Instytut Energetyki Odnawialnej Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r. III Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej Niepołomice, 2010
2 Przygotowane przez: Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) Biuro: ul. Mokotowska 4/6, 00641 Warszawa Strona web: www.ieo.pl Adres email: biuro@ieo.pl Copyright by EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej Sp. z o.o. Wprowadzenie Instytut Energetyki Odnawialnej prowadzi od niemalże 10 lat, w sposób ciągły, badania rynku kolektorów słonecznych w Polsce. Oficjalne wyniki są prezentowane podczas organizowanego corocznie w maju Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej. Zagregowane dla Polski dane, są publikowane w postaci syntetycznego raportu Rynek energetyki słonecznej w Polsce oraz nieodpłatnie przekazywane są do: Głównego Urzędu Statystycznego (publikowane są corocznie jesienią w ramach wydawnictwa Odnawialne źródła energii ); Komisji Europejskiej (publikowane na stronie internetowej Dyrektoriatu ds. Energii w ramach ciągłego projektu dot. monitoringu rynku energetyki odnawialnej w UE o akronimie EurObserv ER) Międzynarodowej Agencji Energetycznej IEA (publikowane w ramach publikacji Energetyka słoneczna na świecie ). Europejskiego Stowarzyszenia Przemysłu Energetyki Słonecznej ESTIF (publikowane w raporcie Rynek energetyki słonecznej w Europie ) Zbiorcze wyniki badań udostępniane są zainteresowanym przez stronę internetową, oraz przekazywane do centralnych organów władzy i administracji państwowej w Polsce: Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Infrastruktury i Urzędu Regulacji Energetyki oraz kilkudziesięciu mediów w Polsce oraz takich czasopism i portali zagranicznych jak miesięcznik Sun&Wind Energy, czy specjalistyczny portal Global Solar Thermal Energy Council. Badania ankietowe nastawione są na poprawę statystyki publicznej, której rutynowym badaniom umyka energetyka słoneczna i nie znajduje odzwierciedlenia w oficjalnych danych przekazywanych do Eurostat. Badania prowadzone są wśród krajowych i zagranicznych producentów kolektorów słonecznych, sprzedających je (zazwyczaj w ramach kompletnych systemów) na polskim rynku. Ankietowani producenci kolektorów słonecznych otrzymują informację zwrotną o ich indywidualnym udziale w rynku i miejscu w rankingu sprzedaży, ale z założenia raport nie podaje informacji o sprzedaży poszczególnych firm w danym roku. Anonimowość udostępnianych danych pozwala uniknąć pokusy zawyżania sprzedaży, np. z przyczyn marketingowych. Jedyną formą indywidualnej promocji firm współpracujących dostawców danych w wymaganym formacie, jest umieszczenie w raporcie ich logo. Publikowanie jak najbardziej wiarygodnych danych zbiorczych ma duże znaczenie dla całego sektora energetyki słonecznej. Wyniki badań prowadzonych przez Instytut Energetyki Odnawianej były dotychczas brane pod uwagę przy proponowaniu systemów wsparcia dla krajowej energetyki słonecznej np. w postaci dotacji. W związku z wymogiem nowej dyrektywy UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii dotyczących konieczności monitorowania rynku i efektowności systemów wsparcia energetyki słonecznej, tego typu dane będą bardzo potrzebne do m.in. oceny systemów wsparcia co najmniej do 2020 roku. Instytut Energetyki Odnawialnej, podejmujący coroczny wysiłek zbierania i opracowania danych, pragnie niniejszym podziękować firmom dostarczającym je w postaci surowej oraz za docenienie znaczenia i potrzeby istnienia niezależnej i znacznie pełniejszej od oficjalnie dostępnej statystyki energetyki słonecznej. Dzięki publikowaniu danych, sektor termicznej energetyki słonecznej w Polsce, wraz ze swoim coraz bardziej znaczącym w skali kraju i UE potencjałem przemysłowym i instalacyjnym, zaczyna być postrzegany przez centralne organy władzy i administracji państwowej jako poważna opcja technologiczna do wypełnienia przez Polskę zobowiązań na 2020 r. wynikających z nowej dyrektywy UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii 3
