Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r.
|
|
- Adrian Mazurek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r. Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r. III Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej Niepołomice, 2010 III Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej Niepołomice, 2010
2 2 Przygotowane przez: Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) Biuro: ul. Mokotowska 4/6, Warszawa Strona web: Adres Copyright by EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej Sp. z o.o. Wprowadzenie Instytut Energetyki Odnawialnej prowadzi od niemalże 10 lat, w sposób ciągły, badania rynku kolektorów słonecznych w Polsce. Oficjalne wyniki są prezentowane podczas organizowanego corocznie w maju Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej. Zagregowane dla Polski dane, są publikowane w postaci syntetycznego raportu Rynek energetyki słonecznej w Polsce oraz nieodpłatnie przekazywane są do: Głównego Urzędu Statystycznego (publikowane są corocznie jesienią w ramach wydawnictwa Odnawialne źródła energii ); Komisji Europejskiej (publikowane na stronie internetowej Dyrektoriatu ds. Energii w ramach ciągłego projektu dot. monitoringu rynku energetyki odnawialnej w UE o akronimie EurObserv ER) Międzynarodowej Agencji Energetycznej IEA (publikowane w ramach publikacji Energetyka słoneczna na świecie ). Europejskiego Stowarzyszenia Przemysłu Energetyki Słonecznej ESTIF (publikowane w raporcie Rynek energetyki słonecznej w Europie ) Zbiorcze wyniki badań udostępniane są zainteresowanym przez stronę internetową, oraz przekazywane do centralnych organów władzy i administracji państwowej w Polsce: Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Infrastruktury i Urzędu Regulacji Energetyki oraz kilkudziesięciu mediów w Polsce oraz takich czasopism i portali zagranicznych jak miesięcznik Sun&Wind Energy, czy specjalistyczny portal Global Solar Thermal Energy Council. Badania ankietowe nastawione są na poprawę statystyki publicznej, której rutynowym badaniom umyka energetyka słoneczna i nie znajduje odzwierciedlenia w oficjalnych danych przekazywanych do Eurostat. Badania prowadzone są wśród krajowych i zagranicznych producentów kolektorów słonecznych, sprzedających je (zazwyczaj w ramach kompletnych systemów) na polskim rynku. Ankietowani producenci kolektorów słonecznych otrzymują informację zwrotną o ich indywidualnym udziale w rynku i miejscu w rankingu sprzedaży, ale z założenia raport nie podaje informacji o sprzedaży poszczególnych firm w danym roku. Anonimowość udostępnianych danych pozwala uniknąć pokusy zawyżania sprzedaży, np. z przyczyn marketingowych. Jedyną formą indywidualnej promocji firm współpracujących dostawców danych w wymaganym formacie, jest umieszczenie w raporcie ich logo. Publikowanie jak najbardziej wiarygodnych danych zbiorczych ma duże znaczenie dla całego sektora energetyki słonecznej. Wyniki badań prowadzonych przez Instytut Energetyki Odnawianej były dotychczas brane pod uwagę przy proponowaniu systemów wsparcia dla krajowej energetyki słonecznej np. w postaci dotacji. W związku z wymogiem nowej dyrektywy UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii dotyczących konieczności monitorowania rynku i efektowności systemów wsparcia energetyki słonecznej, tego typu dane będą bardzo potrzebne do m.in. oceny systemów wsparcia co najmniej do 2020 roku. Instytut Energetyki Odnawialnej, podejmujący coroczny wysiłek zbierania i opracowania danych, pragnie niniejszym podziękować firmom dostarczającym je w postaci surowej oraz za docenienie znaczenia i potrzeby istnienia niezależnej i znacznie pełniejszej od oficjalnie dostępnej statystyki energetyki słonecznej. Dzięki publikowaniu danych, sektor termicznej energetyki słonecznej w Polsce, wraz ze swoim coraz bardziej znaczącym w skali kraju i UE potencjałem przemysłowym i instalacyjnym, zaczyna być postrzegany przez centralne organy władzy i administracji państwowej jako poważna opcja technologiczna do wypełnienia przez Polskę zobowiązań na 2020 r. wynikających z nowej dyrektywy UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii 3
3 Informacje dotyczące metodyki badań skumulowana powierzchania instalacji słonecznych Badaniom ankietowym zostało objętych 45 firm (100% wszystkich zidentyfikowanych) produkujących termiczne kolektory słoneczne w Polsce lub zagranicą i sprzedających swoje wyroby w Polsce. Wymagany podstawowy zakres informacji dotyczy sprzedaży kolektorów słonecznych cieczowych płaskich i próżniowych, zainstalowanych w Polsce w poszczególnych województwach oraz eksportu do poszczególnych krajów. Badania uwzględniają także weryfikację sprzedaży producentów (tzw. OEM) zaopatrujących w swoje wyroby firmy sprzedające je pod swoimi markami, w celu uniknięcia błędu tzw. podwójnego liczenia. Kompletnie wypełnione ankiety wpłynęły od 23 firm. Informacje uzyskane od pozostałych firm były niepełne (np. bez podziału na sprzedaż w poszczególnych regionach) lub zostały przekazane telefonicznie i dotyczyły najczęściej ogólnej informacji o sprzedaży w 2009 roku. Spośród 40 liczących się firm, które odnotowały sprzedaż kolektorów słonecznych w 2009 roku danych nie udostępniły tylko 4 firmy. Autorzy raportu dokonali ekstrapolacji ich danych o sprzedaży za 2009 rok z ankiet, na 2008 rok, przyjmując że w ubiegłym roku osiągnęli średnie tempo wzrostu sprzedaży dla całego sektora. Może to być źródło błędu, np. niewielkiego zawyżenia ogólnego wyniku sprzedaży w Polsce. Dane o sprzedaży z pozostałych, mniej liczących się dla ogólnego wyniku firm zostały wyszacowanie na podstawie innych raportów i prowadzonego od wielu lat w sposób celowy monitoringu mediów. Przy tych założeniach, najbardziej pewne i wiarygodne, pochodzące z oryginalnych ankiet dane o sprzedaży kolektorów słonecznych za 2009 rok, będące podstawą do ew. dalszych analiz stanowią ok. 81,5% całości rynku termicznej energetyki słonecznej w Polsce. Logotypy firm współpracujących z Instytutem zostały wymienione na ostatniej stronie Wyniki badań W roku 2009 sprzedaż kolektorów słonecznych w Polsce przekroczyła 144 tyś m², co stanowi wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych w stosunku do poprzedniego (bardzo dobrego) roku o ponad 11%. Ogółem, na koniec 2009 roku powierzchnia zainstalowana wynosiła 510 tyś m2; dla porównania łączna powierzchnia zainstalowana rok temu wyniosła 365 tyś m². Przedstawiony poniżej wykres (rys.1) ilustruje powierzchnię kolektorów słonecznych instalowanych w Polsce w latach oraz wielkości skumulowane. getyki słonecznej termicznej 39% w 2009 roku, z innymi sektorami można wnioskować, że należało ono do jednych z najwyższych spośród wszystkich odnawialnych źródeł energii. Pomimo ogólnego spowolnienia gospodarczego, dynamika wzrostu sektora energetyki słonecznej w Polsce jest porównywalna jedynie z tempem wzrostu nowych technologii. Szczególnie to widać po ocenie związanego i referencyjnego sektora budownictwa, gdzie (pomimo napływu środków UE na inwestycje infrastrukturalne) w roku 2009, wzrost wartości dodanej w budownictwie przekroczył niewiele ponad 4%, ale był aż o ponad 7% niższy niż w roku poprzednim. Energetyka słoneczna odnotowała też sukces w kontekście tempa rozwoju najbardziej związanego z nią sektora mieszkaniowego, w którym wg GUS w 2009 r. odnotowano regres, gdyż oddano do użytkowania mieszkań, tj. o 3,1% mniej niż w 2008 r. Jako jedyny sektor OZE, energetyka słoneczna skutecznie eksportuje swoje wyroby. Eksport polskich kolektorów słonecznych stanowi 50% sprzedaży kolektorów w Polsce i wynosi od ponad kilku lat, średnio