Systemy Logistyczne wojsk nr 38/2012 ZASTOSOWANIE KODÓW DWUWYMIAROWYCH 2D Andrzej JANICKI Instytut Logistyki, Wydział Mechanicznych WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Streszczenie. Kod dwuwymiarowy 2D, to kolejny krok na drodze rozwoju kodów kreskowych i automatycznej identyfikacji. Artykuł przedstawia krótka charakterystykę, zastosowanie oraz korzyści. Słowa kluczowe; kody kreskowe2d, kodowanie, zastosowanie. 1.Wprowadzenie Kody 2D cieszą się coraz to szerszą rzeszą zwolenników się (tzw. fotokody). Wynika to faktu, że kody zajmują mało miejsca, a dzięki swojej strukturze potrafią zakodować nawet 7000 znaków numerycznych lub 4200 alfanumerycznych 1. Kody te mogą mieścić numer seryjny, dane producenta, dokładne wymiary, datę produkcji, instrukcję obsługi, ostrzeżenia, opis procesu przetwarzania, historię produktu i jego przeznaczenie, cały list przewozowy lub fakturę, a także cyfrowy zapis grafiki lub dźwięk 2.Rodzaje kodów dwuwymiarowych zostały przedstawione w tabeli 1. 2. Krótka charakterystyka kodów dwuwymiarowych Kod Aztec Code został wynaleziony w 1995 roku przez pracowników firmy Welch Allyn. Zbudowany jest z czarnych modułów o różnych wymiarach. Tak ułożone ramki tworzą tzw. wzór wyszukiwania, a reszta służy do umieszczania niezastąpionych informacji dla mechanizmu korekcji błędów. Przez wzgląd na swoją budowę, kod ten otrzymał nazwę Aztec, ponieważ jego środkowy element przypomina aztecką piramidę schodkową. 1 Sosnowki J., Zastosowanie elektronik w działalności marketingowej firm, Wyd. Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Kielce 2000, s. 24. 2 http://www.hdf.com.pl/index_hdf/page_h_353.html, (dostęp dnia 17.04.2012). 1
Tabela 1. Rodzaje kodów dwuwymiarowych Nazwa kodu Aztec Symbol kodu Code One DataMatrix Dot Code A MaxiCode QR Code Codablock F Code 16K Code 49 PDF 417 SuperCode ShotCode Źródło: http://www.hdf.com.pl/index_hdf/page_h_353.html, (dostęp dnia 17.04.2012). 2
Rys.1. Kod Aztec Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/kod_kreskowy (dostęp dnia07.04.2012). Kod ten pozwala na zakodowanie znaków z rozszerzonej tablicy ASCII i równocześnie znaków alfabetu arabskiego, hebrajskiego, greckiego lub cyrylicy. Prócz tego musza być w nim zakodowane dwa symbole ECI i FNC1 odpowiadające za zapisywanie danych zgodnie z przyjętymi standardami i aplikacjami. Może zawierać 3832 znaków numerycznych lub 3067 znaków alfanumerycznych. Wykorzystanie kodów Aztec Code (rys.2). Kody te w dużej mierze wykorzystywane są w transporcie. Pasażer kupuje bilet z kodem przez internet i drukuje go, lub przy użyciu telefonu komórkowego dokonuje transakcji otrzymując wiadomość z biletem i zapisanym na nim kodzie Aztec. Tak kupiony bilet jest skanowany przy wejściu na stację lub do pociągu, a nawet w trakcie kontroli biletów. Także na dowodach rejestracyjnych samochodów i na rachunkach. Oznacza się nimi też małe opakowania, na których chce się umieścić dużo informacji 3. 3 Janiak T., Kody kreskowe - rodzaje, standardy, sprzęt, zastosowanie, Wyd. Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000, s.58-60. 3
