśmy w sprawie nietoperzy odnajdywanych w budynkach, głównie w Bielsku-Białej. Dzięki naszej pracy nietoperze bezpiecznie powracały do środowiska naturalnego. Edukacja ekologiczna W 2008 roku przeprowadziliśmy szereg warsztatów, wykładów i prelekcji dla osób z Polski i zagranicy. Warsztaty edukacyjne dotyczyły przede wszystkim ochrony i monitoringu wilka. Natomiast wykłady i prelekcje poświęcone były konfliktom infrastruktury transportowej i przyrodą oraz ochrony ssaków drapieżnych i nietoperzy. Promujemy ochronę przyrody biorąc udział w programach telewizyjnych, audycjach radiowych i udzielając wywiadów prasie. W 2008 roku braliśmy udział m. in. w programach z serii Dzika Polska emitowanych w Telewizji Polonia, w audycji Lato z Radiem. Wywiad z prezes Stowarzyszenia ukazał się także na łamach National Geographic. Stowarzyszenie przekazało materiały edukacyjne poświęcone wilkom Bibliotece Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim, która na ich podstawie realizowała lekcje dla uczniów szkół podstawowych pt. "Tropem wilka". Wydawnictwa stowarzyszenia W 2008 roku Stowarzyszenie opublikowało 3 wydawnictwa edukacyjne dotyczące ochrony wilków, rysi oraz nietoperzy. Były to: Mysłajek R. W., Nowak S., Kurek K. 2008. Nietoperze Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Poradnik ochrony. Stowarzyszenie dla Natury Wilk, Twardorzeczka: 1-34. Mysłajek R. W., Pierużek-Nowak S. 2008. Ryś w zachodniej części Karpat. Stowarzyszenie dla Natury Wilk, Twardorzeczka: 1-12. Nowak S., Mysłajek R. W. 2008. Wolves in the Beskidy Mountains, the western-most part of the Polish Carpathian Mountains. Association for Nature Wolf, Twardorzeczka: 1-12. Wydawnictwa są bezpłatnie przekazywane zainteresowanym osobom, głównie nauczycielom i uczniom. Artykuły naukowe Efektem projektów badawczych, częściowo realizowanych we współpracy z różnymi ośrodkami naukowymi (Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży oraz Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego) było 11 artykułów naukowych, m.in. w prestiżowych międzynarodowych czasopismach naukowych Animal Conservation i Folia zoologia. Były to:
Nowak S., Mysłajek R. W., Jędrzejewska B. 2008. Density and demography of wolf Canis lupus population in the western-most part of the Polish Carpathian Mountains, 1996-2003. Folia zoologica 57: 392-402. Jędrzejewski W., Jędrzejewska B., Zawadzka B., Borowik T., Nowak S., Mysłajek R. W. 2008. Habitat suitability model for Polish wolves Canis lupus based on long-term national census. Animal Conservation 11: 377-390. Kurek K., Mysłajek R. W., Orysiak P., Nowak S., Kozakiewicz M. 2008. Activity of maledominated bat communities over streams in the forests of the Western Carpathians (Poland). Vespertilio 12: 33-39. Mysłajek R. W., Szura C., Figura M. 2008. Zimowe spisy nietoperzy w Beskidzie Śląskim w latach 2007-2008. Nietoperze 9. Mysłajek R. W. 2008. Stwierdzenia mroczka posrebrzanego Vespertilio murinus w Bytomiu i Oświęcimiu (południowa Polska). Nietoperze 9. Nowak S., Mysłajek R. W. 2008. Wolves in Poland - distribution, ecology, threats and conservation activities. W: Kutal M., Rigg R. (red.). Proceedings of the conference Perspectives of wolves in Central Europe, 9th April 2008, Malenovice, Beskydy Mts., Czech Republic. Hnuti DUHA Olomouc, Olomouc, CD-ROM: 25-26. Mysłajek R. W., Szura C. 2008. Bats of the Jaskinia Miecharska cave. 9 th International Symposium on Pseudokarst 24-26 th May 2006 Bartkowa, Beskidy Mts., Poland. Zacisk (special issue): 13. Nowak S., Mysłajek R. W. 2008. Wolves in Poland - distribution, ecology, threats and conservation activities. W: Kutal M., Rigg R. (red.). Proceedings of the conference Perspectives of wolves in Central Europe, 9th April 2008, Malenovice, Beskydy Mts., Czech Republic. Hnuti DUHA Olomouc, Olomouc, CD-ROM: 25-26. Jędrzejewski W., Borowik T., Nowak S. 2008. 