ok. 80 tyś m² rys. 2. Odbiorcami polskich kolektorów są kraje: Niemcy, Hiszpania, Portugalia, Austria, Włochy, Wielka Brytania, Szwecja, Finlandia, Czechy a także Słowacja. Energetyka słoneczna, udowadniając swój potencjał, stała się jednym z najważniejszych i priorytetowych dla rządu sektorów zielonych technologii o znaczącym potencjale eksportowym. Służy Tabela 1. Tempo wzrostu sektora energetyki słonecznej w poszczególnych latach Energia słoneczna 43% 44% 61% 42% 28% 33% 41% 55% 39% 43 % termiczna m2 x coroczna sprzedaż instalacji słonecznych Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej Rys.1. Sprzedaż kolektorów w Polsce w w latach W związku z przygotowaniami do badań statystycznych nt. dynamiki zmian na rynku kolektorów słonecznych w 2010 r. autorzy proszą o kontakt (biuro@ieo.pl) przedstawicieli firm którzy nie brali udziału w badaniach sprzedaży kolektorów słonecznych w poprzednich latach Poniżej, w tabeli 1 przedstawiono średnie tempo wzrostu sektora z ostatnich dziewięciu lat, liczone przyrostami wartości skumulowanej powierzchni kolektorów słonecznych. Poniżej, w tabeli 1 przedstawiono średnie tempo wzrostu sektora z ostatnich dziewięciu lat, liczone przyrostami wartości skumulowanej powierzchni kolektorów słonecznych. Porównując tempo wzrostu sektora ener temu m.in. nowy program Ministerstwa Środowiska Akcelerator Zielonych Technologii 2, promujący eksport polskich technologii, produktów w zakresie ochrony środowiska. Promocja technologii jest możliwa poprzez: prezentację technologii w katalogu najlepszych polskich technologii i za pośrednictwem polskich placówek zagranicznych. Firmy uczestniczące w programie będą mogły uzyskać wsparcia w zakresie finansowania rozwoju firmy, zarządzania oraz w zakresie marketingu. Pierwszy konkurs został ogłoszony pod koniec 2009 roku. Wśród 29 wybranych i zakwalifikowanych w pierwszej edycji konkursu firm znalazło się pięć firm z sektora energetyki słonecznej cieplnej. 2 Więcej informacji 4 Tabela 1. Tempo wzrostu sektora energetyki słonecznej w poszczególnych latach Energia
4 m2 x import eksport W dalszym ciągu kolektory słoneczne płaskie przeważają na polskim rynku. W ubiegłym roku nastąpił niewielki spadek udziału sprzedaży kolektorów próżniowych na rzecz kolektorów płaskich. Powodem może być większy koszt zakupu instalacji słonecznej z kolektorami próżniowymi w porównaniu z instalacją zbudowaną z kolektorów płaskich, jak również spadające zainteresowanie kolektorami próżniowymi produkowanymi w Chinach. Na mapie (rys. 4) przedstawiono udział sprzedaży kolektorów słonecznych w podziale na województwa. Największa liczba kolektorów słonecznych instalowana była, podobnie jak w roku ubiegłym, w województwach śląskim, małopolskim oraz podkarpackim. Dodatkowo na mapie zaznaczono przy pomocy strzałek informację o wzroście/spadku sprzedaży kolektorów w stosunku do roku W dziewięciu województwach zauważono wzrost sprzedaży, w czterech zanotowano spadek, w pozostałych trzech natomiast zaobserwowano sprzedaż na takim samym poziomie jak w roku Na polskim rynku energetyki słonecznej działa 40 ważniejszych graczy: krajowych producentów kolektorów słonecznych oraz centralnych przedstawicielstw producentów zagranicznych oferujących w Polsce urządzenia, lub nawet gotowe systemy produkowane w innych krajach Rys.2 Eksportu i import kolektorów słonecznych w Polsce w ostatnich dwóch latach ortu i import kolektorów słonecznych w Polsce w ostatnich dwóch latach m2 x słoneczna, udowadniając swój potencjał, stała się jednym z najważniejszych i ych dla rządu sektorów zielonych technologii o znaczącym potencjale 106 m. Służy temu m.in. nowy program Ministerstwa Środowiska Akcelerator Zielonych ii 2, promujący 100 eksport polskich kolektory słoneczne technologii, produktów 89,82 w zakresie ochrony próżniowe. Promocja technologii jest możliwa poprzez: prezentację technologii w katalogu polskich technologii i za pośrednictwem polskich placówek zagranicznych. Firmy 80 kolektory słoneczne płaskie ce w programie będą mogły uzyskać wsparcia w zakresie finansowania rozwoju dzania oraz w zakresie marketingu. Pierwszy konkurs został ogłoszony pod koniec Wśród 29 wybranych 60 i zakwalifikowanych w pierwszej edycji konkursu firm znalazło z sektora energetyki słonecznej cieplnej , ,72 40 dalszym ciągu kolektory słoneczne płaskie przeważają na polskim rynku. W 23,00 oku nastąpił niewielki spadek udziału sprzedaży 21 kolektorów próżniowych na rzecz płaskich. Powodem może być większy koszt zakupu instalacji słonecznej z 20 4,65 6,87 i próżniowymi w porównaniu z instalacją zbudowaną z kolektorów płaskich, jak dające zainteresowanie kolektorami próżniowymi produkowanymi w Chinach Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej Rys.3 Sprzedaż kolektorów płaskich i próżniowych w latach Sprzedaż kolektorów płaskich i próżniowych w latach 2005 mapie (rys. 4) przedstawiono udział sprzedaży kolektorów słonecznych w podziale na jewództwa. 6 Największa liczba kolektorów słonecznych instalowana była, podobnie jak w u ubiegłym, w województwach śląskim, małopolskim oraz podkarpackim. Dodatkowo na 2.2% 1.8% 7.1% 7.0% Roczna sprzedaż kolektorów słonecznych w m % 3.1% 4.6% 17.2% 10% 8.4% % 2.9% 2.5% 6.6% 2.3% 11.6% 4.3% Udział województwa w krajowym rynku kolektorów słonecznych Wzrost/spadek sprzedaży w stosunku do roku ubiegłego Rys.4 Sprzedaż kolektorów słonecznych w Polsce w Polsce w 2008r. w 2008r. w podziale w podziale na województwa. na województwa. Na polskim rynku energetyki słonecznej działa 40 ważniejszych graczy: krajowych producentów kolektorów słonecznych oraz centralnych przedstawicielstw producentów zagranicznych oferujących w Polsce urządzenia, lub nawet gotowe systemy produkowane w innych krajach. Zdecydowana większość producentów krajowych zlokalizowana jest w 7
5 Kobylanka (1xP) Gdańsk (1xP) Bydgoszcz (1xZ) Zamość (1xP) Biskupiec (1xP) Zdecydowana większość producentów krajowych zlokalizowana jest w Polsce południowej, w szczególności w województwie śląskim (ok. 25% wszystkich firm w Polsce). W pozostałych regionach przeważają siedziby dystrybutorów i przedstawicielstw firm zagranicznych rys. 5. Pod względem finansowania inwestycji słonecznych rok 2009 był przejściowy, bowiem w 2009 roku praktycznie zakończyła swoją działalność cześć z funduszy finansujących zakup kolektorów słonecznych, a rynek jeszcze nie skorzystał z nowych instrumentów planowanych do wprowadzenia w 2010 roku. W 2009 roku została uchwalona i z dniem 1 stycznia 2010r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw 3. Narodowy Fundusz Ochrony z tym, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych powiatowych i gminnych funduszy stały się odpowiednio dochodami budżetów powiatów i budżetów gmin oraz podlegają przekazaniu na rachunki odpowiednio budżetów powiatów i budżetów gmin. Tak więc w efekcie zmiany ustawy nie ma już możliwości otrzymania dotacji na zakup instalacji słonecznych z powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska, jak również poprzez realizowane w niektórych powiatach i gminach Programy Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) 4. Swoją działalność zakończyła też fundacja Ekofundusz, która w 2008r. przeprowadziła ostatni nabór wniosków. W tabeli 2 przedstawiono, na czym polegać będą zmiany w systemie wsparcia dotacjami w 2010 roku, w stosunku do 2009 roku. Tarnowo Podgórne (1xZ) Poznań (1xP) Tabela 2. Nowe i ustępujące programy wsparcia dla inwestycji słonecznych Śmigiel (1xP) Łódź (1xP, 1xZ) Łęczyca (1xP) Warszawa (5xZ) Do 2010r. Od 2010r. Program Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) Dotacje z powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska Ekofundusz Program dotacji do zakupu i montażu instalacji słonecznych udzielany z NFOŚiGW Regionalne Programy Operacyjne 8 Kolektory płaskie Kolektory próżniowe Wrocław (2xZ) Dzierżoniów (1xZ) W nawiasie przy nazwach miejscowości umieszczono informację o liczbie działających w niej producentów polskich (P) i zagranicznych (Z) Zabrze (1xP) Gliwice (1xZ) Racibórz (2xP) Włoszczowa (1xP) Częstochowa (1xZ) Poczesna (1xP) Kielce (1xZ) Dąbrowa Górnicza (1xP) Piekary Śl. (1xP) Chorzów (1xP) Bestwinka (1xP) Kraków (1xZ, 1xP) Myślenice (1xZ) Nowy Targ (1xP) Zakopane (1xZ) Lipinki (1xP) Rys.5 Siedziby producentów krajowych oraz przedstawicieli firm zagranicznych Rys.5 Siedziby producentów krajowych oraz przedstawicieli firm zagranicznych Pod względem finansowania inwestycji słonecznych rok 2009 był przejściowy, bowiem w 2009 roku praktycznie zakończyła swoją działalność cześć z funduszy finansujących zakup kolektorów słonecznych, a rynek jeszcze nie skorzystał z nowych instrumentów planowanych do wprowadzenia w 2010 roku. W 2009 roku została uchwalona i z dniem 1 stycznia 2010r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw 3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej stały się odpowiednio: państwową osobą prawną i samorządowymi osobami prawnymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Poza tym zostały zlikwidowane powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz gminne fundusze ochrony środowiska Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej stały się odpowiednio: państwową osobą prawną i samorządowymi osobami prawnymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Poza tym zostały zlikwidowane powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W związku 3 Dz. U. z dnia 18 grudnia 2009r., Nr 215, poz Wsparcie na zakup instalacji słonecznych dla właścicieli domów jednorodzinnych. było możliwe w ramach tzw. Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE). PONE realizowane jest w ponad 20 gminach Śląska i Małopolski. Inwestycja (np. zakup i montaż instalacji słonecznej) finansowana była w formie dotacji wypłacanej inwestorowi przez Urząd Gminy. Środki na realizację zadania pozyskiwał Urząd Gminy w postaci pożyczki udzielonej przez WFOŚiGW. Po okresie 5 lat od zakończenia realizacji zadania WFOŚiGW mógł umorzyć do 50% kwotę udzielonej pożyczki. Rok 2010, a zwłaszcza jego II połowa, zapowiada się interesująco dla branży kolektorów słonecznych. Uruchomiony zostanie nowy program NFOŚiGW, w ramach którego udzielane będą dotacje na zakup i montaż kolektorów słonecznych (w formie dopłat na dokonywanie częściowych w wysokości do 45% spłat kapitału kredytów bankowych). Program przeznaczony będzie dla beneficjentów indywidualnych i wspólnot mieszkaniowych. Realizowany będzie we współpracy z bankami. Wysokość kredytu z dotacją będzie wynosić do 100% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia z zastrzeżeniem, że jednostkowy koszt kwalifikowany nie może przekroczyć 2500 zł/m². 9
6 Tabela 3. Działania dot. energetyki słonecznej cieplnej w poszczególnych Regionalnych Programach Operacyjnych Program Operacyjny Działanie Daty kolejnych lub pierwszego naboru w ramach działania (stan na marzec 2010) Woj. Dolnośląskie 5.1.Odnawialne źródła energii maj 2011 Woj. KujawskoPomorskie 2.4 Infrastruktura energetyczna przyjazna r.; lipiec 2010 środowisku Woj. Lubelskie Działanie 6.2 Energia przyjazna środowisku Woj. Lubuskie Działanie 3.2 Poprawa jakości powietrza efektywności energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Woj. Łódzkie II.9 Odnawialne źródła energii Woj. Małopolskie 7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania OZE r r. Woj. Mazowieckie 4.3. Ochrona powietrza, energetyka maj 2010 czerwiec 2010 Woj. Opolskie Zgodnie z harmonogramem nie Działanie 4.3 Ochrona powietrza, przewiduje się kolejnych naborów w odnawialne źródła energii działaniu 4.3 Nie planuje się kolejnego naboru Woj. Podkarpackie wniosków. Jedyny zaplanowany Działanie 2.2: Infrastruktura energetyczna nabór wniosków został przeprowadzony: 31 grudnia 2009r. 5 lutego 2010r. Działanie 5.1 Rozwój regionalnej infrastruktury Woj. Podlaskie ochrony środowiska odnawialne marzec kwiecień 2010 r. źródła energii r. (Nie planuje się Woj. Pomorskie 5.4. Rozwój energetyki opartej na przeprowadzenia kolejnego źródłach odnawialnych naboru ze względu na wyczerpanie alokacji.) Woj. Śląskie Działanie 5.3. Czyste powietrze i 5 marca 5 maja 2010, kolejne: 6 odnawialne źródła energii kwietnia 6 czerwca 2011 Woj. Świętokrzyskie Dz Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej Woj. WarmińskoMazurskie Działanie 6.2 Ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami i zniszczeniami Poddziałanie Wykorzystanie r r. odnawialnych źródeł energii Woj. Wielkopolskie 3.7 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii Konkurs został ogłoszony 21 marca Woj. Zachodniopomorskie 4.1 Energia odnawialna i zarządzanie 2010 r. Termin składania wniosków energią trwał będzie od r. do r. Ponadto, w tym roku można się spodziewać pierwszych naborów wniosków do 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) na działania związane z OZE, w tym dotyczące montażu słonecznych systemów grzewczych. RPO nie są ze sobą zintegrowane i w zasadzie wsparcie dla energetyki słonecznej w każdym województwie należy rozpatrywać indywidualnie tab. 3. W związku z otwieraniem pierwszych konkursów na wnioski z zakresu energetyki, ochrony środowiska i OZE o budżetach pojedynczych projektów do 20 mln zł dużą popularnością cieszą się projekty polegające na tzw. pakietowaniu wielu małych inwestycji w kolektory słoneczne w jeden duży projekt. Ponieważ osoby fizyczne nie mogą ubiegać się o dofinansowanie z tych funduszy oraz ponieważ skala inwestycji byłaby wówczas zbyt mała lub nie uzasadniała ponoszenia wysokich kosztów transakcyjnych na przygotowanie dokumentacji i wniosku, z reguły zakładane są lokalne stowarzyszenia skupiające indywidualnych inwestorów (zazwyczaj właścicieli domów jednorodzinnych). Zgłaszają się oni z akcesem do wniosku zbiorowego, wypełniając ankietę i kierując się zazwyczaj własną oceną, czy ich dom spełnia warunki wystarczającego nasłonecznienia do instalowania kolektorów słonecznych oraz w pewnym zakresie starając się wyszacować wysokość kosztów zaopatrzenia w ciepłą wodę i możliwe korzyści. Na rysunku 6 przedstawiono strukturę zużycia energii w gospodarstwach domowych włączonych do jednego z grupowych wniosków, polegających na zakupie i montażu kolektorów słonecznych przeznaczonych do wspomagania przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). W tym przypadku, najczęściej stosowanym (przez zainteresowanych instalacją kolektorów słonecznych) paliwem do przygotowania c.w.u. był gaz ziemny, energia elektryczna lub (w dalszym ciągu) węgiel. Dwie pierwsze technologie szczególnie dobrze dają się zintegrować z instalacją kolektorów słonecznych w ramach wspólnej automatyki. Węgiel, natomiast jest najbardziej uciążliwy dla najbliższego otoczenia z uwagi na niską lokalną emisję zanieczyszczeń atmosferycznych typu SO2, NO2 oraz pył. Na rysunku 7 podano jak grupowy program budowy ok. 400 systemów słonecznego ogrzewania ciepłej wody w jednej gminie wpłynie na efekty redukcji emisji CO2, z uwzględnieniem struktury dotychczasowego zużycia paliw i energii oraz po dokonaniu optymalizacji doboru kolektorów słonecznych dla każdego z gospodarstw domowych. W 2010 roku można spodziewać się realizacji podobnych projektów, które jeszcze w 2009 roku uzyskały dofinansowanie z innych funduszy takich jak fundusz Norweski, SzwajcarskoPolski Program Współpracy oraz pilotażowy projekt NFOŚiGW dla Szczawnicy. Rozwój projektów grupowych i ich realizacja w latach 2010/2011 może znacząco wpłynąć na wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych i przynieść pokaźne redukcje emisji zanieczyszczeń do atmosfery z procesów spalania paliw