Rys.2. Odprawa na lotnisku z wykorzystaniem kodu Aztec Źródło:http://mobile.kaywa.com/qr-code-data-matrix/mobile-tickets-with-qr-codes-quickly-spreading.html Data Matrix stworzyła go firma International Data Matrix na początku lat 90- tych. Zbudowany jest z regularnie ułożonych modułów w postaci kwadratów, które nie mogą wychodzić poza wzorzec wyszukiwania stanowiącego obwód dookoła symbolu. Pierwsze dwa boki otoczone są białą linią, zaś drugie czarną służące do określania struktury komórek symbolu, określenia fizycznej wielkości i zniekształcenia. DataMatrix dzieli się na ECC 000-140 oraz ECC 200. Różnią się one między sobą stopniem i sposobem korygowania danych rysunek 3. Rys. 3. Kod Data Matrix Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/datamatrix (dostęp dnia 07.04.2012). Koduje się w nim zarówno znaki ASCIIi alfabetu greckiego, arabskiego, hebrajskiego i cyrylicy, oraz inne potrzebne znaki. Może zakodować do 2335 znaków alfanumerycznych, 3116 znaków numerycznych lub 1556 znaków ośmiobitowych. Wykorzystanie kodów DataMatrix rysunek 4. 4
Kody wykorzystywane są do oznakowania m.in. małych przedmiotów, np. narzędzia chirurgiczne, części w przemyśle elektronicznym, podzespołów w toku produkcji, soczewek, dokumentów, korespondencji, rachunków, a także stosowany jest w transporcie i spedycji 4. Rys. 4. Wykorzystanie kodu DataMatrix na przesyłkach listowych Źródło: http://www.explainthatstuff.com/how-data-matrix-codes-work.html (dostęp 07.04.2012). Maxi Code wynaleziony w 1992 roku przez firmę United Parcel Sernice. Celem kodu było skanowanie szybko przemieszczających się przedmiotów. Zbudowany jest z tzw. wzoru wyszukiwania, na który składają się trzy ciemne koła ułożone koncentrycznie oraz z 6 symetrycznych grup komórek orientacyjnych, Zawierają one dane dotyczące orientacji kodu dla czytnika. Komórki te zawierają 60 bitów danych i 60 bitów znaków korygujących. Potrafi zakodować 93 znaki alfanumeryczne lub 138 cyfr w 866 modułach, z których każda dzieli się na trzy czarne bądź białe moduły (rys.5). Rys.5. Kod Maxi Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/kod_kreskowy (dostęp dnia 07.04.2012). 4 Tamże, s. 53-55. 5
Wykorzystanie kodów Maxi Code (rys.6). Wykorzystuje się go na przedmiotach szybko przesuwających się, a dzięki swej budowie, może być umieszczany na powierzchniach zagiętych lub zakrzywionych 5. Rys. 6. Przykład wykorzystania MaxiCode na etykiecie logistycznej Źródło: http://blog.codmmunity.com/maxicode/ups-ha-scelto-maxicode/ (dostęp dnia 07.4.2012). QR Code jest to alfanumeryczny, dwuwymiarowy, matrycowy kod kreskowy wynaleziony przez japońską firmę Denso Wale w 1994 roku. Można w nim zakodować cyfry, alfabet łaciński, arabski, grecki, hebrajski, cyrylicę i inne oraz dziewięć znaków specjalnych 6. Kod QR może zmieścić 7089 symboli numerycznych, 4296 alfanumerycznych, 2953 znaków bajtowych i 1817 znaków japońskiego alfabetu Kanji 7. rysunek 7. Rys.7. Kod QR Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/kod_kreskowy(dostęp dnia 07.04.2012). 5 Tamże, s. 56-58. 6 Kozłowski R., Sikorski A., Podstawowe zagadnienia współczesnej logistyki, Kraków 2009, s. 145. 7 http://www.pwsk.pl/kody-kreskowe/qr-code/ (dostęp dnia 07.04.2012). 6