Informacje dotyczące metodyki badań 600 500 skumulowana powierzchania instalacji słonecznych Badaniom ankietowym zostało objętych 45 firm (100% wszystkich zidentyfikowanych) produkujących termiczne kolektory słoneczne w Polsce lub zagranicą i sprzedających swoje wyroby w Polsce. Wymagany podstawowy zakres informacji dotyczy sprzedaży kolektorów słonecznych cieczowych płaskich i próżniowych, zainstalowanych w Polsce w poszczególnych województwach oraz eksportu do poszczególnych krajów. Badania uwzględniają także weryfikację sprzedaży producentów (tzw. OEM) zaopatrujących w swoje wyroby firmy sprzedające je pod swoimi markami, w celu uniknięcia błędu tzw. podwójnego liczenia. Kompletnie wypełnione ankiety wpłynęły od 23 firm. Informacje uzyskane od pozostałych firm były niepełne (np. bez podziału na sprzedaż w poszczególnych regionach) lub zostały przekazane telefonicznie i dotyczyły najczęściej ogólnej informacji o sprzedaży w 2009 roku. Spośród 40 liczących się firm, które odnotowały sprzedaż kolektorów słonecznych w 2009 roku danych nie udostępniły tylko 4 firmy. Autorzy raportu dokonali ekstrapolacji ich danych o sprzedaży za 2009 rok z ankiet, na 2008 rok, przyjmując że w ubiegłym roku osiągnęli średnie tempo wzrostu sprzedaży dla całego sektora. Może to być źródło błędu, np. niewielkiego zawyżenia ogólnego wyniku sprzedaży w Polsce. Dane o sprzedaży z pozostałych, mniej liczących się dla ogólnego wyniku firm zostały wyszacowanie na podstawie innych raportów i prowadzonego od wielu lat w sposób celowy monitoringu mediów. Przy tych założeniach, najbardziej pewne i wiarygodne, pochodzące z oryginalnych ankiet dane o sprzedaży kolektorów słonecznych za 2009 rok, będące podstawą do ew. dalszych analiz stanowią ok. 81,5% całości rynku termicznej energetyki słonecznej w Polsce. Logotypy firm współpracujących z Instytutem zostały wymienione na ostatniej stronie 1. 510 Wyniki badań W roku 2009 sprzedaż kolektorów słonecznych w Polsce przekroczyła 144 tyś m², co stanowi wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych w stosunku do poprzedniego (bardzo dobrego) roku o ponad 11%. Ogółem, na koniec 2009 roku powierzchnia zainstalowana wynosiła 510 tyś m2; dla porównania łączna powierzchnia zainstalowana rok temu wyniosła 365 tyś m². Przedstawiony poniżej wykres (rys.1) ilustruje powierzchnię kolektorów słonecznych instalowanych w Polsce w latach 2000 2009 oraz wielkości skumulowane. getyki słonecznej termicznej 39% w 2009 roku, z innymi sektorami można wnioskować, że należało ono do jednych z najwyższych spośród wszystkich odnawialnych źródeł energii. Pomimo ogólnego spowolnienia gospodarczego, dynamika wzrostu sektora energetyki słonecznej w Polsce jest porównywalna jedynie z tempem wzrostu nowych technologii. Szczególnie to widać po ocenie związanego i referencyjnego sektora budownictwa, gdzie (pomimo napływu środków UE na inwestycje infrastrukturalne) w roku 2009, wzrost wartości dodanej w budownictwie przekroczył niewiele ponad 4%, ale był aż o ponad 7% niższy niż w roku poprzednim. Energetyka słoneczna odnotowała też sukces w kontekście tempa rozwoju najbardziej związanego z nią sektora mieszkaniowego, w którym wg GUS w 2009 r. odnotowano regres, gdyż oddano do użytkowania 160 019 mieszkań, tj. o 3,1% mniej niż w 2008 r. Jako jedyny sektor OZE, energetyka słoneczna skutecznie eksportuje swoje wyroby. Eksport polskich kolektorów słonecznych stanowi 50% sprzedaży kolektorów w Polsce i wynosi od ponad kilku lat, średnio ok. 80 tyś m² rys. 2. Odbiorcami polskich kolektorów są kraje: Niemcy, Hiszpania, Portugalia, Austria, Włochy, Wielka Brytania, Szwecja, Finlandia, Czechy a także Słowacja. Energetyka słoneczna, udowadniając swój potencjał, stała się jednym z najważniejszych i priorytetowych dla rządu sektorów zielonych technologii o znaczącym potencjale eksportowym. Służy Tabela 1. Tempo wzrostu sektora energetyki słonecznej w poszczególnych latach Energia 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2001 2009 słoneczna 43% 44% 61% 42% 28% 33% 41% 55% 39% 43 % termiczna m2 x 1000 400 300 200 100 0 7 21 coroczna sprzedaż instalacji słonecznych 30 9 43 13 70 99 26 29 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys.1. Sprzedaż kolektorów w Polsce w latach 19952008 126 28 168 42 236 68 366 130 144 Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej 1 W związku z przygotowaniami do badań statystycznych nt. dynamiki zmian na rynku kolektorów słonecznych w 2010 r. autorzy proszą o kontakt (biuro@ieo.pl) przedstawicieli firm którzy nie brali udziału w badaniach sprzedaży kolektorów słonecznych w poprzednich latach Poniżej, w tabeli 1 przedstawiono średnie tempo wzrostu sektora z ostatnich dziewięciu lat, liczone przyrostami wartości skumulowanej powierzchni kolektorów słonecznych. Porównując tempo wzrostu sektora ener temu m.in. nowy program Ministerstwa Środowiska Akcelerator Zielonych Technologii 2, promujący eksport polskich technologii, produktów w zakresie ochrony środowiska. Promocja technologii jest możliwa poprzez: prezentację technologii w katalogu najlepszych polskich technologii i za pośrednictwem polskich placówek zagranicznych. Firmy uczestniczące w programie będą mogły uzyskać wsparcia w zakresie finansowania rozwoju firmy, zarządzania oraz w zakresie marketingu. Pierwszy konkurs został ogłoszony pod koniec 2009 roku. Wśród 29 wybranych i zakwalifikowanych w pierwszej edycji konkursu firm znalazło się pięć firm z sektora energetyki słonecznej cieplnej. 2 Więcej informacji www.greenevo.gov.pl 4 5
m2 x1000 90 80 70 60 50 40 30 20 10 import eksport W dalszym ciągu kolektory słoneczne płaskie przeważają na polskim rynku. W ubiegłym roku nastąpił niewielki spadek udziału sprzedaży kolektorów próżniowych na rzecz kolektorów płaskich. Powodem może być większy koszt zakupu instalacji słonecznej z kolektorami próżniowymi w porównaniu z instalacją zbudowaną z kolektorów płaskich, jak również spadające zainteresowanie kolektorami próżniowymi produkowanymi w Chinach. Na mapie (rys. 4) przedstawiono udział sprzedaży kolektorów słonecznych w podziale na województwa. Największa liczba kolektorów słonecznych instalowana była, podobnie jak w roku ubiegłym, w województwach śląskim, małopolskim oraz podkarpackim. Dodatkowo na mapie zaznaczono przy pomocy strzałek informację o wzroście/spadku sprzedaży kolektorów w stosunku do roku 2008. W dziewięciu województwach zauważono wzrost sprzedaży, w czterech zanotowano spadek, w pozostałych trzech natomiast zaobserwowano sprzedaż na takim samym poziomie jak w roku 2008. Na polskim rynku energetyki słonecznej działa 40 ważniejszych graczy: krajowych producentów kolektorów słonecznych oraz centralnych przedstawicielstw producentów zagranicznych oferujących w Polsce urządzenia, lub nawet gotowe systemy produkowane w innych krajach. m2 x 1000 120 2008 2009 Rys.2 Eksportu i import kolektorów słonecznych w Polsce w ostatnich dwóch latach 106 2.2% 2.4% 4.6% 2.9% 2.3% 100 kolektory słoneczne próżniowe 89,82 1.8% 7.0% www.ieo.pl 6.6% 80 kolektory słoneczne płaskie 60 47 39,81 38 34,72 40 23,00 21 20 4,65 6,87 0 2005 2006 2007 2008 2009 Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej Rys.3 Sprzedaż kolektorów płaskich i próżniowych w latach 2005 2009 7.1% Roczna sprzedaż kolektorów słonecznych w m2 0 5000 5000 10000 10000 15000 15000 20000 3.1% 17.2% 10% 8.4% 16.1% 2.5% 11.6% 4.3% Udział województwa w krajowym rynku kolektorów słonecznych Wzrost/spadek sprzedaży w stosunku do roku ubiegłego Rys.4 Sprzedaż kolektorów słonecznych w Polsce w 2008r. w podziale na województwa. 6 7