7 Struktura zużycia energii 30,41% 2,19% 0,49% 0,24% 33,09% Rys.6 Struktura zużycia Mazowieckiego 33,58% gaz ziemny energia elektryczna węgiel olej opałowy gaz płynnypropan drewno energii wśród mieszkańców na terenie jednej z gmin Woj. Rys.6 Struktura zużycia energii wśród mieszkańców na terenie jednej z gmin Woj. Mazowieckiego W tym przypadku, najczęściej stosowanym (przez zainteresowanych instalacją kolektorów słonecznych) paliwem do przygotowania c.w.u. był gaz ziemny, energia elektryczna lub (w dalszym ciągu) węgiel. Dwie pierwsze technologie szczególnie dobrze dają się zintegrować z instalacją kolektorów słonecznych w ramach wspólnej automatyki. Węgiel, natomiast jest najbardziej uciążliwy dla najbliższego Emisja otoczenia CO 2 z uwagi na niską lokalną emisję zanieczyszczeń atmosferycznych typu SO2, NO2 oraz pył. Na rysunku 7 podano jak grupowy program Mg/rok budowy ok. 400 systemów słonecznego ogrzewania ciepłej wody w jednej gminie wpłynie na efekty redukcji emisji CO2, z uwzględnieniem struktury dotychczasowego zużycia paliw i energii 300 oraz po dokonaniu optymalizacji doboru kolektorów słonecznych dla każdego z gospodarstw domowych. 250 W 2010 roku można spodziewać się realizacji podobnych projektów, które jeszcze w 2009 roku uzyskały dofinansowanie 200 z innych funduszy takich jak fundusz Norweski, SzwajcarskoPolski Program Współpracy oraz pilotażowy projekt NFOŚiGW dla Szczawnicy Perspektywy rozwoju energetyki słonecznej Energetyka słoneczna termiczna nie wymaga tak dużego i kosztownego systemu wsparcia jak inne technologie OZE, ale w perspektywie do 2020 roku niezwykle ważny jest stabilny system wsparcie i jego przewidywalność na kilka lat do przodu oraz organiczny, tak jak dotychczas, rozwój rynku wg jasnej wizji (mapy drogowej). Spełnienie takich warunków pozwoli na systematyczne inwestycje w rozwój sektora w Polsce, osiągnięcie jego pełnej konkurencyjności oraz pełne wykorzystanie potencjału sektora. We wrześniu 2009r. powstał raport opracowany przez Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z przedstawicielami krajowego przemysłu energetyki słonecznej zgrupowanego w Panelu Słonecznym 20 x 2020, którego celem było przedstawienie potencjału gospodarczego i kierunku rozwoju energetyki słonecznej cieplnej, gwarantującego wdrożenie przez Polskę dyrektywy UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii (OZE). W szczególności raport, potwierdzający duże możliwości wykorzystania zielonego ciepła, w tym energetyki słonecznej w efektywnej realizacji celów wynikających z ww. dyrektywy, powinien być wykorzystany w krajowym Planie działań na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii do 2020 roku ( Plan działań ). Proponowane instrumenty wsparcia sektora zostały przedstawione w tabeli 4. Autorzy propozycji sądzą, że instrumenty te i działania odpowiadają specyfice prawnogospodarczej Polski, są wzajemnie uzupełniającymi się, spójnymi, dostosowanymi do aktualnego etapu rozwoju sektora energetyki słonecznej, optymalizującymi koszty bieżące i w średnim okresie oraz dającymi efekt synergii. W szczególności wsparcie publiczne (instrumenty nr 13) do inwestycji powinno być udzielane od 2013 r. tylko w przypadkach gdy systemy słoneczne instalowane będą przez instalatorów przeszkolonych w ramach systemów certyfikacji i kwalifikacji wymaganych dyrektywą 2009/28/WE (art. 14 ust 3.) przy jednoczesnej kampanii informacyjnej (instrument nr 5) i zapewnieniu dofinansowania do podnoszenia jakości i innowacyjności stosowanych technologii (instrument 6). Wg wykonanych w niniejszym raporcie analiz realny wkład energetyki słonecznej cieplnej w pokrycie potrzeb w zakresie zaopatrzenia w ciepło i chłód wynosi prawie TJ na 2020 r., co odpowiada blisko 20 mln m2 powierzchni kolektorów 50 gaz ziemny energia elektryczna węgiel olej opałowy drewno 12 redukcja emisji CO2 Rys.7 Roczna redukcja emisji CO2 z przykładowego z przykładowego grupowego grupowego (gminnego) (gminnego) programu programu instalowania kolektorów słonecznych do przygotowania c.w.u. na Mazowszu. Źródło: instalowania kolektorów słonecznych do przygotowania c.w.u. na Mazowszu. obliczenia programem kolektorek.pl Źródło: obliczenia programem kolektorek.pl Rozwój projektów grupowych i ich realizacja w latach 2010/2011 może znacząco wpłynąć na wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych i przynieść pokaźne redukcje emisji zanieczyszczeń do atmosfery z procesów spalania paliw. 13
8 Tabela 4. Proponowane nowe instrumenty wsparcia sektora energetyki słonecznej lub propozycje zwiększenia efektywności dotychczas stosowanych instrumentów wsparcia. Źródło: Wizja rozwoju energetyki słonecznej termicznej w Polsce wraz z planem działań do 2020r. słonecznych zainstalowanych w poniższej wskazanych sektorach wg następujących udziałów: c.w.u w mieszkalnictwie 53% c.o w mieszkalnictwie 17% c.w.u w usługach i sektorze publicznym 9% ciepło uzyskiwane w systemach ogrzewania sieciowego 8% c.o w usługach i sektorze publicznym 5 % ciepło technologiczne w przemyśle i rolnictwie 5% słoneczne chłodzenie w sektorze usług 2% słoneczne chłodzenie w mieszkalnictwie 1% W najbliższych 23 latach rozwijać się będzie dalej intensywnie rynek najbardziej sprawdzonych aplikacji termicznej energetyki słonecznej w postaci przygotowania c.w.u. w domach mieszkalnych, ale coraz częściej także w sektorze publicznym i w usługach oraz jako wspomaganie systemów ciepłowniczych (scentralizowanych). W następnej kolejności na rynku krajowym zaczną się pojawiać słoneczne systemy ogrzewania, a potem także chłodzenia, poszerzając możliwości krajowego przemysłu energetyki słonecznej i instalatorów. Przewiduje się także dalszy wzrost eksportu urządzeń energetyki słonecznej, przede wszystkim do krajów UE, w tym coraz bardziej także do nowych krajów członkowskich z Europy Środkowej, ale także do krajów azjatyckich i USA. Instrument wsparcia Oczekiwany wynik Docelowa grupa 5 mln m2 zainstalowanej 1. Dotacje, 30% nakładów inwestycyjnych powierzchni kolektorów słonecznych 1,2 mln m2 zainstalowanej 2. Dotacje, 50% nakładów inwestycyjnych powierzchni kolektorów słonecznych 13,7 mln m2 zainstalowanej powierzchni kole 3. Ulgi w podatku dochodowym PIT, do wysokości 10 tys. zł. ktorów słonecznych 4. Szkolenia instalatorów i ich certyfikacja w ramach 50% dofinansowania udzielanego przez instalatorów 30 tys. przeszkolonych fundusze ekologiczne 5. Ogólnokrajowa kampania Zmiana zachowań edukacyjnoinformacyjna, społecznych potencjalnych użytkowników insta sfinansowana przez fundusze ekologiczne, 10 mln zł lacji słonecznych Redukcja kosztów instalacji słonecznych i szersze 6. Wspieranie prac badawczych dot. energetyki słonecznej, 100 zastosowanie w budownictwie mln zł, budżet na naukę Właściciele budynków jednorodzinnych Sektor publiczny, przemysł i rolnictwo Właściciele budynków jednorodzinnych Instalatorzy systemów słonecznych, producenci i dystrybutorzy kolektorów słonecznych właściciele i administratorzy domów mieszkalnych, obiektów turystycznych, szkoły i inne ośrodki edukacyjne Uczelnie (politechniki), Data ozpoczęcia i zakończenia
9 Autorzy raportu pragną podziękować ww. przedsiębiorstwom sektora energetyki słonecznej za udostępnienie danych dotyczących sprzedaży kolektorów słonecznych w 2009 roku.
