Protokół posiedzenia WKDS w Olsztynie, 27 stycznia 2004 r.

Protokół posiedzenia WKDS w Olsztynie, 27 stycznia 2004 r. I. Plan posiedzenia. II. Lista uczestników. III. Treść wypowiedzi oraz przyjętych uchwał. I. Plan posiedzenia. 1. Omówienie Programu Ograniczenia i Uporządkowania Wydatków Publicznych - z uwzględnieniem mechanizmów, które mogą usprawnić działanie małych i średnich przedsiębiorstw oraz wskazaniem rozwiązań mających poprawić funkcjonowanie finansów administracji publicznej. 2. Omówienie działań podejmowanych przez zespoły problemowe. 3. Stanowiska Sekcji Krajowej Energetyki NSZZ,,Solidarność. II. Lista uczestników. a) Pan Stanisław Szatkowski, wojewoda warmińsko-mazurski b) Pan Jerzy Szczepanik, Dyrektor Wydziału Skarbu Państwa i Przekształceń Własnościowych c) Pan Marek Zaczek, Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej d) Pan Andrzej Ryński, Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego e) Pani Maria Skurpska, Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Olsztynie f) Pan Stanisław Kowalczyk, Przewodniczący Rady Wojewódzkiej OPZZ g) Pan Andrzej Dziejowski, członek Prezydium Rady Wojewódzkiej OPZZ h) Pan Józef Dziki, Przewodniczący Zarządu Regionu Warmińsko-Mazurskiego NSZZ Solidarność i) Pan Ryszard Hrynkiewicz, Przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Forum Związków Zawodowych j) Pan Lech Janda, Dyrektor Warmińsko-Mazurskiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości k) Pan Andrzej Skonieczny, Dyrektor biura Cechu Rzemiosł Różnych w Elblągu l) Pan Jan Szynaka, Związek Rzemiosła Polskiego m) Pan Mirosław Mówiński, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych n) Pan Jerzy Humięcki, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych o) Pan Przemysław Chojnowski, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych p) Pan Adam Czmuda, Konfederacja Pracodawców Polskich q) Pan Marek Kołakowski, Kanclerz Loży BCC - Pani Aneta Piątkowska, MGPiPS - Pan Krzysztof Socha, MGPiPS - Pani Dorota Maćko, Iławskie Stowarzyszenie Bezrobotnych,,Etat" 1

- Pani Zofia Borowska, Rada Organizacji Pozarządowych w Obszarze Bezrobocia woj. warm.-maz. - Pan Waldemar Kozłowski, Warmińsko-Mazurski NSZZ,,Solidarność 80" - Pan Stefan Duk, Marszałek W-M Sejmiku Gospodarczego - Pan Jan Citko, Dyrektor Oddziału Banku Gospodarki Żywnościowej w Olsztynie - Pan Zbigniew Kalwas, Dyrektor Oddziału PKO BP w Olsztynie III. Treść wypowiedzi oraz przyjętych uchwał. Pan Stanisław Szatkowski powitał osoby uczestniczące w spotkaniu. Przedstawił przybyłych na posiedzenie gości z Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Zapoznał członków WKDS z planem posiedzenia. Pan wojewoda rozpoczynając dyskusję na temat Programu Uporządkowania i Ograniczenia Finansów Publicznych zauważył, że panująca sytuacja gospodarcza Polski wymaga stanowczych działań skierowanych na niwelowanie deficytu budżetowego. Obecny wysoki wzrost gospodarczy nie może być bowiem jedynym środkiem naprawczym. Program rządowy przedstawia diagnozę obecnego stanu oraz środki zaradcze, które mają poprawić panującą sytuację. Pan Szatkowski zauważył, że pewne środki racjonalizujące zostały już podjęte. Nad najbardziej kontrowersyjną częścią tego programu, związaną z cięciami socjalnymi, prowadzona była publiczna debata. Nikt zdaniem wojewody nie kwestionuje potrzeby naprawy finansów publicznych, różne są jednak poglądy co do sposobów za pomocą jakich proces ten powinien być przeprowadzony. We wstępie podkreślony został również fakt, że dynamiczny