Kobylanka (1xP) www.ieo.pl Kolektory płaskie Kolektory próżniowe Tarnowo Podgórne (1xZ) Poznań (1xP) Śmigiel (1xP) Wrocław (2xZ) Dzierżoniów (1xZ) W nawiasie przy nazwach miejscowości umieszczono informację o liczbie działających w niej producentów polskich (P) i zagranicznych (Z) Gdańsk (1xP) Bydgoszcz (1xZ) Zamość (1xP) Łódź (1xP, 1xZ) Włoszczowa (1xP) Częstochowa (1xZ) Zabrze (1xP) Dąbrowa Górnicza (1xP) Gliwice (1xZ) Piekary Śl. (1xP) Chorzów (1xP) Racibórz (2xP) Łęczyca (1xP) Poczesna (1xP) Nowy Targ (1xP) Biskupiec (1xP) Kielce (1xZ) Kraków (1xZ, 1xP) Bestwinka (1xP) Myślenice (1xZ) Zakopane (1xZ) Warszawa (5xZ) Lipinki (1xP) Rys.5 Siedziby producentów krajowych oraz przedstawicieli firm zagranicznych Zdecydowana większość producentów krajowych zlokalizowana jest w Polsce południowej, w szczególności w województwie śląskim (ok. 25% wszystkich firm w Polsce). W pozostałych regionach przeważają siedziby dystrybutorów i przedstawicielstw firm zagranicznych rys. 5. Pod względem finansowania inwestycji słonecznych rok 2009 był przejściowy, bowiem w 2009 roku praktycznie zakończyła swoją działalność cześć z funduszy finansujących zakup kolektorów słonecznych, a rynek jeszcze nie skorzystał z nowych instrumentów planowanych do wprowadzenia w 2010 roku. W 2009 roku została uchwalona i z dniem 1 stycznia 2010r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw 3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej stały się odpowiednio: państwową osobą prawną i samorządowymi osobami prawnymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Poza tym zostały zlikwidowane powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W związku 3 Dz. U. z dnia 18 grudnia 2009r., Nr 215, poz. 1664 4 Wsparcie na zakup instalacji słonecznych dla właścicieli domów jednorodzinnych. było możliwe w ramach tzw. Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE). PONE realizowane jest w ponad 20 gminach Śląska i Małopolski. Inwestycja (np. zakup i montaż instalacji słonecznej) finansowana była w formie dotacji wypłacanej inwestorowi przez Urząd Gminy. Środki na realizację zadania pozyskiwał Urząd Gminy w postaci pożyczki udzielonej przez WFOŚiGW. Po okresie 5 lat od zakończenia realizacji zadania WFOŚiGW mógł umorzyć do 50% kwotę udzielonej pożyczki. z tym, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych powiatowych i gminnych funduszy stały się odpowiednio dochodami budżetów powiatów i budżetów gmin oraz podlegają przekazaniu na rachunki odpowiednio budżetów powiatów i budżetów gmin. Tak więc w efekcie zmiany ustawy nie ma już możliwości otrzymania dotacji na zakup instalacji słonecznych z powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska, jak również poprzez realizowane w niektórych powiatach i gminach Programy Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) 4. Swoją działalność zakończyła też fundacja Ekofundusz, która w 2008r. przeprowadziła ostatni nabór wniosków. W tabeli 2 przedstawiono, na czym polegać będą zmiany w systemie wsparcia dotacjami w 2010 roku, w stosunku do 2009 roku. Tabela 2. Nowe i ustępujące programy wsparcia dla inwestycji słonecznych Do 2010r. Od 2010r. Program Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) Dotacje z powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska Ekofundusz Program dotacji do zakupu i montażu instalacji słonecznych udzielany z NFOŚiGW Regionalne Programy Operacyjne Rok 2010, a zwłaszcza jego II połowa, zapowiada się interesująco dla branży kolektorów słonecznych. Uruchomiony zostanie nowy program NFOŚiGW, w ramach którego udzielane będą dotacje na zakup i montaż kolektorów słonecznych (w formie dopłat na dokonywanie częściowych w wysokości do 45% spłat kapitału kredytów bankowych). Program przeznaczony będzie dla beneficjentów indywidualnych i wspólnot mieszkaniowych. Realizowany będzie we współpracy z bankami. Wysokość kredytu z dotacją będzie wynosić do 100% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia z zastrzeżeniem, że jednostkowy koszt kwalifikowany nie może przekroczyć 2500 zł/m². 8 9