Instytut Energetyki Odnawialnej. Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r.
Instytut Energetyki Odnawialnej Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r. III Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej Niepołomice, 2010 2 Przygotowane przez: Instytut Energetyki Odnawialnej
Bardziej szczegółowoAktualny stan rozwoju rynku energetyki słonecznej termicznej w Polsce
Forum Czystej Energii, POLEKO 2008 Aktualny stan rozwoju rynku energetyki słonecznej termicznej w Polsce Aneta Więcka Grzegorz Wiśniewski Michał Kwasiborski Instytut Energetyki Odnawialnej EC BREC IEO
Bardziej szczegółowoStan i perspektywy rozwoju rynku energetyki słonecznej termicznej w Polsce
Forum Czystej Energii Targi POLEKO 24 listopada 2009, Poznań Stan i perspektywy rozwoju rynku energetyki słonecznej termicznej w Polsce na podstawie raportu Wizja rozwoju energetyki słonecznej wraz z planem
Bardziej szczegółowoCharakterystyka rynku kolektorów słonecznych w Polsce oraz czynniki służące zapewnieniu jakości wyrobów
Seminarium Solar Keymark w ramach projektu QAiST, IEE Warszawa, PIMOT, 14.11.2011 Charakterystyka rynku kolektorów słonecznych w Polsce oraz czynniki służące zapewnieniu jakości wyrobów Grzegorz Wiśniewski,
Bardziej szczegółowoRynek i przemysł energetyki słonecznej w Polsce
15.11.2011 Warszawa, Marriott Hotel Rynek i przemysł energetyki słonecznej w Polsce Grzegorz Wiśniewski, Aneta Wiecka gwisniewski@ieo.pl Instytut Energetyki Odnawialnej Związek Pracodawców Forum Energetyki
Bardziej szczegółowoKolektory słoneczne lider małoskalowej energetyki odnawialnej w Polsce
Forum Czystej Energii Poznań, POLEKO 22 listopada 2011r. Kolektory słoneczne lider małoskalowej energetyki odnawialnej w Polsce Aneta Wiecka awiecka@ieo.pl Instytut Energetyki Odnawialnej Kolektory słoneczne
Bardziej szczegółowoRozwój rynku kolektorów słonecznych w Polsce w 2012r.
VI Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej Rozwój rynku kolektorów słonecznych w Polsce w 2012r. Aneta Więcka Anna Santorska awiecka@ieo.pl asantorska@ieo.pl Instytut Energetyki Odnawialnej Toruń, 13-14
Bardziej szczegółowoRynek kolektorów słonecznych w Polsce i UE.
Rynek kolektorów słonecznych w Polsce i UE. Rynek kolektorów słonecznych w Polsce i UE. Zielone ciepło Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) od kilku lat prowadzi rejestr sprzedaży kolektorów słonecznych
Bardziej szczegółowoRynek kolektorów słonecznych w Polsce
2014 Rynek kolektorów słonecznych w Polsce Instytut Energetyki Odnawialnej Warszawa Sierpień, 2014r. 0 S t r o n a I E O Raport - Rynek kolektorów słonecznych w Polsce Raport przygotowany przez Zespół
Bardziej szczegółowoListach przedsięwzięć priorytetowych
Instrumenty finansowania wzrostu efektywności energetycznej w programach NFOŚiGW i WFOŚiGW Dr inż. Marek Mielczarek Prezes Zarządu WFOŚiGW we Wrocławiu Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Bardziej szczegółowoPerspektywy i rozwoju polskiego rynku kolektorów słonecznych. Bogdan Szymański
Perspektywy i rozwoju polskiego rynku kolektorów słonecznych Bogdan Szymański Podłoże rozwoju rynku kolektorów Wzrost cen paliw i nośników energii Spadek cen instalacji słonecznych Wzrost świadomości ekologicznej
Bardziej szczegółowoRynek kolektorów słonecznych w Polsce
2013 Rynek kolektorów słonecznych w Polsce Instytut Energetyki Odnawialnej Warszawa Czerwiec, 2013r. Raport - Rynek kolektorów słonecznych w Polsce Raport przygotowany przez Zespół Energetyki Słonecznej
Bardziej szczegółowoStan i perspektywy rozwoju rynku energetyki słonecznej termicznej w Polsce
Stan i perspektywy rozwoju rynku energetyki słonecznej termicznej w Polsce Autor: Aneta Więcka, Instytut Energetyki Odnawialnej, Warszawa ( Czysta Energia 12/2009) Energetyka słoneczna cieplna jest jednym
Bardziej szczegółowounijnych i krajowych
Możliwości dofinansowania działań i inwestycji z zakresu gospodarki niskoemisyjnej. ze środków unijnych i krajowych SPOTKANIE Z PRZEDSIĘBIORCAMI Miejski Ośrodek Kultury w Józefowie ul. Wyszyńskiego 1 9
Bardziej szczegółowoMożliwości wsparcia przez WFOŚiGW w Gdańsku instalacji wykorzystujących biomasę. Wierzchowo 2-3.10.2014r.
Możliwości wsparcia przez WFOŚiGW w Gdańsku instalacji wykorzystujących biomasę Wierzchowo 2-3.10.2014r. Zespół ds. Poszanowania Energii W ramach struktury organizacyjnej Funduszu powołana została komórka
Bardziej szczegółowoFinansowanie zadań związanych z likwidacją niskiej emisji oraz odnawialnymi źródłami energii
Finansowanie zadań związanych z likwidacją niskiej emisji oraz odnawialnymi źródłami energii ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie Wojewódzki Fundusz Ochrony
Bardziej szczegółowoInstrumenty finansowania wzrostu efektywności energetycznej w programach NFOŚiGW i WFOŚiGW
Instrumenty finansowania wzrostu efektywności energetycznej w programach NFOŚiGW i WFOŚiGW Dr inż. Marek Mielczarek Prezes Zarządu WFOŚiGW we Wrocławiu Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Bardziej szczegółowoMożliwość wsparcia ze środków zewnętrznych (w tym unijnych) inwestycji z obszaru efektywności energetycznej
Możliwość wsparcia ze środków zewnętrznych (w tym unijnych) inwestycji z obszaru efektywności energetycznej ALEKSANDRA MALARZ DYREKTOR DEPARTAMENTU FUNDUSZY EUROPEJSKICH W MINISTERSTWIE ŚRODOWISKA Warszawa,
Bardziej szczegółowoWsparcie miast przez. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Barbara Koszułap Zastępca Prezesa Zarządu. Warszawa, 9 maja 2013 r.
Wsparcie miast przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Barbara Koszułap Zastępca Prezesa Zarządu Warszawa, 9 maja 2013 r. Programy priorytetowe skierowane do samorządów SYSTEM ZIELONYCH
Bardziej szczegółowoTerminy naborów wniosków o dotacje z UE dla MSP (Małych i Średnich Przedsiębiorców) oraz dużych firm (dane na dzień 12.05.2015 r.)