rozwój gospodarczy jest szczególnie potrzebny na Warmii i Mazurach. Region ten bowiem boryka się z wysokim poziomem bezrobocia. Mimo poprawy na tym polu nadal bez pracy pozostaje jednak około 160 tys. osób. Program naprawy finansów publicznych zakładający racjonalizację wydatków powinien wpłynąć również pozytywnie na te sferę. Pani Aneta Piątkowska zauważyła, że sam wzrost gospodarczy nie jest w stanie zlikwidować deficytu finansów publicznych. Plan rządowy zakłada cięcia w dwóch sferach: wydatki w administracji (są już realizowane - zmniejszenie liczby samochodów służbowych, likwidacja części stanowisk w ministerstwach) oraz wydatków socjalnych. Co do drugiej tej kwestii prowadzona była debata ekspercka - pięć obszarów: wiek emerytalny, aktywizacja zawodowa osób starszych, system rent i emerytur, sytuacja osób niepełnosprawnych, ubezpieczenia społeczne rolników. Proponowane zmiany do założeń opracowanych przez premiera Hausnera zakładały: wiek emerytalny - zrównanie od 2014 r. - wprowadzenie do 2020 r., wprowadzenie elastyczności pomiędzy 2

60 a 65 rokiem życia (tutaj decyzja o pracy należałaby do samego zainteresowanego). Aktywizacja zawodowa osób starszych - nadal prowadzone są na ten temat dyskusje. System rent i emerytur - wycofanie się z pierwotnych założeń w sprawach waloryzacji tych świadczeń w najbliższym okresie - ze względów czasowych. Pan Stanisław Szatkowski stwierdził, że rzeczą niezwykle ważną jest prowadzenie dalszej debaty nad programem. Rząd próbuje wybrać jak najbardziej racjonalne rozwiązania. Efektem tego są stałe korekty w planie - zwłaszcza w sferze socjalnej. Pan Ryszard Hrynkiewicz oceniając rządowy program przedstawił oficjalne stanowisko Forum Związków Zawodowych w jego przedmiocie. Forum negatywnie oceniło program. Stanowisko w załączeniu. Pan Adam Czmuda podsumował część programu dotyczącą aktywizacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Firma Czmuda S.A. jest zakładem pracy osób niepełnosprawnych. Zauważył, że rząd zamierza zmienić formę dopłat, nie zamierza jednak ich likwidować. Pozytywnym postulatem jest likwidacja funduszu centralnego. Racjonalnym rozwiązaniem jest przeniesienie pewnych zadań na ośrodki wojewódzkie - są one bowiem bliżej potencjalnych beneficjentów. Likwidacja pewnych przywilejów pracowniczych osób niepełnosprawnych zwiększy jednocześnie ich konkurencyjność. Przypisanie dotacji do konkretnych osób niepełnosprawnych również jest rozwiązaniem idącym w dobrym kierunku. Pan Stanisław Szatkowski zauważył, że wskazane w przekazanych materiałach rozwiązania ulegną prawdopodobnie jeszcze zmianom, gdyż nadal będą konsultowane. Pan Przemysław Chojnowski analizując przekazaną członkom WKDS ankietę stwierdził, że społeczeństwo popiera cięcia dokonywane w administracji. Pracodawcy pozytywnie oceniają podobne propozycje. Zwrócił jednocześnie uwagę na potrzebę opodatkowania dochodów osiąganych na Giełdzie Papierów Wartościowych. Równie ważnym zagadnieniem jest m.in. opodatkowanie dochodów hipermarketów. Pani Zofia Borowska zauważyła, że bardzo często oszczędności szukane są kosztem najbiedniejszej części społeczeństwa. Rada Organizacji Pozarządowych w Obszarze Bezrobocia zajęła stanowisko w przedmiocie programu naprawy finansów publicznych (w załączeniu). Skrytykowane zostały również rozwiązania związane: z kosztami administracji - trzynastki, finansowaniem partii politycznych. 3