Tabela 3. Działania dot. energetyki słonecznej cieplnej w poszczególnych Regionalnych Programach Operacyjnych Program Operacyjny Działanie Daty kolejnych lub pierwszego naboru w ramach działania (stan na marzec 2010) Woj. Dolnośląskie 5.1.Odnawialne źródła energii maj 2011 Woj. KujawskoPomorskie 2.4 Infrastruktura energetyczna przyjazna 0115.06.2010r.; lipiec 2010 środowisku Woj. Lubelskie Działanie 6.2 Energia przyjazna środowisku Działanie 3.2 Poprawa jakości powietrza Woj. Lubuskie efektywności energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Woj. Łódzkie II.9 Odnawialne źródła energii 24.05.2010 25.06.2010 Woj. Małopolskie 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania OZE 29.04.2010 r. 31.05.2010 r. Woj. Mazowieckie 4.3. Ochrona powietrza, energetyka maj 2010 czerwiec 2010 Woj. Opolskie Zgodnie z harmonogramem nie Działanie 4.3 Ochrona powietrza, przewiduje się kolejnych naborów w odnawialne źródła energii działaniu 4.3 Nie planuje się kolejnego naboru Woj. Podkarpackie Woj. Podlaskie Woj. Pomorskie Woj. Śląskie Woj. Świętokrzyskie Woj. WarmińskoMazurskie Woj. Wielkopolskie Woj. Zachodniopomorskie Działanie 2.2: Infrastruktura energetyczna Działanie 5.1 Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska odnawialne źródła energii 5.4. Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych Działanie 5.3. Czyste powietrze i odnawialne źródła energii Dz. 4.1. Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej Działanie 6.2 Ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami i zniszczeniami Poddziałanie 6.2.1 Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii 3.7 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii 4.1 Energia odnawialna i zarządzanie energią wniosków. Jedyny zaplanowany nabór wniosków został przeprowadzony: 31 grudnia 2009r. 5 lutego 2010r. marzec kwiecień 2010 r. 29.03.2010 r. (Nie planuje się przeprowadzenia kolejnego naboru ze względu na wyczerpanie alokacji.) 5 marca 5 maja 2010, kolejne: 6 kwietnia 6 czerwca 2011 15.02.2010 29.03.2010 12.03.2010 r. 16.04.2010 r. Konkurs został ogłoszony 21 marca 2010 r. Termin składania wniosków trwał będzie od 15.04.2010 r. do 31.05.2010 r. Ponadto, w tym roku można się spodziewać pierwszych naborów wniosków do 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) na działania związane z OZE, w tym dotyczące montażu słonecznych systemów grzewczych. RPO nie są ze sobą zintegrowane i w zasadzie wsparcie dla energetyki słonecznej w każdym województwie należy rozpatrywać indywidualnie tab. 3. W związku z otwieraniem pierwszych konkursów na wnioski z zakresu energetyki, ochrony środowiska i OZE o budżetach pojedynczych projektów do 20 mln zł dużą popularnością cieszą się projekty polegające na tzw. pakietowaniu wielu małych inwestycji w kolektory słoneczne w jeden duży projekt. Ponieważ osoby fizyczne nie mogą ubiegać się o dofinansowanie z tych funduszy oraz ponieważ skala inwestycji byłaby wówczas zbyt mała lub nie uzasadniała ponoszenia wysokich kosztów transakcyjnych na przygotowanie dokumentacji i wniosku, z reguły zakładane są lokalne stowarzyszenia skupiające 400700 indywidualnych inwestorów (zazwyczaj właścicieli domów jednorodzinnych). Zgłaszają się oni z akcesem do wniosku zbiorowego, wypełniając ankietę i kierując