Terminy naborów wniosków o dotacje z UE dla MSP (Małych i Średnich Przedsiębiorców) oraz dużych firm (dane na dzień 12.05.2015 r.) Województwo Termin naboru Program, Działanie, Poddziałanie Dotacja: max
Bardziej szczegółowoGrupowa budowa kolektorów słonecznych to szansa na większą dotację
Grupowa budowa kolektorów słonecznych to szansa na większą dotację Autorzy: Aneta Więcka, Grzegorz Wiśniewski, Michał Kwasiborski, Instytut Energetyki Odnawialnej ( Czysta Energia nr 10/2010) Instalacje
Bardziej szczegółowoProgram Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoNarodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej I N F O R M A C J A o gospodarowaniu środkami w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej w roku 27 Warszawa, maj 28 SPIS TREŚCI:
Bardziej szczegółowoProgramy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach 2014-2020
Programy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach 2014-2020 Katowice, maj 2014 roku Programy dla przedsiębiorców na rzecz innowacji w ochronie środowiska w latach 2014-2020
Bardziej szczegółowoRozwój małych i średnich systemów ciepłowniczych Finansowanie rozwoju ciepłownictwa
Rozwój małych i średnich systemów ciepłowniczych Finansowanie rozwoju ciepłownictwa Michał Leszczyński WFOŚiGW w Gdańsku Gdańsk, 06.12.2018 r. Plan prezentacji 1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko:
Bardziej szczegółowoSolsum: Dofinansowanie na OZE
Solsum: Dofinansowanie na OZE Odnawialne źródło energii (OZE) W ustawie Prawo energetyczne źródło energii odnawialnej zdefiniowano jako źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania
Bardziej szczegółowoRYNEK FOTOWOLTAICZNY. W Polsce. Instytut Energetyki Odnawialnej. Warszawa Kwiecień, 2013r
2013 RYNEK FOTOWOLTAICZNY W Polsce Instytut Energetyki Odnawialnej Warszawa Kwiecień, 2013r STRONA 2 2013 IEO RAPORT Rynek Fotowoltaiczny w Polsce Podsumowanie roku 2012 Edycja PIERWSZA raportu Autorzy
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE - środki regionalne
Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE - środki regionalne Michał Leszczyński Gdańsk, 14.09.2017 r. Plan prezentacji 1. Regionalny Program Operacyjny WP 2014-2020
Bardziej szczegółowoEfektywność energetyczna w budownictwie oferta finansowa
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Efektywność energetyczna w budownictwie oferta finansowa Warszawa, 09.02.2018r. Poddziałanie
Bardziej szczegółowoFINANSOWANIE I WDRAŻANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ OCHRONY ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
FINANSOWANIE I WDRAŻANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ OCHRONY ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Danuta Grodzicka-Kozak Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Główne obszary finansowania
Bardziej szczegółowoEnergetyka Obywatelska Szansą Rozwoju Obszarów Wiejskich
Energetyka Obywatelska Szansą Rozwoju Obszarów Wiejskich Jan Kazak Wałbrzych, 15 września 2016 r. Czym jest energetyka obywatelska? Energetyka obywatelska to system, w którym osoby prywatne, rolnicy, organizacje,
Bardziej szczegółowoNazwa programu: Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych
Projekt programu Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opracował projekt pierwszego realizowanego ze środków publicznych ogólnopolskiego programu dopłat do budowy domów energooszczędnych.
Bardziej szczegółowoWFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii. Katowice, 16 grudnia 2014 roku
WFOŚiGW w Katowicach jako instrument wspierania efektywności energetycznej oraz wdrażania odnawialnych źródeł energii Katowice, 16 grudnia 2014 roku Wojewódzki Fundusz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoOCHRONA ATMOSFERY. WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r.
OCHRONA ATMOSFERY WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r. LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WFOŚiGW W ZIELONEJ GÓRZE NA 2016 ROK KOMPONENT OCHRONA ATMOSFERY Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.
Bardziej szczegółowoJak i czy moŝemy zrealizować odpowiedni udział OZE w bilansie ciepła w 2020 r?
Debata ZIELONE CIEPŁO Organizator: Procesy inwestycyjne sp. z o.o. Centrum Prasowe PAP, Warszawa, 8 lipca 2009, Jak i czy moŝemy zrealizować odpowiedni udział OZE w bilansie ciepła w 2020 r? - rola energetyki
Bardziej szczegółowoProgram PROSUMENT założenia, realizacja, prognoza. Szczecin, 15 maj 2015r.
Program PROSUMENT założenia, realizacja, prognoza Szczecin, 15 maj 2015r. 16 września 2014 r. WFOŚiGW w Szczecinie podpisał umowę z NFOŚiGW na udostępnienie środków z przeznaczeniem na udzielanie pożyczek
Bardziej szczegółowoRynek kolektorów słonecznych w Polsce
Seminarium Branża Instalacyjno-Grzewcza w Polsce 2009 rok i co dalej? Targi Instalacje, Poznań Rynek kolektorów słonecznych w Polsce Janusz Starościk Komfort Consulting Na podstawie materiałów Instytut
Bardziej szczegółowoRynek kolektorów słonecznych w Polsce
2012 Rynek kolektorów słonecznych w Polsce Instytut Energetyki Odnawialnej Warszawa Wrzesień, 2012r Raport - Rynek kolektorów słonecznych w Polsce RAPORT Podsumowanie 2011r.( czwarta edycja raportu ) Autorzy:
Bardziej szczegółowodr inż. Tomasz Mirowski Pracownia Zrównoważonego Rozwoju Gospodarki Surowcami i Energią Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
MOZ LIWOS CI POPRAWY EFEKTYWNOS CI ENERGETYCZNEJ W SEKTORZE MIESZKALNICTWA W POLSCE POPRZEZ ZWIE KSZENIE WYKORZYSTANIA LOKALNYCH ZASOBO W BIOMASY STAŁEJ dr inż. Tomasz Mirowski Pracownia Zrównoważonego
Bardziej szczegółowoProgram Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoKredyty bankowe a finansowanie energooszczędnych budynków
Grażyna Kasprzak ekspert ds. inżynierii środowiska Bank Ochrony Środowiska S.A. Kredyty bankowe a finansowanie energooszczędnych budynków IV Forum Budownictwa Energooszczędnego i Pasywnego BUDMA, Poznań,
Bardziej szczegółowoBANK OCHRONY ŚRODOWISKA S.A.
BANK OCHRONY ŚRODOWISKA S.A. Bank Ochrony Środowiska Finansowanie odnawialnych źródeł energii i inwestycji związanych z poprawą efektywności energetycznej Forum Czystej Energii POLEKO, listopad 2007 STRUKTURA
Bardziej szczegółowoKolektory słoneczne z 45% dotacją
Kolektory słoneczne z 45% dotacją 1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 2010 2014 okres wdrażania programu do dnia 31.12.2013 r. nabór wniosków Alokacja środków: 200 ml zł w latach
Bardziej szczegółowoRzeszów, 4 grudnia 2013r.