Pan Stanisław Szatkowski podkreślił, że niektóre z tych postulatów są również popierane przez stronę rządową, np. likwidacja trzynastek. Pan Stefan Duk oceniając plan Hausnera zauważył, że nie ma on alternatywy. Konieczne jest w dzisiejszych czasach,,zaciśnięcie pasa". Jak zauważył, potrzebna jest reorganizacja funkcjonowania administracji publicznej. Pan Duk stwierdził także, że w przypadku reformy KRUS bardzo niekorzystnym zjawiskiem jest struktura gospodarstw rolnych, które są zbyt małe. Nie działają one w takim przypadku jak małe przedsiębiorstwa. Marszałek Sejmiku Gospodarczego zauważył potrzebę zmniejszenia dopłat na górnictwo oraz PKP. Równie ważnym czynnikiem usprawniającym funkcjonowanie państwa będzie reorganizacja armii - armia zawodowa. Pan Duk poparł generalnie postulaty programu, zauważył jednak, że trzeba dalej szukać jak najlepszych rozwiązań. Pan Stanisław Kowalczyk, zapytał się czy reforma systemu rent i emerytur nie doprowadzi do sytuacji, radykalnego zróżnicowania sytuacji tych grup. Pan Stanisław Szatkowski zauważył, że zaniechanie reform w tej sferze może doprowadzić do radykalnego zubożenia tych grup w najbliższej przyszłości. Pan Mirosław Mówiński stwierdził, że najważniejszą kwestią są wymierne skutki jakie przyniesie realizacja programu. Już teraz rozwiązania proponowane budzą obawy. Jednak ich nie wprowadzenie może doprowadzić ostatecznie do konieczności zastosowania konstytucyjnych procedur. Obecna rzeczywistość rodzi niechęć, bowiem osoby pracujące fizycznie po 12 h dziennie zarabiają niejednokrotnie mniej niż wynosi przeciętna emerytura. Równie błędnym rozwiązaniem jest waloryzacja emerytur, której koszt jest większy niż realne korzyści jakie otrzymują osoby uprawnione. Pan Mówiński postawił także gościom z MGPiPS pytania: czy w przypadku sytemu rentowego, podobnie jak w przypadku emerytur wysokość świadczenia będzie uzależniona od okresu składkowego, jak będzie to liczone? Pan Andrzej Dziejowski zauważył, że plan stale ewoluuję i ustosunkowanie się WKDS do tego dokumentu może być aktualne tylko na daną chwilę. Pan Dziejowski stwierdził, że w założeniach obniżających koszty pracy administracji publicznej nie zakłada się cięć w przypadku administracji samorządowej. Zgłosił jednocześnie propozycję likwidacji powiatów. Pani Maria Skurpska zaznaczyła, że kłopoty związane z finansami publicznymi wynikają z niedokończenia oraz niedopracowania przeprowadzonych reform. Plan Hausnera jest szkieletem ramowym i jego rozwiązania zostaną dopracowane w ustawach oraz rozporządzeniach wykonawczych. 4

Analizując zmiany dotyczące osób niepełnosprawnych, pani Skurpska wspomniała o komisjach orzekających o stopniu niepełnosprawności - analogicznych do komisji ZUS-owskich - miały one orzekać o stopniu zdolności do pracy. Obecnie jest dwutorowość i plan przewiduje jej zachowanie - co nie jest rozwiązaniem wskazanym. Również wydatki socjalne związane z bezrobociem nie są racjonalizowane - brak kontroli nad wydatkowaniem w tej sferze. PEFRON jest potrzebny, jednak należy ukrócić działalność pracujących w nim urzędników. Pan Jerzy Szczepanik stwierdził, że racjonalizacja finansów publicznych jest rzeczą wskazaną i powinna być przeprowadzona jak najszybciej. Samo ograniczenie wydatków na administrację publiczną nie uratuje ich jednak (administracja publiczna - wydatki około 8 mld zł rocznie, emerytury i renty 9 mln osób - 9 mld zł miesięcznie). Rząd wskazał obszary w jakich powinno się oszczędzać. Plan pokazuje gdzie ograniczyć wydatki, jednak poprawa rzeczywistości wymaga również wskazania źródeł zwiększenia wpływów do budżetu. Ustawy precyzujące plan nie powinny pozostawiać