1352 *Wilk Canis lupus Linnaeus, 1758. W: Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Metodyka monitoringu - Przewodniki metodyczne. GIOŚ. Online publication: http://www.iop.krakow.pl/gios/monitoring/pdf/przewodnik_metodyczny_canis_lupus.pdf: 1-21. Jędrzejewski W., Borowik T., Nowak S. 2008. 1361 Ryś euroazjatycji Lynx lynx Linnaeus, 1758. W: Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Metodyka monitoringu - Przewodniki metodyczne. GIOŚ. Online publication: http://www.iop.krakow.pl/gios/monitoring/pdf/przewodnik_metodyczny_lynx_lynx.pdf: 1-21. Pierużek-Nowak S. 2008. Przywództwo w grupie wilków. Harvard Bussines Review Polska 7/8: 26-37. Udział w ciałach opiniujących W 2008 roku przedstawiciele Stowarzyszenia pracowali w następujących organach opiniodawczych: Komitet Sterujący Infra Eco Network Europe, Krajowa Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach, Kolegium Lasów Państwowych, Wojewódzka Rada Ochrony Przyrody w Katowicach, Rada Naukowo-Społeczna Leśnego Kompleksu Leśnego Lasy Beskidu Śląskiego, I Lokalna Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach w Warszawie oraz w II Lokalna Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach we Wrocławiu. Udział w Krajowej Sieci Informacji o Bioróżnorodności Gromadzone przez Stowarzyszeni informacje o rozmieszczeniu rzadkich gatunków zwierząt udostępnialiśmy poprzez Global Biodiversity Information Facility za pośrednictwem Krajowej Sieci Informacji o Bioróżnorodności koordynowanej przez Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
W 2008 roku udostępniliśmy kolejną część bazy danych dotyczącej nietoperzy, a także bazę danych dotyczącą ryjówek. Nagrody Dr Sabina Pierużek-Nowak - prezes Stowarzyszenia dla Natury "Wilk", otrzymała Kordelas Leśnika Polskiego za zasługi dla ochrony lasów. Uroczystość wręczenia wyróżnienia odbyła się na zamku w Książu. c) Zdarzenia prawne Brak 3. INFORMACJA O PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Stowarzyszenie nie prowadziło działalności gospodarczej. 4. ODPISY UCHWAŁ ZARZĄDU - odpis uchwały zarządu stowarzyszenia o zatwierdzeniu bilansu na rok 2007. 5. INFORMACJA O WYSOKOŚCI UZYSKANYCH PRZYCHODÓW a) Przychody z działalności statutowej: 138 726,29 zł, w tym: - Składki członkowskie: 525,50 zł; - Przychody z działalności statutowej nieodpłatnej pożytku publicznego: 128 017,29 zł; - Przychody z działalności statutowej odpłatnej pożytku publicznego: 9 483,50 zł; - Pozostałe przychody: 700,00 zł b) Przychody finansowe: 15,35 zł. 6. INFORMACJA O PONIESIONYCH KOSZTACH Koszty realizacji zadań statutowych: 59 310,02 zł. Zużycie materiałów i energii: 4 621,96 zł Usługi obce: 10 056,08 zł Wynagrodzenia oraz ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia: 66 667,44 zł Amortyzacja: 19 632,42 zł c) Koszty działalność gospodarczej: brak d) Pozostałe koszty: brak 7. INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE a) Liczba osób zatrudnionych w stowarzyszeniu 5, w tym: - pracownicy etatowi: 2 - osoby zatrudnione na umowy o dzieło: 3 b) Łączna kwota wynagrodzeń wypłaconych przez stowarzyszenie oraz ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia: 66 667,44 zł c) Wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego łącznie członkom zarządu Dwóch członków zarządu jest etatowymi pracownikami stowarzyszenia. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosiło 2 100,00 zł brutto. Łącznie dla dwóch osób wynosi miesięcznie brutto: 4 200,00 zł. W ramach obowiązków służbowych obie zatrudnione osoby realizują projekty ochrony zagrożonych gatunków, a ich wynagrodzenie pokrywane jest z grantów, za zgodą fundacji finansujących dane projekty. d) Wydatki na wynagrodzenia z umów zlecenia W 2008 r. stowarzyszeni zatrudniało 3 osoby na umowy o dzieło. Wydatki brutto na umowy o dzieło wyniosły 6 888,00 zł.