się zazwyczaj własną oceną, czy ich dom spełnia warunki wystarczającego nasłonecznienia do instalowania kolektorów słonecznych oraz w pewnym zakresie starając się wyszacować wysokość kosztów zaopatrzenia w ciepłą wodę i możliwe korzyści. Na rysunku 6 przedstawiono strukturę zużycia energii w gospodarstwach domowych włączonych do jednego z grupowych wniosków, polegających na zakupie i montażu kolektorów słonecznych przeznaczonych do wspomagania przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). W tym przypadku, najczęściej stosowanym (przez zainteresowanych instalacją kolektorów słonecznych) paliwem do przygotowania c.w.u. był gaz ziemny, energia elektryczna lub (w dalszym ciągu) węgiel. Dwie pierwsze technologie szczególnie dobrze dają się zintegrować z instalacją kolektorów słonecznych w ramach wspólnej automatyki. Węgiel, natomiast jest najbardziej uciążliwy dla najbliższego otoczenia z uwagi na niską lokalną emisję zanieczyszczeń atmosferycznych typu SO2, NO2 oraz pył. Na rysunku 7 podano jak grupowy program budowy ok. 400 systemów słonecznego ogrzewania ciepłej wody w jednej gminie wpłynie na efekty redukcji emisji CO2, z uwzględnieniem struktury dotychczasowego zużycia paliw i energii oraz po dokonaniu optymalizacji doboru kolektorów słonecznych dla każdego z gospodarstw domowych. W 2010 roku można spodziewać się realizacji podobnych projektów, które jeszcze w 2009 roku uzyskały dofinansowanie z innych funduszy takich jak fundusz Norweski, SzwajcarskoPolski Program Współpracy oraz pilotażowy projekt NFOŚiGW dla Szczawnicy. Rozwój projektów grupowych i ich realizacja w latach 2010/2011 może znacząco wpłynąć na wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych i przynieść pokaźne redukcje emisji zanieczyszczeń do atmosfery z procesów spalania paliw. 10 11
Struktura zużycia energii 30,41% 2,19% 0,49% 0,24% 33,09% 33,58% gaz ziemny energia elektryczna węgiel olej opałowy gaz płynnypropan drewno Rys.6 Struktura zużycia energii wśród mieszkańców na terenie jednej z gmin Woj. Mazowieckiego Mg/rok 300 250 200 150 100 Emisja CO 2 Perspektywy rozwoju energetyki słonecznej Energetyka słoneczna termiczna nie wymaga tak dużego i kosztownego systemu wsparcia jak inne technologie OZE, ale w perspektywie do 2020 roku niezwykle ważny jest stabilny system wsparcie i jego przewidywalność na kilka lat do przodu oraz organiczny, tak jak dotychczas, rozwój rynku wg jasnej wizji (mapy drogowej). Spełnienie takich warunków pozwoli na systematyczne inwestycje w rozwój sektora w Polsce, osiągnięcie jego pełnej konkurencyjności oraz pełne wykorzystanie potencjału sektora. We wrześniu 2009r. powstał raport opracowany przez Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z przedstawicielami krajowego przemysłu energetyki słonecznej zgrupowanego w Panelu Słonecznym 20 x 2020, którego celem było przedstawienie potencjału gospodarczego i kierunku rozwoju energetyki słonecznej cieplnej, gwarantującego wdrożenie przez Polskę dyrektywy UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii (OZE). W szczególności raport, potwierdzający duże możliwości wykorzystania zielonego ciepła, w tym energetyki słonecznej w efektywnej realizacji celów wynikających z ww. dyrektywy, powinien być wykorzystany w krajowym Planie działań na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii do 2020 roku ( Plan działań ). Proponowane instrumenty wsparcia sektora zostały przedstawione w tabeli 4. Autorzy propozycji sądzą, że instrumenty te i działania odpowiadają specyfice prawnogospodarczej Polski, są wzajemnie uzupełniającymi się, spójnymi, dostosowanymi do aktualnego etapu rozwoju sektora energetyki słonecznej, optymalizującymi koszty bieżące i w średnim okresie oraz dającymi efekt synergii. W szczególności wsparcie publiczne (instrumenty