furtek umożliwiających obejście proponowanych rozwiązań. Środkiem zaradczym na tym polu może być również powołanie Funduszu Świadczeń Gwarantowanych. Pan Szczepanik zwrócił także uwagę na potrzebę reformy górnictwa i PKP. Pan Stanisław Szatkowski zauważył, że jednym ze sposobów na zwiększenie wpływów do budżetu będzie utrzymanie wysokiego poziomu wzrostu gospodarczego. Rząd równie dużą uwagę przywiązuje także do zmniejszenia bezrobocia. To zjawisko oraz deficyt budżetowy wpłyną na to, że zostać mogą naruszone konstytucyjne gwarancje - następstwem tego będą radykalne cięcia, ze względu na konieczność zrównoważenia budżetu. Pan Andrzej Skonieczny stwierdził, że rząd za późno podjął tę inicjatywę. Jakość tworzenia prawa, jego skutki są dla przedsiębiorców niejednokrotnie tragiczne (ustawa o VAT - jako przykład złego prawodawstwa). Jednocześnie skrytykowane zostały rozwiązania wprowadzające powiaty, których funkcjonowanie jest zbyt drogie. Poza usprawnieniem wydatków należy również wprowadzić formę państwa przyjaznego obywatelowi. Pan Marek Kołakowski stwierdził, że reformy PKP i górnictwa są niezwykle konieczne. Zjawisko bezrobocia, zdaniem Kanclerza olsztyńskiej Loży BCC, po rzetelnej weryfikacji uległoby zmniejszeniu. Pracodawcy niejednokrotnie nie mogą znaleźć chętnych do pracy. Bezwzględnie jest potrzebna weryfikacja przyznawanych rent. Plan Hausnera nie wskazuje, co podkreślił pan 5

Kołakowski, jak walczyć z szarą strefą. Wprowadzone wcześniej rozwiązania doprowadziły do pewnego paradoksu, gdzie urzędnicy posiadają szersze uprawnienia od policji. Pan Kołakowski nawiązał również do ustawy o VAT (planowany - dłuższy okres jego zwrotu). Może ona bowiem bardzo niekorzystnie wpłynąć na rozwój przedsiębiorstw - zahamuje obecny wzrost gospodarczy. Konieczna jest ponadto dobra współpraca z bankami. Pan Stanisław Szatkowski zauważył, że występują skrajne przypadki, gdy pracodawcy nie mogą znaleźć pracowników. Jednak są one wyjątkowe. Pan Józef Dziki przedstawił stanowisko NSZZ,,Solidarność" na temat debaty nad programem. Zabrakło w tym przypadku pracy w zespołach roboczych. Debata powinna być mocno upubliczniona.,,solidarność" od wielu lat domagała się weryfikacji rent i emerytur, to powinno dotyczyć zwłaszcza byłych działaczy politycznych z okresu PRL, w których przypadku nie były odprowadzane składki na ZUS. Cięcia muszą być przeprowadzone w sposób racjonalny. Pan Przewodniczący zwrócił również uwagę na brak rozwiązań walczących z,,szarą strefą". Rząd chce, zdaniem pana Dzikiego, uzyskać środki kosztem najuboższych. Na takie propozycje NSZZ,,Solidarność" nie wyraża zgody. Zajęcie stanowiska nad programem w związku z jego modyfikowaniem nie jest możliwe. Pani Zofia Borowska zauważyła, że opisane poprzednio przypadki są wyjątkami (brak osób chętnych do pracy). Pan Stanisław Szatkowski stwierdził, że debaty nad programem będą nadal prowadzone. Dyskusje powinny się toczyć, muszą w nich jednak zapadać merytoryczne argumenty. Głosy twierdzące, że zbyt późno wprowadzane są reformy, można odeprzeć stwierdzeniem, że panująca poprzednio koniunktura gospodarcza nie sprzyjała temu. Obecny wzrost gospodarczy umożliwia przeprowadzenie programu. Jednocześnie pan Szatkowski podkreślił, że nie ma obecnie alternatywy dla planu Hausnera. Należy jednak nad nim nadal debatować. Na poprawę otaczającej rzeczywistości może mieć także wpływ sprawniejsza współpraca przedsiębiorców z bankami. Pan Krzysztof Socha zauważył, że debata ekspercka była przeprowadzona w sposób rzetelny. Uczestniczyli w niej również przedstawiciele związków zawodowych. Miała ona pomóc znaleźć jak najlepsze rozwiązania. Jej wynikiem jest m.in. pozostawienie PEFRON-u. Finanse publiczne w obecnym stanie, zdaniem premiera Hausnera, jak przytoczył przedstawiciel resortu, nie mogą pozostać. 6