Wykorzystanie kodów QR. Wykorzystywany jest między innymi w M-Comarce (ang. Mobile Comarce), dzięki czemu skanując kod można kupić wiele produktów, ale także kupić bilet, złożyć zamówienie, itp. Kod ten umieszcza się coraz częściej na stronach internetowych, plakatach, wizytówkach, towarach. Jest to obecnie najbardziej popularny i wszechobecny kod, w który zapisać można prócz ważnych informacji także filmy, zdjęcia oraz odnośniki do stron internetowych (rys.8). Rys.8. Przykład dokonywania zakupu przy użyciu kodów QR Źródło: http://www.geek.com/articles/mobile/koreas-tesco-reinvents-grocery-shopping-with-qr-code-stores- 20110628/ (dostęp dnia 09.05.2012). PDF 417 należy do rodziny dwuwymiarowych kodów kreskowych a stworzyła go w 1990 roku firma Symbol Technology. Zbudowany jest z odcinków danych, która nazywane są słowami kodowymi zawierającymi po 17 modułów, zaś szerokość kresek zmienia się od 1 do 6 modułów. Każde ze słów tworzy 4 jasne i 4 ciemne kreski, co umożliwia utworzenie 10 480 różnych słów. Można zapisać w nim ponad 1100 bajtów informacji, 1800 znaków ASCII lub 2700 cyfr rysunek 9. Rys. 9. Ogólny widok kod PDF 417 Źródło: http://www.google.pl/search (dostęp dnia 12.06.2012). 7
Wykorzystanie kodów PDF 417. Wykorzystywany jest do znakowania materiałów niebezpiecznych, dokumentów (prawo jazdy, dowód tożsamości, itp.), odcisków palców, fotografii na odwrocie prawa jazdy oraz na rachunkach, w transporcie i spedycji 8 - rysunek 10. Rys. 10. Przykład wykorzystania kodu PDF417 na karcie pokładowej samolotu Źródło:http://www.qrapps.info/2011/12/2d-barcode-pdf417-on-chinaairlines.html, (dostęp 15.05.2012). 3. Urządzenia odczytujące kody 2D Każdy czytnik kodów kreskowych zbudowany jest z niezbędnych elementów, jakimi są moduł wejścia, od którego zależy nazwa czytnika, dekoder i urządzenie przesyłowe, które razem stanowią technologiczną i logiczną całość. Proces odczytywania zaczyna się w module wejściowym i polega na przetworzeniu symbolu kodu metodą optoelektroniczną na elektryczne sygnały. Do dekodera dociera amplitudowo-czasowy sygnał tego symbolu, a informacje zawartą w kodzie dekoduje się i następnie przesyła w postaci znakowanej do urządzenia wyjściowego (rys.11). Zestandaryzowane wyjście modułu przesyłowego SI (ang. Standard Interface) pozwala na podłączenie czytnika do każdego urządzenia końcowego (terminal lub komputer), a odczytana informacja jest interpretowana, wykorzystywana i stosowana w konkretnym celu 9. 8 Janiak T., op.cit., s. 49-52. 9 Tamże, s. 177-178. 8
Rys.11. Schemat blokowy procesu skanowania kodu Źródło: Janiak T., Kody kreskowe - rodzaje, standardy, sprzęt, zastosowanie, Poznań 2000, s. 177. Obecnie stosowane modele czytników kodów dwuwymiarowych to miedzy innymi: Datalogic Gryphon - I GBT4400 2D, I GD4400 2D, GFS 4100, I GD4100-HC, I GD4130, I GM4100, I MG4100-HC, L GD4330, Datalogic Heron D130, Datalogic Megellan 1100i, 2200VS, 2300HS,3200VSi, 3300HSi, 800i Datalogic PowerScan - PD8500 2D, PM8500, PBT7100, PD7100, PD8330, PM8300, PM8500, Honeywell - Eclipse MS-5145, Focus MS-1690, Fusion MS-3780, 4820i, 4820 Honeywell Xenon 1900, 1902, Metapace S-1, Symbol LS-2208 10, IT - 4600 2D Imager, 4800i, Intermec SR61T, SR61 TXR, MS1690 Focus, Motorola DS - 3500-ER (rys.13), 4208, 9208, 9808,6700, 6708, 6878-SR, OPI 2002, 2201, 4002 11. 10 http://www.segal.pl/czytniki-kodow-kreskowych/ (dostęp dnia 25.06.2012). 11 http://www.hdf.com.pl/index_hdf/page_h_148.html (dostęp dnia 25.06.2012). 9
Rys. 12. Czytnik kodów - XL 5800 Źródło:http://www.farimexpolska.pl/2/produkty/4/skanery-kodow-kreskowych/12/czytnik-kodow-xl-5800 (dostęp dnia 25.06.2012). 10