Rzeszów, 4 grudnia 2013r. W Polsce funkcjonuje 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. NFOŚiGW oraz wojewódzkie fundusze łączy wspólny
Bardziej szczegółowoFinansowanie planów gospodarki niskoemisyjnej w gminach
Finansowanie planów gospodarki niskoemisyjnej w gminach IX oś priorytetowa POIiŚ, Działanie 9.3 ANNA PEKAR Zastępca Dyrektora Departamentu Ochrony Klimatu NFOŚiGW Poznań, 17 września 2013 r. 2 Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE środki POIiŚ i NFOŚiGW Anna Trudzik Zielona Góra, 4 października 2017
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE środki POIiŚ
Bardziej szczegółowoZAINWESTUJ W EKOLOGIĘ! TO SIĘ OPŁACA
ZAINWESTUJ W EKOLOGIĘ! TO SIĘ OPŁACA Dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu termomodernizacji, efektywności energetycznej i OZE w sektorze mieszkaniowym Zespół ds. Funduszy UE i Doradców Energetycznych
Bardziej szczegółowoWsparcie inwestycyjne dla instalacji wytwarzających ciepło z OZE
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wsparcie inwestycyjne dla instalacji wytwarzających ciepło z OZE Dr Małgorzata Skucha Prezes Zarządu NFOŚiGW Warszawa, 09.12.2014 Oferta aktualna
Bardziej szczegółowoPROJEKT TRANS-SOLAR. Prezentacja stanu obecnego rynku instalacji kolektorów słonecznych w Polsce
Prezentacja stanu obecnego rynku instalacji kolektorów słonecznych w Polsce mgr inż. Paweł Choromański Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Projekt TRANS-SOLAR - Wymiana doświadczeń dla rozwoju wykorzystania
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PODMIOTÓW Z KAPITAŁEM ZAGRANICZNYM 1 W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2013 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU ul. Wojska Polskiego 27/29, 60 624 Poznań Opracowania sygnalne Data opracowania: luty 2015 Kontakt: e mail: SekretariatUSPOZ@stat.gov.pl tel. 61 27 98 200, fax 61 27 98 100
Bardziej szczegółowoFinansowanie instalacji prosumenckich w ramach programu Prosument
Finansowanie instalacji prosumenckich w ramach programu Prosument Jacek Gdański Zastępca Prezesa Zarządu Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Słupsk, 26.08.2015 Dopłaty na
Bardziej szczegółowoDziałania planowane w Polsce, w ramach których możliwa będzie budowa bądź modernizacja oświetlenia zewnętrznego
www.mojregion.eu www.rpo.dolnyslask.pl Działania planowane w Polsce, w ramach których możliwa będzie budowa bądź modernizacja oświetlenia zewnętrznego Regionalne Programy Operacyjne (RPO) na lata 2014-2020
Bardziej szczegółowoPROSUMENT -ekologiczna energia dla celów mieszkaniowych gospodarstw domowych. Szczecin, 27 marca 2015r.
PROSUMENT -ekologiczna energia dla celów mieszkaniowych gospodarstw domowych 16 września 2014 r. WFOŚiGW w Szczecinie podpisał umowę z NFOŚiGW na udostępnienie środków z przeznaczeniem na udzielanie pożyczek
Bardziej szczegółowoPROSUMENT finansowanie energetyki rozproszonej doświadczenia wdrażania projektu Jacek Chrzanowski Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie
PROSUMENT finansowanie energetyki rozproszonej doświadczenia wdrażania projektu Jacek Chrzanowski Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie PROGRAM PROSUMENT 16 września 2014 r. WFOŚiGW w Szczecinie podpisał
Bardziej szczegółowoDofinansowanie termomodernizacji budynków ze środków WFOŚiGW w Katowicach. Katowice, czerwiec 2016 r.
Dofinansowanie termomodernizacji budynków ze środków WFOŚiGW w Katowicach Katowice, czerwiec 2016 r. Wojewódzki Fundusz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach został utworzony
Bardziej szczegółowoModernizacja ciepłowni w świetle wymagań stawianych w Dyrektywie MCP. Zbigniew Szpak, Prezes Zarządu Dariusz Koc, Dyrektor Zarządzający
Modernizacja ciepłowni w świetle wymagań stawianych w Dyrektywie MCP Zbigniew Szpak, Prezes Zarządu Dariusz Koc, Dyrektor Zarządzający 1 Agenda Dyrektywy MCP i IED kogo obowiązują i do czego zobowiązują?
Bardziej szczegółowoRanking atrakcyjności inwestycyjnej województw w zakresie energetyki odnawialnej
Konferencja Energia z biomasy wizytówką Województwa Zachodniopomorskiego Szczecin, 3 grudnia 2009r. Ranking atrakcyjności inwestycyjnej województw w zakresie energetyki odnawialnej Edycja I Katarzyna Michałowska-Knap,
Bardziej szczegółowoInwestycje w małe elektrownie wiatrowe z perspektywy Banku Ochrony Środowiska S.A.
Inwestycje w małe elektrownie wiatrowe z perspektywy Banku Ochrony Środowiska S.A. II FORUM MAŁEJ ENERGETYKI WIATROWEJ WARSZAWA CENERG 13 marca 2012 r. Finansowanie OZE w BOŚ S.A. (1991-2011) Liczba [szt.]
Bardziej szczegółowoProgram Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoDotacje na zakup i montaż kolektorów słonecznych firmy Viessmann z NFOŚiGW
Vorlage 1 Dotacje na zakup i montaż kolektorów słonecznych firmy Viessmann z NFOŚiGW dr Justyna Zabawa Vorlage 2 PROGRAM SZKOLENIA 1. Program NFOŚiGW 2. Beneficjenci programu 3. Koszty kwalifikowane 4.
Bardziej szczegółowoANKIETA. a. dom jednorodzinny:...rok budowy... b. budynek wielorodzinny:...rok budowy... c. tytuł prawny do nieruchomości: Miejscowość...
ANKIETA dotycząca chęci uczestnictwa w programie dotyczącym poprawy jakości powietrza, wymiany tradycyjnego, nieekologicznego źródła ogrzewania, na ekologiczne źródło ogrzewania oraz zastosowania odnawialnych
Bardziej szczegółowoREALIZACJA PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA W KRAKOWSKIM OBSZARZE METROPOLITALNYM
REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA W KRAKOWSKIM OBSZARZE METROPOLITALNYM Stowarzyszenie Metropolia Krakowska stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego tworzących Krakowski Obszar Funkcjonalny
Bardziej szczegółowoModele i źródła finansowania inwestycji z zakresu ciepłownictwa. autor: Wiesław Samitowski
Modele i źródła finansowania inwestycji z zakresu ciepłownictwa autor: Wiesław Samitowski Plan prezentacji Wybrane wyzwania dla ciepłownictwa Źródła finansowania ze środków pomocowych Finansowanie w modelu
Bardziej szczegółowoWsparcie działań służących poprawie efektywności energetycznej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wsparcie działań służących poprawie efektywności energetycznej Artur Michalski Wiceprezes Zarządu XI Forum Nowej Gospodarki, Sesja: Efektywność Energetyczna
Bardziej szczegółowoPolski Kongres Energii Odnawialnej Energia Jutra (Konferencja podsumowująca)
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NFOŚiGW wspiera działania na rzecz efektywności energetycznej i rozwoju rozproszonych odnawialnych źródeł energii 2 5 Wojciech Stawiany Ekspert Departament
Bardziej szczegółowoOferta dla jednostek samorządu terytorialnego
Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Nasza działalność skupia się na zagadnieniach z dziedziny energetyki, w szczególności efektywności energetycznej, zarządzania energią oraz ochrony środowiska.
Bardziej szczegółowoŹRÓDŁA FINANSOWANIA NA RYNKU ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W POLSCE
Katedra Statystyki ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NA RYNKU ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W POLSCE VI Międzynarodowa Konferencja Naukowa Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie Wiedza Gospodarka
Bardziej szczegółowoPROGRAM CZYSTE POWIETRZE
Jasno, czysto, bezpiecznie nowoczesne oświetlenie ulic i czysty transport PROGRAM CZYSTE POWIETRZE Zielona Góra, 3.10.2018 Doradztwo energetyczne w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Bardziej szczegółowoRegionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego. na lata 2014-2020. Kraków, 15 czerwca 2015 r.
Kraków, 15 czerwca 2015 r. Tomasz Sokół Zastępca Dyrektora Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego 1 na lata 2014-2020 2 Środki na wsparcie przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoProgramy wspierające efektywność energetyczną
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Programy wspierające efektywność energetyczną Jacek Zamielski Wrocław, 21.10.2014 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 25 lat
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej integruje dotychczasowe zadania Jednostek Samorządu
Bardziej szczegółowoDoświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r.
Doświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r. Źródła pochodzenia środków w portfelu NFOŚiGW środki statutowe NFOŚiGW środki pochodzące z opłat zastępczych
Bardziej szczegółowoDofinansowanie zadań z zakresu efektywności energetycznej ze środków WFOŚiGW w Katowicach. Katowice, czerwiec 2016 r.
Dofinansowanie zadań z zakresu efektywności energetycznej ze środków WFOŚiGW w Katowicach Katowice, czerwiec 2016 r. Wojewódzki Fundusz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
Bardziej szczegółowoProgram Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoJak sobie radzić z niską emisją? Oskar Kulik r.