Pan Stefan Duk zauważył, że w planie Hausnera brak jest rozwiązań przewidujących bezpośrednią walkę z bezrobociem. Sposobem na zmniejszenie tego zjawiska mogłyby być prace interwencyjne. Pozwoliłyby one wyeliminować osoby podpisujące listy bezrobotnych w urzędach pracy, pobierające zasiłki a jednocześnie pracujące na,,czarno". Pan Stanisław Szatkowski podsumował tę część dyskusji. Podziękował przedstawicielom resortu za obecność oraz aktywny udział w posiedzeniu. Wprowadzając drugie zagadnienie omawiane przez WKDS zauważył, że kondycja lokalnych przedsiębiorców w dużej mierze zależy od dobrej współpracy z bankami. Kierownictwo banków, zdaniem wojewody, powinno prowadzić działalność skierowaną na tę grupę podmiotów. Pan Jan Citko zauważył, że banki posiadają środki, które mogą być przeznaczane na udzielanie kredytów. Problemem są jednak niejednokrotnie zdolność kredytowa podmiotów ubiegających się o nie oraz ich zabezpieczenie. Banki muszą kierować się w tej materii przepisami oraz względami ekonomicznymi. Pan Zbigniew Kalwas potwierdził słowa dyrektora Citko. Banki pomimo intensywnego inwestowania w papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa posiadają równocześnie środki na kredyty. Głównym problemem przy ich uzyskaniu jest jednak słaba zdolność kredytowa podmiotów gospodarczych. Pan Stanisław Szatkowski realizując kolejny punkt posiedzenia poinformował o pracach zespołów problemowych. Zespół ds. polityki gospodarczej i rynku pracy zajmował się sytuacją związaną z reorganizacją Olsztyńskiego Okręgu Poczty oraz związaną z nią likwidacją Rejonowego Urzędu Poczty w Bartoszycach. Mediacje w tej sprawie jak poinformował przewodniczący WKDS są kontynuowane. Pan Szatkowski przekazał również członkom Komisji stanowiska Sekcji Krajowej Energetyki NSZZ,,Solidarność" w sprawie sytuacji panującej w tym sektorze. W sprawach różnych wypowiedzieli się: Pan Andrzej Dziejowski przypominając, że reprezentatywne związki zawodowe posiadają prawo opiniowania aktów prawnych stanowionych przez władze samorządowe podkreślił, że w województwie warmińsko-mazurskim to uprawnienie jest naruszane. Zwrócił się z prośbą o przypomnienie w czasie jednego z kolejnych spotkań, w którym uczestniczyliby przedstawiciele władz samorządowych szczebla powiatowego, istnienia tego wymogu. 7

Pan Stanisław Szatkowski podkreślił fakt licznego uchylania uchwał podejmowanych przez władze samorządowe. Stąd projekty aktów prawnych powinny być konsultowane ze związkami zawodowymi. Pan Stefan Duk przypominając sprawę związaną z eksmisją mieszkańców,,samotniaka" przy ul. Kołobrzeskiej, którą Komisja zajmowała się pod koniec poprzedniego roku, poinformował, że Sejmik Gospodarczy nawiązał w związku z tą problematyką współpracę z kilkoma miastami w Polsce oraz z kilkoma państwami europejskimi. Materiały uzyskane z tych źródeł zostały przekazane przewodniczącemu WKDS oraz są dostępne dla wszystkich członków tego gremium u marszałka Sejmiku Gospodarczego. Pan Jan Szynaka zwrócił się z prośbą o podjęcie przez WKDS problematyki pomocy publicznoprawnej m.in. ze strony urzędów pracy, urzędów skarbowych udzielanej przedsiębiorcom (próg 100 tys. euro, jako ograniczenie w tej sferze). Protokół sporządził: Sebastian Budzyła 8