nr 13) do inwestycji powinno być udzielane od 2013 r. tylko w przypadkach gdy systemy słoneczne instalowane będą przez instalatorów przeszkolonych w ramach systemów certyfikacji i kwalifikacji wymaganych dyrektywą 2009/28/WE (art. 14 ust 3.) przy jednoczesnej kampanii informacyjnej (instrument nr 5) i zapewnieniu dofinansowania do podnoszenia jakości i innowacyjności stosowanych technologii (instrument 6). Wg wykonanych w niniejszym raporcie analiz realny wkład energetyki słonecznej cieplnej w pokrycie potrzeb w zakresie zaopatrzenia w ciepło i chłód wynosi prawie 28 000 TJ na 2020 r., co odpowiada blisko 20 mln m2 powierzchni kolektorów 50 gaz ziemny energia elektryczna węgiel olej opałowy drewno Rys.7 Roczna redukcja emisji CO2 z przykładowego grupowego (gminnego) programu instalowania kolektorów słonecznych do przygotowania c.w.u. na Mazowszu. Źródło: obliczenia programem kolektorek.pl 12 13
Tabela 4. Proponowane nowe instrumenty wsparcia sektora energetyki słonecznej lub propozycje zwiększenia efektywności dotychczas stosowanych instrumentów wsparcia. Źródło: Wizja rozwoju energetyki słonecznej termicznej w Polsce wraz z planem działań do 2020r. słonecznych zainstalowanych w poniższej wskazanych sektorach wg następujących udziałów: c.w.u w mieszkalnictwie 53% c.o w mieszkalnictwie 17% c.w.u w usługach i sektorze publicznym 9% ciepło uzyskiwane w systemach ogrzewania sieciowego 8% c.o w usługach i sektorze publicznym 5 % ciepło technologiczne w przemyśle i rolnictwie 5% słoneczne chłodzenie w sektorze usług 2% słoneczne chłodzenie w mieszkalnictwie 1% W najbliższych 23 latach rozwijać się będzie dalej intensywnie rynek najbardziej sprawdzonych aplikacji termicznej energetyki słonecznej w postaci przygotowania c.w.u. w domach mieszkalnych, ale coraz częściej także w sektorze publicznym i w usługach oraz jako wspomaganie systemów ciepłowniczych (scentralizowanych). W następnej kolejności na rynku krajowym zaczną się pojawiać słoneczne systemy ogrzewania, a potem także chłodzenia, poszerzając możliwości krajowego przemysłu energetyki słonecznej i instalatorów. Przewiduje się także dalszy wzrost eksportu urządzeń energetyki słonecznej, przede wszystkim do krajów UE, w tym coraz bardziej także do nowych krajów członkowskich z Europy Środkowej, ale także do krajów azjatyckich i USA. Instrument wsparcia Oczekiwany wynik Docelowa grupa 5 mln m2 zainstalowanej Właściciele budynków jedno 1. Dotacje, 30% nakładów inwestycyjnych powierzchni kolektorów słonecznych rodzinnych 1,2 mln m2 zainstalowanej Sektor publiczny, 2. Dotacje, 50% nakładów inwestycyjnych powierzchni kolektorów przemysł i rolnictwo słonecznych 13,7 mln m2 zainstalowanej powierzchni koledynków jedno Właściciele bu 3. Ulgi w podatku dochodowym PIT, do wysokości 10 tys. zł. ktorów słonecznych rodzinnych Instalatorzy systemów 4. Szkolenia instalatorów i ich słonecznych, certyfikacja w ramach 50% dofinansowania udzielanego przez instalatorów 30 tys. przeszkolonych producenci i dystrybutorzy fundusze ekologiczne kolektorów słonecznych właściciele i administratorzy 5. Ogólnokrajowa kampania Zmiana zachowań domów mieszkalnych, edukacyjnoinformacyjna, społecznych potencjalnych obiektów sfinansowana przez fundusze użytkowników insta turystycznych, ekologiczne, 10 mln zł lacji słonecznych szkoły i inne ośrodki edukacyjne Redukcja kosztów instalacji słonecznych i szersze Uczelnie (politech 6. Wspieranie prac badawczych dot. energetyki słonecznej, 100 zastosowanie w budownictwiniki), mln zł, budżet na naukę Data ozpoczęcia i zakończenia 20112013 20112013 20122017 20132020 20102020 20102020 14 15
Autorzy raportu pragną podziękować ww. przedsiębiorstwom sektora energetyki słonecznej za udostępnienie danych dotyczących sprzedaży kolektorów słonecznych w 2009 roku.