Jak sobie radzić z niską emisją? Oskar Kulik 11.03.2016 r. O ClientEarth Jesteśmy prawnikami działającymi dla ludzi i środowiska; Zajmujemy się kwestiami zmian klimatu, energii, zanieczyszczenia powietrza,
Bardziej szczegółowoMieszkanie dla Młodych w pigułce"
Opracowanie: Portal MieszkanieDlaMlodych.pl - Wydanie na IV kwartał 2013 Mieszkanie dla Młodych w pigułce" Program Mieszkanie dla Młodych jest skierowany do osób, które nie przekroczyły 35 roku życia (w
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej i OZE Gdańsk, 14
Bardziej szczegółowobudownictwa energooszczędnego
Kredyty bankowe w finansowaniu budownictwa energooszczędnego Grażyna Kasprzak ekspert ds. inżynierii środowiska Finansowanie inwestycji kredyty dedykowane Kredyty preferencyjne w ramach systemów wsparcia
Bardziej szczegółowoPROGRAM OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI I POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ - PROGRAM PRIORYTETOWY
PROGRAM OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI I POPRAWY EFEKTYWNOŚCI - PROGRAM PRIORYTETOWY Niska emisja emisja komunikacyjna i emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z lokalnych kotłowni i domowych pieców
Bardziej szczegółowoInstrumenty finansowe w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata Obszar: Energetyka
Instrumenty finansowe w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 Obszar: Energetyka Departament Instrumentów Finansowych Bank Gospodarstwa Krajowego Warszawa, 17 kwietnia 2018 r. Wartość
Bardziej szczegółowowww.promobio.eu Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn
Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn Promocja regionalnych inicjatyw bioenergetycznych PromoBio Możliwości wykorzystania biomasy w świetle
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE SŁONECZNE DNI ENERGIA SŁOŃCA FOTOWOLTAIKA TECHNOLOGIE, OPŁACALNOSĆ, REALIZACJE
EUROPEJSKIE SŁONECZNE DNI ENERGIA SŁOŃCA FOTOWOLTAIKA TECHNOLOGIE, OPŁACALNOSĆ, REALIZACJE Uwarunkowania prawne wspierania instalacji fotowoltaicznych ze środków UE w latach 2014-2020 Wojewódzki Fundusz
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania instalacji prosumenckich
Źródła finansowania instalacji prosumenckich Seminarium: Więcej niż energia obywatelska energetyka odnawialna dla Lubelszczyzny Monika Mulier-Gogół Departament Gospodarki i Współpracy Zagranicznej Oddział
Bardziej szczegółowoPiotr Kukla. Katowice 28.08.2013r.
Omówienie zasad składania wniosku w zakresie ogłoszonego konkursu przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej konkursu w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko 2007-2013,
Bardziej szczegółowoWpływ instrumentów wsparcia na opłacalność małej elektrowni wiatrowej
II Forum Małych Elektrowni Wiatrowych Warszawa, 13 marca 2012 Wpływ instrumentów wsparcia na opłacalność małej elektrowni wiatrowej Katarzyna Michałowska-Knap Instytut Energetyki Odnawialnej kmichalowska@ieo.pl
Bardziej szczegółowoOFERTA PROGRAMOWA NFOŚiGW Gospodarka niskoemisyjna
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OFERTA PROGRAMOWA NFOŚiGW Gospodarka niskoemisyjna Anna Pekar Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej Warszawa, 20.03.2015 r. Plan
Bardziej szczegółowoWsparcie inwestycji z zakresu ochrony powietrza przez. WFOŚiGW w Szczecinie. Jacek Chrzanowski Prezes. Szczecin, 6 października 2016 r.
Wsparcie inwestycji z zakresu ochrony powietrza przez WFOŚiGW w Szczecinie Jacek Chrzanowski Prezes WFOŚiGW w Szczecinie Szczecin, 6 października 2016 r. 1. Ochrona powietrza Programy finansowania: 1.
Bardziej szczegółowoForum Gospodarki Niskoemisyjnej Warszawa, dnia 19 kwietnia 2013 r. Dr Małgorzata SKUCHA Prezes Zarządu NFOŚiGW
Mechanizmy wsparcia gospodarki niskoemisyjnej dotychczasowe doświadczenia i nowa perspektywa finansowa (wprowadzenie do dyskusji na IV sesji panelowej) Dr Małgorzata SKUCHA Prezes Zarządu NFOŚiGW Forum
Bardziej szczegółowoInstrumenty finansowe w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na rzecz wsparcia efektywności energetycznej. 12 października 2018 r.
Instrumenty finansowe w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych 2014-2020 na rzecz wsparcia efektywności energetycznej 12 października 2018 r. Wartość środków powierzonych 4,3 mld zł 1 11 mld zł Poprzednia
Bardziej szczegółowoProgramy priorytetowe NFOŚiGW wspierające rozwój OZE
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Programy priorytetowe NFOŚiGW wspierające rozwój OZE Agnieszka Zagrodzka Dyrektor Departament Ochrony Klimatu Płock, 3 luty 2014 r. Narodowy Fundusz
Bardziej szczegółowoDOFINANSOWANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII W ZAKRESIE DROGOWNICTWA. mgr Małgorzata Kuc-Wojteczek FORTY doradztwo gospodarczo-kadrowe
DOFINANSOWANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII W ZAKRESIE DROGOWNICTWA mgr Małgorzata Kuc-Wojteczek FORTY doradztwo gospodarczo-kadrowe Programy Operacyjne (PO) Krajowe Programy Operacyjne (PO) 16 Regionalnych
Bardziej szczegółowoWsparcie rozwoju energetyki prosumenckiej przez NFOŚiGW
Wsparcie rozwoju energetyki prosumenckiej przez NFOŚiGW Dorota Zawadzka Stępniak Zastępca Prezesa Zarządu Kołobrzeg, 17 września 2015 roku Nasza misja Skutecznie i efektywnie wspieramy działania na rzecz
Bardziej szczegółowoNFOŚiGW na rzecz transformacji niskoemisyjnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NFOŚiGW na rzecz transformacji niskoemisyjnej Artur Michalski Zastępca Prezesa Zarządu Konferencja Transformacja niskoemisyjna przepis na wzrost
Bardziej szczegółowoStan realizacji PP Czyste powietrze i perspektywy jego wdrożenia do roku 2030 stan na dzień r.
Stan realizacji PP Czyste powietrze i perspektywy jego wdrożenia do roku 2030 stan na dzień 15.03.2019r. Plan prezentacji PROGRAM PRIORYTETOWY CZYSTE POWIETRZE W LICZBACH 1. Informacje ogólne o programie;
Bardziej szczegółowoWspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4)
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Część 4) Prosument linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji
Bardziej szczegółowoObecne i przyszłe instrumenty finansowania inwestycji OZE w Polsce. Słupsk 30.10.2014
Obecne i przyszłe instrumenty finansowania inwestycji OZE w Polsce Słupsk 30.10.2014 Obecne i przyszłe instrumenty finansowania inwestycji OZE w Polsce 1. Program PROSUMENT 2. Program LEMUR 3. Program
Bardziej szczegółowoProgram priorytetowy PROSUMENT
Program priorytetowy PROSUMENT Dorota Zawadzka-Stępniak Zastępca Prezesa Zarządu Olsztyn, 10 grudnia 2014 Cel programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z OZE,
Bardziej szczegółowoProgram Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program Czyste Powietrze Szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoFinansowanie przez WFOŚiGW w Katowicach przedsięwzięć z zakresu efektywności energetycznej. Katowice, marzec 2016 r.
Finansowanie przez WFOŚiGW w Katowicach przedsięwzięć z zakresu efektywności energetycznej Katowice, marzec 2016 r. Wojewódzki Fundusz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
Bardziej szczegółowoWsparcie na małe projekty. Odnawialne źródła energii w Regionalnych Programach Operacyjnych
Wsparcie na małe projekty. Odnawialne źródła energii w Regionalnych Programach Operacyjnych Autor: Iwona Polok - Dyrektor komunikacji marketingowej i PR MCG S.A. Biomasa, wiatr oraz słońce to bezsprzecznie
Bardziej szczegółowo